Przypisy

groom (ang.) — tu: chłopiec stajenny. [przypis edytorski]

groom — chłopiec stajenny opiekujący się końmi. [przypis edytorski]

groom — tu: chłopiec hotelowy (z ang. groom: stajenny). [przypis edytorski]

grosista (daw., z fr. gros) — hurtownik; kupiec prowadzący transakcje handlowe na wielką skalę. [przypis edytorski]

grosiwo — pewna suma pieniędzy. [przypis edytorski]

Groß-Enzersdorf — miasto w Austrii, położone bezpośrednio na wschód od Wiednia. [przypis edytorski]

grossartig (niem.) — wspaniały. [przypis edytorski]

Grosse Herrschaften haben sie aber auch? (niem.) — Czy macie też duże majątki? [przypis edytorski]

Grossek-Korycka, Maria (1864–1926) — poetka i publicystka, przedstawicielka ekspresjonizmu, filozoficzne wątki myśli bergsonizmu poddane reinterpretacji w duchu chrześcijaństwa przeciwstawiała myśli Nietzschego; studiowała medycynę, matematykę i filologię na uniwersytetach w Petersburgu i Krakowie, debiutowała w 1904 r.; autorka m.in. tomów Medytacje prozą (1913, wyd. II z 1930 r. pod zmienionym tytułem O supremacji zła), Orzeł oślepły (1913), Niedziela palm (1919; poemat Hafciarka z tego tomu został pośmiertnie opublikowany osobno w 1928 r. w nowej wersji pt. Wieszczka); pośmiertnie zebrano i wydano jej prace poetyckie (Pamiętnik liryczny, Warszawa 1928) oraz felietony społeczno-obyczajowe (Świat kobiecy, Warszawa 1929). [przypis edytorski]

Grosses Schauspielhaus — berliński teatr założony w 1919 roku. [przypis edytorski]

Grossmann, Kurt (1897–1972) — działacz lewicowy i dziennikarz, sekretarz generalny Niemieckiej Ligi Praw Człowieka. W 1933 roku zbiegł z Niemiec; zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]

Gross-Rosen — (niem.) Konzentrationslager Groß-Rosen, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny, istniejący w latach 1940–1945 na Śląsku. [przypis edytorski]

Grosvenor — galeria sztuki w Londynie, założona w 1877; odgrywała ważną rolę dla artystów nowego pokolenia, których prace nie odpowiadały oczekiwaniom konserwatywnej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

gros — większość, większa część. [przypis edytorski]

Grosz, George (1893–1958) — grafik i karykaturzysta niemiecki; od 1933 r. na emigracji w Stanach Zjednoczonych; W Trzeciej Rzeszy jego prace zostały uznane za „sztukę zdegenerowaną”, znaczną ich część zniszczono. [przypis edytorski]

groszów — dziś popr. forma D. lm: groszy. [przypis edytorski]

grosz wdowi (fraz., bibl.) — niewielki dar osoby niezamożnej (tu w przenośni). [przypis edytorski]

grosz — w XIX w. groszem nazywano w Rosji monetę o wartości pół kopiejki. [przypis edytorski]

Grota Fingala — jaskinia na wybrzeżu wyspy Staffa należącej do Hebrydów Wewnętrznych w Szkocji, częściowo wypełniona wodą. [przypis edytorski]

grota — jaskinia, pieczara. [przypis edytorski]

„Grota” — młodopolska kawiarnia artystyczna przy ul. Floriańskiej 45 w Krakowie, otwarta w 1895 roku, obecnie zwana (od nazwiska założyciela Jana Apolinarego Michalika) Jamą Michalika. Miejsce założenia i występów kabaretów Zielony Balonik i Szopka. [przypis edytorski]

grot — główny, największy żagiel, zawieszany na głównym maszcie jednostki pływającej. [przypis edytorski]

grot — główny, podstawowy żagiel na żaglowcu. [przypis edytorski]

Grotius, Hugo, właśc. Huig de Groot (1583–1645) — holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zajmujący się kwestiami teorii państwa i prawa; kierując się ideą społeczności międzynarodowej rządzonej nie siłą lub wojną, ale przyjętymi zasadami prawnymi, przedstawił pierwszy kompletny system prawa międzynarodowego. [przypis edytorski]

grot, marsel, foki i topsle — rodzaje żagli. [przypis edytorski]

grotmaszt — główny maszt żaglowca. [przypis edytorski]

Grotowski, Jerzy (1933–1999) — reżyser i teoretyk teatru, zainscenizował m. in. spektakle Książę Niezłomny (1965) i Apocalypsis cum figuris (1969), od początku lat 80. na emigracji. [przypis edytorski]

grotreja — reja (pozioma belka) na głównym maszcie (grotmaszcie). [przypis edytorski]

Grottger, Artur (1837–1867) — malarz okresu romantyzmu, znany z cyklu rysunków na temat powstania styczniowego. [przypis edytorski]

Grottger, Artur (1837–1867) — malarz okresu romantyzmu, znany z cyklu rysunków na temat powstania styczniowego. [przypis edytorski]

Grottger, Artur (1837–1867) — polski malarz, ilustrator i rysownik. [przypis edytorski]

grot tyfejski — piorun, którym Jowisz zabił niegdyś Tytana Tyfeusa. [przypis edytorski]

groty — dziś popr. forma N. lm.: grotami. [przypis edytorski]

groty — dziś popr. forma N.lm: grotami. [przypis edytorski]

groty Kanheri na wyspie Salcette — buddyjski zespół klasztorny składający się z ponad stu wyciętych w skale grot, zawierających wiele rzeźb, płaskorzeźb i inskrypcji z I w. p.n.e.–X w. n.e. [przypis edytorski]

Grouchy, Emmanuel de (1766–1847) — francuski generał, marszałek Francji (1815) i par Francji; ostatni z marszałków Napoleona Bonapartego; mimo iż słyszał odgłosy bitwy pod Waterloo, wykonał wydane mu uprzednio rozkazy i zaangażował się w walkę z korpusem nieprzyjaciela postawionym celowo przez głównego dowódcę wojsk pruskich z dala od głównego pola bitwy. [przypis edytorski]

groupe allegorique — grupa postaci, figur itp. posiadająca znaczenie alegoryczne. [przypis edytorski]

Grove, Harriet (1791–1867) — kuzynka Shelleya, omyłkowo uznana przez tłumacza za jego pierwszą żonę (zapewne przez zbieżność imion). Według innych źródeł pierwszą żoną poety i matką ich dwojga dzieci była Harriet Westbrook (1795–1816), a z kuzynką połączył go jedynie romans. [przypis edytorski]

Growth of English Constitution — The Growth of the English Constitution from the Earliest Times, książka Freemana z 1872 roku. [przypis edytorski]

growth of English mind (ang.) — rozkwit, rozwój angielskiego umysłu. [przypis edytorski]

groźby i schlebianiami — groźbami i pochlebstwami. [przypis edytorski]

groźne powodzie (…) w latach 1803–1848 — Mowa o latach katastrofalnych powodzi na Maderze, które wystąpiły kolejno: w 1803, 1815, 1842, 1848; dlatego autor użył tu zakresu dat. [przypis edytorski]

groźnież (…) wyglądało (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy groźnie wyglądało. [przypis edytorski]

groźno (starop.) — srodze; tu: bardzo. [przypis edytorski]

groźnymi parowy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: (…) parowami. [przypis edytorski]

groza — tu: groźba. [przypis edytorski]

Gruba Berta (niem. Dicke Bertha) — potoczna nazwa najcięższego moździerza oblężniczego I wojny światowej, kalibru 420 mm, produkowanego przez niemieckie zakłady Kruppa; przydomek tej broni został nadany przez żołnierzy niemieckich jako odniesienie do imienia żony fabrykanta, Berty Krupp. [przypis edytorski]

Gruba Berta (niem. M-Gerät, pot. Dicke Bertha) — najcięższy moździerz oblężniczy I wojny światowej wyprodukowany w liczbie 30 przez zakłady Kruppa w Essen (popularna nazwa Dicke Bertha miała „uhonorować” żonę fabrykanta broni Gustava Kruppa, Bertę Krupp); pociski moździerza (kaliber 420 mm) przebijały stropy o grubości 2,5 metra oraz osłony pancerne o grubości do 300 mm. [przypis edytorski]

gruba — piec z szerokim paleniskiem. [przypis edytorski]

gruba plika — dziś popr.: gruby plik. [przypis edytorski]

grubaski (gw.) — gruby. [przypis edytorski]

gruba (z niem. Grube: dołek, jama) — palenisko. [przypis edytorski]

grubem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: grubym. [przypis edytorski]

grubiański — prymitywny, niekulturalny. [przypis edytorski]

grubian — dziś popr.: grubianin, tj. cham, nieokrzesany, nieuprzejmy. [przypis edytorski]

grubian — grubianin, człowiek nieuprzejmy. [przypis edytorski]

grubianin — człowiek nieokrzesany, nieuprzejmy. [przypis edytorski]

grubianitatis (daw., neol. na wzór łac.) — grubiaństwo, nieokrzesanie, chamstwo. [przypis edytorski]

Grubianno — przezwisko utworzone od przymiotnika grubiański, tj. niegrzeczny, prostacki. [przypis edytorski]

Grubiński, Wacław (1883–1973) — dramaturg, krytyk teatralny, przedstawiciel realizmu w teatrze. [przypis edytorski]

grubogłowa kaczka Micropterus Eytona — wspomniana wcześniej torpedówka, opisana w monografii T. Eytona nt. kaczek (1838). [przypis edytorski]

grubość (daw.) — prostactwo. [przypis edytorski]

gruboskórne, Pachydermata (daw. biol.) — wyróżniany w XIX w. rząd ssaków kopytnych, do którego zaliczano słonie, hipopotamy, tapiry, nosorożce i in. zwierzęta o grubej, pozbawionej włosów skórze. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — nieokrzesany, prymitywny. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — prostacki, prymitywny. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — prosty, prymitywny, pozbawiony wyrafinowania. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — prosty, prymitywny. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — prymitywny, nieokrzesany. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — prymitywny. [przypis edytorski]

gruby (daw.) — tu: pozbawiony subtelności. [przypis edytorski]

grubym fiszem — dziś: grubą rybą. [przypis edytorski]

gruby — niewyrafinowany, mało kulturalny. [przypis edytorski]

gruby (starop.) — grubiański, prosty, prostacki. [przypis edytorski]

gruby (starop.) — tu: grubiański, nieokrzesany. [przypis edytorski]

gruby — tu: pospolity, prostacki. [przypis edytorski]

gruby — tu: prosty, prymitywny, pozbawiony wyrafinowania. [przypis edytorski]

gruby — tu: prymitywny. [przypis edytorski]

gruby — tu: przytłumiony. [przypis edytorski]

gruchot — tu: gruchanie. [przypis edytorski]

gruda — choroba skóry u koni. [przypis edytorski]

grudniowa ruchawka — nieudane powstanie wszczęte w grudniu 1825 przez tzw. dekabrystów, rewolucjonistów szlacheckich dążących do obalenia jedynowładztwa i zmiany ustroju. [przypis edytorski]

Grudzińska, Joanna (1791–1831) — księżna łowicka, od 1820 żona rosyjskiego wielkiego księcia Konstantego; zmarła pół roku po śmierci męża. [przypis edytorski]

Grudzińska, Joanna (1791–1831) — morganatyczna małżonka Wielkiego Księcia Konstantego Pawłowicza Romanowa. [przypis edytorski]

gründer (niem. der Gründer) — założyciel (firmy itp.). [przypis edytorski]

Gründer (niem.) — założyciel. [przypis edytorski]

grün ist jede deutsche Theorie (niem.) — niedojrzała (dosł. zielona) jest każda niemiecka teoria. [przypis edytorski]

Grüß Gott (niem.) — Szczęść Boże! [przypis edytorski]

grula (gw.) — określenie ziemniaka na Podhalu. [przypis edytorski]

grum a. groom (ang.) — chłopiec stajenny opiekujący się końmi. [przypis edytorski]

Grunau, Szymon (ur. 1455–1470, zm. po 1529–1530) — dominikanin, kaznodzieja, autor Kroniki Pruskiej pisanej w latach 1517–1526. [przypis edytorski]

Grundtvig, Nikolai Frederik Severin (1783–1872) — duński pisarz romantyczny, pedagog i reformator szkolnictwa, twórca uniwersytetu ludowego. [przypis edytorski]

grundwaga — poziomica; przyrząd budowlany służący np. do określenia, czy ściany i podłogi są proste; daw. była to trójkątna deseczka, z której wierzchołka zwieszał się sznurek z ciężarkiem. [przypis edytorski]

grundwaga — prosty przyrząd do wyznaczania linii poziomej, trójkątna deseczka ze zwisającym z wierzchołka sznurkiem z ciężarkiem na końcu oraz z zaznaczoną rysą na środku przeciwległego boku. [przypis edytorski]

grunta (daw.) — dziś popr. B. lm: grunty. [przypis edytorski]

grunta (daw.) — dziś raczej: grunty. [przypis edytorski]

grunta — dziś popr.: grunty. [przypis edytorski]

grunta — dziś raczej: grunty. [przypis edytorski]

gruntować (daw.) — umacniać, utrwalać. [przypis edytorski]

gruntować — tu: zgłębiać. [przypis edytorski]

gruntuśmy (…) dostać mogli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, dziś: gruntu (…) dostać mogliśmy. [przypis edytorski]