Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159532 przypisów.

Ten oto… Aecjusz… Manes… — Tertulian zmarł przed śmiercią Manesa i dużo wcześniej niż urodził się Aecjusz; przytoczone zarzuty pochodzą od późniejszych autorów chrześcijańskich. [przypis edytorski]

ten (…) planeta — dziś r.ż: ta planeta. [przypis edytorski]

ten prawdziwie śmieszny gatunek próżniaków — zakon posiadał z dawna dwie komandorie w Polsce; na Sejmie podziałowym przyznano mu ponadto, za sprawą Ponińskiego, 120 tys. zł. polskich rocznie z dochodów byłej Ordynacji Ostrogskiej i utworzono wielkie przeorstwo polskie, oddane Ponińskiemu, z pensją 42 tys. zł. polskich; pomnożono też ilość komandorii; każda była prebendą dla honorowego komandora i kawalerów. [przypis redakcyjny]

Ten proporzec — w XVI i XVII w. zamiast nagrobka umieszczano w kościele kosztowną chorągiew żałobną z nazwiskiem i herbem zmarłego [przypis redakcyjny]

ten przekład niemiecki — przekład Psalmów na język niemiecki, dokonany przez Emila Pohla. [przypis redakcyjny]

Ten, przez którego gródek Pietoli więcej od miasta Mantuanów słynny — Wirgiliusz, który według domysłu wielu starożytników urodził się w okolicy, gdzie teraz stoi mała mieścina Pietola na ziemi mantuańskiej. [przypis redakcyjny]

ten rajski kielich był zwyczajnym ostem — w oryginale wykorzystano dosłowne znaczenie nazwiska bohatera: fr. chardon: oset. [przypis edytorski]

Ten rok wydania naznacza Hoppiusz in Schediasmate pag. 114.Lecz mylnie jest tam nazwany Bazylik tłómaczem tych ksiąg na łaciński język. [przypis redakcyjny]

ten ruch wewnętrzny rozszczepił na sześć części i utworzył siedem kół nierównych… — ogólny ruch ekliptyki zostaje podzielony na siedem części: siedem obracających się w tym samym kierunku i położonych mniej więcej w tej samej płaszczyźnie kół, odpowiadających za obroty Księżyca, Słońca i pięciu znanych wówczas planet. [przypis edytorski]

ten ślepy — Prażmowski. [przypis redakcyjny]

ten święty — Święty Bernard. [przypis redakcyjny]

Ten sam parlament trwa tak długo, że dworowi, który wyczerpałby swe środki, chcąc go co roku kupować, opłaca się kupić go na siedem lat, czego też robić nie omieszkuje — król angielski Jerzy III (1760–1820) dążył do ujęcia w swe ręce rządów i do sprawowania ich osobiście, w niezależności od parlamentu. Nie naruszając konstytucji, potrafił środkami przekupstwa i faworów zdobyć sobie większość w parlamencie i uczynić ją swoim powolnym narzędziem. Ten sposób oddania parlamentu królowi, względnie gabinetowi cieszącemu się jego zaufaniem, nie był zresztą w Anglii nowością w chwili wstąpienia na tron Jerzego III. Przekupność parlamentu angielskiego stała się w XVIII w. przysłowiowa. Sławny mąż stanu Robert Walpole (1676–1745), kanclerz skarbu, zwany przez parlament i kolegów w ministerium „pierwszym ministrem”, rządzący Anglią za panowania Jerzego I i Jerzego II w latach 1721–1742, wprowadził formalnie system przekupywania posłów i sam chwalił się, że zna cenę każdego sumienia. I następcy Walpole'a uciekali się do tego samego środka: ks. Newcastle np. stracił na przekupywanie znaczną część swojej ogromnej fortuny. [przypis redakcyjny]

Ten sam pawilon, który w pierwszym liście nazywał Werter swym miejscem ulubionym. [przypis redakcyjny]

ten samy (daw.) — dziś: ten sam. [przypis edytorski]

Ten selmi polskiego nie mosz od ten świata precz, bo go Pan Bóg nie chciał na nieba, a diabel go bal do piekla coby go niefipsofal — Tego szelmy polskiego nie ma jak [posłać] od tego świata precz, bo go Pan Bóg nie chciał do nieba, a diabeł bał [się przyjąć] do piekła, aby go nie zepsuł (parodia polszczyzny wymawianej i kaleczonej przez Niemca). [przypis edytorski]

ten serwis, coś go to między węgle schowała, jakeśmy przejeżdżali przez komorę — mowa o przemycaniu kosztownego serwisu (kompletu naczyń) podczas przekraczania granicy i o komorze celnej. Akcja Księżniczki dzieje się z zaborze rosyjskim, a Niemcy na berlinkach wozili węgiel z Prus. [przypis edytorski]

Ten słońce poruszył z posad — aluzja do Mikołaja Kopernika (1473–1543), twórcy teorii heliocentrycznej. [przypis edytorski]

Ten sobie mówił… — w zmienionej nieco formie zdanie zaczerpnięte z Powrotu taty Mickiewicza. [przypis redakcyjny]

Ten sposób pozywania lenników za niesłuszny wyrok miał na celu uniknięcie pozywania samego pana. Ale, jeżeli pan nie miał parów lub nie miał ich dosyć, mógł na swój koszt pożyczyć parów od swego suzerena — Hrabia nie był obowiązany ich użyczać. [przypis redakcyjny]

ten stan wysiłku wszystkich przeciw wszystkim nazywa się pokojem — Prawda, iż ten stan wysiłku utrzymuje głównie równowagę, ponieważ wyczerpuje wielkie mocarstwa. [przypis autorski]

Ten szczegół, jako też inne tu zaznaczone, zawdzięczam cennym i życzliwym wskazówkom kolegi prof. St. Kutrzeby. [przypis autorski]

tentacja (daw.) — pokusa. [przypis edytorski]

Tentanda omnia (łac.) — wszystkiego należy spróbować. [przypis redakcyjny]

tentare licet (łac.) — próbować wolno. [przypis edytorski]

tentat enim nos Deus, utrum diligatis eum (łac.) — Pwt 13, 3: „Doświadcza was Pan, czy go kochacie”. [przypis tłumacza]

Tentatum (…) digitis — Ovidius, Metamorphoses, X, 283. [przypis tłumacza]

tentent — dziś popr.: tętent. [przypis edytorski]

Tentent szybkich rumaków uszy me uderzaIllias X, 535. [przypis autorski]

tentować (daw.) — kusić; wystawiać na próbę, próbować. [przypis edytorski]

tentować (daw.) — nęcić, pociągać, kusić. [przypis edytorski]

tentować (daw.) — starać się o coś, zabiegać. [przypis edytorski]

tentować — kusić. [przypis redakcyjny]

tentować — starać się, próbować. [przypis edytorski]

tentować (z fr. tenter: próbować, usiłować) — tu: kusić. [przypis edytorski]

tentować (z łac.) — pokusić się; próbować. [przypis edytorski]

tentować (z łac.) — starać się. [przypis redakcyjny]

tentować (z łac.) — zabiegać, starać się. [przypis edytorski]

ten tret już ustawicznie aż do skończenia świata tak się między nami kołysać musi — [tret:] od ganku okrętowego porównanie. [przypis redakcyjny]

Ten trwały pierwiastek… — ustęp „Ten trwały pierwiastek (…)” do „(…) przemianie ulegają” włożono tu stosownie do żądania Kanta, wyrażonego w przedmowie do drugiego wydania (…). W samym zaś tym wydaniu są tylko słowa następne: „Ten trwały pierwiastek jednak nie może być czymś we mnie; ponieważ właśnie moje istnienie w czasie może zostać określonym dopiero przez ten trwały pierwiastek”. [przypis tłumacza]

ten tylko coś wskóra, kto walczy — Taki sens wyłowiłem ze zdania: ὅτι τῆς ἔξω μάχης πλέον τι κατορθώσομεν; quod manibus consertis plus praestabimus quam eminus telis; dass wir im Handgemenge mebr ausrichten ais im Kampfe aus der Ferne (Clementz); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

ten typ, a nie typ megery mógłby był zostać przeciwko mnie wytoczony — Służebnica, a nie megera, jest też ową kobietą, o której można by wbrew rozdziałowi jedenastemu sądzić, że jest do miłości zdolna. Miłość tej kobiety atoli jest tylko procesem duchowego napełniania się męskością pewnego mężczyzny i dlatego tylko u histeryczki możliwym; z właściwą miłością nie ma ona i nie może mieć nic wspólnego. Także i we wstydliwości kobiety tkwi takie opętanie jednym mężczyzną, dopiero przez to dochodzi do skutku zerwanie ze wszystkimi innymi mężczyznami. [przypis autorski]

Tentyra — dziś popr. Dendera, miasto na lewym brzegu Nilu, słynne z jednego z najlepiej zachowanych egipskich kompleksów świątynnych, z główną świątynią poświęconą bogini Hathor. [przypis edytorski]

ten ułamek ogołocony z użycia i czynu — twierdzenie to może nie całkiem słuszne, albowiem także w śnie, choć niezdolni do czynu we właściwym słowa znaczeniu, żyjemy jednak i wielu doświadczamy uczuć. Życie w śnie jest bogatsze, jak się zdaje, i według nowszych teorii posiada dla życia w ogóle bardzo doniosłe znaczenie. Por. np. Freud: Über den Traum („Grenzfragen des Nerven- und Seelenlebens”, H. 8) 1901; Die Traumdeutung, 1900; O Psychoanalizie, 1911. [przypis tłumacza]

Ten umiera duży i zdrowy, bogaty i szczęśliwy — Hi 21, 23. [przypis autorski]

Ten upokorzył świat roślin zielonych, stanowiąc ich hierarchię — niewkluczone, że autor ma tu na myśli Karola Linneusza (1707–1778), szwedzkiego przyrodnika, twórcę systematyki roślin i zwierząt. [przypis edytorski]

ten uregulowany sposób traktowania, który poczytywano za nieodpowiedni dla spraw moralnychGoethe Aus meinem Leben, III, 14. [przypis tłumacza]

Ten uśmiech — w którym może choć część zachwycenia, Z jakim wybrani słyszą Cherubinów pienia — Wyraz zachwycenia, który dlatego może tak jest ujmującym w pięknej twarzy, że jeszcze coś piękniejszego zwiastuje, nie pozwala utrwalić żadnym opisem swego ślicznego zapomnienia się; a tylko pędzel Rafaela, w obrazie Ś-tej Cecylii, zatrzymać go potrafił w całym uroku, jakiemu się nikt, prócz wyobraźni nie wpatrywał. Ś-ta Cecylia, lubownica muzyki, wystawioną jest w tym malowidle wśrzód narzędzi muzycznych, w chwili, gdy ją dochodzi odgłos Anielskiej harmonii; i nie masz słów, które by opowiedzieć umiały uczucie, jakim uderzona jej postać: zdaje się, że jej dusza rozpierzcha się i żeni z każdym z tych słodkich dźwięków, kiedy wdzięczna skromność hamuje ją zamyśleniem, że nie warta tak niepojętego szczęścia, a wśrzód rozkoszy nieznanych jej sercu wkrada się smutek, że już muzyka ziemska bawić ją przestanie. Największa prostota panuje w całym układzie tego obrazu, twarz nawet Ś-tej Cecylii mniej ładna niż twarze niewiast w innych obrazach tego malarza, sama jedynie myśl geniuszu świeci od wieków w tym szacownym płótnie i nieopisanym wdziękiem do siebie pociąga. Obraz ten znajduje się w Bolonii i jest policzony przez znawców w rzędzie najsławniejszych Rafaela, a co do swego poetycznego wrażenia i mego widzi mi się, najpiękniejszy, jaki wydało malarstwo [Smutek, że już muzyka ziemska bawić ją przestanie: por. słowa Marii (w w. 552–5); w ogóle z tego przypisu widoczne, że portret Marii „pod jasności wrota wzbijającej ducha wiary” kształtował się w wyobraźni Malczewskiego pod wpływem św. Cecylii Rafaela; J. U.]. [przypis autorski]

Ten ustawia pagody chińskie… — egzotyzm wschodni pojawia się w Polsce jako moda czasów stanisławowskich. Oddziałują tu wyraźnie wpływy francuskie, a również stosunki handlowe z Anglią. Modne są wówczas drobne ozdoby figuralne sprowadzane z Chin, w ogrodach wznoszone są domki chińskie; w literaturze pojawiają się coraz częściej tematy wschodnie. [przypis redakcyjny]

Ten ustęp ważny i dlatego, że usuwa wszelką wątpliwość co do pochodzenia nazwy „ludków” łużyckich, oznaczających to samo. Adolf Ćerny bowiem. Mythiske bytosće łužiskich Serbow. Budyšin 1893, str. 67, wywodzi ludki nie od ludzi drobnych, lecz za M. Hornikiem są mu one, wbrew świadectwu języka naszego, łutki to jest łątki, lalki, bo, mówi on, ludki znaczy małe ludy, nie: mali ludzie! Wobec świadectwa polskiego z XV w. to odpada. [przypis autorski]

tenuta — czynsz dzierżawny. [przypis edytorski]

tenuta — dzierżawa dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]

tenuty — dzierżawy należących do króla młynów, wójtostw itp. [przypis redakcyjny]

Ten węgorz jest dobry / I na zimno (probus hic conger frigidus [t]) — tzn. obejdzie się bez niego, a można go przecież schować na później, bo się nie zepsuje. [przypis tłumacza]

Ten więc, kto układa prawa, nie ma (…) żadnego prawa ustawodawczego, i naród nawet nie może, choćby sam chciał, pozbawić się tego prawa nieprzenaszalnego… — prawodawca, o którym Russo mówi, wypracowuje jedynie projekty urządzeń, lecz nie ma władzy przemieniania ich w prawa. Tylko naród może nadać tym projektom moc obowiązującą, ponieważ jest zwierzchnikiem, a ta jego władza jest nieprzenaszalna. Drugi argument świadczy ponownie o tym, że Russo wyprowadza zwierzchnictwo narodu z przesłanki: „Tylko plebiscyt jest najpewniejszym sposobem odkrycia treści woli powszechnej, mogącej jedynie zobowiązać prawnie obywateli”. Jest to środek najlepszy, ale bynajmniej nie jest nieomylny: uchwała narodu może nie pokryć się z wolą powszechną, np. w wypadku, gdy naród jest zepsuty lub gdy istnieją w jego łonie potężne ugrupowania o własnych interesach. [przypis tłumacza]

ten wielki, święty dzień, w którym Neron-Bóg spojrzy na pożar swej Romy — W. Perzyński, Poezje, wyd. II, Warszawa 1923, s. 53. [przypis autorski]

Ten wkrótce po nim — Bonifacy VIII (Patrz o nim Piekło, pieśń XIX). [przypis redakcyjny]

Ten włóczęga okrzykiem: „Ziemia!” powitał pierwszy nowe lądy — być może chodzi tu o Krzysztofa Kolumba (1451–1506) i jego odkrycie Ameryki. [przypis edytorski]

Ten w tryumfie wykrzyknął — Rudolf Virchow (1821–1902), niemiecki lekarz anatom, jeden z twórców współczesnej patologii. [przypis edytorski]

Tenże [dr Antoni Peretiatkowicz], Tłumaczenie „Contrat Social Rousseau'a” z objaśnieniami, Poznań 1920 — tj. Jan Jakób Rousseau, Umowa społeczna, przeł. i objaśnił Antoni Peretiatkowicz, wyd. 2, Poznań, Gebethner i Wolff, 1920. [przypis edytorski]

tenże je z gniewem odrzucił…Żywoty Świętych Piotra Skargi. [przypis redakcyjny]

ten zaś prawdziwy już gdzieś tam podobno zginął — prawdziwy Dymitr, syn cara Iwana Groźnego, po śmierci ojca w 1584 roku został przez radę regencyjną zesłany wraz z matką do Uglicza, gdzie zginął w wieku 8 lat w niejasnych okolicznościach. [przypis edytorski]

ten z błyskawicy nam dymu nie chce pokazać, lecz z dymu światło — sens: ten robi więcej, niż zapowiada. [przypis edytorski]

ten zdrajca książę Raguzy — zdrada marszałka Marmont, księcia Raguzy, w kwietniu 1814 r. przesądziła o abdykacji Napoleona. [przypis redakcyjny]

Tenzelius, właśc. Andreas Tenzel — XVII-wieczny autor ksiąg o tematyce medycznej, fizyko-chemicznej oraz filozoficznej; jego prace zebrane zostały wydane w 1753 r. w Lipsku pt. Medizinisch - philosophisch und sympathetische Schriften - Medicina Diastatica und Scripta Gemina [przypis edytorski]

Ten z kamiennego okopu zdobył — kodeks Hammurabiego został odkryty w Suzie przez Gustave'a Jéquiera (1868–1946), francuskiego archeologa, członka ekspedycji Jacques'a de Morgana. [przypis edytorski]

Ten zwalił się na motłoch wyrazów różnojęzycznych i skuł w niewolę jedności — być może chodzi o Ludwika Zamenhofa (1859–1917), twórcę esperanto. [przypis edytorski]

Ten zwie się Lete, a Eunoe drugi — Lete, z greckiego niepamięć. Eunoe, duch dobry; strumienie, które inaczej niż wszystkie ziemskie zdroje, co prędko wzbierają nad brzegi i prędko opadają, w jednostajnej równowadze wód swoich, bezpośrednio wytryskują z woli bożej, która człowieka dobrym dla dobra stworzyła. [przypis redakcyjny]

Teobald — Antonio Tebaldeo z Ferrary, jeden z lepszych poetów XVI w.; jakiś czas sekretarz Lukrecji Borgii, później przyjął święcenia duchowne w Rzymie, przyjaciel Bemba, Kastyliona, malarza Rafaela, który go uwiecznił, umieszczając jego portret w Parnasie; zm. 1537. [przypis redakcyjny]

Teodas — postać z Dziejów Apostolskich (Dz 5:36–37); zginął zabity, a jego kilkuset zwolenników rozproszyło się. [przypis edytorski]

te odezwania są fałszywe, tyrańskie (…) wiedzy — Znowu aluzje do prześladowań Port-Royalu. [przypis tłumacza]

teodocjanie — niewielka grupa religijna założona ok. 190 przez Teodotusa, nauczającego, że Jezus był człowiekiem, który po chrzcie stał się Chrystusem (adopcjanizm). [przypis edytorski]

Teodocjon (II w. n.e.) — hellenistyczny żydowski uczony i lingwista, autor tłumaczenia Biblii hebrajskiej na język grecki. [przypis edytorski]

Teodor — Baron Teodor Neuhof, urodzony w Metzu w r. 1690, zrazu awanturnik w służbach barona Goetz, ministra Karola XII. Jako rezydent Karola VI we Florencji, wspomógł Korsykę zbuntowaną przeciw Genui i został obwołany królem. W osiem miesięcy potem, czując się zagrożony, opuścił kraj i odtąd tułał się ścigany przez wierzycieli. Umarł w Londynie w r. 1756. [przypis tłumacza]

Teodoret z Cyru (ok. 386–ok. 486) — teolog i pisarz chrześcijański, biskup Cyru w Syrii, zaliczany do tzw. ojców Kościoła; w 430 przeciwstawił się potępieniu Nestoriusza przez Cyryla z Aleksandrii i decyzjom soboru efeskiego (431) w tej sprawie; w 451 wezwany na sobór chalcedoński potępił naukę Nestoriusza i został zrehabilitowany; w 553 na drugim soborze konstantynopolitańskim jego pisma przeciw Cyrylowi i soborowi efeskiemu zostały potępione jako jeden z tzw. Trzech rozdziałów. [przypis edytorski]

Teodor Gaza — z Tessaloniki, tłumacz Arystotelesa i Teofrasta. [przypis tłumacza]

Teodor Gryfita (zm. 1237) — wojewoda krakowski w latach 1231–1237. [przypis edytorski]

Teodor, herbu Gryf, wojewoda krakowski, klasztor cysterneńskich mnichów w Ludźmierzu, wsi swojej niedaleko Nowego Targu, fundował, lecz iż od zbiegów często tam przenagabanie miewali mniszy, i przeto na Szczyrzyce się stamtąd przenieśli — Marcin Bielski (ok. 1495–1575), Kronika, Warszawa 1764, s. 131. [przypis edytorski]

Teodor I Neuhoff, urodzony jako Theodor Stephan Freiherr von Neuhoff (1694–1756) — niemiecki wojskowy, dyplomata, agent i awanturnik, król Korsyki od kwietnia do listopada 1736. Wędrując po Europie, nawiązał we Włoszech kontakty z korsykańskimi emigrantami i powstańcami, których przekonał, że uda mu się wyzwolić ich kraj spod dominacji genueńskiej, o ile obwołają go królem. Uzyskał pomoc militarną władcy Tunis, wylądował na Korsyce, po czym 15 kwietnia 1736 został wybrany na króla i koronowany. Prowadził wojnę przeciwko Genui, początkowo odnosząc pewne sukcesy. Po porażce i wyznaczeniu przez genueńczyków ceny za jego głowę odpłynął za granicę w poszukiwaniu pomocy; został aresztowany w Holandii za długi. Po odzyskaniu wolności powracał na Korsykę w 1738, 1739 i 1743, ale zjednoczone siły francusko-genueńskie nadal okupowały wyspę. [przypis edytorski]

Teodoros z Samos (VI w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz i architekt grecki; przypisywano mu wynalezienie odlewania z brązu oraz kątownicy i poziomnicy. [przypis edytorski]

Teodor Tomasz Jeż (pseud.), właśc. Zygmunt Miłkowski (1824–1915) — jeden z najpłodniejszych pisarzy polskich, publicysta i polityk niepodległościowy, uczestnik powstania węgierskiego, pułkownik powstania styczniowego. [przypis edytorski]

Teodor Wierzbowski (1853–1923) — profesor historii literatury polskiej na ros. uniwersytecie w Warszawie. [przypis edytorski]