Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8680 przypisów.
mantylka (z łac. mantellum: okrycie) — rodzaj welonu, szala zarzucanego na głowę i ramiona, wykonanego z koronki a. cienkiej tkaniny. [przypis edytorski]
mantynowy (daw.) — jedwabny. [przypis edytorski]
manualik (daw., z łac.) — podręczna książeczka; podręcznik. [przypis edytorski]
Manu — Bóg. [przypis autorski]
manu, consilio, opere et oratione (łac.) — ręką, radą, czynem i modlitwą. [przypis redakcyjny]
manufaktura — tu: wyroby. [przypis edytorski]
Manuilski, Dmytro Zacharowycz (1883–1959) — ukraiński i radziecki polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, działacz państwowy; sekretarz Komitetu Wykonawczego Kominternu (1928–1943). [przypis edytorski]
manu militari (łac.) — zbrojnie, z bronią w ręku. [przypis edytorski]
Manu — praojciec ludzkości i prawodawca w hinduizmie. [przypis edytorski]
manu propria (łac.) — własnoręcznie. [przypis redakcyjny]
manus (łac.) — ręka. [przypis edytorski]
Manu — w hinduizmie imię praojca ludzkości, a także prawodawcy, pilnującego prawidłowego funkcjonowania wszechświata; księgi praw Manu (Księgi Manu, Manusmryti, Manawadharmaśastra): traktat opisujący powinności religijne hinduistów. [przypis edytorski]
Manu — w hinduizmie ojciec rodu ludzkiego i prawodawca. [przypis edytorski]
Manu (z sanskrytu) — w hinduizmie: praojciec i prawodawca ludzkości: stoi na straży prawidłowego funkcjonowania wszechświata, określając obowiązujące w nim prawa; Manu żyje przez okres jednej manwantary, w czasie jednego dnia Brahmy (jednej kalpy) pojawia się 14 kolejnych Manu. [przypis edytorski]
manvantara (sanskr.) — okres obiegu rodzącej życie fali kosmicznej, w czasie którego rozwija się na Ziemi życie. [przypis edytorski]
manwantara — Okres geologiczny milionów lat. [przypis autorski]
manwantara — w hinduizmie cykliczna era, odpowiadająca długości życia Manu, praojca ludzkości, trwająca 306.720.000 lat. [przypis edytorski]
Man — wyspa na M. Irlandzkim, między Wielką Brytanią a Irlandią, stanowiąca dependencję Korony brytyjskiej, tj. terytorium podległe Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, które odpowiada za ich sprawy zagraniczne i obronę, podczas gdy miejscowy parlament i rząd decydują o wszystkich sprawach wewnętrznych. W wyniku debaty parlamentarnej na posiedzeniu w listopadzie 1880 przegłosowano, że od 31 stycznia 1881 kobiety na wyspie miały prawo głosowania w wyborach powszechnych, ale prawo to obejmowało wyłącznie pełnoletnie panny i wdowy posiadające na wyspie nieruchomość przynoszącą co najmniej 4 funty przychodów rocznie; praw wyborczych nie przyznano mężatkom. [przypis edytorski]
Many — dusze zmarłych przodków. [przypis edytorski]
Many (mit. rzym.) — dusze zmarłych przodków. [przypis edytorski]
manželka (czes.) — małżonka. [przypis edytorski]
Manzanares — rzeka w środkowej Hiszpanii, przepływa przez Madryt. [przypis edytorski]
Manzoni, Alessandro (1785–1873) — jeden z najwybitniejszych nowszych pisarzy włoskich. Zrazu wolterianin, następnie żarliwy wyznawca katolicyzmu i twórca nowego kierunku włoskiej liryki religijnej w zbiorze Inni sacri. Jego tragedie, zrywając z formami szkoły francuskiej, były pierwszym wzorem narodowego dramatu we Włoszech, a znakomita powieść I promessi sposi, storia milanese del secolo XVII pierwszą włoską powieścią w nowoczesnym tego słowa znaczeniu. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
manzy — rosyjska nazwa Chińczyków. [przypis autorski]
Maorysi — rdzenna ludność Nowej Zelandii, potomkowie Polinezyjczyków, którzy jako pierwsi ludzie dotarli tam w XIII w. [przypis edytorski]
Maorytka — dziś popr.: Maoryska. [przypis edytorski]
mapa Liberii (…) wydana w Monrowii przez rząd, a zestawiona przez B. Andersona (…) jest atoli ważnym dokumentem… — mapa ta znajduje się w zbiorach ekspedycji. [przypis autorski]
mapa Liberii (…) zestawiona przez B. Andersona — Anderson żyje obecnie i mieszka w Monrowii, niestety w biedzie i w smutnym stanie zdrowia. [przypis autorski]
ma petite Żagussia (z fr.) — moja mała Jagusiu. [przypis edytorski]
mapka — mapka Europy, w niniejszym wydaniu nie zamieszczona (red. WL). [przypis edytorski]
ma pod nosem mleko (daw., pot.) — jest jeszcze dzieckiem. [przypis edytorski]
Ma przecież pod ręką / Fałsz w swej mowie, fałsz w swych czynach, fałsz nawet w przysiędze / Ma pod ręką swe podstępy, pieszczoty, podejścia (domi habet animum falsiloquom, falsificum, falsiiurium / domi dolos, domi delenifica facta, domi fallacias) — przekład usiłuje naśladować Plautowskie aliteracje i powtarzania słów. [przypis tłumacza]
maquillage (fr.) — makijaż. [przypis edytorski]
mara (biol.) — rodzaj dużych roślinożernych gryzoni zamieszkujących Amerykę Płd., obejmujący dwa gatunki: mara patagońska (Dolichotis patagonum) oraz mara solniskowa (Dolichotis salinicola). [przypis edytorski]
marabut — muzułmański przywódca religijny i nauczyciel w Afryce Zachodniej, historycznie również w Maroku, Algierii i Tunezji. [przypis edytorski]
marabut — przywódca duchowy w islamie, uważany za świętego o nadprzyrodzonych zdolnościach. [przypis edytorski]
marabut — ptak o łysej głowie, silnym dziobie i nagiej szyi ze zwisającym workiem skórnym, żyjący w Afryce. Tu: ozdobne pióra. [przypis edytorski]
marać (gw.) — macać, grzebać, szukać. [przypis edytorski]
Maracaibo, jezioro — akwen w płn.-zach. Wenezueli, mierzący 14 tys. km² powierzchni, zasilany przez liczne rzeki, połączony cieśniną Tablazo z Zatoką Wenezuelską, a tym samym z Morzem Karaibskim. [przypis edytorski]
Maracaibo — miasto w płn.-zach. Wenezueli, położone nad cieśniną łączącą jezioro Maracaibo z Zatoką Wenezuelską; zał. w 1529 jako kolonia hiszpańska, w 1668 zostało zdobyte i złupione przez bukanierów pod wodzą François l'Olonnais. [przypis edytorski]
ma racją (daw.) — dziś: ma rację. [przypis edytorski]
ma (…) racją (daw.) — dziś: ma rację. [przypis edytorski]
ma racją — dziś popr.: ma rację. [przypis edytorski]
mara — duch, zjawa. [przypis edytorski]
Maraffi, Luigi — kaznodzieja generalny zakonu dominikanów, w 1615 napisał do Galileusza list z przeprosinami, wyrażając oburzenie wobec ataku na uczonego, jaki zainicjował jego zakonny współbrat, Caccini, i uważając to za odosobniony wyskok. [przypis edytorski]
Marais — dzielnica Paryża na północnym brzegu Sekwany, w XVII w. najmodniejsza, arystokratyczna część miasta. [przypis edytorski]
Marais (fr.: bagna) — część Paryża na północnym brzegu Sekwany, w XIX w. zamieszkiwana przez drobnych kupców, rzemieślników i biedotę miejską. [przypis edytorski]
mara, mary — nosze, na których wynoszą zmarłego. [przypis redakcyjny]
maramba — uczony teolog lamaicki. [przypis redakcyjny]
Marañón, Gregorio (1887–1960) — hiszpański lekarz, naukowiec, historyk, pisarz i filozof; liberał; uważany za jednego z najwybitniejszych hiszpańskich intelektualistów XX w. [przypis edytorski]
Maranatha! (z aram.) — Przyjdź, Panie! [przypis edytorski]
mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]
maraskino — rodzaj likieru z dzikiej wiśni (z różnymi aromatycznymi dodatkami), wyrabiany w Dalmacji nad Adriatykiem. [przypis edytorski]
Maras (z litew.) — Mór [tj. zaraza. Red. WL]. [przypis autorski]
Maras (z litew.) — mór, zaraza. [przypis edytorski]
Marathonomachowie (z gr.) — walczący pod Maratonem. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — francuski polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — francuski polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — fr. polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, bliski współpracownik Robespierre'a i Saint-Justa, jakobin; zabity przez Charlotte Corday z obozu żyrondystów, stał się „męczennikiem rewolucji”. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — fr. polityk i dziennikarz okresu Rewolucji Francuskiej, jakobin, zabity przez Charlotte Corday. [przypis edytorski]
Marat, Jean-Paul (1743–1793) — polityk z okresu Rewolucji Francuskiej, zabity przez Charlotte Corday. [przypis edytorski]
Maraton — miejsce bitwy stoczonej w roku 490 p.n.e., w której wojska ateńskie pod dowództwem Miltiadesa pokonały armię perską. [przypis edytorski]
Maraton — miejscowość w Grecji, położona na wybrzeżu Attyki. [przypis edytorski]
Maraton — równina na brzegu Morza Egejskiego. [przypis edytorski]
mara — tu: przywidzenie, wyobrażenie. [przypis edytorski]
mara — tu: złudzenie. [przypis edytorski]
mara — widmo. [przypis edytorski]
mara — widmo, złuda. [przypis edytorski]
mara — widmo, złudzenie. [przypis edytorski]
mara — złuda, widzenie senne. [przypis edytorski]
marazm (z gr.) — zastój, bierność. [przypis edytorski]
Marble Arch — marmurowy monument w formie łuku triumfalnego, znajdujący się w Londynie, przy skrzyżowaniu Oxford Street, Park Lane i Edgware Road, na krańcu Hyde Parku. [przypis edytorski]
Marceli — Dobrowolski. [przypis redakcyjny]
Marceli — Marceli Dobrowolski, lekarz, towiańczyk, przyjaciel Erazma Żmichowskiego. [przypis redakcyjny]
Marcelina — pierwowzorem postaci jest Marcelina Łempicka, towarzyszka Henrietty Ankwiczówny w Rzymie w 1829 r.; Mickiewicz poświęcił jej wiersz Do M. Ł. [przypis edytorski]
Marcelina — zwolenniczka Karpokratesa, przybyła na jego polecenie z Aleksandrii do Rzymu za episkopatu Aniceta (155–166). [przypis edytorski]
Marcelin — dawniej wieś pod Warszawą, ob. osiedle w płn.-wsch. części Warszawy. [przypis edytorski]
Marceli z Ancyry (zm. ok. 374) — biskup Ancyry w Azji Mniejszej, przeciwnik arianizmu, w polemice przyjął poglądy sabeliańskie, za co został pozbawiony urzędu (336). [przypis edytorski]
Marcel Legay — muzyk i piosenkarz fr., w ostatnich latach XIX w. dyrektor artystyczny jednego z kabaretów w paryskiej dzielnicy Montmartre. [przypis edytorski]
Marcellin (…) opisuje (…) — Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXIV, 7. [przypis tłumacza]
Marcellin opowiada (…) imię — Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXII, 16. [przypis tłumacza]
marcepan — słodka masa z migdałów i cukru, daw. także: placek z takiej masy, symbol luksusu. [przypis edytorski]
marcepan — słodka masa z migdałów i cukru, symbol luksusu. [przypis edytorski]
marcepan — tu: wykwintny smakołyk. [przypis edytorski]
marcepany — cukry wielkie stołowe, farbami rodziny lub znakomitych gości były przystrojone. [przypis redakcyjny]
marchand de sommeil (fr.) — dosł. handlarz snem (chodzi o właściciela taniego domu noclegowego). [przypis redakcyjny]
marchand-de-vin (fr.) — handlarz winem. [przypis edytorski]
marchands de vin (fr.) — handlarze wina. [przypis redakcyjny]
marcha (z niem.) — szkapa. [przypis edytorski]
marchese (wł.) — markiz. [przypis edytorski]
marchesino (wł.) — wym.: markezino. Zwyczajem tego kraju, zapożyczonym z Niemiec, tytuł ten dostają wszyscy synowie markiza; contino: wszyscy synowie hrabiego; contessina: wszystkie córki hrabiego, itd. [przypis autorski]
marchia brandenburska — przygraniczna jednostka administracyjno-wojskowa na dawnych terenach Słowian Połabskich, wydzielona w XII w. w celu obrony wschodnich granic Cesarstwa Niemieckiego, rządzona przez margrabiego, podległego bezpośrednio cesarzowi niemieckiemu; od 1618 r. Brandenburgia i Prusy tworzyły jedno państwo pod berłem księcia elektora pruskiego. [przypis edytorski]
marchia — przygraniczna prowincja administracyjno-wojskowa państwa Franków, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zarządzana przez margrabiego, podlegającego bezpośrednio władcy. [przypis edytorski]
March, Juan (1880–1962) — hiszpański magnat biznesowy, przemytnik broni i tytoniu, bankier; związany z nacjonalistami, których wspierał finansowo podczas hiszpańskiej wojny domowej, a następnie z reżimem gen. Francisco Franco; najbogatszy ówcześnie człowiek w Hiszpanii. [przypis edytorski]
marchons (fr.) — chodźmy. [przypis edytorski]
Marcianus Capella — ur. w Madauros w Afryce, żył w Rzymie; dzieło jego pt. Satyricon, napisane częścią prozą, częścią wierszem, składa się z 9 ksiąg: pierwsze dwie pt. De nuptiis philologiae et Mercurii, tworzą wstęp i wprowadzają siedem nauk, czyli sztuk wyzwolonych, pod postacią siedmiu dziewic, towarzyszących filologii, narzeczonej Merkurego. Następuje w 7 pozostałych księgach encyklopedia owych nauk, których zadanie ujęto w następujący versus memorialis: Gramm loquitur, Dia vera docet, Rhe verba calorat, Mus canit, numerat Ar, Geo ponderat, Ast colit astra. [przypis autorski]
Marcin — był to może nadworny muzyk królewski w latach 1555–1571, Marcin z Jędrzejowa. [przypis redakcyjny]
Marcin Glossa (ok. 1515–ok.1564) — działacz Reformacji w Polsce i na Mazurach. Od r. 1547 pastor w Piszu. [przypis edytorski]
Marcin Kambreński — Marcin z Cambray, skazany na szubienicę za zgwałcenie, został wedle legendy ułaskawiony, przez wzgląd iż po powieszeniu spostrzeżono u niego ślady erekcji. [przypis tłumacza]
Marcin (Marcisz) z Wrocimowic (zm. 1442) — polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki. [przypis edytorski]
