Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15183 przypisów.
samę (starop.) — dziś B.lp r.ż.: samą. [przypis edytorski]
samę (starop. forma) — dziś B.lp: samą. [przypis edytorski]
same — dziś popr. forma B. lp r.n.: samo. [przypis edytorski]
Sameednam — samojedzki wyraz, oznaczający „Synowie Ziemi”; nazwa „Samojed” jest zepsutym słowem „Sameednam” [wg najpowszechniejszej hipotezy słowo „Samojed”, w polszczyźnie zapożyczone z rosyjskiego (самоед), wywodzi się z języka Lapończyków (Saamów), zamieszkujących płn. część Płw. Skandynawskiego: w norweskim lapońskim Sāme-ǣnà, D. Sāme-ædnàm(a) oznacza „kraj Saamów”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
samego Chrystusa — W tym tłumaczeniu, podobnie jak i w tekście oryginału, wyraz ten: Chrystusa, trzy razy się powtarza na końcu wiersza niezrymowany z żadnym innym wyrazem. Tu poeta wyraźnie celowo, przez poszanowanie dla imienia Chrystusa Pana nie zrymował go z żadnym innym wyrazem. [przypis redakcyjny]
Samego przebiegu czterotygodniowych walk nie zamierzamy przedstawiać — Por. Józef Tretiak, Historia wojny chocimskiej, Kraków 1921 (Biblioteka historyczna krakowskiej sp. wyd.). [przypis edytorski]
Same Honory — jedna z wielu kombinacji mah-jonggowych. [przypis autorski]
same kataklizmy i Apokalipsis — tj. klęski, o jakich mowa w Apokalipsie św. Jana. [przypis redakcyjny]
samem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem go wyuczył — sam go wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
samem sobie winien — sam jestem sobie winien. [przypis edytorski]
samemuli (…), czyli (…) (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy samemu, czy też (…). [przypis edytorski]
samemuż — samemu tylko, samemu właśnie. [przypis edytorski]
samem zmierzkiem traci ślad zwierzęcy (starop.) — o zmierzchu [gdy tylko nastanie zmierzch] traci ślad (…). [przypis edytorski]
same one — dziś popr. B. lm r.n.: samo to. [przypis redakcyjny]
same patrzanie — dziś: samo patrzenie. [przypis edytorski]
sameś był — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: sam byłeś. [przypis edytorski]
sameś gadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam gadałeś. [przypis edytorski]
sameś (…) ironizował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam ironizowałeś. [przypis edytorski]
Sameś nie wiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam nie wiedziałeś. [przypis edytorski]
sameś się przechwalał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam się przechwalałeś. [przypis edytorski]
sameś się strzegł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam się strzegłeś. [przypis edytorski]
sameś — skrócone: sam jesteś. [przypis edytorski]
sameś wydźwignął (…) sameś ratował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam wydźwignąłeś, sam ratowałeś. [przypis edytorski]
samić (daw.) — konstrukcja z partykułą ci skróconą do -ć w funkcji wzmacniającej; znaczenie: sami wszakże, sami przecież. [przypis edytorski]
samichmy (…) posiedli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sami posiedlichmy, dziś: sami posiedliśmy (tzn. zawłaszczyliśmy). [przypis edytorski]
Samijczycy (…) tak wyszli — dopiero po ujarzmieniu Samos można uznać Ateny za zupełnie zwyciężone. [przypis tłumacza]
sami — obywatele, co sami się rządzą (demokratycznie), nie podlegając władcy. [przypis tłumacza]
samiśmy (…) stworzyli — sami stworzyliśmy. [przypis edytorski]
sami są winni, na cóż tyle pychy — Biblia i arystokracja mszczą się okrutnie na ludziach, którzy sadzą, że im zawdzięczają wszystko. [przypis autorski]
sami się spólnie gryząc, pogryźli i pomorzyli, jako Apostoł powiedział — por. Ga 5, 15. [przypis edytorski]
Samiż tylko rycerze ujdą nam bezkarni — sens: czy ze wszystkich rodzajów ludzi tylko żołnierzy nie uda się diabłom opętać (ze względu na cechujący ich zdrowy rozsądek). [przypis edytorski]
sam jeden knuje, pod imieniem sancitów ogłasza — ułożona według wskazówek Stackelberga zmiana ustroju, zatwierdzona przez Sejm na kadencji 27 marca–11 kwietnia 1775 r. (w pierwszym rzędzie utworzenie Rady Nieustającej i ogłoszenie „praw kardynalnych”); sancita — postanowienia generalności konfederackiej (z łac. sancio: postanawiam, uświęcam); miały moc prawa. [przypis redakcyjny]
sam już w tym będę (daw.) — sam tego dopilnuję. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica, kobieta. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica. [przypis edytorski]
samka — samica, tu żartobliwie o pani Twardowskiej. [przypis redakcyjny]
samli jest — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy jest sam. [przypis edytorski]
samli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie: sam jedynie, sam tylko. [przypis edytorski]
sam na sobie odniósł wyraźne znaki świadczące o tym, że mężnie stawał — rany, z których czasem wywiązywały się dłuższe choroby. [przypis tłumacza]
Samnicka Brama — nieistniejący element architektoniczny; nazwa ta jest jednak znacząca: przywołuje nazwę ludu Samnitów, rdzennych mieszkańców Italii (Samnia leżała na wsch. od Lacjum, ze stolicą w Malventum, dziś: Benewent), którzy w IV w. p.n.e. toczyli wojny z Rzymem, zrzeszając przeciwników nowego, ekspansywnego państwa w tzw. Związek Samnicki; pokonani przez przeciwny im Związek Latyński, wielokrotnie jeszcze starali się skorzystać z rebelii przeciw Rzymowi; ostatecznie w I w. p.n.e. ich kraj został spustoszony, a Samnici sprzedani w niewolę; Samnita stał się synonimem gladiatora, niewolnika. [przypis edytorski]
sam nie ratował, a przecież wodzów o to skarżył i skargą swą ich zabił, ażeby sam ocalał — moralnie najbardziej druzgocący zarzut (zob. ustępy 3 i 2, koniec), choć politycznie biorąc, oligarchowie wdzięczni powinni być za to, że Teramenes tym postępkiem utorował drogę zwycięstwu Sparty i oligarchii. [przypis tłumacza]
sam nie zwie (daw.) — sam się nie dowie. [przypis edytorski]
samoburczy — samoniszczycielski. [przypis edytorski]
samochcąc (daw.) — z własnej woli. [przypis edytorski]
samochcąc (daw.) — z własnej woli. [przypis edytorski]
samochcąc — z własnej woli. [przypis edytorski]
samochód-elektrolux (daw.) — dosł. samochód-odkurzacz, czyli zamiatarka ssąca, pojazd komunalny do czyszczenia ulic, wyposażony w obrotowe szczotki oraz dmuchawę zasysającą zgarnięte zanieczyszczenia do kontenera. [przypis edytorski]
samo ciało radium otrzymało nazwę „Curie” — w roku 1910 nazwę „curie” (pol. „kiur”) nadano jednostce miary radioaktywności, odpowiadającej aktywności 1 g czystego izotopu radu o liczbie masowej 226. Jednostka ta została w 1975 w układzie SI zastąpiona w bekerelem (Bq), od nazwiska Henriego Becquerela, który razem z małżeństwem Curie otrzymał w 1903 Nagrodę Nobla za odkrycie i badanie promieniotwórczości. [przypis edytorski]
samoczwart (daw.) — sam z trzema towarzyszami. [przypis edytorski]
samoczwart (daw.) — we czterech. [przypis edytorski]
Samoczwart gwiazdy świeciły jaskrawo — Tu poeta przez te cztery gwiazdy alegorycznie wyobraża cztery cnoty kardynalne, jakimi są: roztropność, sprawiedliwość, siła woli i umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
samoczwart (przestarz.) — w towarzystwie złożonym z czterech osób. [przypis edytorski]
samoczwart — sam z trzema towarzyszami (razem we czterech). [przypis edytorski]
samoczwart (starop.) — we cztery osoby (wraz z osobą mówiącą). [przypis edytorski]
samoczwarty (starop.) — w towarzystwie trzech osób, razem we cztery osoby. [przypis edytorski]
samoczwart z Szymonem — we czworo; Szymon z trzema towarzyszami (towarzyszkami). [przypis edytorski]
samo dla siebie, czyli ostateczny, bezwzględny byt, absolutnie już do niczego niesprowadzalny — zwracam uwagę, że pogląd mój nie ma nic wspólnego z teorią Bergsona, uznającego pojęciowe poznanie za nieadekwatne z rzeczywistością i przeciwstawiającego mu poznanie intuicyjne. Jest to według mnie zupełnie bezpłodne podstawianie bezpośredniego przeżywania za nie same. [przypis autorski]
samo dla siebie — dalej będę opuszczał dodatek „samo dla siebie”, uważając, że jest ono już zawarte w samym symbolu (AT). [przypis autorski]
samodur (ros. самодур) — samolub, egocentryk. [przypis edytorski]
samo dwoje (starop. forma) — dziś: sami dwoje. [przypis edytorski]
samodział — gruba tkanina wełniana lub lniana. [przypis edytorski]
samodział — grube płótno tkane ręcznie. [przypis edytorski]
samodział — materiał tkany na ręcznym krośnie; szorstka, dość gruba tkanina, najczęściej wełniana. [przypis redakcyjny]
samodziałowy — wykonany z grubego płótna wyprodukowanego na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodziałowy — wykonany z tkaniny wyprodukowanej na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodziałowy — zrobiony z samodziału, czyli ręcznie tkanego lnu lub wełny. [przypis edytorski]
samodział — proste sukno domowej roboty. [przypis edytorski]
samodział — tkana na ręcznym krośnie tkanina. [przypis edytorski]
samodział — tkanina tkana na ręcznym krośnie. [przypis edytorski]
samodział — tkanina wełniana lub lniana, tkana na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodział — tkanina wełniana lub lniana, wyprodukowana na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodział — tkanina z wełny lub lnu tkana na ręcznym warsztacie. [przypis edytorski]
samodzierczy a. samodzierżczy (daw.) — tyrański, jedynowładczy, władający absolutnie. [przypis edytorski]
samodzierczy a. samodzierżczy (daw.) — tyrański, jedynowładczy, związany z władzą absolutną. [przypis edytorski]
samodzierczy a. samodzierżczy (daw.) — związany władzą absolutną, jedynowładztwem, tyranią. [przypis edytorski]
samodzierstwo (daw.) — władza absolutna, jedynowładztwo. [przypis edytorski]
samodzierżca — jedynowładca, władca absolutny. [przypis edytorski]
samodzierż (daw.) — jedynowładca, samodzierżca, władca absolutny. [przypis edytorski]
samodzierżec lub raczej samodzierżca — władca rządzący niepodzielnie, władca absolutny. [przypis edytorski]
Samodzierżyca Rusów — władczyni absolutna Rosji, caryca Katarzyna II; w wydaniu z 1816 r. zamiast „jarzma Samodzierżycy Rusów” wydrukowano: „jarzma cudzego”. [przypis edytorski]
samodzierzstwo (z ros.) — samodzierżawie, tj. władza absolutna. [przypis edytorski]
samodziesięć — sam z 9 towarzyszami, w dziesięciu. [przypis redakcyjny]
samogonka — wódka pędzona nielegalnie, przez prywatne osoby domowym sposobem; bimber. [przypis edytorski]
samoho (ukr.) — samego. [przypis edytorski]
Samoistność i trwałość promieniowania uranowego (…) — [por.] Becquerel, „Comptes rendus”, t. CXXVIII, s. 771; Elster i Geitel, „Beibl.”, t. XXI, s. 455. [przypis autorski]
samoistny — tu: osobisty, dokonywany osobiście. [przypis edytorski]
samo jedne — dziś popr.: samo jedno. [przypis edytorski]
samojedź a. samojed — ludożerca. [przypis redakcyjny]
samojedź (starop.) — ludożerca. [przypis edytorski]
Samojedzi — grupa ludów zamieszkujących płn.-zach. Syberię. [przypis edytorski]
Samojedzi — koczujący szczep w północnej Syberii. Niżowi Samojedzi to rybacy, inni — pastuchy lub myśliwi. [przypis redakcyjny]
Samojedzi — wspólna nazwa kilku narodów zamieszkujących zach. Syberię. [przypis edytorski]
Samojłowicz, Rudolf (1881–1939) — radziecki badacz polarny, profesor (1928), doktor nauk geograficznych (1934); kierownik radzieckiej wyprawy ratunkowej, która w 1928 na lodołamaczu „Krasin” uratowała zaginioną ekspedycję arktyczną Umberto Nobilego ze sterowca „Italia”; kierownik naukowej części międzynarodowej wyprawy na sterowcu „Graf Zeppelin” (1931), w kolejnych latach kierownik wypraw na lodołamaczach; aresztowany w 1938, w 1939 rozstrzelany, został zrehabilitowany w 1957. [przypis edytorski]
samokilk — sam z kilku towarzyszami. [przypis redakcyjny]
samołówka — pułapka, tu: zasadzka. [przypis edytorski]
samołówka — pułapka zamykająca się samoczynnie po wpadnięciu zdobyczy. [przypis edytorski]
samołów — pułapka na dzikie zwierzęta. [przypis edytorski]
