Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
szamani — kapłani-uzdrowiciele części ludów uralsko-ałtajskich, wyznających tzw. szamanizm. [przypis redakcyjny]
szaman — osoba pełniąca ważną funkcję w religiach animistycznych: utrzymuje ona stały kontakt z istotami nadludzkimi, duchami przodków i demonami, dzięki czemu potrafi m.in. leczyć. [przypis edytorski]
szamanowie — dziś popr. forma M. lm: szamani. [przypis edytorski]
szaman — północny czarownik, znachor, wróżbita. [przypis redakcyjny]
Szamar — pseudonim literacki Nachuma Meira Szajkiewicza, autora około 200 powieści, nowel i sztuk teatralnych. Urodził się w Nieświeży w 1849 r. Zmarł w Nowym Jorku w 1905. Miał licznych czytelników, ale wielcy pisarze i znani krytycy jak Szołem Alejchem, Rawnicki czy Friszman uznali jego powieści za słabe w sensie artystycznym, zbyt płytkie i ckliwe. [przypis tłumacza]
szambelan — Casanova tytułuje wciąż Branickiego grand chambellan dela conronno. [przypis tłumacza]
szambelan — tytułowa godność nawiązująca do dawnego urzędu dworskiego. [przypis edytorski]
szambelan — wysoki urzędnik dworski. [przypis edytorski]
szambelan — wysoki urzędnik dworski w służbie osobistej króla lub księcia; później godność tytularna. [przypis edytorski]
szambelan — wysoki urzędnik dworski w służbie osobistej króla lub księcia. [przypis edytorski]
szambelan (z fr.)— urzędnik dworski. [przypis edytorski]
szamerlak a. szamerluk (z fr.) — suknia, okrycie damskie za Augusta III. [przypis redakcyjny]
szamerowaną — obszywaną galonem, bramowaną. [przypis redakcyjny]
szamerowanie a. szamerunek — ozdoba ubrań, szczególnie dawnych mundurów, wykonana z pasmanterii (taśm, sznurów itp.) naszytej wymyślnie na materiale. [przypis edytorski]
szamerowanie — a. szamerunek; ozdoba ubrań, szczególnie dawnych mundurów, wykonana z pasmanterii (taśm, sznurów itp.) naszytej wymyślnie na materiale. [przypis edytorski]
szamerowanie — dekoracja ubrania w postaci naszytego na nie sznura. [przypis edytorski]
szamerowany — obszyty ozdobnym sznurem. [przypis edytorski]
szamerunek — ozdoba ubioru w postaci pętli grubej nici a. sznurka naszytych z przodu. [przypis edytorski]
szamerunek — ozdoba ubrań, szczególnie dawnych mundurów, wykonana z pasmanterii (taśm, sznurów itp.) naszytej wymyślnie na materiale. [przypis edytorski]
szamesi — tak nazywano sługę bożnicy, synagogi oraz żydowskiej gminy wyznaniowej; właściwie jest to woźny bożnicy, gminy lub rabina. [przypis tłumacza]
szames (jid., z hebr.) — woźny, posługacz w bożnicy lub gminie żydowskiej; także: osobisty pomocnik rabina. [przypis edytorski]
szames — posługacz w bóżnicy. [przypis edytorski]
szames — posługacz w bóżnicy. [przypis tłumacza]
szames — sługa jeszywetu, rodzaj kościelnego. [przypis edytorski]
szames — sługa w bóżnicy, woźny. [przypis tłumacza]
szames — tak nazywano sługę bożnicy, synagogi oraz żydowskiej gminy wyznaniowej; właściwie jest to woźny bożnicy, gminy lub rabina. [przypis tłumacza]
szames — tak nazywano sługę bożnicy, synagogi oraz żydowskiej gminy wyznaniowej; właściwie jest to woźny bożnicy, gminy lub rabina. [przypis edytorski]
Szamir — robak użyty przy budowie świątyni do rozłupywania kamieni. [przypis tłumacza]
szamir — szamirem zwano też robaka, który według innej wersji ciął skały na kawałki, z których Salomon zbudował Świątynię Pańską. [przypis tłumacza]
Szamo — także: Ałaszan; piaszczysta pustynia w płn. Chinach, w zach. Mongolii Wewnętrznej (region autonomiczny w płn. Chinach), położona na płn-wsch. od gór Qilian Shan; jej równinna, lekko falista powierzchnia wznosi się na wys. 840–1600 m n.p.m., wały wydmowe i barchany wznoszą się miejscami na ponad 300 m. [przypis edytorski]
szampańskie — wino szampańskie, szampan. [przypis edytorski]
szampańskim, węgierskim — wina szampańskie i węgierskie należały do najdroższych i pojawiały się na stołach tylko bardzo zamożnej szlachty i magnatów. [przypis redakcyjny]
szampierz a. sąpierz (starop.: strona w sporze, zawodnik, rywal) — przedstawiciel; bojownik. [przypis redakcyjny]
szampionerka (z fr. champignon: grzyb) — zbieraczka grzybów. W XIX w. szampion mówiono na pieczarkę. [przypis edytorski]
szampion — in. czempion. [przypis edytorski]
szampion (z fr. champion) — mistrz w zawodach (początkowo szczególnie zapaśniczych); dziś czytany raczej za wymową angielską: czempion. [przypis edytorski]
szampitrowanie (neol.) — ucztowanie, biesiadowanie. [przypis edytorski]
szamrajstwo — zbiegowisko. [przypis redakcyjny]
szańce — rodzaj ziemnych umocnień obronnych. [przypis edytorski]
szańce — rodzaj ziemnych umocnień obronnych [przypis edytorski]
szańce — w rękopisie dla rymu: szońce. [przypis redakcyjny]
szańcować się (starop.) — okopywać się, kopać szańce. [przypis edytorski]
szańc (starop.) — los. [przypis redakcyjny]
szańc wygrać (daw.) — wygrać stawkę; wygrać, zyskać. [przypis edytorski]
Szandorowski, Teodor — „skarbnik bracławski, rotmistrz pancerny 1558; był to mąż wojenną odwagą wsławiony we wszystkich Jana Kazimierza ekspedycyjach” (Niesiecki). On to (na wiosnę r. 1656) na plebanii w Rudniku nad Sanem zaskoczył Karola Gustawa przy obiedzie i o mały włos nie wziął go do niewoli; ledwie się mu wyśliznął król szwedzki, szarfę zostawiwszy w ręku Szandorowskiego (Kochowski, Clim. II, 115). [przypis redakcyjny]
Szango — Dobrze. [przypis autorski]
Szaniecki, Jan Olrych (1783–1840) — prawnik i poseł na Sejm Rzeczypospolitej. Po r. 1831 osiadł w Paryżu i tam umarł. [przypis redakcyjny]
szaniec — umocnienie obronne, składające się z rowu i wału ziemnego. [przypis edytorski]
szaniec — umocnienie obronne, wał, okop. [przypis edytorski]
szaniec — umocnienie polowe, wyznaczające linię walk; składa się z wału i rowu. [przypis edytorski]
szaniec — wał obronny. [przypis edytorski]
szaniec — wał, okop, umocnienie ziemne. [przypis edytorski]
szaniec — w rękopisie dla rymu: szoniec. [przypis redakcyjny]
szaniec — ziemna fortyfikacja polowa składająca się z wału i fosy. [przypis edytorski]
szaniec — ziemne umocnienie obronne. [przypis edytorski]
szaniec — ziemne umocnienie składające się z wału i rowu, stosowane do końca XIX w. w celu obrony stanowisk artylerii. [przypis edytorski]
szankier — wrzód spowodowany chorobą weneryczną. [przypis redakcyjny]
szanowany od (daw.) — szanowany przez (kogoś). [przypis edytorski]
szanse europejskiej wojny — zwycięstwa Rosji w wojnie z Turcją, możliwość zajęcia Konstantynopola przez wojska rosyjskie, a potem pokój w San Stefano wywołały silne niezadowolenie Anglii. Z początkiem 1878 r. nastąpiło zaostrzenie konfliktu, grożące wybuchem wojny między Anglią a Rosją. [przypis redakcyjny]
szansona (z fr.) — tu: szansonistka; aktorka kabaretowa, piosenkarka. [przypis edytorski]
szansonetka — piosenka o lekkiej, wesołej treści, śpiewana w kabaretach, ogródkach kawiarnianych itp. [przypis edytorski]
szansonetka (z fr. chansonette) — piosenka o lekkiej, wesołej treści. [przypis edytorski]
szansonistka — aktorka występująca w rewii, kabarecie itp. [przypis edytorski]
szansonistka (z fr., przestarz.) — śpiewaczka kabaretowa, kawiarniana lub ogródkowa; piosenkarka. [przypis edytorski]
szanta — tradycyjna piosenka żeglarska, zwykle śpiewana przez załogę łodzi (statku) w rytm wykonywanych prac. [przypis edytorski]
szantaż — przestępstwo polegające na zmuszaniu innej osoby przemocą lub groźbą do pewnego działania bądź wymuszanie od niej pewnej sumy pieniędzy. [przypis autorski]
Szantekler, fr. Chantecler a. Chanteclerc — imię koguta, jednej z postaci średniowiecznego cyklu wierszowanych bajek Powieść o Lisie (fr. Roman de Renart) oraz tytułowego bohatera sztuki Edmonda Rostanda z 1910 r. [przypis edytorski]
Szantela — Chantelles, miasteczko w Bourbonnais. [przypis tłumacza]
szantrapa (obelż.) — kobieta niesympatyczna, złośliwa a. niemoralna. [przypis edytorski]
szantrapa (obelż.) — złośliwa, kłótliwa kobieta. [przypis edytorski]
szanują i ufają dzieciom — dziś popr.: szanują dzieci i ufają im. [przypis edytorski]
Szanujcież się dobrze teraz, Panowie Polacy! — dwa wiersze te nie dały się przetłumaczyć dosłownie; ręka drgnęła od zgrozy i oburzenia. [ukr. Шануйтеся ж, вражі ляхи, Скажені собаки: strzeżcie się, nienawistni Polacy, nieczyste psy. Red. WL]. [przypis tłumacza]
szapki dołoj (z ros.) — czapki z głów. [przypis edytorski]
szapoklak — składany cylinder, noszony na przełomie XIX i XX w. do uroczystego stroju. [przypis edytorski]
szapoklak (z fr. chapeau: kapelusz, claque: klaps, odgłos klaśnięcia) — składany cylinder; popularny element stroju męskiego na przełomie XIX i XX w. [przypis redakcyjny]
szapoklak (z fr.) — składany cylinder. [przypis edytorski]
szaraban (z fr. char à bancs: wóz z ławkami) — wóz do przewozu ludzi, bryka. [przypis redakcyjny]
szaraczkowy — zrobiony z szaraczek, płótna albo sukna szarej barwy. [przypis redakcyjny]
szaraczkowy — z taniego, szarego płótna, nie bielony i nie farbowany. [przypis edytorski]
szarada — rodzaj rymowanej zagadki słownej. [przypis edytorski]
szarada — rodzaj zagadki opartej na grze słów. [przypis edytorski]
szarada (z fr.) — tu: zagadka. [przypis edytorski]
szarafan (daw.) — suknia a. płaszcz. [przypis edytorski]
szarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — a. sarafan, daw. długi kaftan męski bez rękawów; dziś: rosyjski kobiecy strój ludowy, rodzaj długiej sukni z wysoką talią, bez rękawów a. z wszytymi rękawami z tkaniny bieliźnianej. [przypis edytorski]
szaraga — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]
szaragi — rodzaj wieszaka na ubrania w postaci stojącej ramy z haczykami a. kołkami. [przypis edytorski]
szaraj (daw.) — dziś: seraj, tu w znaczeniu: część rezydencji bogatego muzułmanina, w której mieszkają kobiety; harem. [przypis edytorski]
szaraj — saraj, pałac. [przypis redakcyjny]
szaraj — właśc. seraj, pałac. [przypis redakcyjny]
szarak — ubogi szlachcic. [przypis redakcyjny]
szara pycha — próżna, szlachecka pycha; [szara:] od odzienia, jakie [prosta] szlachta nosiła. [przypis redakcyjny]
szara siostra — szarytka, siostra Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, założonego w 1633 we Francji, a zajmującego się opieką nad chorymi. [przypis edytorski]
szarasy (starop.) — [forma W.lp od szaras; inaczej:] w szarej sukni szlachcicu. [przypis redakcyjny]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, marszczone w pasie i w kostkach, noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach, noszone głównie w krajach arabskich, Indiach itp.; w Polsce popularne w XVI i XVII wieku. [przypis edytorski]
szarawary — długie, bufiaste spodnie, zwężane na kostkach. [przypis edytorski]
szarawary —inaczej hajdawery; długie, szerokie, bufiaste spodnie; element tradycyjnego stroju orientalnego. [przypis edytorski]
szarawary — rodzaj szerokich, bufiastych spodni. [przypis edytorski]
szarawary — szerokie, bufiaste spodnie, modę na nie przejęła od Turków w XVII w. polska szlachta, a także Kozacy. [przypis edytorski]
szarawary — szerokie, długie, bufiaste spodnie noszone na Wschodzie. [przypis edytorski]
