Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24943 przypisów.
obojętne — tu: nie sprzyjające żadnej z walczących stron, więc niepewne. [przypis redakcyjny]
obojętny — domyślnie: na wynik walki, więc bezstronny i niepewny. [przypis redakcyjny]
obojętny — jak wielokrotnie wcześniej: wątpliwy, niepewny wyniku. [przypis redakcyjny]
obojętny — na obie strony ważony, niepewny. [przypis redakcyjny]
obojętny — tu: niepewny (na obie strony się ważący). [przypis redakcyjny]
oboje — chodzi o oboje gospodarzy, tj. Śladkowskich. [przypis redakcyjny]
obojeńca — obojętca, na obie strony mówiący. [przypis redakcyjny]
oboje / Twój urząd niesie — obie (te sprawy) należą do twojego urzędu. [przypis redakcyjny]
oboj proch (starop. forma) — proch obojga. [przypis redakcyjny]
obok ideału człowieka postawionego przez Jana Rousseau — uczuciowa etyka Schopenhauera miała za swojego poprzednika J.J. Rousseau. [przypis redakcyjny]
obok piękne lice — widocznie w wycieczce na Czatyrdah brała udział i p. Sobańska; ją tylko bowiem rozumieć można przez to określenie. [przypis redakcyjny]
Oborniki — miasto przy ujściu rzeki Wełny do Warty, 3½ mili na płn. od Poznania. [przypis redakcyjny]
obowiązują się zakonnicy (…) co tydzień odprawiać w swoim kościele przed ołtarzem Poczęcia N. M. P., przy grobie fundatora mszę św., a w dniu zejścia aniwersarz cum officio pro defunctis — [por.] Scab. crac. 1165, p. 1127. [przypis redakcyjny]
obozy (z ros.) — tabory. [przypis redakcyjny]
obrączkowe — nieoberżnięte. [przypis redakcyjny]
obrać się (starop.) — znaleźć się. [przypis redakcyjny]
obrać się — tu: znaleźć się. [przypis redakcyjny]
obrać — tu: znaleźć. [przypis redakcyjny]
obrać — znaleźć się. [przypis redakcyjny]
O bracia moi, łańcuchami zbrojni… — cała strofa 29 poświęcona jest prześladowanym przez Rosję uczestnikom powstania listopadowego. Po tej dygresji poeta znowu wraca do przerwanego toku opowiadania. [przypis redakcyjny]
O bracia, zła wasza — Uzupełnij np.: „dola jest zasłużoną”. [przypis redakcyjny]
obrada (daw.) — radość. [przypis redakcyjny]
obrada — rada. [przypis redakcyjny]
obrada (starop.) — radość. [przypis redakcyjny]
obrani w baczenie (starop. konstrukcja) — z baczenia obrani [pozbawieni baczenia, tj. rozsądku, rozumu; red. WL]; „obrany w rozum, obrany w pieniądze” Ut Cochanovius loquitur pro: „obrany z pieniędzy”, Cnapius, Thesaurus, pod: obrany. [przypis redakcyjny]
ob rationes (łac.) — z (tych) przyczyn. [przypis redakcyjny]
obraz Boga, sześcią skrzydeł strojny — Krucyfix o sześciu skrzydłach nie jest wcale wynalazku Autora; podobne ze średnich wieków exystują. (Przypis Wydawcy). [przypis redakcyjny]
obraz Matki Boskiej Częstochowskiej — kopia obrazu z Jasnej Góry w Częstochowie. Wyspiański sam namalował sobie szkic tego obrazu dla potrzeb scenografii Wesela (lecz na scenie zawieszono jego specjalnie przygotowaną kopię). [przypis redakcyjny]
obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej — kopia obrazu z Ostrej Bramy w Wilnie. [przypis redakcyjny]
obraz (…) najpodobniejszy do twarzy Chrystusa — To jest: w twarz Marii, Bogurodzicy. [przypis redakcyjny]
obraz Nikołuszki — nie wiadomo, czy chodzi tu o obraz św. Mikołaja czy też cara Mikołaja I. [przypis redakcyjny]
obraz oblężonego miasta — por. Iliada, XVIII, 509–540, tj. w opisie tarczy Achillesa. [przypis redakcyjny]
obraz o Pandarusie (…) — Iliada, IV. v. 105. [przypis redakcyjny]
obrazu cudownego N. Panny — W pobliskim Pińczowie na przedmieściu Mirów znajdował się w kościele oo. reformatów cudowny obraz Najświętszej Marii Panny z klęczącymi Św. Wojciechem i Stanisławem. [przypis redakcyjny]
obrazy rodzajowe przedstawiają ludzi jako typy pewnych warstw społecznych wśród codziennych zajęć. [przypis redakcyjny]
Obraz z świętą twarzą — to jest wizerunek świętej patronki tego miasta, z którego ten przekupień był rodem, a razem napomknienie, że urzędnicy chciwi a przekupnie często są świętoszkami. [przypis redakcyjny]
obręczać się — obejmować się. [przypis redakcyjny]
obrócona w lewo Beatryce trzymała w słońcu utkwione źrenice — Beatrycze spogląda na wschód, więc na południowej półkuli słońce stało po jej lewej stronie. [przypis redakcyjny]
obrochmanić (daw.) — obłaskawić. [przypis redakcyjny]
obrok — karma końska; tu: nakarmienie koni. [przypis redakcyjny]
obrońca — mecenas, adwokat, prawnik broniący oskarżonego. [przypis redakcyjny]
Obrona Sokratesa — utwór Platona (427–347 p.n.e.) przedstawiający obronę Sokratesa wobec oskarżenia go o bezbożność i demoralizację młodzieży. (Głosem dajmoniona motywują również swe postępowanie Korzecki i Judym w Ludziach bezdomnych). [przypis redakcyjny]
Obrycht z Łaska — pan na Kieżmarku i Rytwianach, wojewoda sieradzki, przedtem płocki, starosta zakroczymski i mławski, wielki majątek odziedziczywszy po ojcu i znakomite wnioski po dwóch żonach, przez wielkość animuszu, jak ją nazywano wtenczas, i hojność niezmierną, tak na posługi rzeczypospolitej, jak dla przyjaciół, ludzi rycerskich i uczonych 1 000 000 czerwonych zł. wydał. Wiele go kosztowały podróże i dobra swe zadłużył. Za młodu był dysydentem, wrócił do wiary katolickiej w 1569, gorliwości jego oddaje świadectwo Hozjusz, chwali go z pięknych przymiotów Kochanowski, co z łacińskiego tak tłumaczy: „Wspaniałomyślny mąż, wyższy nad wszelkie dary, jakich mu szczodrze dozwoliły losy, skory w radzie trafnej i w działaniu skory”. Aleksandra, wołoskiego hospodara, z szczupłą garstką swoich poraził, Jakuba Heraklidesa despotę na państwie wołoskim osadził. Tatarom odbierał plony, zniósł ich pod Oczakowem. Sprzyjał Maksymilianowi, poselstwo do niego odbywał i długo jeszcze u tego dworu bawił, za co mu Stefan Batory odjął był Lanckoronę, zwrócił ją, gdy się później Łaski ukorzył swemu królowi. Na koronacją Henryka stanął z pocztem 400 wyborowych żołnierzy. Przeżyła go Sabina de Schewe, Francuzka, jego małżonka, której nagrobek w Łasku. Pochwały Albrychta Łaskiego głosił Jovius, Sleidanus i inni. Czytaj Niesieckiego, t. II, s. 39. [przypis redakcyjny]
obrywczą — obrywką, łapówką. [przypis redakcyjny]
obrzask — kwaśny smak sfermentowanego wina. [przypis redakcyjny]
obrzedni — dość rzadki, przerzedzony, niezbyt gęsty. [przypis redakcyjny]
obrzezki — obcinki, okrawki. [przypis redakcyjny]
obrzym — dziś popr.: olbrzym. [przypis redakcyjny]
obrzymy — starop. olbrzymy. [przypis redakcyjny]
obsaczając — dziś popr.: osaczając. [przypis redakcyjny]
obscurus (łac.) — ciemny. [przypis redakcyjny]
observatis conditionibus his (łac.) — pod następującymi warunkami. [przypis redakcyjny]
obserwancja — poważanie. [przypis redakcyjny]
obserwancja — ścisłe przestrzeganie reguł i praktyk (zazwyczaj w odniesieniu do religii); tu: zachowanie, szacunek. [przypis redakcyjny]
obserwant — zachowujący ściśle przepisy, służbisty. [przypis redakcyjny]
obserwie — [w] zachowaniu, uważaniu. [przypis redakcyjny]
obserwować (z łac.) — zachowywać. [przypis redakcyjny]
obserwować (z łac.) — zachowywać, uszanować. [przypis redakcyjny]
obserwowano — zachowywano, przestrzegano. [przypis redakcyjny]
obses a. obces (z łac. obsessus: opętany, szalony) — natarczywie, na oślep. [przypis redakcyjny]
obses — (z łac.) obcesowo, nie bacząc na nic. [przypis redakcyjny]
obskurant — nieprzyjaciel oświaty, człowiek zacofany, wstecznik. [przypis redakcyjny]
obstaculum (łac.) — przeszkoda. [przypis redakcyjny]
obstupuit (łac.) — zdziwił się, osłupiał. [przypis redakcyjny]
obszlag (z niem.) — obłoga, wyłoga, obłożenie u munduru. [przypis redakcyjny]
obuch — gatunek dawnej broni do uderzania, czekan, nadziak. [przypis redakcyjny]
obuch — laska z osadzonym młotem służąca do podpierania się i do obrony. [przypis redakcyjny]
obudwu Neronów — cesarzy Tyberiusza i Nerona. [przypis redakcyjny]
oburzyć — powstać, napaść. [przypis redakcyjny]
oburzyć się o kogo — powstać, wpaść na kogo. [przypis redakcyjny]
obuszek — broń o kształcie zaostrzonego młotka, o dziobie bardziej zagiętym niż ostrze nadziaka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis redakcyjny]
obviam (łac.) — naprzeciw. [przypis redakcyjny]
obwencyj — dochodów przypadkowych, obrywek. [przypis redakcyjny]
obyczajny (daw.) — grzeczny; znający obyczaje. [przypis redakcyjny]
obywatelów — dziś popr. forma D. lm: obywateli. [przypis redakcyjny]
Obywatelu przechrzto — od czasu rewolucji francuskiej forma obywatel (w miejsce dawnego „pan”) weszła w skład słownika demokratycznego; przechrzta: nazwa nadawana Żydom, którzy zmienili wyznanie z judaizmu na chrześcijaństwo. [przypis redakcyjny]
oćma — tu: ciemności. [przypis redakcyjny]
occasionaliter (łac.) — przypadkiem. [przypis redakcyjny]
occasionem (łac.) — przyczynę. [przypis redakcyjny]
occidit anguem, e cuius collo guttae cadentes innumeros genuere colubros (łac.) — zabił węża, z którego szyi krople krwi płynące niezliczone mnóstwo zrodziły wężów; Perseusz zabił wężowłosą Gorgonę, nie węża; motyw „chcąc się ojczyźnie przysłużyć” jest zręcznym wymysłem Paska. [przypis redakcyjny]
occurrens calamo (łac.) — nawijająca się pod pióro. [przypis redakcyjny]
occurrent (łac.) — spotkają w drodze. [przypis redakcyjny]
Oceanidy — w mitol. grec. nimfy morskie, córy Oceana i Tetydy. [przypis redakcyjny]
Ocean i Tagus rzeka — Źródła tej bajki dotychczas nie wskazano, niemniej jej tematyka wiążąca się z rzeką Tagus z Półwyspu Iberyjskiego (co charakterystyczne, w tytule przy nazwie Tagus, która dla polskiego czytelnika była pustym brzmieniem, dodał Krasicki bliższe określenie „rzeka”) wskazuje, iż autor sięgnął do gotowej fabuły. We francuskim przekładzie bajka otrzymała polskie realia: Wisłę i Bałtyk zamiast rzeki Tagus i Oceanu. [przypis redakcyjny]
ochabić — ogarnąć. [przypis redakcyjny]
ochędóstwo (daw.) — sprzęty domowe, ozdoby. [przypis redakcyjny]
ochędóstwo (starop.) — stroje, ozdoby. [przypis redakcyjny]
ochędożny (starop.) — schludny, czysty. [przypis redakcyjny]
ochełznać — okiełznać, stłumić. [przypis redakcyjny]
ochłaniając — nieużywana dziś forma imiesłowu współczesnego, utworzona od czas. ochłonąć, synonim: odzyskując równowagę psychiczną. [przypis redakcyjny]
ochłoda — tu: pociecha. [przypis redakcyjny]
ochłonąć — ogarnąć; Linde zna wyraz „ochłonąć” tylko w tym właśnie znaczeniu. [przypis redakcyjny]
ochmistrzyni (z niem. Hofmeisterin) — przełożona dworu. [przypis redakcyjny]
Ochocki — postać ta zawdzięcza niektóre swe rysy Julianowi Ochorowiczowi (1850–1917), znanemu publicyście pozytywistycznemu, filozofowi i psychologowi, później badaczowi mediumizmu i hipnotyzmu. [przypis redakcyjny]
Ochocki zanotował w Pamiętnikach: „W r. 1786 zastałem jeszcze w Warszawie wiele pańskich domów, jeżdżących z kawalkatą ekwipażami”. Ową „kawalkatę” stanowił orszak sług, do których należeli laufrowie, biegnący przed karetą, których zadaniem było trzaskać z harapów na znak, że wszyscy powinni ustąpić z drogi; „laufrów odziewano z hiszpańska, w lekkie materie, w trzewiki, z kaszkietem na głowie z herbem pańskim i piórami strusimi, którego nie zdejmowali nigdy ani w kościele, ani w sali posługując do stołu”. (J. D. Ochocki, Pamiętniki, s. 97, 93). [przypis redakcyjny]
ochopić się komuś (daw.) — porwać się, rozpędzić się na kogoś. [przypis redakcyjny]
ochrapiała mowa (starop.) — zachrypnięta mowa, ochrypły głos. [przypis redakcyjny]
ochrostać (daw.) — okiełzać, ukrócić. [przypis redakcyjny]
ochrostać (daw.) — uspokoić. [przypis redakcyjny]
ochrostać — przyciąć (cięgą, cięgami). [przypis redakcyjny]
