Przypisy

przeznać (daw.) — rozeznać się, poznać dogłębnie. [przypis edytorski]

przeznać (daw.) — tu: poznać, przejrzeć kogoś. [przypis edytorski]

przeznać — dowiedzieć się. [przypis edytorski]

przeznać — dziś popr.: poznać. [przypis edytorski]

przeznać (gw.) — poznać, przewidzieć. [przypis edytorski]

przeznać — poznać na wylot. [przypis edytorski]

przeznać — poznać, przeniknąć rozumem. [przypis edytorski]

przeznać — rozpoznać, dowiedzieć się. [przypis edytorski]

Przeznaczeniem kobiety jest… — aluzja do wiersza powieściopisarki i poetki Narcyzy Żmichowskiej (1819–1876), zawartego w powieści Poganka. [przypis edytorski]

przeznaczeniem spójną z ręką rycerza i (…) zbrodni — spojoną (zespoloną) siłą przeznaczenia. [przypis edytorski]

przez neutralisty — dziś popr. forma B.lm: neutralistów. [przypis edytorski]

przez nię (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: przez nią. [przypis edytorski]

przez niedziel sześć — przez sześć tygodni. [przypis edytorski]

przez oczy otwarte głód targnie — Melania Fogelbaum napisała ten wiersz, gdy była uwięziona w getcie łódzkim. Getto w Łodzi powstało 8 lutego 1940 roku, z czasem stało się ono najbardziej izolowanym gettem dla ludności żydowskiej w okupowanej Polsce i wielkim obozem pracy przymusowej. Przetrwało prawie 4,5 roku. W getcie tym nie było kanałów, a kamienice sąsiadujące z murem od strony „aryjskiej” zostały wyburzone przez Niemców, co skutecznie uniemożliwiło przemyt niezbędnej żywności i lekarstw. Głodujący łódzcy Żydzi, w tym dzieci, wyrabiali odzież zimową dla armii niemieckiej, dywany i kapelusze, pracując w tzw. resortach (zakładach pracy przymusowej). Jeszcze przed 1942 w getcie łódzkim, głównie z powodu głodu i innych chorób, zmarło ok. 17,5 tys. osób. [przypis edytorski]

przez okazją (daw.) — dziś: przez okazję. [przypis edytorski]

przez otwłoki (starop.) — bez zwłoki; niezwłocznie. [przypis edytorski]

przez paszportu — popr.: bez paszportu. [przypis edytorski]

przezpieczeństwo — bezpieczeństwo. W tekście zastosowano liczne archaizmy, używając jednak niekonsekwentnie różnych form, np. obok formy „przezpieczeństwo”, pojawia się „bezpieczność”, a także współcześnie obowiązująca forma. [przypis edytorski]

przezpiecznie (daw.) — bezpiecznie. [przypis edytorski]

przezpiecznie (daw.) — dziś: bezpiecznie. [przypis edytorski]

przezpiecznie — dziś popr.: bezpiecznie. [przypis edytorski]

przezpiecznie (gw.) — bezpiecznie. [przypis edytorski]

przezpieczniej (daw.) — bezpieczniej. [przypis edytorski]

przezpiecznie (starop.) — bezpiecznie. [przypis edytorski]

przezpieczność — bezpieczność. [przypis edytorski]

przezpieczność (daw.) — bezpieczeństwo. [przypis edytorski]

przezpieczny (daw.) — bezpieczny. [przypis edytorski]

przezpieczny (gw.) — bezpieczny. [przypis edytorski]

przez pół (daw.) — w połowie. [przypis edytorski]

przez pół — dziś: w połowie. [przypis edytorski]

przez pół — na pół, w połowie. [przypis edytorski]

przez pół — połowicznie, nie na pewno. [przypis edytorski]

Przez pół tak wielka — tylko w połowie tak wielka. [przypis edytorski]

przez połowę (daw.) — w połowie. [przypis edytorski]

przez połowę — w połowie; połowicznie. [przypis edytorski]

przez poły (daw.) — w połowie, do połowy. [przypis edytorski]

przez prokurację (z wł. per procura) — przez pełnomocnika. [przypis edytorski]

przez przeciąg (daw.) — dziś: w ciągu; przez czas. [przypis edytorski]

przez przeciąg — dziś: w ciągu; przez czas. [przypis edytorski]

przez ptaków — dziś popr.: przez ptaki. [przypis edytorski]

przez pytaniam się dowiedział (gw.) — dowiedziałem się bez pytania. [przypis edytorski]

przez Racine'a — tu: pióra Racine'a, autorstwa Racine'a. [przypis edytorski]

przez ramię (…) przewieszona skóra lwa, w ręku tęga maczuga — atrybuty Heraklesa, herosa znanego z ogromnej siły, który gołymi rękami udusił lwa z Nemei, a jego skórę nosił później jako pancerz. [przypis edytorski]

przez religią — dziś popr. forma B. lp: przez religię. [przypis edytorski]

przezrocza (daw.) — dziś: przezroczysta. [przypis edytorski]

przezrocza — obrazy lub zdjęcia wyświetlane na ścianie lub na ekranie; w XVIII i XIX w. było do tego wykorzystywane urządzenie zwane latarnią czarnoksięską, w którym skupiony w soczewce promień światła przechodził przez obrazek namalowany na szkle i wyświetlał ten obraz na ścianie. [przypis edytorski]

przezroczy (daw.) — przezroczysty. [przypis edytorski]

przezroczy — dziś popr.: przezroczysty. [przypis edytorski]

przezroczy — dziś: przezroczysty. [przypis edytorski]

przezroczy (przestarz.) — dziś: przezroczysty. [przypis edytorski]

przezroczy — przezroczysty. [przypis edytorski]

przezroczysty — tu: przejrzysty, łatwy do zrozumienia. [przypis edytorski]

przez rozum — z rozsądku. [przypis edytorski]

przez rzeź — tu: przez pobojowisko. [przypis edytorski]

Przez śmierć Sinela jestem tanem Glamis — Makbet wskazuje tu na drogę dziedziczenia tytułu tana Glamis, wspominając imię swego ojca, Sinela. [przypis edytorski]

przez się (starop.) — samoczynnie; same przez się. [przypis edytorski]

przez spary poglądać (starop.) — patrzeć przez szpary; patrzeć przez palce, tzn. pobłażać. [przypis edytorski]

przez (starop.) — bez. [przypis edytorski]

przez strój — z ros. сквозь строй: przez szereg. [przypis edytorski]

przez swoje odsyła żołnierze — dziś popr.: przez swoich odsyła żołnierzy. [przypis edytorski]

przez tę niedzielę (gw.) — przez ten tydzień. [przypis edytorski]

przez te parę tygodni — dziś popr.: przez tych parę tygodni. [przypis edytorski]

przez (tu gw.) — bez. [przypis edytorski]

przez tylem krajów się przewinął (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przez tyle krajów się przewinąłem. [przypis edytorski]

przezuwać — poprawiać obuwie; zakładać raz jeszcze obuwie. [przypis edytorski]

przezwać się — tu: zmienić nazwisko. [przypis edytorski]

przez Wenery świetne uczczon śluby — Wenera obdarzyła Anchizesa synem, Eneaszam. [przypis edytorski]

przezwiska jej nie pamiętam (…), a po tej skórze haczki — jest to opis ryby o nazwie raja, odmiana płaszczki. [przypis edytorski]

przezwisko (daw.) — tu: nazwa. [przypis edytorski]

przezwisko — tu: nazwa. [przypis edytorski]

przezwisko — tu: nazwisko. [przypis edytorski]

przezywać (starop.) — nazywać. [przypis edytorski]

przez żuny (gw.) — bez żony. [przypis edytorski]

przez zapłaty (starop.) — bez zapłaty. [przypis edytorski]

Przez zawziętość Zeusowej córy — Atenę rozgniewały zbrodnie drugiego, „małego” Ajasa, wodza Lokryjczyków, który po zdobyciu Troi porwał sprzed ołtarza Ateny jej kapłankę, córkę Priama Kasandrę. W drodze powrotnej Atena zesłała na powracających Greków burzę, która zatopiła także okręt Ajasa. Bohater, wypłynąwszy dzięki pomocy Posejdona, chwalił się, że uniknął zemsty bóstwa, za co wkrótce zginął. [przypis edytorski]

przez zdrajców zawistnych z królestwa wyrzucona została — w oryg. łac.: „traditores eam de regno propter invidiam eiecerunt”; to samo określenie (traditores, zdrajcy), które zastosował kronikarz w odniesieniu do sprawców wygnania królowej Rychezy, użyty został w stosunku do biskupa krakowskiego Stanisława oraz do Zbigniewa, brata Bolesława Krzywoustego. [przypis edytorski]

prziym (starop. forma) — dziś 2.os.lp trybu rozk.: przyjmij. [przypis edytorski]

przód (daw.) — wprzód, dawniej, wcześniej, przedtem. [przypis edytorski]

przód, przódy — wprzód; najpierw. [przypis edytorski]

przód — tu: najpierw. [przypis edytorski]

przód — tu: wprzód, najpierw. [przypis edytorski]

przód — tu: wprzód, najpierw, wcześniej. [przypis edytorski]

przód — wprzód, najpierw. [przypis edytorski]

przódy a. wprzódy (daw.) — wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

przódy a. wprzódy — najpierw. [przypis edytorski]

przódy (daw.) — najpierw. [przypis edytorski]

przódy — dziś: wprzódy, najpierw. [przypis edytorski]

przódy — dziś: wprzódy; najpierw. [przypis edytorski]

przódy — wprzódy, wcześniej. [przypis edytorski]

przódzi (daw., gw.) — przedtem, wcześniej. [przypis edytorski]

przódzi (daw., gw.) — wcześniej. [przypis edytorski]

przódziej (daw.) — wcześniej, najpierw. [przypis edytorski]

przódziej (gw.) — prędzej, wcześniej. [przypis edytorski]

przódziej — wcześniej; por. daw. wprzódy. [przypis edytorski]

przódziej — wcześniej. [przypis edytorski]

przódzi (gw.) — wcześniej. [przypis edytorski]

przodek brać — tu: iść przodem. [przypis edytorski]

przodek (daw.) — pierwszeństwo. [przypis edytorski]

przodek (daw.) — tu: pierwszeństwo. [przypis edytorski]

przodek (starop.) — tu: przednia część (szaty). [przypis edytorski]