Przypisy

asawuła — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]

ascens — wstęp, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]

asceza — surowość obyczajów, wyrzeczenie się. [przypis redakcyjny]

a septemtrione (łac.) — od północy. [przypis redakcyjny]

asesor — członek kompletu orzekającego. [przypis redakcyjny]

asesoria — sąd asesorski czyli kanclerski w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]

asesoria — sąd kanclerski w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]

asesorowie — tutaj: doradcy, radcy sądowi. [przypis redakcyjny]

asfodel — także: złotogłów a. złotowłos; drobnokwiatowa bylina należąca do liliowych, pochodząca z rejonu wybrzeży Morza Śródziemnego; w staroż. Grecji asfodel był związany ze światem umarłych (w mit. gr. asfodele rosły w Hadesie, nad brzegami Styksu), sadzono go na cmentarzach. [przypis redakcyjny]

asfodel (z łac.) — złotogłowy; gatunek rośliny o wąskich, trawiastych liściach i żółtych, gęstych kwiatostanach. [przypis redakcyjny]

asilum (łac.) — azyl, schronienie. [przypis redakcyjny]

asilum (łac.) — schronienie. [przypis redakcyjny]

asinus asinorum in saecula saeculorum (łac.) — osioł nad osłami na wieki wieków. [przypis redakcyjny]

Askalona — miasto w Palestynie na płd.-zach. od Jerozolimy. [przypis redakcyjny]

Askenazy — aluzja do pięknego zresztą studium prof. Szymona Askenazego o Tainie, pomieszczonego w jego Studiach historyczno-krytycznych, a napisanego w przededniu śmierci Taine'a, jeszcze zimą 1892 r. Jedynie w rozdziale IV tego studium znaleźliśmy kilka luźnych, wytykających Taine'owi zbytek pesymizmu, uwag, wobec których aluzje Brzozowskiego mogłyby mieć uzasadnienie. (Patrz Studia historyczno-krytyczne. Wydanie drugie — przejrzane i poprawione. Kraków. 1893. Str, 332, 334 i 341). [red. WL]. [przypis redakcyjny]

asker (tur.) — żołnierz turecki. [przypis redakcyjny]

as makes every day with me my greek — co stale mi robi mój Grek; mój Grek: sekretarz konsulatu francuskiego w Civitavecchia w 1836 r. [przypis redakcyjny]

As — najmniejsza moneta rzymska. [przypis redakcyjny]

Asnyk, Adam (1838–1897) — czołowy poeta polskiego pozytywizmu. [przypis redakcyjny]

asocjacja (z łac.) — złączenie, zespolenie. [przypis redakcyjny]

asonans — rym niedokładny, w którym powtarzają się tylko samogłoski. [przypis redakcyjny]

Asopos — rzeka w Beocji. [przypis redakcyjny]

Aspazja — bohaterka powieści Żmichowskiej Poganka. Współcześni podkładali pod Aspazję tę lub ową rzeczywistą osobę; wedle własnych wyznań autorki, najwięcej rysów dostarczyły do niej przede wszystkim Paulina Zbyszewska, a także Zofia Węgierska. [przypis redakcyjny]

aspersja — pokropienie. [przypis redakcyjny]

aspirantów — ubiegających się, ochotników. [przypis redakcyjny]

aspirare (łac.) — wzdychać. [przypis redakcyjny]

aspirat (łac.) — dąży. [przypis redakcyjny]

aspirować (z łac.) — dążyć. [przypis redakcyjny]

aspirowali — ubiegali się. [przypis redakcyjny]

aspra (daw.) — moneta. [przypis redakcyjny]

assiduo addiscentes ad senium pervenimus (łac.) — ustawicznie się czegoś nowego ucząc, dochodzimy do starości. [przypis redakcyjny]

assistere (łac.) — towarzyszyć. [przypis redakcyjny]

assueverunt (łac.) — przywykli. [przypis redakcyjny]

assumpsit similitudinem animalis (łac.) — przybrało podobieństwo zwierzęcia. [przypis redakcyjny]

assurget (łac.) — powstanie. [przypis redakcyjny]

A Stacyjusza, który nas rozdzielał (…) zasłonę — Z tego wiersza widzimy, że Stacjusz szedł ciągle między Dantem a Wirgiliuszem. [przypis redakcyjny]

aster (łac.) — gwiazda. [przypis redakcyjny]

Astolf — król Lombardii. [przypis redakcyjny]

Astolf — legendarny książę angielski, jeden z bohaterów Orlanda Szalonego Ariosta. [przypis redakcyjny]

Astolf — syn króla brytyjskiego, Ottona, brata Amona i Milona; dlatego „stryjeczny” Orlanda i Rynalda. [przypis redakcyjny]

Astrabora — kraina w płd. Egipcie. [przypis redakcyjny]

Astragor — bóg piekielny; tu: diabeł. [przypis redakcyjny]

Astragor — diabeł. [przypis redakcyjny]

astra (łac. M.lm) — gwiazdy. [przypis redakcyjny]

Astrea — „gwiaździca”, przydomek bogini sprawiedliwości, Dike; w wieku złotym przebywała z ludźmi na ziemi, w wieku spiżowym ostatnia przeniosła się do nieba, gdzie jako Panna błyszczy w zodiaku. [przypis redakcyjny]

astrofil (z gr.) — miłośnik gwiazd. [przypis redakcyjny]

astrolabia własc. astrolabium — dawny przyrząd do wyznaczania pozycji na ziemi względem ciał niebieskich. [przypis redakcyjny]

Astulf — właśc. Aistulf, król longobardzki, pokonany przez Pipina; „potomka jego”, tj. syna, Dezyderiusa, wziął Karol Wielki do niewoli. [przypis redakcyjny]

Asturgia — Asturia, kraina w północnej Hiszpanii nad Zatoką Biskajską. [przypis redakcyjny]

Aswerus — jeden z królów perskich, znany z księgi Estery. Historycy uważają go za Kserksesa (486–465); Aman pragnął zgubić Żydów, po udaremnieniu jego planów powiesił się. [przypis redakcyjny]

asygnacją — [z] poleceniem pisemnym. [przypis redakcyjny]

asygnacja — tu: piśmienne zlecenie, upoważniające do podjęcia pieniędzy. [przypis redakcyjny]

asylum (łac.) — schronienie. [przypis redakcyjny]

asymptota (z gr. niestykająca się) — jest to linia prosta, dążąca do zetknięcia się z linią krzywą, ciągnącą się w nieskończoność, lecz niemogąca jej dosięgnąć; tak że można ja uważać za styczną do linii krzywej w odległości nieskończenie wielkiej; stąd nazwano ją u nas ledwo-nie-styczną. [przypis redakcyjny]

asystencja (daw.) — otoczenie, straż. [przypis redakcyjny]

asystencja — dwór, służba. [przypis redakcyjny]

asystencja (łac.) — towarzystwo. [przypis redakcyjny]

asystencja — tu: orszak zbrojny. [przypis redakcyjny]

asystent — tu: dworzanin, członek świty. [przypis redakcyjny]

A szczo? Ne kazały (ukr.) — a co, nie mówiłyśmy. [przypis redakcyjny]

a tak — a więc. [przypis redakcyjny]

A tak cię tymi księgami daruję — słowa zacytowane przez Piotra Statoriusa-Stojeńskiego w gramatyce świadczą, że utwór powstał przed lipcem 1567. [przypis redakcyjny]

A taki breszesz i breszesz (ukr.) — No właśnie kłamiesz i kłamiesz a. No właśnie szczekasz i szczekasz; ukr. brechaty — kłamać (o człowieku); szczekać (o psie). [przypis redakcyjny]

a tak — tu: więc. [przypis redakcyjny]

Atalanta — bohaterka niedościgniona w biegu, zabijała z tyłu włócznią każdego zalotnika, który ją w biegu wyprzedził (gdyż taki był warunek pozyskania jej ręki). Hippomenes wziął się na sposób i wyrzucał podczas biegu złote jabłka, które Atalanta zbierała i przez to dała się prześcignąć. [przypis redakcyjny]

At a later date, I hope to work out certain historical hypotheses with regard to migrations and cultural strata in Eastern New Guinea. A considerable number of independent indices seem to corroborate certain simple hypotheses as to the stratification of the various cultural elements. [przypis redakcyjny]

ataman koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny; kosz — obóz kozacki. [przypis redakcyjny]

ataman koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny. [przypis redakcyjny]

ataman kurzeniowy — dowódca kurnia, oddziału kozackiego. [przypis redakcyjny]

Atar — w religii staroirańskiej nazwa ognia jako elementu oczyszczającego i zabezpieczającego przed złem. [przypis redakcyjny]

ateit' — ateitų. [przypis redakcyjny]

Ateizm to stara formuła — por. przypis do słów Męża „Jednak to obraz twój i wszystkich twoich, i wieku twego, i teorii twojej”, wypowiedzianych w rozmowie z Filozofem w początkowych scenach Części Drugiej dramatu. Ateizm traktowany jest tu jako jeden z elementów światopoglądu materialistycznego (fr. myślicieli XVIII w.), który Krasiński uważał za przestarzały i skompromitowany przez rewolucję 1789 r. [przypis redakcyjny]

a ten — chodzi o Orestesa. [przypis redakcyjny]

atencji — [dla] okazania względów. [przypis redakcyjny]

atencji — uwagi, grzeczności. [przypis redakcyjny]

atentować — kusić się. [przypis redakcyjny]

atentować — pilnować, doglądać. [przypis redakcyjny]

A teraz (…) strzeżesz — Szekspir, Cymbelin, akt III, sc. 6. Zdanie to wypowiada nie Imogena, lecz Belarius. [przypis redakcyjny]

Atesis — Adyga, rzeka w płn. Włoszech. [przypis redakcyjny]

atestacja — poświadczenie; tu w daw. pisowni z podwojoną spółgłoską: attestacyja. [przypis redakcyjny]

atestata — poświadczenia. [przypis redakcyjny]

Athenodorus pochodził według wyraźnego świadectwa Pauzaniasza z Klitoru — Phoc, cap. 9 p. 819 edit. Kuhn. [przypis redakcyjny]

atłan — okrzyk tatarski, „do koni!”(od at, koń). [przypis redakcyjny]

Atlańska granica — północna Afryka, gdzie leżą góry Atlas. [przypis redakcyjny]

Atlant — czarownik, wychowawca Rugiera i Marfizy. [przypis redakcyjny]

Atlantyda — mityczna kraina, która miała być miejscem istnienia rozwiniętej cywilizacji zniszczonej przez serię trzęsień ziemi i zatopionej przez wody morskie. [przypis redakcyjny]

Atlas (mit. gr.) — tytan, który za karę za udział w walce przeciw bogom olimpijskim z wyroku Zeusa dźwigał na swych barkach sklepienie niebieskie. [przypis redakcyjny]

Atlas (mit. gr.) — tytan podtrzymujący na swoich barkach kulę ziemską. [przypis redakcyjny]

Atlas — w mitologii greckiej olbrzym skazany przez Zeusa na podtrzymywanie stropu niebieskiego. [przypis redakcyjny]

Atlas — w mitologii greckiej tytan dźwigający z rozkazu Zeusa na barkach sklepienie niebios. [przypis redakcyjny]

atmosfera katakumbowa — nastrój smutku i przygnębienia; katakumby: cmentarze rzymskie, w czasach prześladowań pierwszych chrześcijan służyły im jako schronienie. [przypis redakcyjny]

atmosfera — tu: nastrój, usposobienie. [przypis redakcyjny]

A tobie, panie Pawle… — w „niejasnym” sformułowaniu zarzutu możemy się domyślać, że mowa tu o nowobogackich w rodzaju kamerdynera królewskiego Ryxa, który za intymne usługi oddane królowi został krociowym panem i starostą piaseczyńskim. [przypis redakcyjny]

„A toć jest — powiada dalej Biblia — pismo, które jest rozłożone: Mene, Thekel, Ufarsin, co prorok Daniel wytłumaczył królowi: policzone, zważone, rozdarte”. Baldasar, Belsarzar, zwany także Baltasarem, ostatni król babiloński. [przypis redakcyjny]

A to za krzywdę biorą twoje lata — będąc już w takim wieku, wyrządzasz sobie (ściślej: swojemu wiekowi) krzywdę. [przypis redakcyjny]

Atrarwan — stan kapłański w staroirańskim mazdaizmie. [przypis redakcyjny]

atrium — salon, miejsce przyjęć. [przypis redakcyjny]

A trochę dalej: Gianni, Ganello, (…) Tribaldello — Wszyscy ci trzej zdrajcy swojego kraju. [przypis redakcyjny]

atrybucje — uprawnienia komuś przysługujące. [przypis redakcyjny]

atrybut — cecha, przymiot. [przypis redakcyjny]