Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24942 przypisów.
Por. list z 27 maja 1771. [przypis redakcyjny]
Por.: Mój dialog o Nietzschem (Staudacher, Stanisławów 1907). [przypis redakcyjny]
Por. Mt 19:14: „Lecz Jezus rzeki im: Zaniechajcie dziatek, a nie zabraniajcie im przychodzić do mnie, albowiem takowych jest królestwo niebieskie”. [przypis redakcyjny]
porównanie intrat — dokonane mocą konstytucji sejmowej z 24 lipca 1789, która wyznaczyła biskupom wynagrodzenie ze Skarbu, w zamian za konfiskatę uposażeń w nieruchomościach (rocznie: prymas 200 tys., inni biskupi łacińscy po 100 tys., uniccy po 50 tys. zł. pol.); por. Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, str. 84. [przypis redakcyjny]
porównanie S. T. Coleridge'a z Goethem — porównanie to znajduje się u Tomasza Quinceya w jego Reminiscens of the English Lake Poets w rozdziale pierwszym, poświęconym Coleridge'owi, na str. 84. (Everyman's Library edited by Ernest Rhys. London. J. M. Dent). Dotyczący ustęp brzmi w przekładzie: „Jako współczesny dzielił on tę samą wadę, pochodzącą z tej samej po części przyczyny, z jednym z jeszcze bardziej i powszechniej od Coleridge'a czczonych, ale daleko mniej potężnym i umysłowo szerokim bóstwem owych czasów. Mam na myśli Goethego: On również chromał i to chromał na brak uczuć patriotycznych wśród okoliczności znacznie więcej wymagających i budzących patriotyzm. Niewiele dbał on o Weimar — jeszcze mniej o Niemcy, od Coleridge'a stał zaś o tyle niżej, że Coleridge w rzeczywistości zmuszał się do poddawania się wszystkim uczuciom, jakie świat obchodzą, lubo ich nie żywił, gdy tymczasem Goethe wyrzekł się tych uczuć zarówno w czynach, jak w słowach swych i pismach. Zarówno jeden, jak i drugi przestali istnieć: obu zarówno hołdują ci, co ich znali, jak i tłumy, które ich nie znały. Ale uwielbienie dla Coleridge'a jest wieczne i z roku na rok staje się żywsze, kiedy laury Goethego więdną z każdym pokoleniem, aż przyjdzie czas, kiedy potomność stanie wobec zdetronizowanego bóstwa, zdziwiona, na czym polegała zagadka tego bałwochwalstwa przodków dla bożyszcza próżnego i bez podstawy”. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
porównany — zrównany, postawiony na równi. [przypis redakcyjny]
porównywać (starop.) — równać, równo się obchodzić. [przypis redakcyjny]
poroh (ukr.: próg) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemożliwiająca swobodną żeglugę; kraina poniżej porohów Dniepru nazywała się Niżem albo Zaporożem i była zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
porokować — podyskutować, porozmawiać (tak w wyd. Pieśni trzech; w pierwodruku Pieśni: prorokować). [przypis redakcyjny]
Por. ostatni ustęp listu z 4 maja. [przypis redakcyjny]
poroże — rogi. [przypis redakcyjny]
poroże — rogi (tu o sile obopólnej). [przypis redakcyjny]
porożysty — rogaty. [przypis redakcyjny]
po roztrucharsku — językiem handlarzy koni. [przypis redakcyjny]
porozumieć — zrozumieć, domyślić się. [przypis redakcyjny]
porrigere posteritati (łac.) — przekazywać potomności. [przypis redakcyjny]
Por. satyra Pochwała głupstwa. [przypis redakcyjny]
Porta Inferi (łac.) — brama piekła. [przypis redakcyjny]
porte-malheur (fr.) — osoba lub rzecz przynosząca nieszczęście. [przypis redakcyjny]
portentum est (łac.) — jest to potworność. [przypis redakcyjny]
portionem (łac.) — cząstkę. [przypis redakcyjny]
portionem (łac.) — części. [przypis redakcyjny]
portiunculam in oboedientia (łac.) — garstkę w posłuszeństwie. [przypis redakcyjny]
portki — spodnie z prostej materii, z partu. [przypis redakcyjny]
portorium (łac.) — opłata portowa. [przypis redakcyjny]
portret Beatrix Cenci — w czasach Stendhala niesłusznie uważano ten obraz Guida Reni (1575–1642) za portret Beatrix Cenci, przedstawia on bowiem Sybillę z Samos. [przypis redakcyjny]
portret lorda Grama, który znajduje się w rękopisie — dołączone na osobnej karcie. [przypis redakcyjny]
portwein (z niem.) — czerwone mocne wino portugalskie. [przypis redakcyjny]
Port w Gdyni — drukowany był (na naczelnem miejscu) w książce Pisarze polscy kresom zachodnim (Warszawa, 1925). [przypis redakcyjny]
Porty… i zamki… opatrz — rady te pozwalają odtworzyć stosunki polskie. [przypis redakcyjny]
portyk — zew. część budowli wysunięta ku przodowi albo wgłębiona, otwarta z jednej strony, z rzędem kolumn lub filarów, odsłaniająca główne wejście. [przypis redakcyjny]
portyra — portiera. [przypis redakcyjny]
portyra — portiera, zasłona drzwi. [przypis redakcyjny]
poruczać (starop.) — oddawać pod opiekę, polecać. [przypis redakcyjny]
porucznik, chorąży, namiestnik — oficerowie niższych stopni. [przypis redakcyjny]
poruczyć (daw.)— powierzyć. [przypis redakcyjny]
Poruszono niekiedy sumienie publiczne na korzyść prawa i kazano przysięgać, że się go będzie przestrzegało — Sekstyliusz twierdził, że poprzysiągł go dochować (Cic.). [przypis redakcyjny]
Porwoniście (…) śmierci — niech was śmierć porwie. [przypis redakcyjny]
porywać — tu: porywać z bronią w ręku. [przypis redakcyjny]
poryżać (daw.) — rżeć kilka razy. [przypis redakcyjny]
poryżać — rżeć (o koniu), grozić. [przypis redakcyjny]
„Porządek panuje w Warszawie” (…) około roku 1832 — Słowa te wypowiedział w Izbie Deputowanych ówczesny minister spraw zagranicznych Francji na wieść o kapitulacji Warszawy 8 września 1831. [przypis redakcyjny]
porządkiem wspacznym — wbrew zwykłemu porządkowi. [przypis redakcyjny]
porządny a. rządny — tu: praworządny. [przypis redakcyjny]
porządny (daw.) — sprawnie rządzony. [przypis redakcyjny]
porzem — przeorywamy, prujemy. [przypis redakcyjny]
porze — pruje. [przypis redakcyjny]
porze się — przedziera się. [przypis redakcyjny]
porzucić (…) duszę — umrzeć. [przypis redakcyjny]
po ścianach złożone pałasze (…) — w opisie dekoracji wskazał autor: ponad sofą „złożone w krzyż szable”, „ponad biurkiem fotografia Matejkowskiego Wernyhory i litograficzne odbicie Matejkowskich Racławic”. [przypis redakcyjny]
pościł — w rękopisie dla rymu: pościoł. [przypis redakcyjny]
pośledni (daw.) — ostatni. [przypis redakcyjny]
pośledni (daw.) — [tu:] następny. [przypis redakcyjny]
pośledni (daw.) — tylny. [przypis redakcyjny]
pośledniejszy (daw.) — późniejszy. [przypis redakcyjny]
pośledniejszy (daw.) — [tu:] następny. [przypis redakcyjny]
pośledniejszy (starop.)— ostateczny, tu: pośmiertny. [przypis redakcyjny]
pośledniejszy — tu: późniejszy. [przypis redakcyjny]
pośledni (starop.) — ostatni. [przypis redakcyjny]
Pośle Syn Człowieczy anioły swoje… — parafraza dwóch wersetów Ewangelii św. Mateusza, XIII, 40–41. [przypis redakcyjny]
pośli — dziś popr. forma trybu rozk.: poślij. [przypis redakcyjny]
Pośród nimf wiecznych uśmiecha się Febe — Nimfy wieczne to gwiazdy. Febe to księżyc. [przypis redakcyjny]
Pośród tych wieprzów (…) — Poeta wyrzeka tu na zepsucie swojego czasu i kraju: ile razy w tej treści podnosi głos strofujący, zawsze jest niewyczerpany i nieubłagany. Przez pogardę wieprzami nazywa mieszkańców Kassentino; kundlami warczącymi mieszkańców z Arezzo; wilkami florentczyków; a lisami pizańczyków dla wrodzonej ich chytrości i zdrady. Czarownica Cyrce przemieniła towarzyszów Ulissesa w wieprze. [przypis redakcyjny]
po środku miał w sobie nasz obraz własną barwą malowany — W ciało człowieczeństwa wcielone Słowo Boże, Chrystus Pan i Zbawiciel. [przypis redakcyjny]
pośrutować — pokawałkować, zemleć. [przypis redakcyjny]
poświata (daw.) — [tu:] światło księżycowe. [przypis redakcyjny]
poświata — światło. [przypis redakcyjny]
poświata — [tu:] światło księżycowe. [przypis redakcyjny]
Poświęcone Marii — pod imieniem Marii ukrywa się kobieta, która w tym okresie (1834–1838) odegrała w życiu uczuciowym Krasińskiego wybitną rolę: Joanna Bobrowa. W wyd. III utworu dedykacji brak. Dedykowanie utworu osobie o tym samym imieniu co bohaterka dramatu, żona hrabiego Henryka, pobudziło niektórych krytyków do snucia pomysłów interpretacyjnych: „Dedykowanie utworu Marii staje się pięknem już w pierwszej przygrywce poetycznej orkiestry, a występuje i później, kiedy w wyrażeniu: Maria, imieniu o podwójnym sensie, zjawia się amfibolia marzycielskiej miłości. Czy jest to nieszczęśliwa żona bohatera, której nieskończona wierność została nagrodzona obłąkaniem, czy już tu jest to apoteoza katolicyzmu: Maria gwiazda morza, wieczny symbol macierzyńskiej miłości? Są to aluzje do obu, do żadnej z osobna, aluzje, które stapiają się w jedną wierność kobiecą” (A. Jung, Ein polnischer Dante [w:] Charaktere, Charakteristiken und vermischte Schriften, Konigsberg 1848, s. 26). [przypis redakcyjny]
po św. Janie — w drugiej połowie roku. [przypis redakcyjny]
posądzać — [tu:] sądzić. [przypis redakcyjny]
posąg Apollina — Apollo: w greckiej mitologii starożytnej bóg słońca i sztuk pięknych, zwykle przedstawiany w sztuce jako idealnie piękny młodzieniec. [przypis redakcyjny]
posąg Mojżesza — rzeźba Michała Anioła. [przypis redakcyjny]
posąg paryjski — posąg z marmuru paryjskiego. [przypis redakcyjny]
Posadziłeś… nie nagorzej — tj. na miejscu bliskim gospodarza. [przypis redakcyjny]
posag — majątek wnoszony mężowi przez żonę przy zawieraniu małżeństwa. [przypis redakcyjny]
poseł — poseł kurfirsta Wilhelma, Jan Hoverbeck. [przypis redakcyjny]
posesją — [forma B.lm r.ż.:] posiadanie. [przypis redakcyjny]
posesja — tu: dzierżawa; dosł. posiadanie, w odróżnieniu od własności; posesją — dziś popr. forma B. lp: posesję. [przypis redakcyjny]
posesor — tu: dzierżawca. [przypis redakcyjny]
posiadalne — posiadane (użytkowane). [przypis redakcyjny]
Posiadamy orędzie Chilperyka, wnuka Klodwigowego, który się skarży, że prawie wszystkie jego dobra przeszły do kościołów — To stało się przyczyną, że unieważnił testamenty sporządzone na rzecz kościołów, a nawet dary swego ojca: Gontran przywrócił je i uczynił nawet nowe dary. [przypis redakcyjny]
posiężne (daw.) — zamach. [przypis redakcyjny]
posiedź (daw.) — później. [przypis redakcyjny]
positive — twierdząco, pomyślnie [pomyślnie, pozytywnie to w ang.: positively, we fr.: positivement; ang. positive jako przymiotnik oznacza: pozytywny, korzystny, przekonany; zaś jako rzeczownik oznaczy: cecha pozytywna, zaleta]. Od tego wiersza zaczynają się obrazy egipskie i refleksje nimi wywołane, przedstawione przez poetę całkowicie w duchu pseudoklasycznym. Kleiner, Słowacki, t. II, str. 145, twierdzi, że list do Hołyńskiego jest ułożony najbardziej w duchu pseudoklasycznym i przypomina list Mickiewicza do doktora Siemaszki. [przypis redakcyjny]
poskoczny (daw.) — prędki, nierozważny. [przypis redakcyjny]
posła — aresztowanie Bułhakowa 16 sierpnia 1787 przez Turków, doprowadzonych do ostateczności żądaniami i groźbami Rosji. [przypis redakcyjny]
posłać przed Abrama — zabić. [przypis redakcyjny]
posła, gałąź gdy niesie oliwną — Jeszcze za czasów Danta trwał ten starożytny obyczaj, że posłowie pokoju przychodzili z gałązką oliwną w ręku. [przypis redakcyjny]
posłał dziesięć tysięcy wojska — 13 września 1787; wojska było 20 tys. [przypis redakcyjny]
Posłałem Ci (…) „Hermana” — powieść swą pt. Władysław Herman i jego dwór. [przypis redakcyjny]
posłałem ci ostatnią wiadomość o sobie z Aleksandrii — list ten zaginął. [przypis redakcyjny]
posłów czci i chwało, Hermesie! — bystronogi bóg Hermes był przedstawiany zazwyczaj jako poseł bogów. [przypis redakcyjny]
posłuch — straż, czujka. [przypis redakcyjny]
posłuch — straż, czujka. [przypis redakcyjny]
posłuchy (daw.) — straże, patrole. [przypis redakcyjny]
posłuchy (starop.) — czaty. [przypis redakcyjny]
posłuchy — straże, czujki. [przypis redakcyjny]
posłuszna nimfa — Nimfa wodna, zamiast woda; posłuszna rozkazom, zachowująca bieg i kierunek, jaki jej nadać chciano. [przypis redakcyjny]
