Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 458 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159243 przypisów.
trwoga — chodzi o wojnę trojańską, której przyczyną było porwanie pięknej Heleny przez królewicza trojańskiego Parysa. [przypis redakcyjny]
Trwoga i drżenie — Bojaźń i drżenie (Frygt og Bæven, duń.), dzieło filozoficzne Kierkegaarda, opublikowane pod pseudonimem Johannes de Silentio w 1843. Tekst jest w całości poświęcony sprawie ofiary Abrahama, który złożył w niej Bogu swojego syna, Izaaka. [przypis edytorski]
trwoga i przestrach — w oryg. niem. Angst und Entsetzen: strach i przerażenie. [przypis edytorski]
trwoga przed sobowtórem, od której (…) kobieta jest wolna — Nikt jeszcze nie słyszał o sobowtórkach. Uważa się kobiety za płeć trwożliwą, gdyż za mało rozróżnia się bojaźń od trwogi. Istnieje pewna głęboka trwoga, którą zna tylko mężczyzna. [przypis autorski]
Trwoga występnym tylko przyzwoita — sens: tylko występnym wypada się bać. [przypis edytorski]
trwożny (daw.) — odczuwający trwogę, zlękniony. [przypis edytorski]
trybada (z gr., rzad.) — lesbijka, kobieta o orientacji homoseksualnej. [przypis edytorski]
trybadia, właśc. trybada — miłosny zwiazek kobiet. [przypis edytorski]
Trybał, dziś popr.: Trubajło, ukr. Трубайло — ludowa nazwa ukraińskiej rzeki Trubiż, lewego dopływu Dniepru. [przypis edytorski]
Tryballowie — tracki szczep na obszarze dzisiejszej Serbii, później wysiedlony najściem Galatów. [przypis tłumacza]
tryb Barbara — tradycyjna nazwa sylogizmu (schematu wnioskowania) mającego postać: „Każde M jest P, każde S jest M, więc każde S jest P”. [przypis edytorski]
trybować (starop.) — buczeć. [przypis redakcyjny]
tryb — tu: sposób postępowania. [przypis edytorski]
trybulacja (daw., z łac.) — zmartwienie, niepokój, kłopot. [przypis edytorski]
trybula — roślina z rodziny selerowatych o pierzastych liściach, używana jako przyprawa kuchenna. [przypis edytorski]
trybularz — (daw.) kadzielnica. [przypis edytorski]
trybularz — kadzielnica; jeden ze obrzędowych sprzętów kościelnych. [przypis edytorski]
trybularz — kadzielnica; metalowe naczynie z przykrywką, w którym znajdują się rozżarzone węgle z kadzidłem o mocnym zapachu, służące do okadzania podczas rytuałów religijnych. [przypis edytorski]
trybularz — kadzielnica; metalowe naczynie z przykrywką, w którym znajdują się rozżarzone węgle z kadzidłem o mocnym zapachu, służące do okadzania wiernych podczas rytuałów religijnych. [przypis edytorski]
trybularz — kadzielnica; metalowe naczynie z przykrywką, w którym znajdują się rozżarzone węgle z kadzidłem o mocnym zapachu, służące do okadzania wiernych podczas rytuałów religijnych. [przypis edytorski]
trybularz — kadzielnica. [przypis edytorski]
trybularz — ozdobna kadzielnica używana w czasie uroczystości religijnych w kościele katolickim. [przypis edytorski]
Trybulet (…) Chciał po prostu uderzyć jakiegoś pazia — Paziowie dworscy byli stałymi dręczycielami błaznów. W ogóle trzeba przyznać, iż epizod Panurga z Trybuletem niewiele posiada soli. [przypis tłumacza]
Trybulet — Triboullet, sławny nadworny błazen Franciszka I i Henryka II, którego imię stało się ogólnym mianem błazna. Był ułomny. Triboullet jest bohaterem dramatu Wiktora Hugo Le roi s'amuse. [przypis tłumacza]
trybunał de la Rota — Trybunał Roty Rzymskiej (łac. Tribunal Rotae Romanae), jeden z trybunałów w Kurii Rzymskiej. [przypis edytorski]
Trybunał Kasacyjny — został ustanowiony w czasie rewolucji francuskiej w 1790 r., nadzorował sądy niższej instancji; dziś: Sąd Kasacyjny. [przypis edytorski]
trybunał koronny, w którym przewodniczy nie król, ale wielki kanclerz — kanclerz nie zasiadał w Trybunale. Sądzili w nim tylko deputaci szlacheccy i duchowni. Właśnie utworzenie Trybunału (1578) stanowiło wyłom w zasadzie, że najwyższym sędzią jest król. Kanclerz przewodniczył natomiast sądowi asesorskiemu, który sądził sprawy apelacyjne miejskie i mniejsze sprawy skarbowe szlacheckie. [przypis redakcyjny]
trybunałów i miejsc podobnych, które (…) wysadzone być mogą w powietrze — aluzja do udaremnionego Spisku Prochowego (Gunpowder Plot) zorganizowanego przez ang. katolików i mającego na celu zabicie króla Anglii i Szkocji Jakuba I; jeden ze spiskowców, Guy Fawkes, został aresztowany w nocy z 4 na 5 listopada 1605 r. pod zarzutem próby wysadzenia gmachu Parlamentu przez podpalenie 36 beczek prochu zgromadzonych w piwnicach budynku pod Izbą Lordów; został on wraz innymi siedmioma niedoszłymi zamachowcami skazany na śmierć przez powieszenie i poćwiartowanie, wyrok wykonano 30 stycznia 1606 r. [przypis edytorski]
trybunał — sąd najwyższy. [przypis edytorski]
trybunał — sąd o szczególnych kompetencjach. [przypis edytorski]
trybunał — staropolski sąd szlachecki najwyższej instancji. [przypis redakcyjny]
trybunał tajemny — W wiekach średnich, kiedy możni diukowie i baroni dopuszczali się częstokroć wszelkich zbrodni, kiedy powaga zwyczajnych trybunałów była za słaba na ich poskromienie, zawiązało się bractwo tajemne, którego członkowie, nie znając się między sobą, obowiązywali się przysięgą karać winnych, nie przepuszczając własnym przyjaciołom lub krewnym. Skoro sędziowie tajemni wydali wyrok śmierci, uwiadamiano potępionego, wołając nań pod oknami lub gdziekolwiek w jego obecności: weh! (biada!) To trzykroć powtórzone słowo było ostrzeżeniem; kto je usłyszał, gotował się na śmierć, którą niechybnie a niespodziewanie miał z ręki niewiadomej odebrać. Sąd tajemny nazywał się jeszcze trybunałem femicznym (Vehmgericht) albo westfalskim. Trudno oznaczyć, kiedy wziął początek; podług niektórych miał być ustanowiony przez Karola Wielkiego. Zrazu potrzebny, dał następnie powód do różnych nadużyć; i rządy zmuszone były srożyć się nieraz przeciwko samymże sędziom, nim tę instytucję całkiem obalono. [przypis autorski]
trybunał ten wydał kodeks swych wyroków — Słownik Akademii Francuskiej. [przypis tłumacza]
trybunał — „trybunał w Polszcze jest najwyższą zwierzchnością sądową, ultimae instantiae, w sprawach ziemskich”. (Zbiór potrzebn. wiad.). Krasicki był w r. 1765 prezydentem trybunału małopolskiego. [przypis redakcyjny]
trybunał ziemski albo gród — wyd. lwow. ma: albo grodzki. [przypis redakcyjny]
trybun ludowy — urząd w republice rzymskiej, którego głównym zadaniem była ochrona interesów obywateli, a zwłaszcza plebejuszy. [przypis edytorski]
trybun ludowy — urząd w republice rzymskiej, którego podstawowym zadaniem było reprezentowanie interesów uboższych obywateli (plebejuszy) i ich ochrona przed nadużyciami patrycjuszy i samowolą urzędników; trybunom przysługiwało prawo nietykalności oraz prawo weta (sprzeciwu) wobec decyzji innych urzędników i uchwał senatu. [przypis edytorski]
trybun ludowy — urząd w republice rzymskiej, którego podstawowym zadaniem było reprezentowanie interesów uboższych obywateli (plebejuszy) i ich ochrona przed nadużyciami patrycjuszy i samowolą urzędników; trybunom przysługiwała nietykalność, a zakres ich władzy stopniowo się zwiększał. [przypis edytorski]
trybunowie [byli] zwykłymi mówcami — mniej więcej w tym znaczeniu, jakie dają tej nazwie w parlamencie angielskim [marszałek Izby Gmin nosi nazwę speaker (mówca); przyp. tłum.]. Podobieństwo tych funkcji musiałoby było sprowadzić konflikt między konsulami a trybunami, choćby nawet wszelka jurysdykcja była zawieszona. [przypis autorski]
trybun — trybun ludowy (łac. tribunus plebis), w staroż. republice rzymskiej osoba piastująca urząd obrońcy praw obywateli, zwł. plebejuszy, mająca prawo weta wobec ustaw senatu i chroniona swoistym immunitetem (jako sacrosanctus, uświęcony i nietykalny, trybun chroniony był przez prawo boskie i kodeks praw ludzkich: targnięcie się na niego był karane śmiercią oraz potępieniem przez bogów w zaświatach); początkowo wybierano na rok dwóch trybunów, z czasem aż dziesięciu; trybuni urzędowali na Forum Romanum; w okresie cesarstwa ich rolę ograniczano, a wreszcie przekazano ich najważniejsze uprawnienia cesarzowi. [przypis edytorski]
trybun wojskowy — stopień oficerski w armii starożytnego Rzymu: dowódca kohorty, jednostki taktycznej liczącej 600 żołnierzy; kadra dowódcza legionu składała się z legata (dowódcy legionu), podległych mu sześciu trybunów (dowódców kohort) oraz centurionów (setników). [przypis edytorski]
trybus Albinów — Ramnenses. [przypis autorski]
trybus cudzoziemców — Luceres. [przypis autorski]
trybus — dziś popr.: tribus (łac.), jednostka podziału ludności w starożytnym Rzymie, początkowo zapewne wg przynależności etnicznej, później terytorialnej. [przypis edytorski]
trybus Sabinów — Tatienses. [przypis autorski]
trybuszonik — korkociąg. [przypis redakcyjny]
trybuszon (z fr. tire-bouchon) — korkociąg. [przypis edytorski]
trybut (starop.) — lenno; za trybutem (…) panować: panować na zasadach lenna. [przypis edytorski]
tryby — tu: zwyczaje. [przypis redakcyjny]
trychotomia — podział na trzy części, trójdzielność. [przypis edytorski]
trydakna — inaczej tridakna lub przydacznica; rodzaj dużych małży morskich. [przypis edytorski]
Trydent a. Trento — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. [przypis edytorski]
Tryfon — Trifon Gabriel, Wenecjanin, sławny poeta i uczony, Sokratesem swego czasu nazwany. [przypis redakcyjny]
tryfus (daw.) — naczynie na trzech nogach, trójnóg. [przypis edytorski]
Trygłów — w mit. słowiańskiej bóg morza, opiekun marynarzy, pierwszy budowniczy łodzi; poświęcony był mu bursztyn. [przypis edytorski]
tryglif — płytka z dwoma pionowymi rowkami, zdobiąca fryz dorycki, pierwotnie stanowiąca zakończenie belki stropowej. [przypis edytorski]
tryglif (z gr.) — ornament nad architrawem w kolumnie doryckiej, z pionowymi wrębami. [przypis edytorski]
trygonie, Trigonia — wymarły rodzaj prehistorycznych słonowodnych małży. [przypis edytorski]
tryjolet — dziś: triolet; rodzaj wiersza o strofie ośmiowersowej i specyficznym układzie dwóch rymów, w którym czwarty i siódmy wers powtarza pierwszy, a ósmy jest taki sam jak drugi (ABaAabAB). [przypis edytorski]
tryjomfator — dziś popr.: tryumfator a. triumfator. [przypis edytorski]
Tryjony (daw.) — ziemie na północy [przypis edytorski]
tryjony — gwiazdy wchodzące w skład gwiazdozbioru wielkiej Niedźwiedzicy (łac. septem triones). [przypis edytorski]
Tryjony — ziemie na północy. [przypis redakcyjny]
tryjumfem — dziś popr.: triumfem. [przypis edytorski]
trykać się — pobóść, uderzyć. [przypis edytorski]
tryk — baran. [przypis edytorski]
trykot — dzianinowa odzież zrobiona jak pończochy. [przypis edytorski]
trykoty (daw.) — obcisły strój gimnastyczny. [przypis edytorski]
tryksać — bóść, atakować rogiem; od rzecz. tryk: baran. [przypis edytorski]
tryksający się — bodący się; od rzecz. tryk: baran. [przypis edytorski]
tryk — samiec owcy dojrzały do rozrodu. [przypis edytorski]
tryktrak (ang. backgammon) — gra planszowa dla dwóch osób, każda z nich stara się przeprowadzić swoich 15 pionków do domu, dbając o to, żeby nie pozostawiać ich samotnie na polu, co umożliwia przeciwnikowi zbicie pionka. [przypis edytorski]
tryktrak — gra planszowa dla dwóch osób. [przypis edytorski]
tryktrak — gra planszowa. [przypis edytorski]
trylemat (z gr.) — wybór lub schemat wnioskowania, w którym występują trzy alternatywne możliwości; por. dylemat. [przypis edytorski]
trylobit — małe, prehistoryczne zwierzę morskie. [przypis edytorski]
trylobity (paleont.) — gromada wymarłych morskich stawonogów o owalnym, spłaszczonym ciele, żyjących od kambru do końca permu, ok. 520–250 mln lat temu. [przypis edytorski]
Trylogia — cykl trzech powieści historycznych: Ogniem i mieczem (1884), Potop (1886), Pan Wołodyjowski (1888) autorstwa Henryka Sienkiewicza. [przypis edytorski]
Trylogia Danta — Dante-Forschungen. Tom I. [przypis autorski]
trylować (muz.) — szybko powtarzać dwa sąsiednie dźwięki podczas gry na instrumencie lub śpiewu. [przypis edytorski]
tryl — rodzaj ozdobnika muzycznego polegającego na szybkim powtarzaniu dwóch sąsiadujących dźwięków. [przypis edytorski]
Trymalchion — tytułowy bohater utworu przypisywanego Petroniuszowi; wyzwoleniec, bogacz, pretensjonalny nieuk. [przypis edytorski]
trymować żagiel (żegl.) — nadawać żaglowi odpowiedni kształt: napinać go tak, aby miał odpowiednie do warunków wybrzuszenie i sprawnie działał. [przypis edytorski]
Trynakria (daw.) — Sycylia. [przypis edytorski]
Trynakrzy — mieszkańcy Trynakrii (Sycylii). [przypis edytorski]
trynóg — trójnóg (tj. nagroda). [przypis redakcyjny]
Tryon a. Septemtryon — gromada gwiazd, tzw. Wóz (Wielka Niedźwiedzica); [przen.] północ. [przypis redakcyjny]
trypa — przystrzyżony aksamit. [przypis edytorski]
tryper (pot.) — rzeżączka, zakaźna choroba weneryczna. [przypis edytorski]
trypki (gw.) — trepki; lekkie buty. [przypis edytorski]
trypod (z gr.) — trójnóg. [przypis edytorski]
Trypolim — miasto w płn. Afryce, stolica Trypolitanii; [dziś: Trypolis, stolica Libii; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Trypolim — Trypolis, miasto w Syrii. [przypis redakcyjny]
Trypolis — duże miasto portowe w północnym Libanie. [przypis edytorski]
Trypolis — Τρίπολις, w Fenicji, na północ od Sydonu; dzisiejsze Tarabulus leży pół mili dalej wgłąb kraju od morza (7000 mieszkańców). [przypis tłumacza]
Trypolis — tu: Trypolis nad Menandrem, staroż. miasto w Azji Mniejszej, na granicy Frygii, Karii i Lidii. [przypis edytorski]
Trypol — miasto w płn. Afryce, stolica Trypolitanii. [przypis redakcyjny]
Trypol — miasto w północnej Afryce, stolica Trypolitanii. [przypis redakcyjny]
trypowe — z trypy, tkaniny wełnianej postrzyganej. [przypis redakcyjny]
tryptyczek — mały tryptyk: obraz a. płaskorzeźba, składająca się z trzech części. [przypis edytorski]
