Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4878 przypisów.
Graal — legendarny kielich, z którego pił Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy; motyw rozpowszechniony w średniowiecznych pieśniach rycerskich. [przypis redakcyjny]
Graal — tajemniczy przedmiot (kamień, kielich lub misa) o cudownych mocach uzdrawiających lub zapewniających wieczną młodość, występujący w legendach arturiańskich; od czasu poematu Roberta de Boron Joseph d'Arimathie (koniec XII w.) często uważany za kielich, z którego Jezus pił podczas Ostatniej Wieczerzy, użyty później przez Józefa z Arymatei do zebrania krwi Jezusa po ukrzyżowaniu. [przypis edytorski]
grabas — karstas. [przypis edytorski]
graba, właśc. gruba — palenisko. [przypis edytorski]
Grabbe, Christian Dietrich (1801–1836) — wybitny dramaturg niemiecki, próbował w pełnych sprzeczności utworach odnowić tradycje okresu „burzy i naporu”; tworzył realistyczne dramaty, w których masy ludowe są twórcą historii. [przypis edytorski]
grabdirbis — dabar: grabadarys - kas dirba kapus. [przypis edytorski]
grab — drzewo liściaste. [przypis edytorski]
Graben — historyczny plac w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
Graben — tu: plac w Wiedniu. [przypis edytorski]
Grabhügel. — Dieselben, mogiły, Kurgane, sind von der Donau an durch die weiten Steppen bis nach China verbreitet. Sie bilden die Grabstätten der früheren nomadischen Bewohner des Landes und zeichnen sich durch die große Regelmäßigkeit ihrer Kegelform ans. Die Basis eines solchen Mongolenhügels, wie er auch genannt wird, bildet einen Kreis von 180 Schritt, die Höhe beträgt 18 Fuß. Czaykowski sagt, daß die feindlichen Tatarenhorden auch solche Hügel am Wege aufzuwerfen pflegten, um bei der Rückkehr durch die endlose Steppe sichere Merkzeichen zu haben. [przypis tłumacza]
grabia (daw.) — hrabia; w oryginale ang.: earl, odpowiednik tytułu hrabiego, najstarszy i pierwotnie najwyższy brytyjski tytuł feudalny, następnie arystokratyczny; w czasach anglosaskich, w formie początkowo ealdorman, przysługujący wąskiej grupie osób mających najwyższą rangę poniżej króla, któremu podlegali, odpowiadający bardziej tytułowi królewskiego namiestnika lub księcia. [przypis edytorski]
grabia — dziś: hrabia. [przypis edytorski]
grabia erelski — hrabia Errol. [przypis redakcyjny]
grabia — hrabia; Sienkiewicz nadaje Jurandowi ze Spychowa już trzeci nieodpowiadający sytuacji tytuł. [przypis edytorski]
grabia na Tęczynie — hrabia Jan Magnus Tęczyński herbu Topór (1579–1637), podczaszy (1618) królowej Konstancji Habsburżanki, drugiej żony Zygmunta III Wazy i matki Jana II Kazimierza Wazy; cześnik koronny (1618), wojewoda krakowski (1620), starosta płocki, starosta radoszycki (1622–1633), starosta żarnowiecki (1631); propagator nauk, mecenas sztuki, protektor Piotra Kochanowskiego, fundator klasztoru karmelitów w Czernej k. Krzeszowic oraz klasztoru kamedułów w Rytwianach, dokonał (wraz ze swą siostrą, Agnieszką z Tęczyńskich Firlejową) przebudowy i modernizacji zamku w Tenczynie. [przypis edytorski]
Grabianka, Tadeusz (1740–1807) — alchemik, iluminat, mistyk, jeden z prekursorów mesjanizmu polskiego, propagator myśli Emanuela Swedenborga, był jednym z założycieli Stowarzyszenia Iluminatów Awiniońskich (1786, początkowo: loża Nowego Izraela), któremu następnie przewodniczył jako najwyższy mistrz, tytułowany Królem Nowego Izraela; w 1799 r. opuścił Francję i osiadł w Petersburgu, gdzie w 1806 r. ponownie założył lożę; wkrótce został oskarżony o szpiegostwo i przygotowywanie zamachu stanu i uwięziony w twierdzy Pietropawłowskiej, gdzie zmarł wkrótce. [przypis edytorski]
grabia (starop.) — hrabia. [przypis edytorski]
grabia z Anglantu — Anglant: gród Angers we Francji; grabia z Anglantu: Orland, syn Milona, grabi z Anglantu. [przypis redakcyjny]
grabia z Galafrony — grabiego z Galafrony nie zna Ariosto. [przypis redakcyjny]
grabienie — w oryginale było greifen, tj. porywać. [przypis edytorski]
grabie (starop.) — hrabiowie. [przypis edytorski]
grabina (gw., pot.) — grab; gatunek drzewa. [przypis edytorski]
grabini — hrabini, hrabina. [przypis edytorski]
Grabit' nagrablennoje (ros.) — grabić to, co zostało zagrabione (hasło anarchistów). [przypis redakcyjny]
grabla (z ukr.) — grabie. [przypis edytorski]
Grabowski, Józef Ignacy (1791–1881) — polski oficer napoleoński, adiutant Napoleona Bonapartego, polityk konserwatywny, działacz publiczny w Wielkim Księstwie Poznańskim, pamiętnikarz i autor pism ekonomiczno-politycznych. [przypis edytorski]
Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno, 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno, 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno, 1849). [przypis edytorski]
Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno 1849). Słowacki nazywa go ironicznie prymasem, uznając jego szczególną pozycję wśród krytyków i literatów. [przypis edytorski]
Grabscy — prawdopodobnie chodzi tu o Władysława Grabskiego (1874–1938), wielokrotnego premiera i ministra skarbu w Polsce międzywojennej, autora reformy walutowej, choć w ówczesnym życiu politycznym brał udział również Stanisław Grabski (1871–1949), działacz socjalistyczny, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]
grabstwo — hrabstwo, okręg. [przypis edytorski]
grać na balandrasie (reg. ros.) — bajać, paplać, mleć językiem. [przypis edytorski]
grać w żmurki — grać w ciuciubabkę. [przypis edytorski]
graca — motyka. [przypis edytorski]
graca — narzędzie do pielenia lub spulchniania ziemi. [przypis edytorski]
graca — tu: narzędzie, służące do rozrabiania wapna z wodą. [przypis edytorski]
Grachowie — własc. Grakchowie, znany ród rzymski. [przypis edytorski]
Gracia! Buena tarde! (hiszp.) — Dziękujemy! Dobry wieczór! [przypis edytorski]
Gracia, senor (hiszp.) — Dziękuję panu. [przypis edytorski]
Gracja (mit. rzym.) — jedna z trzech bogiń wdzięku, piękna i radości; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracjan (359–383) — cesarz rzymski; pierwszy z cesarzy, który odmówił przyjęcia tytułu pontifex maximus (najwyższy kapłan) i związanych z tym urzędem funkcji; w 382 usunął ołtarz bogini zwycięstwa Wiktorii z sali posiedzeń senatu i odebrał dotacje państwowe świątyniom pogańskim. [przypis edytorski]
Gracjan, Flavius Gratianus Augustus (359–383) — władca cesarstwa zachodniego, którym rządził wspólnie z bratem, Walentynianem II, potem także cesarstwa wschodniego. [przypis edytorski]
Gracjan — mnich z klasztoru św. Feliksa, zakonu benedyktynów w Bolonii, autor książki pod tytułem: Zgoda kanonów niezgodnych, w której prawa kanoniczne ze świeckimi pogodził. [przypis redakcyjny]
Gracjan — właśc. Kacper Grazziani, hospodar mołdawski, zm. 1620; w istocie był pochodzenia chorwackiego. [przypis edytorski]
Gracjan (XII w.) — mnich, który zebrał przepisy prawa kanonicznego wydane przez sobory i papieży w jeden zbiór, opatrzony później tradycyjną nazwą Decretum Gratiani. [przypis edytorski]
Gracja — sławna rozpustnica. [przypis tłumacza]
gracja — wdzięk, piękno w sposobie poruszania się. [przypis edytorski]
gracja (z łac.) — tu: wynagrodzenie za długą, wierną służbę. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie powabu, wdzięku i szczęścia. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
Gracje (mit. rzym.) — trzy boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]
gracje — z łac. gratias agimus („Dzięki składamy”), słowa modlitwy. [przypis edytorski]
gracki (daw.) — zręczny, dzielny. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie, dzielnie. [przypis edytorski]
gracko (daw.) — zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie. [przypis edytorski]
gracko — dzielnie, zręcznie. [przypis edytorski]
gracko — zgrabnie. [przypis edytorski]
gracowany — uporządkowany za pomocą gracy, tj. narzędzia o metalowych zębach przytwierdzonego do drewnianego trzonka; por. gracować: usuwać chwasty i płytko spulchniać ziemię gracą. [przypis edytorski]
Gracyoza — Gracjoza Pia, znana jedynie z listu, który pisała do Bemba. [przypis redakcyjny]
graczów — dziś popr. D. lm: graczy. [przypis edytorski]
graczów — dziś popr. forma D. lm: graczy. [przypis edytorski]
gradacja — posuwanie się po stopniach, postępowanie. [przypis redakcyjny]
gradacja — stopniowanie. [przypis redakcyjny]
Gradas — król Serykany, wielkiego państwa, gdzieś za Indiami leżącego (Bojardo, Księga I, Pieśń I, 4), saraceński bohater, przybył umyślnie na Zachód, ażeby zdobyć słynną szablę Duryndanę. [przypis redakcyjny]
Gradec — Grodziec Golęszycki (czes. Hradec nad Moravicí, niem. Grätz), miasto na Śląsku Opawskim, dziś w Czechach, w kraju morawsko-śląskim. [przypis edytorski]
gradem bić (…) na proso i kapustę — Greler sur le persil [dosł. bić gradem na pietruszkę; red. WL], przysł. francuskie na oznaczenie srożenia się wobec słabych. [przypis tłumacza]
Grad heraus (niem.) — tu: bez ogródek, prosto z mostu. [przypis edytorski]
graduale (łac.) — pieśń poprzedzająca śpiew „Alleluja!”. [przypis edytorski]
gradus — stopień. [przypis edytorski]
gradus — stopień; tu: jako miara kąta w matematyce: koło ma 360°. [przypis edytorski]
gradusu — [D.lp:] stopnia. [przypis redakcyjny]
gradusu — stopnia. [przypis redakcyjny]
Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
gradusy — stopnie. [przypis redakcyjny]
gradus (z łac.) — stopień. [przypis edytorski]
gradyn (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
Gradyw — Gradivus „kroczący”, przydomek Marsa, Mars sam. [przypis redakcyjny]
Gradyw — jeden z przydomków Marsa, gradivus (łac.) — kroczący na przedzie, tj. pierwszy w boju. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym.) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny; gradivus (łac.) — kroczący naprzód; kochanek Gradywa — przen. mężny żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — Mars, bóg wojny; wychowaniec Gradywa: żołnierz. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym.) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — przydomek Marsa. [przypis edytorski]
Gradywowy czyn — czyn wojenny; Gradyw (z łac. gradivus: kroczący naprzód), przydomek Marsa, boga wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]
Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]
Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]
Gräfin von Soissons — Marie Anne Mancini, Herzogin von Bouillon (1664–1714), und ihre Schwester Olympia Mancini, Grafin von Soissons (1639–1708), wurden vor die Chambre ardente zitiert [przypis edytorski]
grässliches Fieber (niem.) — okropna gorączka. [przypis edytorski]
gräuelpropaganda (niem.) — propaganda okrucieństwa, rozpowszechnianie informacji o zbrodniach i okrucieństwach popełnianych przez wroga, często celowo zmyślanych lub wyolbrzymianych. [przypis edytorski]
Graecia capta ferum victorem cepit (łac.) — podbita Grecja dzikiego zwycięzcę podbiła (Horacy, Listy, II, I, w. 156; o podbitej militarnie Grecji, która podbiła Rzym swą wyższą kulturą). [przypis edytorski]
Graeculi — Greczynkowie — nazwa obelżywa, określająca upadek, spodlenie starożytnych Greków. [przypis redakcyjny]
Graeculi (łac.) — lekceważąco o Grekach. [przypis edytorski]
Graetz, Heinrich (Hirsh) (1817–1891) — urodzony w Książu Wielkopolskim historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor pierwszej syntetycznej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów współczesnych autorowi, wyd. w latach 1853–1876 w jedenastu tomach. [przypis edytorski]
graf (daw.) — hrabia. [przypis edytorski]
graffito (wł.; lm graffiti) — rysunek lub napis wyryty na ścianach, kamieniach i naczyniach z okresu greckiego, rzymskiego, arabskiego lub wczesnochrześcijańskiego. [przypis redakcyjny]
