Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
sama (starop.) — tu: jedyna. [przypis edytorski]
sama (starop.) — żona, pani. [przypis redakcyjny]
sama syntetyczna jedność, jeśli nie zważam na formę przestrzeni, ma siedzibę swą w rozsądku i jest kategorią syntezy jednorodności w oglądzie w ogóle, tj. kategorią ilości, z którą zatem owa synteza ujęcia, tj. spostrzeżenie, musi być zupełnie zgodna — w ten sposób zostaje dowiedzionym, że synteza ujęcia, będąca empiryczną, musi być koniecznie zgodna z syntezą apercepcji, która jest umysłową i mieści się całkiem a priori w kategorii. Jest to taż sama samorzutność, co tam pod nazwą wyobraźni, tu pod nazwą rozsądku, zaprowadza łączność w rozmaitości oglądu. [przypis autorski]
samasz — bóżniczy, świątnik; żydowski sługa świątynny. [przypis redakcyjny]
Sama tylko Alcyna wszystkich zaś pięknością (…) — przekład Piotra Kochanowskiego. [przypis autorski]
samaż — zaimek sama uzupełniony o partykułę wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]
sama z siebie wolną — w oryginale: ohne Asëität; Asëitäs: a se esse; bezwzględna niezależność. [przypis tłumacza]
Sambation — legendarna rzeka w dalekich krainach, za którą ukrywają się zaginione plemiona Izraela. Rzece tej przypisywano magiczną właściwość: miała płynąć tylko przez sześć dni w tygodniu, respektując sobotni odpoczynek. [przypis edytorski]
Sambation — mityczna rzeka płynąca przez sześć dni w tygodniu i odpoczywająca w szabas (kiedy religijnym Żydom nie wolno podróżować); za nią miało się schronić Dziesięć Zaginionych Plemion izraelskich. [przypis edytorski]
Sambia — kraina historyczna w Prusach, obecnie obwód kaliningradzki. [przypis edytorski]
Sambia — półwysep na Morzu Bałtyckim, rozdzielający Zalew Wiślany od Zalewu Kurońskiego. [przypis edytorski]
Sambia pruska — historyczna kraina zamieszkała przez Prusów, podbita przez Zakon Krzyżacki, później w obrębie królestwa Prus; obecnie w składzie obwodu kaliningradzkiego. [przypis edytorski]
Sambor — miasto nad Dniestrem, zach. Ukrainie, w obwodzie lwowskim, należące do dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]
sambucina (z gr. σαμβύκη, sambuke: rodzaj harfy) — harfistka. [przypis edytorski]
Sambucuccio d'Alando (zm. 1370) — korsykański bohater, przywódca antyfeudalnego powstania, skierowanego przeciwko miejscowej szlachcie, stronnikom króla Aragonii. [przypis edytorski]
sambuka — instrument muz., rodzaj harfy. [przypis edytorski]
sam ci byłem — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci. [przypis edytorski]
sam cieśla — budowniczy labiryntu, Dedal, który wraz z synem Ikarem uciekał z Krety na skrzydłach sporządzonych z piór i wosku. [przypis redakcyjny]
sam ci się wiłem — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci. [przypis edytorski]
sam (daw.) — chodź tu. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tam; tutaj. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tam, tutaj. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj, tędy. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj, tędy; używane orzeczeniowo: sam a. sam tu: chodź, podejdź. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj; używane orzeczeniowo: sam a. sam tu: chodź, podejdź. [przypis edytorski]
sam de la Mettrie, występując gwałtownie w Essai sur la liberté przeciwko zelantom religijnym, powołuje się na Przestrogę — „Cóż to za szczególny sposób postępowania! Czyż można zakazać ujawnienia pewnego poglądu, gdy podlega wątpliwości? Czyż lud będzie tak długo przekonany o prawdziwości swej religii, póki ateusze i wolnomyśliciele nie będą mogli posługiwać się piórem? Oto prawda oczywista, którą spostrzegł zapewne drukarz Człowieka-maszyny, skoro powiada w swej Przestrodze: »Po cóż tak pilnie i czujnie zatajać dowody przeciwko bóstwom i religii? Czy nie obudzi to w ludzie podejrzenia, że jest łudzony? Skoro zaś pocznie wątpić, wówczas nadejdzie koniec jego przeświadczeniu wewnętrznemu, a więc i religii«”. [przypis tłumacza]
sam (…) doszedł (…) do trzydziestego drugiego twierdzenia Euklidesa — Fakt ten podany przez siostrę Pascala, panią Périer, należałoby przyjąć z pewnym krytycyzmem. [przypis tłumacza]
sam, dziewczęta (daw.) — chodźcie, dziewczęta; przykład wykorzystania daw. konstrukcji zdania przyzywającego, por. np. sam tu: chodź tu itp. [przypis edytorski]
samę — dziś popr. forma B.lp: samą. [przypis edytorski]
samę (starop.) — dziś B.lp r.ż.: samą. [przypis edytorski]
samę (starop. forma) — dziś B.lp: samą. [przypis edytorski]
same — dziś popr. forma B. lp r.n.: samo. [przypis edytorski]
Sameednam — samojedzki wyraz, oznaczający „Synowie Ziemi”; nazwa „Samojed” jest zepsutym słowem „Sameednam” [wg najpowszechniejszej hipotezy słowo „Samojed”, w polszczyźnie zapożyczone z rosyjskiego (самоед), wywodzi się z języka Lapończyków (Saamów), zamieszkujących płn. część Płw. Skandynawskiego: w norweskim lapońskim Sāme-ǣnà, D. Sāme-ædnàm(a) oznacza „kraj Saamów”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
samego Chrystusa — W tym tłumaczeniu, podobnie jak i w tekście oryginału, wyraz ten: Chrystusa, trzy razy się powtarza na końcu wiersza niezrymowany z żadnym innym wyrazem. Tu poeta wyraźnie celowo, przez poszanowanie dla imienia Chrystusa Pana nie zrymował go z żadnym innym wyrazem. [przypis redakcyjny]
Samego przebiegu czterotygodniowych walk nie zamierzamy przedstawiać — Por. Józef Tretiak, Historia wojny chocimskiej, Kraków 1921 (Biblioteka historyczna krakowskiej sp. wyd.). [przypis edytorski]
Same Honory — jedna z wielu kombinacji mah-jonggowych. [przypis autorski]
same kataklizmy i Apokalipsis — tj. klęski, o jakich mowa w Apokalipsie św. Jana. [przypis redakcyjny]
samem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem go wyuczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam go nauczyłem. [przypis edytorski]
samem sobie winien — sam jestem sobie winien. [przypis edytorski]
samemuli (…), czyli (…) (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy samemu, czy też (…). [przypis edytorski]
samemuż — samemu tylko, samemu właśnie. [przypis edytorski]
samem zmierzkiem traci ślad zwierzęcy (starop.) — o zmierzchu [gdy tylko nastanie zmierzch] traci ślad (…). [przypis edytorski]
same one — dziś popr. B. lm r.n.: samo to. [przypis redakcyjny]
same patrzanie — dziś: samo patrzenie. [przypis edytorski]
sameś był — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: sam byłeś. [przypis edytorski]
sameś gadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam gadałeś. [przypis edytorski]
sameś (…) ironizował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam ironizowałeś. [przypis edytorski]
Sameś nie wiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam nie wiedziałeś. [przypis edytorski]
sameś się przechwalał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam się przechwalałeś. [przypis edytorski]
sameś się strzegł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam się strzegłeś. [przypis edytorski]
sameś — skrócone: sam jesteś. [przypis edytorski]
sameś wydźwignął (…) sameś ratował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam wydźwignąłeś, sam ratowałeś. [przypis edytorski]
samić (daw.) — konstrukcja z partykułą ci skróconą do -ć w funkcji wzmacniającej; znaczenie: sami wszakże, sami przecież. [przypis edytorski]
samichmy (…) posiedli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sami posiedlichmy, dziś: sami posiedliśmy (tzn. zawłaszczyliśmy). [przypis edytorski]
Samijczycy (…) tak wyszli — dopiero po ujarzmieniu Samos można uznać Ateny za zupełnie zwyciężone. [przypis tłumacza]
sami — obywatele, co sami się rządzą (demokratycznie), nie podlegając władcy. [przypis tłumacza]
samiśmy (…) stworzyli — sami stworzyliśmy. [przypis edytorski]
sami są winni, na cóż tyle pychy — Biblia i arystokracja mszczą się okrutnie na ludziach, którzy sadzą, że im zawdzięczają wszystko. [przypis autorski]
sami się spólnie gryząc, pogryźli i pomorzyli, jako Apostoł powiedział — por. Ga 5, 15. [przypis edytorski]
Samiż tylko rycerze ujdą nam bezkarni — sens: czy ze wszystkich rodzajów ludzi tylko żołnierzy nie uda się diabłom opętać (ze względu na cechujący ich zdrowy rozsądek). [przypis edytorski]
sam jeden knuje, pod imieniem sancitów ogłasza — ułożona według wskazówek Stackelberga zmiana ustroju, zatwierdzona przez Sejm na kadencji 27 marca–11 kwietnia 1775 r. (w pierwszym rzędzie utworzenie Rady Nieustającej i ogłoszenie „praw kardynalnych”); sancita — postanowienia generalności konfederackiej (z łac. sancio: postanawiam, uświęcam); miały moc prawa. [przypis redakcyjny]
sam już w tym będę (daw.) — sam tego dopilnuję. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica, kobieta. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica. [przypis edytorski]
samka — samica, tu żartobliwie o pani Twardowskiej. [przypis redakcyjny]
samli jest — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy jest sam. [przypis edytorski]
samli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie: sam jedynie, sam tylko. [przypis edytorski]
sam na sobie odniósł wyraźne znaki świadczące o tym, że mężnie stawał — rany, z których czasem wywiązywały się dłuższe choroby. [przypis tłumacza]
Samnicka Brama — nieistniejący element architektoniczny; nazwa ta jest jednak znacząca: przywołuje nazwę ludu Samnitów, rdzennych mieszkańców Italii (Samnia leżała na wsch. od Lacjum, ze stolicą w Malventum, dziś: Benewent), którzy w IV w. p.n.e. toczyli wojny z Rzymem, zrzeszając przeciwników nowego, ekspansywnego państwa w tzw. Związek Samnicki; pokonani przez przeciwny im Związek Latyński, wielokrotnie jeszcze starali się skorzystać z rebelii przeciw Rzymowi; ostatecznie w I w. p.n.e. ich kraj został spustoszony, a Samnici sprzedani w niewolę; Samnita stał się synonimem gladiatora, niewolnika. [przypis edytorski]
sam nie ratował, a przecież wodzów o to skarżył i skargą swą ich zabił, ażeby sam ocalał — moralnie najbardziej druzgocący zarzut (zob. ustępy 3 i 2, koniec), choć politycznie biorąc, oligarchowie wdzięczni powinni być za to, że Teramenes tym postępkiem utorował drogę zwycięstwu Sparty i oligarchii. [przypis tłumacza]
sam nie zwie (daw.) — sam się nie dowie. [przypis edytorski]
samoburczy — samoniszczycielski. [przypis edytorski]
samochcąc (daw.) — z własnej woli. [przypis edytorski]
samochcąc — z własnej woli. [przypis edytorski]
samochód-elektrolux (daw.) — dosł. samochód-odkurzacz, czyli zamiatarka ssąca, pojazd komunalny do czyszczenia ulic, wyposażony w obrotowe szczotki oraz dmuchawę zasysającą zgarnięte zanieczyszczenia do kontenera. [przypis edytorski]
samo ciało radium otrzymało nazwę „Curie” — w roku 1910 nazwę „curie” (pol. „kiur”) nadano jednostce miary radioaktywności, odpowiadającej aktywności 1 g czystego izotopu radu o liczbie masowej 226. Jednostka ta została w 1975 w układzie SI zastąpiona w bekerelem (Bq), od nazwiska Henriego Becquerela, który razem z małżeństwem Curie otrzymał w 1903 Nagrodę Nobla za odkrycie i badanie promieniotwórczości. [przypis edytorski]
samoczwart (daw.) — sam z trzema towarzyszami. [przypis edytorski]
samoczwart (daw.) — we czterech. [przypis edytorski]
Samoczwart gwiazdy świeciły jaskrawo — Tu poeta przez te cztery gwiazdy alegorycznie wyobraża cztery cnoty kardynalne, jakimi są: roztropność, sprawiedliwość, siła woli i umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
samoczwart (przestarz.) — w towarzystwie złożonym z czterech osób. [przypis edytorski]
samoczwart — sam z trzema towarzyszami (razem we czterech). [przypis edytorski]
samoczwart (starop.) — we cztery osoby (wraz z osobą mówiącą). [przypis edytorski]
samoczwarty (starop.) — w towarzystwie trzech osób, razem we cztery osoby. [przypis edytorski]
samoczwart z Szymonem — we czworo; Szymon z trzema towarzyszami (towarzyszkami). [przypis edytorski]
samo dla siebie, czyli ostateczny, bezwzględny byt, absolutnie już do niczego niesprowadzalny — zwracam uwagę, że pogląd mój nie ma nic wspólnego z teorią Bergsona, uznającego pojęciowe poznanie za nieadekwatne z rzeczywistością i przeciwstawiającego mu poznanie intuicyjne. Jest to według mnie zupełnie bezpłodne podstawianie bezpośredniego przeżywania za nie same. [przypis autorski]
samo dla siebie — dalej będę opuszczał dodatek „samo dla siebie”, uważając, że jest ono już zawarte w samym symbolu (AT). [przypis autorski]
samodur (ros. самодур) — samolub, egocentryk. [przypis edytorski]
samo dwoje (starop. forma) — dziś: sami dwoje. [przypis edytorski]
samodział — gruba tkanina wełniana lub lniana. [przypis edytorski]
samodział — grube płótno tkane ręcznie. [przypis edytorski]
samodział — materiał tkany na ręcznym krośnie; szorstka, dość gruba tkanina, najczęściej wełniana. [przypis redakcyjny]
samodziałowy — wykonany z grubego płótna wyprodukowanego na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodziałowy — wykonany z tkaniny wyprodukowanej na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodziałowy — zrobiony z samodziału, czyli ręcznie tkanego lnu lub wełny. [przypis edytorski]
samodział — proste sukno domowej roboty. [przypis edytorski]
samodział — tkanina tkana na ręcznym krośnie. [przypis edytorski]
