Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
Dotąd gom w kupę nie zmienił popiołów — dziś raczej: dotąd nie zmieniłem go w kupę popiołów. [przypis edytorski]
Dotąd i nie dalej — w biblijnej Księdze Hioba (Hi 38, 11) tymi słowami Bóg wyznacza granice destrukcyjnemu morzu. [przypis edytorski]
Dotąd wierzch jeden Parnasu (…) wędrowca — Wykładacze Boskiej Komedii tak to miejsce tłumaczą: ponieważ jeden wierzchołek Parnasu Bachusowi, drugi Apollinowi był poświęcony, poeta chce tu wyrazić, że on siły swego geniuszu nie tylko filozofią, ale i teologią chciałby teraz wesprzeć. [przypis redakcyjny]
Do Tadeusza Estreichera — Tadeusz Estreicher otrzymał ten wiersz od Wyspiańskiego listownie i opublikował go w dzienniku „Czas” nr 296 z 24 grudnia 1907 r. wraz z następującym objaśnieniem: „Na kilka dni przed Bożym Narodzeniem r. 1904 byłem w Zakopanem wraz z prof. Wyczółkowskim, i dn. 21 grudnia wysłaliśmy do Wyspiańskiego ze schroniska Burego nad Morskim Okiem kartkę widokową z życzeniami Wesołych Świąt. W dwa dni wróciłem do Krakowa, a w dzień Bożego Narodzenia otrzymałem, jako odpowiedź, wiersz, który przesyłam. Dla objaśnienia niektórych aluzji dodam, że z pracowni Wyspiańskiego przy ulicy Krowoderskiej nr. 157 rozciągał się widok w kierunku kopca Kościuszki i Bielan, widok, znany z szeregu jego krajobrazów pastelowych. Wyspiański pisywał stale piórem gęsim, nie zrażając się jego skrzypieniem, o czym z nim poprzednio rozmawiałem; rękopis „puchnący” w robocie, to studium o Hamlecie i pisany równocześnie Powrót Odyssa, który wedle jego planu miał być drugim dramatem, środkowym, trylogii o Odysseuszu; nie wiem, czy z tej trylogii, której plan mi wówczas opowiadał, pozostało co w spuściźnie rekopiśmiennej. Wreszcie co się tyczy wewnętrznego urządzenia pracowni Wyspiańskiego, to stół, na którym pisał, był przykryty czerwonym suknem, a cały pokój, wraz z sufitem, był pomalowany na jednostajny, ultramarynowy kolor.” [przypis edytorski]
do tańcu — dziś popr.: do tańca. [przypis edytorski]
dotarł do wsi Charing i wypoczął pod pięknym krzyżem… — ob. Charing Cross w centralnym Londynie; od końca XIII w. do połowy XVII w. w Charing znajdował się jeden z dwunastu tzw. krzyży Eleonory, upamiętniających miejsca postoju orszaku z ciałem królowej Anglii Eleonory Kastylijskiej. W XIX w. wniesiono jego replikę. [przypis edytorski]
dotarli do lewego skrzydła — przeciwników, nie swego. [przypis tłumacza]
Do Tarnobrzega wybudowano kolej z Dębicy dopiero w 1887 roku — pierwsza lokomotywa stanęła na dworcu kolejowym w Tarnobrzegu dnia 6 czerwca 1887 r. o godz. 11 przed południem. (Kronika parafialna w Miechocinie). [przypis autorski]
do Tarsu — Ταρσὸς, Juliopolis za Juliusza Cezara, dziś Tersus albo Tarso (45 000 mieszkańców). Stąd pochodził apostoł Paweł (Dz 9, 11: „Wstań a idź na ulicę, którą zowią prostą, a szukaj w domu Judy Szawła imieniem Tarseńczyka”). [przypis tłumacza]
do ta strona — w gwarze ludu polskiego na terytorium litewsko-białoruskim wygłosowe „ę” wymawiane było jak „a” („ta strona” zamiast „tę stronę”) [przypis redakcyjny]
do tata — dziś popr.: do taty. [przypis edytorski]
do Tatar — dziś popr. forma D. lm: do Tatarów. [przypis redakcyjny]
Do tego, który nie miał szaty godowej, tak samo — Mt 22, 12. [przypis tłumacza]
do tego / Miasta, gdzie kości schował syn Anchiza swego — Eneasz pogrzebał swego ojca Anchizesa w mieście Trapani (w staroż. Drepanum) na Sycylii. [przypis redakcyjny]
do tegom się nie sposobił — inaczej: do tego się nie sposobiłem, tzn. nie przygotowywałem się. [przypis edytorski]
do tego (…) nie przyszło — dziś: do tego nie doszło. [przypis edytorski]
Do tego wystarcza w zupełności, pomimo barokowej nieco francuszczyzny, talent jego i artyzm — Nie jestem zwolennikiem uwag i przypieków, a tym mniej polemiki. Sprawiedliwość nakazuje mi wszelako zaznaczyć na tym miejscu, że do dnia dzisiejszego brak do wyczerpującej oceny prozatorskiego talentu Casanovy podstawy decydującej: oryginalnego tekstu jego memuarów. To, co znamy z nich, jest niestety dowolną jeno i najzupełniej na własną rękę dokonaną przeróbką, jakiej dla firmy F. A. Brockhaus podjął się przed stu laty jakiś nauczyciel francuskiego języka. Cóż byłoby w tych warunkach naturalniejszego nad umożliwienie przedstawicielom nauki dostępu do autentycznego tekstu? Uczeni z całego świata, członkowie akademii, domagali się w sposób jak najbardziej kategoryczny dania im tego dostępu! Z Brockhausami wszelako i walka bogów okazuje się nadaremna. Rękopis pamiętników Casanovy pozostał, mocą samowolnej decyzji firmy, niewidzialnie dla wszystkich oczu zamknięty w żelaznym skarbcu. Jesteśmy wskutek tego świadkami szczególnego zjawiska, że przez upór i kaprys jednostek znane jest ogółowi jedno z najbardziej interesujących dzieł literatury powszechnej w prostaczym jeno zniekształceniu i w tej formie czytane staje się podstawą krytycznej jego oceny. Firma Brockhaus nie raczyła nawet usprawiedliwić się dostatecznie ważkimi argumentami ze swojego wrogiego sztuce stanowiska, pozostając wciąż jeszcze dłużną to usprawiedliwienie czytającemu ogółowi. S. Z. [Pierwsze pełne wydanie oryginalnego tekstu pamiętników Casanovy, powstałe w wyniku współpracy wydawnictw Brockhaus i Plon, ukazało się dopiero w latach 1960–1962; red. WL]. [przypis autorski]
do tegoż kraju — do tego samego, tzn. pośmiertnego. [przypis redakcyjny]
Do tej chaty nieś mię, łodzi! Wejdę tam, skąd trup wychodzi — pomysł poety udania się do chaty trupa tłumaczy Kleiner, Juliusz Słowacki, t. II, str. 117 wyd. II „smutnym zobojętnieniem i martwotą wewnętrzną”. [przypis redakcyjny]
do tej doby (daw.) — do tej pory. [przypis edytorski]
do tej instancji dochodzi każda sprawa jeśli się ją na serio bada — [Komentarz autora z Uwag.] To jest jeden z najważniejszych rezultatów Pałuby. Być może, że aparat naukowy, który przykładam do faktów w niej skreślonych, jest błędny, ale jeżeli mi się udało choćby raz jeden wydobyć dowód, że fakty dopiero wtedy stają się doniosłymi w życiu duchowym człowieka i w poezji, gdy wejdą w alembik gruntownego vulgo naukowego badania lub przejdą przezeń, jeżeli mi się to udało, to zadanie moje spełnione. Żeby mi zaś nie zarzucono, iż w Pałubie użyłem przykładów umyślnie do tego celu skonstruowanych, podejmę się wykazać na dziełach różnych naszych znakomitości, ile tam popełniono zaniedbań intelektualnych i jaka wskutek tego powstała kołowacizna. I cóż mi po wszelkich fajerwerkach poetyckich, jeżeli odczuwam na każdym kroku, że poeta intelektualnie kompromituje się przede mną! Poezja jeżeli ma być czymś, to koroną myślenia, a nie azylum dla ubogich duchem. [przypis autorski]
do tej treści — To jest: do Boga. [przypis redakcyjny]
Do Teofila Januszewskiego — List do Teofila Januszewskiego pomieścił poeta na początku Pieśni V Podróży na Wschód. Ponieważ pisanie wiersza czysto sprawozdawczego, podobnego do rysunku czy obrazu oddającego tylko cechy czysto zewnętrzne obserwowanych widoków, sprawiało poecie duże trudności, opracował go aż w dziewięciu redakcjach. Jeden z wariantów brzmiał: „Znów się wyzłocił miesiąc na błękitach,/ Podobny owej Dyjany koronie,/ Co się paliła na Wulkanu szczytach/ Dla nas, siedzących cicho na balkonie/ Gdzieś w Neapolu, gdzieś na Świętej Łucji…/ Pamiętasz? — Takie uczucie nie wróci/ Ani zbieg takich wspomnień w jednej chwili/ Z takim księżycem…/ By na tym samym nawet usiąść ganku…/ Lecz wracam jeszcze do tego księżyca,/ Który nam wschodził z Wezuwiusza szczytów,/ Do tej kolumny, co się kładła gnąca/ Na lazurowym obrusie błękitów,/ Do tego Golfu (pamiętasz)…/ Dziwnie pomyśleć, że ktoś w Neapolu/ Po nas wziął widok księżyca i ganku/ I dzisiaj — pomyśl — czy to sen znikomy,/ Czy myśmy razem siedzieli na ganku,/ Patrząc na księżyc i na sine domy/ Łucji wybrzeża, i na ciche morze,/ Które się kładło przy złocistym wianku/ Białych sklepików…” Prawdopodobnie pod wpływem uwagi Januszewskiego, uczynionej we Włoszech, iż poezje Słowackiego są za trudne i szlachta ich nie zrozumie, poeta sili się na łatwość. Z tego powodu wprowadził stylizację chłodną, obiektywną, przypominającą utwory pseudoklasyczne z XVIII w. [przypis redakcyjny]
doti — dawna zwyczajowa miara długości płótna używana w Zanzibarze i Afryce Środkowej, równa ok. 3,6 m, tj. tyle, ile potrzeba na suknię kobiecą. [przypis edytorski]
dotis — miara zbliżona do polskiego łokcia [czyli ok. 60 cm; red. W.L.]. [przypis autorski]
dotkliwa — wrażliwa, silnie odczuwająca. [przypis redakcyjny]
dotkliwość — tu: podatność na obrazę. [przypis edytorski]
dotkliwy [język] (starop.) — dokuczliwy, zjadliwy. [przypis redakcyjny]
dotkliwy — ostry. [przypis redakcyjny]
dotkliwy (starop.) — dokuczliwy, zjadliwy [język]. [przypis redakcyjny]
dotknąć się — dziś: dotknąć. [przypis edytorski]
dotknął był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: dotknął. [przypis edytorski]
dotknięci pożogą wojny — tekst pochodzi z roku 1916, mowa o pierwszej wojnie światowej. [przypis edytorski]
Dotknięty do żywego i oburzony Słowacki odpowiada na zarzuty… — J. Kleiner, Słowacki, T. II, str. 248–251. [przypis redakcyjny]
dotknienie — dziś: dotknięcie. [przypis edytorski]
Dotknieniem owych śmierdzących kawalców, trudno tabaki zażyć (…) — znaczenie konstrukcji zdaniowej: Jeśli się dotknie owe śmierdzące kawałki, trudno (potem) przez trzy dni zażyć palcami tabaki. [przypis edytorski]
dotknie się — dziś raczej: dotknie (bezpośr. z D.: czego?). [przypis edytorski]
dotkniony (starop. forma) — dotknięty; poruszony, przejęty. [przypis edytorski]
Do Torkwata — podtytuł skrócony decyzją redakcyjną. Pełne brzmienie: Do Manliusa Torkwata. [przypis edytorski]
do Towru — dziś: do Tower. [przypis edytorski]
do trzechkroć sta tysięcy (daw.) — do trzystu tysięcy. [przypis edytorski]
dotrzymać placu — dosł.: poradzić sobie w pojedynku. [przypis edytorski]
dotrzymać — utrzymać. [przypis edytorski]
dotrzymam umowę — dziś popr.: dotrzymam umowy. [przypis edytorski]
dotrzymywać placu (daw.) — nie przegrywać pojedynku. [przypis edytorski]
dottore (wł.) — lekarz. [przypis edytorski]
do Turczech — dziś popr. forma D.: do Turków. [przypis edytorski]
do Turek (daw.) — do Turcji. [przypis edytorski]
do turmy (z ros.) — do więzienia. [przypis edytorski]
dotuszać komuś — podjudzać, podżegać kogoś. [przypis edytorski]
Dotychczas człowiekowi stawiano zagadnienia; dzisiaj on sam je sobie stawia.(…)zestraja w nowy akord: wolność człowieka, królestwo człowieka, samowładza człowieka — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 38. [przypis autorski]
do tych czasów byliby trzymani (…) podobno (starop.) — dotychczas podobno są trzymani. [przypis edytorski]
do tych dób (starop.) — do tego czasu; dotychczas. [przypis edytorski]
do tych dob (starop. forma) — do tej pory. [przypis edytorski]
dotyczas — dziś: dotychczas. [przypis edytorski]
dotyczy (…) dietetyki — dietetyka jest to nauka o korzystnym dla zdrowia sposobie życia. [przypis tłumacza]
dotyka (…) słońce łuku południka, a noc swym płaszczem nakrywa Maroko — Kiedy na górze czyśćcowej, którą, jak można sobie wyobrazić, umieścił poeta między południową Ameryką a Nową Holandią, jest południe: w Jeruzalem musi być północ, a w Maroko dniem i nocą ciemność bez przerwy. [przypis redakcyjny]
do tyla (daw.) — do takiego stopnia. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — do tego stopnia. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — na tyle, do takiego stopnia. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — na tyle. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — tak bardzo, do tego stopnia. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — tak bardzo. [przypis edytorski]
do tyla (daw.) — w takim stopniu. [przypis edytorski]
do tyla — dziś: na tyle. [przypis edytorski]
Do tylam was rozwadzał — Tak długo rodzielałem was, bijących (wadzących) się. [przypis redakcyjny]
do tyla — na tyle, tak bardzo. [przypis edytorski]
D'où date la sorcière? (fr.) — kiedy pojawiła się czarownica? [przypis edytorski]
D'où date la sorcière?… — [Jules Michelet], La Sorcière, s. II. [przypis autorski]
double exposure (ang.) — podwójna ekspozycja. [przypis edytorski]
„Double Liégois” — almanach (kalendarz z poradami i ciekawostkami), wydawany przez Stahla i osiągający w l. 1820–1833 rekordowy nakład 150.000 egz. [przypis edytorski]
double pas (fr.) — krok podwójny (w tańcu). [przypis edytorski]
doucement (fr.) — delikatnie; tu: ostrożnie. [przypis edytorski]
douceur (fr.) — słodycz; podarunek. [przypis edytorski]
Douceur — (frz.) Leckerei. [przypis edytorski]
Doudan, Ximénès (1800–1872) — francuski dziennikarz,. krytyk, moralista. [przypis edytorski]
Doudeauvillowie — Charles Gabriel Sosthène, książę Doudeauville (1825–1908), wieloletni prezes paryskiego Jockey Clubu, i jego żona Maria de Ligne (1843–1898). [przypis edytorski]
douka — mgła. [przypis autorski]
do układu swojej szczęśliwości nie wchodzą — nie mają wpływu, nie mogą stanowić o własnym szczęściu. [przypis redakcyjny]
doukowaty — mglisty. [przypis autorski]
doukowaty — mglisty. [przypis edytorski]
do umoru (starop.) — [na umór; do ostatecznych granic] por. „śmiać się do zdechu”. [przypis redakcyjny]
do upaści (daw.) — do upadłego. [przypis redakcyjny]
Dourlens — zapewne chodzi o Doullens, miejscowość ok. 35km na płd.-zach. od Arras. [przypis edytorski]
do urzędów pogańskich, jako Apostoł nauczył, o sprawiedliwość chodzić zakazowali — zob. 1 Kor 6, 1–6. [przypis edytorski]
do ustanowienia narodów wolności — w wydaniu z 1816 r.: do ustanowienia konstytucyjnych rządów i do ustawy jedności narodu. [przypis edytorski]
do ut des (łac.) — daję byś ty mi dał; maksyma streszczająca zasadę wzajemności, zasada prawa rzymskiego obowiązująca przy zawieraniu układów. [przypis edytorski]
dove fa il torso ulica — gdzie ulica zakręca. [przypis redakcyjny]
Dover — miasto portowe w płd.-wsch. Anglii, w hrabstwie Kent; położone naprzeciw wybrzeża Francji w najwęższej części kanału La Manche, oddalone o 33 km od kontynentu. [przypis edytorski]
Dover — nadmorskie miasto z przeprawą promową, położone w hrabstwie Kent, w Anglii, nad Cieśniną Kaletańską, w najwęższym miejscu kanału La Manche, na płd.-wsch. od Canterbury; wybrzeże w okolicy Dover słynie z białych, kredowych skał, dzięki którym Anglia nazywana była niegdyś Albionem (z łac. albus: biały). [przypis edytorski]
Dover — nadmorskie miasto z przeprawą promową, położone w hrabstwie Kent, w Anglii, nad Cieśniną Kaletańską, w najwęższym miejscu kanału La Manche. [przypis edytorski]
Dover — port brytyjski w hrabstwie Kent, nad kanałem La Manche. [przypis edytorski]
Dovete (…) leone — Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walki… trzeba być lisem i lwem (Książę Niccolo Machiavelli). [przypis redakcyjny]
do Vienny — Βίεννα, dziś Vienne, miasto nad Rodanem, w departamencie Izery (Isere); miasta położonego w Galii: Galia Narbonnensis [dzisiejsza Langwedocja i Prowansja we Francji; red. WL]. [przypis tłumacza]
Dovr — Dover; tu: skrócone do jednej sylaby ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]
Dovru — dziś w polszczyźnie nazwa miasta Dover uznawana jest za nieodmienną, zatem popr. forma D.: Dover. [przypis edytorski]
do w. 40 — tj. do słów: „Gromadny obywatel pilnie się zaprząta”. [przypis edytorski]
Do wahającego się czytelnika — tłumaczenie Dorota Kowalska i Paweł Kozioł. [przypis edytorski]
do waju (gwar.) — do was. [przypis edytorski]
do Wałach (starop.) — na Wołoszczyznę (kraj usytuowany na terenie dzisiejszej płn. Rumunii). [przypis redakcyjny]
