Przypisy

paznogcie — dziś popr.: paznokcie. [przypis edytorski]

paznokć — dziś popr. forma: paznokieć; tu forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

paznokty — dziś popr.: paznokciami. [przypis edytorski]

Pazurkowski — w innej wersji: Chamiec. [przypis edytorski]

Pazyfae (mit. gr.) — królowa Krety, która zakochała się w świętym byku, podarowanym Minosowi przez boga mórz i oceanów Posejdona i urodziła Minotaura. [przypis edytorski]

Pazyfae (mit. gr.) — żona Minosa, króla Krety, która w wyniku klątwy zakochała się w świętym byku i urodziła Minotaura, pół byka, pół człowieka. [przypis edytorski]

Pazyfae (mit. gr.) — żona Minosa, króla Krety, która zakochała się w świętym byku, podarowanym Minosowi przez boga Posejdona, i urodziła Minotaura, pół byka, pół człowieka. [przypis edytorski]

Pazyfae — żona Minosa. [przypis edytorski]

Pazyfy — Pazyfae — żona Minosa. [przypis edytorski]

pchać do nosa cuchnący proszek pochodzący z Ameryki — tabakę, czyli sproszkowany tytoń, przeznaczony do zażywania przez nos; tabaka stała się popularna we Francji, odkąd w 1560 ambasador francuski w Hiszpanii przywiózł ją królowej Katarzynie Medycejskiej jako środek leczniczy na trapiące ją migreny. [przypis edytorski]

pchać się do fraka — zabiegać o posadę państwową; aluzja do obowiązującego w Rosji carskiej rozporządzenia, według którego przepisowym strojem urzędowym funkcjonariuszy państwowych średniego i wyższego stopnia był frak. [przypis edytorski]

Pchła (gw.) — popchnęła. [przypis edytorski]

pchnąć — tu: posłać. [przypis edytorski]

pchnąc — dziś popr. forma: pchając. [przypis edytorski]

pchnął w Letę — tj. w śmierć. [przypis edytorski]

pchnąłżebyś — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy pchnąłbyś. [przypis edytorski]

PCK — Polski Czerwony Krzyż, najstarsza polska organizacja humanitarna będąca członkiem Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, założona w 1919 r. [przypis edytorski]

P. Curie i Debierne zauważyli (…), że zjawisko to [wzbudzanie promieniotwórczości] przebiega prawidłowo i zawsze w tenże sam sposób, jeżeli odbywa się w naczyniu zamkniętym — [por.] „Comptes rendus”, 4 marca 1901. [przypis edytorski]

pczoła — dziś popr.: pszczoła. [przypis edytorski]

pczoła (starop.) — pszczoła. [przypis edytorski]

pczoły — dziś popr.: pszczoły. [przypis edytorski]

PD — prawdopodobnie literówka autora, chodzi raczej o SD (socjaldemokrację), lewicowy ruch społeczny wywodzący się z ruchu robotniczego. [przypis edytorski]

pęcełek (reg.) — węzełek, przen. dziecko, tu raczej: zarodek. [przypis edytorski]

péché originel (fr.) — grzech pierworodny. [przypis edytorski]

pęczak — gruba kasza z całego ziarna zboża (jęczmienia), pozbawionego łuski. [przypis edytorski]

pęcz (daw.) — pąki pokrywające krzew lub drzewo. [przypis edytorski]

pęcze a. pęcza — dziś: pąki. [przypis edytorski]

pęcze — dziś: pąki, pączki. [przypis edytorski]

pęcze — dziś raczej: pąki (kwiatów, tu: róż). [przypis edytorski]

pęcze — pąki, pączki. [przypis edytorski]

pęcze — pąki. [przypis edytorski]

pędrak — małe dziecko. [przypis edytorski]

pędź (…) wzdłuż brzegu — wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego, mijając kraj koczowniczych ludów scytyjskich. [przypis edytorski]

pędzą po suknach wytoczone słonie — w bilard grano kulami z kości słoniowej. [przypis edytorski]

pędzić się (daw. reg.) — pędzić. [przypis edytorski]

pędzić się — dziś: pędzić. [przypis edytorski]

pędzić się — dziś popr.: pędzić. [przypis edytorski]

pędzić się — dziś popr.: pędzić, tj. biec. [przypis edytorski]

pędzić (…) w konkury (daw.) — zalecać się, zabiegać o rękę. [przypis edytorski]

pędzlów — dziś popr. forma D.lm: pędzli. [przypis edytorski]

Pè far la to vendetta… (korsykański) — Aby się zemścić, bądź spokojny, tyle wystarczy (z pieśni pogrzebowej Vocero du Niolo). [przypis edytorski]

pęki rózg i siekiery — w starożytnym Rzymie najwyższym urzędnikom państwowym w miejscach publicznych jako asysta towarzyszyli funkcjonariusze zwani liktorami, nosząc przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg, między którymi zatknięty był topór. [przypis edytorski]

pęknąć od żalu — obecnie: pęknąć z żalu. [przypis edytorski]

pęknął — dziś popr. forma: pękł. [przypis edytorski]

Péladan, Joséphin, znany też Sâr Péladan (1858–1918) — francuski powieściopisarz; utrzymywał, że pewien babiloński król pozostawił jego rodzinie tytuł ”Sâr”; założyciel odnowionego Bractwa Różokrzyżowców, które m.in. organizowało wystawy obrazów: na jednej z ulotek takiej wystawy znajdowały się schody usłane liliami. [przypis edytorski]

pępuszek (gw.) —kłębuszek. [przypis edytorski]

Pérès, Jean-Baptiste (1752–1840) — fr. fizyk, prawnik, bibliotekarz. [przypis edytorski]

Père Lachaise — cmentarz w Paryżu. [przypis edytorski]

Père-Lachaise — największy i najbardziej znany cmentarz paryski, założony w 1804 w ogrodach należących do willi Mont-Louis, podarowanej przez Ludwika XIV swojemu spowiednikowi, jezuicie. [przypis edytorski]

Pére-Lachaise — największy i najsławniejszy cmentarz paryski. [przypis edytorski]

Père-Lachaise — największy i najsławniejszy cmentarz paryski. [przypis edytorski]

Pérez de Lara, Alfonso — hiszpański teolog i jurysta, autor De anniversariis et capellaniis (1610). [przypis edytorski]

Périer, Casimir (1777–1832) — polityk francuski. [przypis edytorski]

pętak — tu: ktoś niegodny zaufania. [przypis edytorski]

pętała oczyma przechodnie — dziś B.: (…) przechodniów. [przypis edytorski]

Pétau, Denis (1583–1652) — francuski jezuita, teolog, uczony; ceniony za prace z zakresu chronologii porównawczej oraz historycznego rozwoju doktryny chrześcijańskiej. [przypis edytorski]

Pétau, Denis (1583–1652) — francuski teolog jezuicki; płodny autor, erudyta, profesor filozofii, następnie retoryki i teologii m.in. w Bourges, Reims i Paryżu. [przypis edytorski]

pętce przybrać — zebrać wodze (wierzchowcowi). [przypis edytorski]

pętlica — daw. ozdobne zapięcie stroju, mające kształt pętli. [przypis edytorski]

pętlica (daw.) — pętla. [przypis edytorski]

pęto — wiązadło nakładane na przednie nogi zwierzęcia dla ograniczenia swobody ruchu. [przypis edytorski]

Pétri de vanité il avait encore plus de cette espèce d’orgueil… — „Przepojony próżnością, miał ponadto w sobie ten rodzaj dumy, która skłania do przyznawania się z tą samą obojętnością do dobrych i do złych czynów, skutek poczucia wyższości, być może urojonej”. Z listu prywatnego. [przypis edytorski]

pęty (daw.) — dziś popr. forma N.lm: pętami. [przypis edytorski]

pęty — dziś popr. forma N.lm: pętami. [przypis edytorski]

pęty — dziś popr.: pętami. [przypis edytorski]

pęty — dziś popr.: pęta. [przypis edytorski]

pęzlowy — dziś popr.: pędzlowy. [przypis edytorski]

pean — hymn, pieśń pochwalna. [przypis edytorski]

pean — pieśni radosne na cześć Apollina. [przypis edytorski]

pean — tu: pieśń pochwalna. [przypis edytorski]

pean — u staroż. Greków uroczysta pieśń na cześć bogów. [przypis edytorski]

pean — w staroż. Grecji: hymn, pieśń pochwalna na cześć boga, zwykle Apollina. [przypis edytorski]

pean — w staroż. Grecji: pieśń na cześć boga, zwykle Apollina; później: uroczysta pieśń dziękczynna lub triumfalna. [przypis edytorski]

Peary, Robert Edwin (1856–1920) — amerykański oficer marynarki, badacz polarny, zdobywca bieguna północnego ( 6 IV 1909). [przypis edytorski]

PEBID — skrót niejasny; określa organizację porządkową, która, pod dowództwem Szmerlinga, kierowała wywózkami Żydów podczas akcji wysiedleńczej. [przypis edytorski]

pecalium (łac.) — część majątku wydzielona niewolnikowi. [przypis edytorski]

peccator (łac.) — grzesznik. [przypis edytorski]

Peccatumque oculos est habuisse meum (łac.) — w moich oczach można zobaczyć wszystkie grzechy. [przypis edytorski]

peccavi (łac.) — zgrzeszyłem. [przypis edytorski]

pechoważy — dziś popr.: pechowy. [przypis edytorski]

peculatus (łac.) — przestępstwo finansowe, defraudacja, malwersacja. [przypis edytorski]

Peczora — rzeka na północnym wschodzie europejskiej części Rosji. [przypis edytorski]

pedać a. padać (gw.) — powiadać, powiedzieć. [przypis edytorski]

pedagogia — praktyka nauczycielska a. szkolna; nauczanie. [przypis edytorski]

pedagogus (łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]

pedagra a. pedogra (daw.) — dziś: podagra, choroba zniekształcająca i powiększająca staw dużego palca u nogi, której towarzyszą okresowe napadowe bóle. [przypis edytorski]

peda (gw.) — powiada. [przypis edytorski]

pedają, co — powiadają, że. [przypis edytorski]

pedają (gw.) — powiadają. [przypis edytorski]

pedał (gw.) — powiadał; mówił. [przypis edytorski]

pedałówka (pot.) — harmonia pedałowa, ludowy instrument muzyczny, rodzaj harmonii, w której powietrze tłoczone jest miechami nożnymi, za pomocą naciskania na pedały. [przypis edytorski]

Pedali, pedoj (gw.) — powiedzieli, mówili, powiedz, mów. [przypis edytorski]

pedam (gw.) — powiadam. [przypis edytorski]

pedant — człowiek drobiazgowo, często przesadnie dokładny. [przypis edytorski]

pedanteria — przesadna, zbyt drobiazgowa dokładność. [przypis edytorski]

pedanteria — skrupulatność, dokładność, drobiazgowość. [przypis edytorski]

pedant — tu: nudziarz pozbawiony polotu. [przypis edytorski]

pedantycznie — skrupulatnie, bardzo dokładnie. [przypis edytorski]

pedant (z daw. ang.) — tu: nauczyciel gramatyki łacińskiej. [przypis edytorski]

pedant (z daw. ang.) — tu pogard.: nędzny i nudny nauczyciel gramatyki łacińskiej. [przypis edytorski]