Przypisy

Hale — tu: hale targowe w Paryżu; stąd również nazwa dzielnicy miasta. [przypis edytorski]

half cash – half goods (ang.) — pół w gotówce, pół w towarach. [przypis edytorski]

Halina Dunin-Karwicka ps. „Janina”, „Lutowa” — (1917–1999) harcerka, służyła w Kedywie w słynnej kompanii „Agat” — „Pegaz”, uczestniczka akcji na Kutscherę 1 lutego 1944, w powstaniu łączniczka w batalionie „Parasol”, po wojnie pracowała jako lekarka. [przypis edytorski]

Halina Gall, z domu Kacicka (1890–1974) — aktorka. [przypis edytorski]

Halina Kłosińska ps. „Halina”, „Prypeć” (1919–1944) — łączniczka II Batalionu Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) „Narew”, w powstaniu w Zgrupowaniu „Krybar”, ranna 18/19 września, zmarła 25 września w Otwocku. [przypis edytorski]

Halina, właśc. Halina Rubinek (1924–1943) — członkini żydowskiego ruchu oporu, łączniczka Dolka; zginęła 23 marca 1943 r. [przypis edytorski]

Halitherium (paleont.) — rodzaj wczesnego brzegowca (syreny), żyjącego ok. 38 mln lat temu. [przypis edytorski]

halizna — powierzchnia leśna, która po wycięciu drzew nie została ponownie zalesiona. [przypis edytorski]

halizna — tu: pustkowie, ziemia jałowa. [przypis edytorski]

halkion (z gr.) — odszczepieniec, rozłamowiec. [przypis edytorski]

Hallam, Henry (1778–1859), autor wydanej w 1818 książki o średniowieczu. [przypis edytorski]

Hall (ang.) — tu: dwór, posiadłość. [przypis edytorski]

hall — duży, reprezentacyjny korytarz. [przypis edytorski]

Hallé, Charles (1819–1895) — niemiecki pianista i dyrygent; w 1848 przeniósł się do Anglii. [przypis edytorski]

Halle a. Saale — miasto powiatowe w środkowych Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt. [przypis edytorski]

Haller, Albrecht (1708–1777) — lekarz, fizjolog, botanik, pisarz i poeta szwajcarski; konserwatysta; profesor uniwersytetu w Getyndze (założyciel katedry anatomii oraz ogrodu botanicznego tamże), pełnił też różne funkcje publiczne w rodzinnym Bernie. Był autorem kilku powieści oraz popularnego w epoce poematu dydaktycznego Die Alpen, przede wszystkim zaś wielotomowego dzieła Elementa physiologiae corporis humani (1757–1766) dotyczącego anatomii i fizjologii; wprowadził wykorzystywane później terminy z tego zakresu, m.in. drażliwość (irritabilitas; w odniesieniu do reakcji mięśniowych), czułość (sensibilitas; w odniesieniu do nerwów), a także nadpobudliwość i nadwrażliwość; pojęcia te zostały na trwałe przyjęte w medycynie. [przypis edytorski]

Haller, Albrecht von (1708–1777) — szwajcarski lekarz, fizjolog, botanik i poeta. [przypis edytorski]

Hallerczycy — związek wojskowy utworzony pod dowództwem generała Józefa Hallera w 1918 roku. [przypis edytorski]

Haller, Józef (1873–1960) — generał wojska polskiego, legionista, pod koniec I wojny światowej dowódca tzw. błękitnej armii, zorganizowanej we Francji. [przypis edytorski]

Haller, Józef (1873–1960) — polski generał i polityk; od 1914 komendant Legionu Wschodniego, od 1916 dowódca II Brygady Legionów Polskich; od 1918 dowódca naczelny Armii Polskiej we Francji, tzw. błękitnej armii; dowódca Frontu Północnego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; członek rządu RP na emigracji (1940–1943). [przypis edytorski]

Halle (Saale) — miasto w środkowych Niemczech, ob. część aglomeracji Lipsk-Halle; tu zamiast nazwy uczelni w tym mieście. [przypis edytorski]

Halli — być może chodzi o niemieckie miasto Halle. [przypis edytorski]

Hallmann, Bernard — właściciel szopu stolarskiego przy ulicy Gęsiej 30; (szop to określenie przedsiębiorstwa w getcie produkującego na potrzeby niemieckie). [przypis edytorski]

hallo boss (ang.) — cześć, szefie. [przypis edytorski]

Hallo, boy (ang.) — Cześć, chłopcze. [przypis edytorski]

Hall of Fame (ang.) — Sala Sławy. [przypis edytorski]

Hallo, guys, you belong to the army? Sure, we stay in Camp Clayton (ang.) — „Cześć, chłopaki, należycie do armii?”; „Pewnie, stacjonujemy w Camp Clayton”. [przypis edytorski]

hallo, hallo, cherchez Alba dans Larousse, très important (fr.) — halo, halo, poszukaj Alby w Laroussie, bardzo ważne [mowa o encyklopedii francuskiego wydawnictwa Éditions Larousse]. [przypis edytorski]

Halloween — popularne anglosaskie święto ludowe, obchodzone wieczorem 31 października; dzieci przebierają się podczas niego za duchy, demony i czarownice i chodzą od domu do domu, prosząc o dorosłych słodycze; od 1920 w Stanach Zjednoczonych odbywają się parady z okazji Halloween. [przypis edytorski]

hallu Niepodległości i sąsiedniego Kongresowego — Independence Hall oraz Congres Hall w Filadelfii. [przypis edytorski]

halma — gra planszowa wymyślona w 1883/1884 r. przez Amerykanina George'a Howarda Monksa. Rozgrywana jest na kwadratowej szachownicy złożonej z 256 pól (16x16). W grze mogą uczestniczyć 2 lub 4 osoby. Zadaniem jest przeprowadzenie wszystkich pionków (znajdujących się na początku partii w przydzielonym danemu zawodnikowi rogu) do przeciwległego narożnika. Rozpoczynającego grę wyznacza się przez losowanie. [przypis edytorski]

„Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju, nadajemy audycję z ptasiego kraju…” — fragment wiersza dla dzieci Ptasie Radio autorstwa Juliana Tuwima. Wiersz po raz pierwszy ukazał się w 1936 r. w Wiadomościach Literackich, najważniejszym czasopiśmie literackim tamtej epoki. W tym samym numerze opublikowano inny słynny wiersz Tuwima, pt. Lokomotywa. [przypis edytorski]

Halonessos — wysepka grecka na południe od Lemnos; w 343 p.n.e. odebrana przez Filipa piratom, wcześniej była własnością Aten. [przypis edytorski]

Halosydna (gr.) — córa morza, przydomek Amfitryty, żony Posejdona. [przypis edytorski]

Halo — tu: zdrobnienie od imienia Halina (forma w W.). [przypis edytorski]

Halpern, Ignacy Izydor Myślicki (1874–1935) — polski filozof, historyk i popularyzator filozofii. [przypis edytorski]

Hals, Frans (ok. 1582–1666) — holenderski malarz, przedstawiciel baroku; tworzył głównie portrety indywidualne i grupowe; autor m.in. obrazu Regentki domu staruszek w Haarlemie, przedstawiającego grupę ubranych na czarno staruszek. [przypis edytorski]

halski pietyzm (niem. Hallischer Pietismus) — forma pietyzmu luterańskiego, nurtu religijnego kładącego nacisk na intensywną modlitwę, studiowanie Biblii, udział w pobożnych zgromadzeniach religijnych i rygorystyczną moralność, rozwinięta w XVII w. przez teologa Augusta Hermanna Francke i jego współpracowników w pruskim mieście Halle. [przypis edytorski]

halsować (żegl.) — o jednostce żaglowej: płynąć zakosami, wykonując wielokrotne zwroty. [przypis edytorski]

halstuk, właśc. halsztuk — krawat wiązany wysoko pod brodą. [przypis edytorski]

hals — z niem. Hals; oznacza szyję, kark. [przypis edytorski]

hals (z niem.) — szyja, kark. [przypis edytorski]

halsztuch a. halsztuk (niem. Halstuch) — element męskiego stroju, popularny w XVIII i XIX w., rodzaj apaszki a. szeroki krawat. [przypis edytorski]

halsztuk — chustka na szyję, wiązana wysoko pod brodą przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (daw.) — chustka na szyję, noszona przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (daw.) — krawat a. kokarda z apaszki pod szyją. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chusta) — rodzaj chusty ozdobnie wiązanej na szyi, element eleganckiego ubioru męskiego w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chustka) — chustka na szyję, noszona przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — szeroki krawat. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — trójkątna chusta wiązana przy szyi przez mężczyzn w XVIII i XIX wieku, później zastąpiona przez krawat. [przypis edytorski]

Halt da! (niem.) — Zatrzymaj się tam! [przypis edytorski]

Halt, eine wunderschöne Bildfläche. Nochmals (niem.) — Stop, co za cudownie piękny widok. Jeszcze raz. [przypis edytorski]

Halt, halt, du Warschauer! (niem.) — Stój, stój, ty warszawiaku! [przypis edytorski]

Halt! Halt! Halt alle bis auf den letzten (niem.) — Stać! Stać! Stać wszyscy do ostatniego. [przypis edytorski]

Halt! Halt! Zurück (niem.) — Stać! Stać! Z powrotem. [przypis edytorski]

Halt! (niem.) — Stać! [przypis edytorski]

Halt (niem.) — stać (tryb rozk. czas.) [przypis edytorski]

halt (niem.) — stój. [przypis edytorski]

Halt (niem.) — stój. [przypis edytorski]

halt (niem.) — stop; stój. [przypis edytorski]

halt, Ratte (niem.) — stój, szczurze. [przypis edytorski]

Halt, stehen bleiben Hier is doch Judenbahn (niem.) — Stój! Zatrzymać się! Tutaj jest przecież tramwaj dla Żydów. [przypis edytorski]

haltylier (z fr. artilleur) — artylerzysta. [przypis edytorski]

halucynacja — przywidzenie. [przypis edytorski]

Halunke (niem.) — łajdak, łotr. [przypis edytorski]

hamadriada (mit. gr.) — boginka drzew, nimfa, driada. [przypis edytorski]

Haman (bibl.) — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy. [przypis edytorski]

Haman, Haman… was ist es für einer? (niem.) — Haman, Haman… co to za jeden? [przypis edytorski]

Haman — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy. [przypis edytorski]

haman tasz — trójkątne ciasto nadziewane makiem i rodzynkami, smakołyk spożywany w święto Purim. [przypis edytorski]

Haman — tu przenośnie: zaciekły antysemita [przyp. tłum.: Haman — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy.]. [przypis edytorski]

Haman — wg tradycji biblijnej: najwyższy urzędnik perski za panowania Kserksesa I. Król nakazał oddawać mu pokłon, do tego rozkazu nie zastosował się Żyd Mardocheusz (a. Mordechaj), za co Haman miał jego, oraz wszystkich Żydów, skazać na śmierć (Est 3,5–6). Dzięki wstawiennictwu królowej Estery, Żydzi zostali uratowani (Est 8,5–8), a Haman powieszony (Est 9,23–25). Żydzi aby uczcić swoje ocalenie obchodzą święto Purim (Est 9,28). [przypis edytorski]

Hamar — norweskie miasto i gmina w regionie Innlandet. [przypis edytorski]

hambicja — dziś popr.: ambicja. [przypis edytorski]

Hamburg — miasto w płn. Niemczech na prawach kraju związkowego. [przypis edytorski]

Hamburg — wielkie miasto portowe w płn. Niemczech; w XIX w. i na pocz. XX w. jeden z głównych portów emigracyjnych do Ameryki Płn. [przypis edytorski]

hamburska międzynarodówka — Socjalistyczna Międzynarodówka Robotnicza, grupująca partie o profilu socjalistycznym, założona 25 maja 1923 na kongresie w Hamburgu, podczas którego połączeniu uległy II Międzynarodówka i Międzynarodowa Wspólnota Pracy Partii Socjalistycznych. Z partii działających w II Rzeczypospolitej członkami tej Międzynarodówki były: Polska Partia Socjalistyczna (od 1923), Niemiecka Socjalistyczna Partia Pracy w Polsce (od 1923) i Bund (od 1930). [przypis edytorski]

Hamen — Fischnetz. [przypis edytorski]

Hamerling, Robert (1830–1889) — austriacki poeta i dramatopisarz. [przypis edytorski]

hamernia (daw.) — huta żelaza; kuźnia. [przypis edytorski]

hamernia (daw., z niem.) — kuźnia maszynowa, fabryka żelaza kutego i stali. [przypis edytorski]

hamernia (niem.) — kuźnia, fabryka żelaza kutego i stali. [przypis edytorski]

Hameryka (gw.) — Ameryka. [przypis edytorski]

Hamija i Haja — synowie spłodzeni przez anioła Simchazi z kobietą. Inne wersje imion: Hamija i Hija lub Hiwa i Hija. [przypis edytorski]

Hamilkar Barkas (275–229 r.p.n.e.) — kartagiński dowódca wojskowy, ojciec Hannibala, uczestnik I wojny punickiej. [przypis edytorski]

Hamilkar Barkas (280–229 p.n.e.) — wódz i polityk kartagiński, głowa rodu Barkidów, ojciec Hannibala; dowódca armii kartagińskiej na Sycylii pod koniec I wojny punickiej. [przypis edytorski]

Hamilton, Antoine a. Anthony (1646–1720) — szkocki autor piszący po francusku, wychowany we Francji, później zwolennik zdetronizowanych Stuartów, towarzyszący im na wygnaniu. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera. Hamlet jest tu uosobieniem rozterek wewnętrznych i zaniechań. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera, królewicza Danii. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na zabójcy, stryju Klaudiuszu, który poślubił żonę swej ofiary, a matkę Hamleta, królową Gertrudę (takie związki uznawane były w XVI/XVII w. w Anglii za kazirodztwo). Sztuka powstała ok. 1600 r., jej akcja dzieje się w nieokreślonych czasach, jednakże „dawno”; opowieść, adaptowana na scenę również wcześniej, przed mistrzem ze Stratfortu, opiera się na zapisach w kronice Gesta Danorum Saxo Gramatyka (1140/50–1220/30), duńskiego historyka, sekretarza biskupa Absalona, blisko związanego z władcami Danii i wpływającego na rządy kraju. Do jakiejkolwiek możliwej epoki by się odwoływać: ciotka Hamleta w XIX w. musiałaby być niezwykle wiekową osobą. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Szekspira (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera. Hamlet jest tu uosobieniem rozterek wewnętrznych i zaniechań. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Szekspira. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat wybitnego dramatopisarza angielskiego, Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię głównego bohatera tegoż dramatu. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, królewicza Danii, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na swym zabójcy. [przypis edytorski]

Hamlet Ducisa — sztuka w adaptacji Jean-François Ducisa. [przypis edytorski]

Hamlet — jeden z najsłynniejszych dramatów Williama Shakespeare'a (1564–1616), napisany na przełomie XVI i XVII wieku; jego tytułowym bohaterem jest duński książę Hamlet. [przypis edytorski]

Hamlet, Król Lir, Ryszard Trzeci — dramaty napisane przez Szekspira, a jednocześnie: tytułowi bohaterowie tych dzieł. [przypis edytorski]

Hamlet — mowa tu o Hamlecie seniorze, ojcu tytułowego bohatera. [przypis edytorski]

Hamlet — tragedia Williama Szekspira, napisana na przełomie XVI i XVII wieku. [przypis edytorski]

Hamlet — tragedia Williama Szekspira z przełomu XVI i XVII wieku, jeden z najbardziej znanych dramatów. [przypis edytorski]

Hamlet — tytułowy bohater dramatu Szekspira: młody królewicz duński, targany dylematami, dążący do zdemaskowania zbrodni popełnionej przez stryja, który zamordował jego ojca i zagarnął tron. [przypis edytorski]

Hamlet — tytułowy bohater dramatu Williama Shakespeare'a (1564–1616), królewicz duński. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na swym zabójcy, Klaudiuszu; ten poślubił żonę swej ofiary i brata zarazem, matkę Hamleta, królową Gertrudę (takie związki uznawane były w XVI–XVII w. w Anglii za kazirodztwo). Młody Hamlet dąży do demaskacji zbrodni popełnionej przez stryja Klaudiusza oraz do pomszczenia ojca. Sztuka powstała ok. 1600 r., jej akcja dzieje się w nieokreślonych czasach, jednakże „dawno”; opowieść, adaptowana na scenę również wcześniej, przed mistrzem ze Stratfortu, opiera się na zapisach w kronice Gesta Danorum Saxo Gramatyka (1140/50–1220/30), duńskiego historyka, sekretarza biskupa Absalona, blisko związanego z władcami Danii i wpływającego na rządy kraju. [przypis edytorski]