Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10286 przypisów.
wezyr — minister. [przypis redakcyjny]
wezyr — najważniejszy urzędnik dworu tureckiego, pośrednik w kontaktach między sułtanem a poddanymi. [przypis edytorski]
wezyr — tu: Kara Mustafa [przypis redakcyjny]
wezyr — tytuł dostojnika państwowego w krajach muzułmańskich. [przypis edytorski]
wezyrzy — ministrowie sułtana tureckiego. [przypis redakcyjny]
w fałszowaniu (pieniędzy) — w wiekach średnich powszechne; w czasach nowożytnych fałszował monetę zwłaszcza Fryderyk II pruski, własną, by zdobyć środki na swe wojny i cudzą, by rujnować sąsiadów i wydobyć od nich kruszec; Polskę zalał fałszywą monetą dwukrotnie, w r. 1768 i 1772. [przypis redakcyjny]
w febrze — tu: w gorączce. [przypis edytorski]
w felietonie pt. „Jadwiga” — W zbiorze pt. Słowa cienkie i grube. [przypis autorski]
w figurę kanapy — w kształcie kanapy. [przypis edytorski]
w „Filoktecie” Ajschylos (…) a Eurypides... — Obie tragedie są nieznane. W polskim przekładzie więcej by zmienić potrzeba. [przypis tłumacza]
w filozofii nie trzeba naśladować matematyki dawaniem definicji z góry, chyba na próbę jeno (…) w filozofii definicja, jako odmierzona [abgemessene] wyrazistość, powinna raczej zamykać dzieło, aniżeli je otwierać — filozofia roi się od błędnych definicji, zwłaszcza takich, co rzeczywiście zawierają pierwiastki do definicji, ale jeszcze nie w zupełności. Otóż, gdyby się nic zgoła nie mogło począć z jakimś pojęciem, zanim by się go nie zdefiniowało, to by bardzo źle było z wszelkim filozofowaniem. Ale ponieważ, o ile starczą pierwiastki (rozczłonkowania), zawsze da się zrobić z nich dobry i bezpieczny użytek, więc z korzyścią można się posługiwać i ułomnymi definicjami, tj. zdaniami, które nie są jeszcze właściwie definicjami, ale zresztą są prawdziwe, a więc przybliżeniami ku nim. W matematyce definicja należy ad esse [=do bytu], w filozofii ad melius esse [=do lepszego bytu]. Pięknie jest, ale częstokroć bardzo trudno dobrać się do tego. Prawnicy wciąż jeszcze poszukują definicji do swego pojęcia o prawie. [przypis autorski]
w filozofii XIX stulecia były „tylko dwa prawdziwe wydarzenia: Nietzsche i Avenarius.(…) najważniejszymi z przeżytych przez nią [ludzkość] stanów były te dwa właśnie, które by można oznaczyć imionami wspomnianych myślicieli — S. Brzozowski, Idee, s. 73. [przypis autorski]
w fioletowych pończochach — we Włoszech młody człowiek posiadający protekcję albo wysoką naukę zostaje monsignorem lub prałatem, co nie oznacza biskupa, wówczas nosi fioletowe pończochy. Aby zostać monsignorem, nie trzeba składać ślubu, można zdjąć fioletowe pończochy i ożenić się. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 23. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 2. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 9. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property [red.] S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 8. [przypis autorski]
W Flandryej (…) katolicka łaskawość — zaskakujące słowa autora, gdyż książę Alba, jako namiestnik hiszpański usiłując stłumić powstanie we Flandrii, wsławił się bezwzględnością i krwawymi rządami. [przypis edytorski]
w flaszeczce — dziś popr.: we flaszeczce. [przypis edytorski]
w Frankonią — dziś popr. forma B.lp: w Frankonię. [przypis edytorski]
w Frydryghoffie — Fredrikhof, twierdza szwedzka. [przypis redakcyjny]
w garcu (starop. forma) — w garncu, w garnku. [przypis edytorski]
w gastrulach czy blastulach — blastula: wczesne stadium rozwoju zarodkowego zwierząt (w tym także człowieka), w którym zarodek ma postać pojedynczej warstwy komórek tworzących tarczkę a. kulisty pęcherzyk z płynem w środku; gastrula: stadium rozwojowe zarodka następujące po fazie blastuli, różniące się wykształceniem dwóch a. trzech warstw komórek. [przypis edytorski]
w gębie (starop.) — w ustach („gęba” nie ma w języku szesnastowiecznym znaczenia pejoratywnego). [przypis redakcyjny]
w gęstwini — dziś popr. N.lp: w gęstwinie. [przypis edytorski]
w gęszczach — dziś: w gąszczach a. w gąszczu. [przypis edytorski]
w Genewie albo Szwajcarii — Genewa była niezależnym miastem, dołączyła do Konfederacji Szwajcarskiej dopiero po wojnach napoleońskich, w roku 1815. [przypis edytorski]
w Genewie (…) opłacają go tylko obywatele i mieszczanie, podczas gdy mieszkańcy i urodzeni — ludność Genewy dzieliła się na pięć klas: I. Obywatele (synowie obywateli i mieszczan, urodzeni w Genewie); II. Mieszczanie (ci, którzy zostali dopuszczeni do stanu mieszczańskiego); III. Mieszkańcy (obcy, którzy kupili prawo mieszkania w Genewie); IV. Urodzeni (dzieci mieszkańców, urodzone w mieście); V. Poddani (mieszkańcy terytorium należącego do Genewy, a położonego poza samym miastem). Tylko dwie pierwsze klasy uczestniczyły w ustawodawstwie i miały prawo piastowania urzędów. Pozostałe klasy nie miały praw politycznych i podlegały różnym ograniczeniom wolności zarobkowania. Ciężar podatków spoczywał głównie na nich. [przypis redakcyjny]
w geniuszu — w duchu, w charakterze. [przypis redakcyjny]
w Germanii nadane przez żołnierzy przezwisko Biberius… niejakiego Prisca, urzędnikiem mianował do nastręczenia rozpusty — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 42]. [przypis autorski]
W getcie panował wielki władca głód — warszawskie getto było zamknięte, nikt nie mógł go opuścić bez zgody okupacyjnych władz. Zapasy żywności i innych artykułów przywiezione przez przesiedleńców szybko się wyczerpały, a w getcie zaczął panować głód i choroby. Wynikało to z planowej polityki nazistów, którzy ograniczyli dzienną dawkę kalorii do 180 (czyli 10 proc. tego, czego potrzebuje dorosła osoba). Nie pozwalano na dostarczanie do getta lekarstw i szczepionek. Organizacje żydowskie prowadziły w tych trudnych warunkach darmowe jadłodajnie, wydające dziesiątki tysięcy posiłków dziennie, a żydowscy lekarze próbowali ratować ofiary głodu na wszelkie sposoby. Jednak przy braku dostępu do żywności i środków medycznych ponad 90 tys. więźniów getta zmarło z głodu i chorób jeszcze przed rozpoczęciem wielkiej deportacji jego mieszkańców. [przypis edytorski]
w getto — dziś wyraz ten jest odmienny: w getcie. [przypis edytorski]
w giezłeczkach (gw., daw.) — w koszulkach. [przypis autorski]
w gimnazjum — Szekspir, idąc za Northern, użył tu wyrazu showplace, który oznaczałby miejsce widowisk lub uroczystości, a dla wyjaśnienia dodał słowa: „Gdzie lud swe mięśnie ćwiczy”. Przetłumaczyłem wedle Plutarcha. [gimnazjum (łac. gymnasium, z gr. gymnasion: miejsce ćwiczeń): w staroż. miastach greckich ośrodek ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego (por. gimnastyka), złożony z otwartego placu z bieżnią i boiskiem oraz półkrytych i krytych budynków. Gimnazjony, jako popularne miejsca spotkań, stały się również miejscami wykładów, dysput i nauczania; red. WL]. [przypis tłumacza]
w gineceum — U Greków kobiety jeszcze nie były doszły europejskiej wolności, coś jeszcze wschodniego zostało w sposobie ich życia i Greczynki wychowywały się w haremach zwanych gineceum od słowa γυναικός (kobieta), i nie wychodziły stamtąd przed zamęściem. [przypis autorski]
wgłąb' — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: w głąb. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
w głębią — dziś popr. forma B. lp. wyrazu głębia: w głębię. Obecnie raczej użyłoby się sformułowania w głąb lub w głębinę. [przypis edytorski]
W głębi to, głębi serca — podobnie w Korsarzu (I. 10) [Byrona; Red. WL] „Within, within – 'twastherethe spirit wrought!” Cała pierwsza część tego ustępu przypomina nadto początek II. pieśni Pana wysp Waltera Scotta, gdzie z powodu podobnych okoliczności (uczta) znajdują się podobne refleksje i gdzie również widzimy możnego pana dręczonego tajemną zgryzotą, a udającego wesołość. [przypis redakcyjny]
w głębokim braku zrozumienia dla wszelkiej posiadłości ziemskiej i w zamiłowaniu do kapitału ruchomego — W związku z tym stoi u niego także brak głębszych i niepozbywalnych uczuć względem przyrody. [przypis autorski]
W głębszych stepach ukraińskich znajduje się gatunek baranów wielkich, którym gospodarze dla ulżenia ciężaru ogony na kołach uwiązywać zwykli. Chwost, wyraz gminny, dla niepospolitości użyty.
Co do samego wyrażenia w tych dwóch wierszach, prostą składnią byłoby: „Koła dźwigać muszą ciężary chwostu barana, którego twoje utuczyły zioła”. Zaimek „jego”, jakby niepotrzebnie wtrącony, łamie zwyczajną konstrukcją. Jest to umyślna nieregularność mowy, zwana u poetów starożytnych anakoluton, bardzo często od Trembeckiego używana.
[przypis redakcyjny]
W głębszym gładzonych ciosów leżą stosy lesie — inaczej: w głębszym lesie leżą stosy gładzonych ciosów. [przypis edytorski]
w główki — w miejsce, gdzie spoczywa głowa. [przypis redakcyjny]
w główną aleją (daw.) — dziś: w główną aleję. [przypis edytorski]
W główną partię „Pałuby” wpisane zostały trzy książki (…) — Irzykowski dzieli Pałubę na następujące warstwy: „Pałuba jest zlepkiem następujących warstw: 1) fakta; 2) zdania, teorie, jakie o tych faktach mają działające osoby; 3) dialektyka samych faktów, tj. różne inne możliwe sposoby pojmowania ich, których osoby działające nie uwzględniły, tudzież wnioski stąd wysunięte; 4) co ja jako autor sądzę o każdym z poprzednich trzech punktów; 5) tło moich zapatrywań filozoficznych i estetycznych, bez którego nie można zrozumieć Pałuby, tak jak ja chcę, żeby ją rozumiano”. Winien jestem wyjaśnić stosunek swojego podziału do warstw, które sam Irzykowski wyróżnia. Powieść właściwa to jego warstwa pierwsza i druga, quasi-powieść analityczna to trzy warstwy dalsze. Irzykowski w swoim schemacie nie dostrzega, że na płaszczyźnie zetknięć pomiędzy pierwszą a drugą grupą pokładów powstaje również quasi-powieść trzecia: o samym pisaniu utworu. I dlatego chociaż zaproponowany wyżej schemat liczebnie wydaje się szczuplejszy od podziału Irzykowskiego, w istocie obejmuje więcej zjawisk. [przypis autorski]
w głos — dziś: na głos. [przypis edytorski]
w głos — głośno. [przypis edytorski]
w głowach — od tej strony łóżka, gdzie znajduje się głowa leżącego człowieka. [przypis edytorski]
w głowie mu się pomieszało, bo oto pewnej soboty podbiegł do bóżnicy trzymając w ręku woreczek z tałesem i tefilin — w sobotę nie używa się tefilin do modlitwy, tylko w powszednie dni. [przypis tłumacza]
w głupich kroplach — w kroplach łez. [przypis edytorski]
w głusz — dziś popr. B. lp.: głuszę. [przypis edytorski]
Wg. Locke'a konieczność zawłaszczania nie jest równoznaczna z własnością. Pisze on, że „musiała pojawić się konieczność zawłaszczania w taki czy inny sposób”. J. Locke, Dwa traktaty o rządzie…, s. 181, §26. [przypis autorski]
w gniazdzie — dziś popr.: w gnieździe. [przypis edytorski]
W gniewie na ojca mordy sam się zabił — popełnił samobójstwo uniesiony gniewem na morderstwa popełnione przez ojca. [przypis edytorski]
w górę podciągnął zwierzę, aż zawisło ponad ziemią — dorosły łoś waży ok. 400–700 kg. [przypis edytorski]
W godzinie (…) gdy Wenus (…) pierwsze promienie rzucała na górę — Wenus, gwiazda zaranna. [przypis redakcyjny]
w godzinie — w jednej chwili. [przypis redakcyjny]
W gorących klimatach, ludzie mają mniej potrzeb: mniej kosztuje utrzymać żonę i dzieci — Na Cejlonie człowiek żyje za dziesięć groszy na miesiąc; jada tam tylko ryż i rybę. [przypis autorski]
w goście — dziś popr.: w gości. [przypis edytorski]
w granicy tylko jest nieskończony — jest nieskończony tylko do pewnych granic. [przypis edytorski]
w Grecji o zburzeniu Troi wprzód wiedziano, nim posłaniec przybył — dzięki sygnałom ogniowym rozpalanym na szczytach gór wzdłuż wybrzeży; por. Ajschylos, Agamemnon. [przypis edytorski]
w Grimmie i w panu Tronchin […] bez jakiejkolwiek przewiny z mej strony wobec którego z nich — dałem temu ostatniemu przydomek „kuglarza” dopiero w długi czas po wybuchu jego jawnej nieprzyjaźni i po krwawych prześladowaniach, jakie wzniecił przeciwko mnie w Genewie i gdzie indziej. Usunąłem nawet ten przydomek, kiedy stałem się w zupełności ofiarą jego zabiegów. Niskie sposoby zemsty niegodne są mego serca, a nienawiść nigdy nie zdołała się w nim zagnieździć. [przypis autorski]
w grocie Marsa — zwanej potem Lupercal. [przypis edytorski]
w grodach rzeskich — w miastach Rzeszy. [przypis edytorski]
w grodzie Sieciecha — w Sieciechowie nad Wisłą, niedaleko Kozienic. [przypis edytorski]
w gromadnego liczbie zakonnika — sens: wśród tłumu zgromadzonych zakonników. [przypis edytorski]
W. Grosheide, Transition from guild regulation to modern copyright law — a view from the Low Countries, [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 81. [przypis autorski]
W. Grosheide, Transition from guild regulation…, za: M. Rose, Authors and Owners. The invention of copyright, London 1994, s. 84. [przypis autorski]
w grotach Kentucky — chodzi o Jaskinię Mamucią, najdłuższą jaskinię świata, o łącznej długości korytarzy równej ok. 650 km, znajdującą się w Stanach Zjednoczonych, w stanie Kentucky. [przypis edytorski]
w groźnej miedzi — hartowana miedź była używana do wyrabiania broni. [przypis edytorski]
w grudniu [1677 r.] (…) ukazał się tom [„Opera Posthuma”] — Jak doniósł Schuller Leibnizowi, zob. J. Freudenthal, Lebensgeschichte Spinozas, 1899, 205 i 206. [przypis tłumacza]
W grudniu 1840 r, po przywiezieniu zwłok Napoleona — Napoleon I Bonaparte zmarł na zesłaniu na Wyspie Świętej Heleny w 1821; w roku 1840 jego szczątki sprowadzono do Francji i 15 grudnia po uroczystym pogrzebie złożono w sarkofagu w Kościele Inwalidów w Paryżu. [przypis edytorski]
w gruncie nie dbam o nic, tylko o to, co jest myślą i jej wypowiedzeniem. Gdzie to się kończy, kończy się moje uczucie — S. Brzozowski, Pamiętnik, Lwów 1913, s. 27. [przypis autorski]
w gruncie — od podstaw. [przypis redakcyjny]
w gruzach ich zakazano odgrzebywać i szukać pozostałych szczątków, bo Cezar sam wszystek ten łup miał zagarnąć — Swetoniusz [Żywot Nerona 38]. [przypis autorski]
Wg starych wierzeń korzeń pokrzyku (w kształcie człowieka) wyrwany z ziemi krzyczy tak przeraźliwie, że ludzie słyszący jego wrzaski wpadają w obłęd. [przypis redakcyjny]
w gurę (starop. forma) — w górę. [przypis edytorski]
W gwiazdę Polski — w innej wersji tekstu: „W tęczę Franków”; jest to nawiązanie do rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
w gwiazdy sianą — nakrapianą gwiazdami. [przypis edytorski]
w Hadu — skrót od: w Hadesu. [przypis edytorski]
w Hadze odbywa się konferencja, na której mówi się o pokoju — pierwsza taka konferencja, zainicjowana przez cara Mikołaja II, odbyła się w 1899 r.; jej wynikiem było podpisanie tzw. konwencji haskich, czyli międzynarodowych umów regulujących prawa konfliktów zbrojnych (konwencje 1899, 1904, 1907), a także ochrony dóbr kultury (1954) czy legalizacji dokumentów (1961). [przypis edytorski]
w haftowaniu subtelnej roboty,/ Zrównać jej Pallas (…) nie mogła — aluzja do umiejętności Arachne i jej rywalizacji z Ateną. [przypis edytorski]
W haśle Jezus i Maryja widzi Skwarczyńska jeden z elementów ewokowania konfederacji barskiej, w której istniał wybitny kult „imienia Jezus i kult Marii”. [przypis redakcyjny]
What did you expect from Chicago? (ang.) — Czego Pan się spodziewa po Chicago? [przypis edytorski]
whateffer — przekręcone z ang. what ever: cokolwiek. [przypis redakcyjny]
what is that (ang.) — co to jest; tu: co to znaczy [przypis edytorski]
What is your name? (ang.) — Jak się nazywasz? [przypis edytorski]
What man dost thou dig it for?… (ang.) — dla jakiego człowieka to kopiesz? (pytanie skierowane do grabarza). [przypis edytorski]
What's happened? (ang.) — Co się stało? [przypis edytorski]
w Hekaty chórach śpiewał, a do jej kapliczek plwał — opowiadano o niestosownym zachowaniu poety Kinesjasa w pobliżu świątyni Hekaty. [przypis edytorski]
w Helladzie i Osadach — w Grecji i jej koloniach. [przypis edytorski]
w „Hellenikach” — forma odzwierciedlająca fakt, że w jęz. greckim będące tytułem dzieła słowo Hellenika to rzeczownik w liczbie mnogiej, oznaczający sprawy Hellenów, a zatem odpowiadający polskiemu „Helleniki”. [przypis edytorski]
w „Hellenikach” — forma odzwierciedlająca fakt, że w jęz. greckim będące tytułem dzieła słowo Hellenika to rzeczownik w liczbie mnogiej, oznaczający sprawy Hellenów, a zatem odpowiadający polskiemu „Helleniki”. [przypis edytorski]
w „Helli” syn zamierzający matkę wydać poznał ją — Tragedia Helle zupełnie jest nieznana. Najlepiej jednak nadaje się wypadek ostatni… — Jakkolwiek Arystoteles uznaje za najlepszy wypadek, w którym czyn straszny zamierzony nie przychodzi do skutku przez to, że osoby się poznają, nie pozostaje to w żadnej sprzeczności ze zdaniem, że najlepsza tragedia jest ta, w której przez przełom jest przejście ze szczęścia w nieszczęście, gdyż pathos, chociaż jest jedną z trzech części fabuły, nie jest według Arystotelesa częścią w tragedii niezbędnie potrzebną, po wtóre niekoniecznie potrzebną w miejscu, gdzie główny w tragedii węzeł, jak to pokazują i przykłady przytoczone. [przypis tłumacza]
When do we move? (ang.) — Kiedy ruszamy? [przypis edytorski]
where are you (ang.) — gdzie jesteś. [przypis edytorski]
Where are you going to? (ang.) — Dokąd zmierzacie? [przypis edytorski]
Where is my sleeping-room? My sleeping-room (ang.) — Gdzie jest moja sypialnia? Moja sypialnia. [przypis edytorski]
w hesperyskim sadzie — w ogrodzie Hesperyd rosły, według podań greckich, drzewa o złotych owocach. [przypis redakcyjny]
w hierarchii — w porządku władz według stopniowania. [przypis redakcyjny]
Whig a. Whigamore — w żargonie spiskowców oznaczało tych, którzy byli ulegli rządom króla Jerzego. [przypis autorski]
