Przypisy

przodek — tu: przednia część wozu. [przypis edytorski]

przodki — daw. forma M.lm; dziś: przodkowie. [przypis edytorski]

przodkować — iść z przodu. [przypis edytorski]

przodkować — mieć pierwszeństwo, tu: rządzić. [przypis edytorski]

przodkować (starop.) — przodować. [przypis edytorski]

przodkowanie (daw.) — pierwszeństwo. [przypis edytorski]

przodkowy koń — koń zaprzężony na przedzie, przed dyszlem. [przypis edytorski]

przodowa izba (daw.) — pomieszczenie od frontu. [przypis edytorski]

przodownika chóru szarpią, jeżeli grają „Scyllę” — mityczna Scylla to potwór morski w postaci psa o sześciu pyskach i dwunastu przednich łapach, mieszka­jący pod skałą w morzu i ściągający żeglarzy ze statków. [przypis edytorski]

przodownik (daw.) — sierżant policji w przedwojennej Polsce. [przypis edytorski]

przody (gw.) — wprzódy, najpierw, wcześniej. [przypis edytorski]

prztyk — pstryczek. [przypis edytorski]

przybaczyć się (gw.) — przypomnieć się. [przypis edytorski]

przybierę (gw.) — przybiorę; wystroję. [przypis edytorski]

przybieżać (daw.) — przybiec, przyjść. [przypis edytorski]

przybieżać (daw.) — przybyć. [przypis edytorski]

przybieżeć (daw.) — przybiec. [przypis edytorski]

przybieżeć (daw.) — przyjść, przybiec. [przypis edytorski]

przybijaczka — narzędzie tkackie do przybijania pasm. [przypis edytorski]

przybitka — kawałek tkaniny, papieru lub filcu wciskany do lufy daw. broni ładowanej odprzodowo w celu oddzielenia ładunku prochowego od pocisku oraz uszczelnienia lufy. [przypis edytorski]

przybór (daw.) — zestaw przedmiotów służących do czegoś; tu: ekwipunek, rynsztunek. [przypis edytorski]

przybór — strój, przebranie; w wojennym przyborze: w zbroi, z bronią; w wojskowym rynsztunku; w stroju stosownym na wojnę. [przypis edytorski]

przybór — tu: sprzęty, przybory a. ozdoby. [przypis edytorski]

przybory — daw. narzędzia do czegoś a. ozdoby, przybranie; tu przen.: metody, sposoby. [przypis edytorski]

przybory — dziś popr. forma N. lm: przyborami; przybory (tu daw.): ogół przedmiotów tworzących komplet, tu: składających się na rząd koński (osprzęt potrzebny do jazdy). [przypis edytorski]

przybory Montessori — zabawki edukacyjne, używane w wychowaniu systemem włoskiej lekarki i pedagożki Marii Motessori (1870–1952). [przypis edytorski]

przybory pancerne — elementy pancerza. [przypis edytorski]

Przyboś, Julian (1901–1970) — poeta, eseista, przedstawiciel awangardy; awangardową poetykę łączył z tematem pracy, a w późniejszym okresie — także z motywami wiejskimi. [przypis edytorski]

przybrana — tu: przebrana, upozorowana. [przypis edytorski]

przybycia urzędowej węgierskiej komisji — w 1910 Tatry należały do monarchii austro-węgierskiej. [przypis edytorski]

przybydź (starop. forma) — dziś: przybyć. [przypis edytorski]

Przybyłem z daleka — Orestes wychowywał się z dala od Argos, w odległej o ok. 200 km Fokidzie. [przypis edytorski]

przybylec — dziś: przybysz. [przypis edytorski]

przybylec — przybysz. [przypis edytorski]

przybyli odwiedzić brata — tj. pana domu, profosa Jeana Bonnot de Mably (1696–1729), którego synów uczył Rousseau (ks. VI). [przypis edytorski]

przybyliścież — czy przybyliście. [przypis edytorski]

przybyliśmy do Anglii z Ryszardem Zdobywcą — Sly myli królów ang., Wilhelma Zdobywcę (William the Conqueror, 1028–1087) i Ryszarda Lwie Serce (Richard the Lionheart, 1157–1199). [przypis edytorski]

Przybylski, Zygmunt (1856–1909) — komediopisarz, recenzent czasopism „Słowa” i „Wiek”, w latach 1894–1896 dyrektor teatru lwowskiego, a w l. 1896–1904 teatrzyku ogródkowego w Warszawie, znany z farsy Wicek i Wacek z 1896 roku. [przypis edytorski]

Przybylski, Zygmunt (1856–1909) — komediopisarz, recenzent „Słów” i „Wieku”, w latach 1894–1896 dyrektor teatru lwowskiego, a 1896–1904 teatrzyku ogródkowego w Warszawie, znany z farsy Wicek i Wacek z 1896 roku. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — młodopolski pisarz, poeta i dramaturg. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, czołowy twórca Młodej Polski i jej estetycznego programu (Confiteor), redaktor krakowskiego „Życia”, skandalista, członek cyganerii krakowskiej. Jego płomienne manifesty, twórczość i styl życia przyniosły mu szeroką popularność. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, czołowy twórca Młodej Polski i jej estetycznego programu (Confiteor), redaktor krakowskiego „Życia”, skandalista, członek cyganerii krakowskiej. Jego płomienne manifesty, twórczość i styl życia przyniosły mu szeroką popularność. Postać ważna także dla literatury niemieckiej, dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonych na polski. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, czołowy twórca Młodej Polski i jej estetycznego programu (Confiteor), redaktor krakowskiego „Życia”, skandalista, członek cyganerii krakowskiej. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, twórca manifestu Młodej Polski (Confiteor), jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, skandalista, członek cyganerii krakowskiej, redaktor krakowskiego „Życia”, artystyczny przywódca Młodej Polski; pisał m.in.: powieści (Dzieci szatana, Homo sapiens), dramaty (Śnieg, Matka), poematy prozą, eseje, wspomnienia; postać ważna także dla literatury niemieckiej dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonym na język polski. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, twórca manifestu Młodej Polski (Confiteor), jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, skandalista, członek cyganerii krakowskiej, redaktor krakowskiego „Życia”, artystyczny przywódca Młodej Polski; pisał m.in.: powieści (Dzieci szatana, Homo sapiens), dramaty (Śnieg, Matka), poematy prozą, eseje, wspomnienia; postać ważna także dla literatury niemieckiej, dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonych na polski. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — pisarz, dramaturg, poeta, twórca manifestu Młodej Polski (Confiteor), jeden z pierwszych ekspresjonistów w literaturze europejskiej, skandalista, członek cyganerii krakowskiej, redaktor krakowskiego „Życia”, artystyczny przywódca Młodej Polski. Pisał m.in.: powieści (Dzieci szatana, Homo sapiens), dramaty (Śnieg, Matka), poematy prozą, eseje, wspomnienia. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław (1868–1927) — poeta, dramaturg i skandalista, redaktor krakowskiego pisma „Życie”. Postać ważna także dla literatury niemieckiej, dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonych na polski. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław Feliks (1868–1927) — pisarz, dziennikarz, ekspresjonista i dekadent, czołowy twórca Młodej Polski i jej estetycznego programu — Confiteor z 1899; redagował „Życie” i „Zdrój”. [przypis edytorski]

Przybyszewski, Stanisław Feliks (1868–1927) — poeta, dramaturg i skandalista, redaktor krakowskiego pisma „Życie”. Postać ważna także dla literatury niemieckiej, dzięki pisanym w młodości poematom prozą, później przetłumaczonych na polski. [przypis edytorski]

[przybytek] świętych — w oryginale niem. Selige: błogosławiony. [przypis edytorski]

przybytek — tu: zysk. [przypis edytorski]

przyćmić (daw.) — przygasić. [przypis edytorski]

przyćwiekowany — przygwożdżony. [przypis edytorski]

przy całkowitym utrzymaniu — tu: oprócz całkowitego utrzymania. [przypis edytorski]

przycapić (gw.) — złapać. [przypis edytorski]

przycapić — niespodziewanie złapać, schwycić. [przypis edytorski]

przycapić — ucapić; złapać. [przypis edytorski]

przychadzają (starop. forma) — dziś 3 os.lm: przychodzą. [przypis edytorski]

przychęcać (starop.) — nęcić, przynęcać; wabić. [przypis edytorski]

przychęcać (starop.) — zachęcać. [przypis edytorski]

przychęcony (starop.) — zachęcony. [przypis edytorski]

przychlebne — przypochlebne, pochlebiające, komplementujące. [przypis edytorski]

przychlebnie — dziś: przypochlebnie. [przypis edytorski]

przychówek — potomstwo. [przypis edytorski]

przychodnia nie zasmęcisz, ani złupisz, boście i wy w ziemi egipskiej przychodniami byli. — 2. Mojż. 22, 21. [przypis edytorski]

Przychodzą na świat dwie córki… — pierwsza córka Marii i Pierre'a Curie, Irène, przyszła laureatka nagrody Nobla w dziedzinie chemii, przyszła na świat 12 września 1897, rok przed odkryciem polonu i radu. Drugą córkę, która zmarła po porodzie, Maria urodziła w sierpniu 1903, czyli 5 lat po słynnych odkryciach. Trzecią córką, Ewę, urodziła 6 grudnia 1904, po otrzymaniu pierwszej Nagrody Nobla. [przypis edytorski]

przychodzić (daw.) — przechodzić, tj. przewyższać. [przypis edytorski]

przychodzić do wniosku (daw.) — dziś: dochodzić do wniosku. [przypis edytorski]

przychodzień — ten, kto przyszedł, wędrowiec, gość. [przypis edytorski]

przychodziszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy przychodzisz. [przypis edytorski]

przychodzi z papierem jak krzywoprzysięzca — skazanym za krzywoprzysięstwo wieszano na piersi papier z opisem ich przestępstwa. [przypis edytorski]

przychwałka — dziś: pochwała. [przypis edytorski]

przychwalił — dziś: pochwalił. [przypis edytorski]

przychwyciło — dziś raczej: pochwyciło, uchwyciło. [przypis edytorski]

przychynąć — przysunąć, przybliżyć, przyłożyć do czegoś. [przypis edytorski]

przyciągnęli pięciuset rycerzy — dziś popr.: przyciągnęło pięciuset rycerzy. [przypis edytorski]

przycieś — drewniana podstawa, na której wspiera się ściana. [przypis edytorski]

przycieś — drewniana podstawa ściany. [przypis edytorski]

przycieś — podstawa z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana domu. [przypis edytorski]

przycieś — w budownictwie drewnianym: podstawa z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana domu. [przypis edytorski]

przyciesie a. przycieś — w budownictwie: podstawa z odpowiednio spojonych belek, na której opiera się ściana domu. [przypis edytorski]

przyciesie — dolna belka ściany; przenośnie: podstawy budynku. [przypis edytorski]

przyciśniony (daw.) — dziś: przyciśnięty. [przypis edytorski]

przyciśniony (daw. forma) — dziś: przyciśnięty. [przypis edytorski]

przyciśniony (starop. forma) — przyciśnięty; tu: poddany naciskowi. [przypis edytorski]

przycisk sześćkrotnie wznawiają — mają sześć długich sylab. [przypis edytorski]

przycisk — tu: akcent. [przypis edytorski]

przycisk — tu: przycisk do papieru, ciężki, zwykle ozdobny przedmiot, służący do przytrzymywania leżących luzem papierów. [przypis edytorski]

przycupła — dziś popr.: przycupnęła. [przypis edytorski]

przycupły — dziś popr.: przycupnęły. [przypis edytorski]

przycytować (z łac. cito) — przytoczyć. [przypis edytorski]

przyczajon — dziś: przyczajony. [przypis edytorski]

przyczepnina — aluzja, pretensja. [przypis edytorski]

przyczepny — tu: drugi wagon tramwaju. [przypis edytorski]

przyczołgnie się — dziś popr. forma 3.os. lp cz.przysz.: przyczołga się. [przypis edytorski]

Przyczyń się za mnie — dziś raczej: wstaw się za mną. [przypis edytorski]

przyczyna celowa (filoz.) — w filozofii Arystotelesa jedna z czterech przyczyn koniecznych do zaistnienia rzeczy: powstanie rzeczy musi służyć pewnemu celowi. [przypis edytorski]

przyczyna — tu: cel. [przypis edytorski]

przyczyna — tu: wstawiennictwo. [przypis edytorski]

przyczynek — dokładka. [przypis edytorski]