Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18291 przypisów.
piston — tu: klapka zamykająca otwór. [przypis edytorski]
pistryk — wielka ryba morska. [przypis redakcyjny]
pistryny — Młyny rzymskie, obracane pracą ludzką. [przypis tłumacza]
pisttaci (łac.) — rząd ptaków, do którego zaliczane są m.in. papugi. [przypis edytorski]
pisuj na Berdyczów — frazes iron., znaczący: nie zobaczysz mnie więcej. [przypis edytorski]
pisząć — skrócona forma czasownika z partykułą ci: piszą ci. [przypis edytorski]
pisząc w 1602 r. instrukcję dla syna — treścią i językiem przypomina ona plan nauki Zamoyskiego; instrukcja pisana po łacinie; zob. Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, tom XIV, str. 342 i n. i str. 346. [przypis tłumacza]
piszą — Cyceron, De fato. [przypis edytorski]
Piszą o Samnitoch, iż gdy jakiegoś urzędnika, co takież ludzi łupił, obiesić chcieli, tedy się do tego trefił on Ezop — mowa o Samijczykach, mieszkańcach greckiej wyspy Samos, u wybrzeży Azji Mniejszej; anegdota o okolicznościach opowiedzenia Samijczykom bajki o lisicy pochodzi od Arystotelesa (Retoryka II 20.6); samą bajkę przywołuje także Plutarch w Czy stary człowiek powinien zajmować się polityką? [przypis edytorski]
Piszą rymy papugi (…) nowym witają prezentem — w Rzymie uczono ptaki winszowania cezarom, o czym obszerniej w dedykacji. [przypis redakcyjny]
piszczek (daw.) — grający na piszczałce; surmacz. [przypis edytorski]
piszczek (daw.) — grajek; grający na piszczałce, surmacz. [przypis edytorski]
piszczel a. kij — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w. [przypis edytorski]
piszczel a. kij — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
piszczel a. kij — ręczna broń palna. [przypis edytorski]
piszczka — tu: określenie płaczącej dziewczynki. [przypis edytorski]
piszczkowie i skrzypiciele — fletniści i skrzypkowie. [przypis edytorski]
piszczy (daw.) — tryb rozkazujący, dziś: piszcz. [przypis edytorski]
piszczyk (daw., lekcew.) — pisarczyk; niższy urzędnik kancelaryjny, kancelista. [przypis edytorski]
piszczyk (daw., lekcew.) — pisarzyna, marny pisarz. [przypis edytorski]
Piszę tu umyślnie „myśleć to”, a nie „myśleć o tym”: sądzę, że ta forma wyraża lepiej zasadniczo czynny charakter myśli. [przypis redakcyjny]
pisze Anna Lewicka w doskonałym życiorysie Dulębianki — „Kobieta Współczesna”, nr 34 z 1929 r., poświęcony kobiecie lwowskiej. [przypis autorski]
pisze — dziś popr.: jest napisane. [przypis edytorski]
pisze Grimm — [w:] Correspondance littéraire. [przypis tłumacza]
pisze Guibert — [w:] Pochwała Elizy. [przypis tłumacza]
pisze o tym Dzienniku inna kobieta — Arvède Barine, Alfred de Musset. [przypis tłumacza]
Pisze o tym Z. Klemensiewicz w artykule Swoiste właściwości języka Wyspiańskiego. „Pamiętnik Literacki” 1958, z. 2, s. 458. [przypis autorski]
pisze powieść, której bohater, głupawy bakałarzyna, przyjmuje jałmużnę od Szwajcarki… — Nowa Heloiza (1761), sentymentalna powieść Rousseau. [przypis edytorski]
pisze Saint-Beuve — [w:] Port-Royal, t. II. [przypis tłumacza]
pisze Sydonius (…), iż takie były łupiestwa i uciśnienie ubogich od chrześcijańskich rzymskich urzędników — Sidonius, Epistulae II, 1. [przypis edytorski]
piszła (ukr.) — poszła. [przypis edytorski]
pisz mi o Siostrze — Delfinie Potockiej. [przypis redakcyjny]
pisz na Berdyczów (daw. przysł.) — pisz tam, gdzie list i tak nie dojdzie, przen.: nie znajdziesz mnie. [przypis edytorski]
pisz na Berdyczów — powiedzonko z kresów wschodnich: pisz tam, gdzie listy nie dochodzą, przen.: nie zmienisz mojego postępowania. [przypis edytorski]
Pisz tak, jak gdybyś znajdował się sam we wszechświecie(…) — Oeuvres philosophiques, Londyn 1751; Discours Préliminaire. [przypis tłumacza]
pita a. pitta — okrągły, płaski, pszenny placek, popularny w krajach Bliskiego Wschodu, spożywany najczęściej z sosami. [przypis edytorski]
Pitagoras bowiem zalecał pewien osobny rodzaj pożywienia (…) — por. Cyceron, O wróżeniu, II, 58. [przypis tłumacza]
Pitagoras był prawdopodobnie tego samego zdania, radząc dla doskonalenia duszy ludzkiej oddawać się muzyce — Plutarch, O cnocie moralnej. [przypis tłumacza]
Pitagoras — filozof grecki, żył w VI w. przed Chr., między innymi polecał swoim uczniom (pięcioletnie) milczenie. [przypis redakcyjny]
Pitagoras leontyński — sławny rzeźbiarz grecki z Sycylii, żyjący w V wieku przed Chr. [przypis tłumacza]
Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.) — grecki matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.) — gr. matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki (akustyki). [przypis edytorski]
Pitagoras (ok. 570–ok. 495 p.n.e.) — grecki matematyk i filozof, domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem; pitagorejczycy wierzyli w wędrówkę dusz: wielokrotne odradzenie się człowieka po śmierci biologicznej przez wcielanie się jego duszy w inne ciało. [przypis edytorski]
Pitagoras (ok. 570–ok. 495 p.n.e.) — grecki matematyk i filozof, domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu. [przypis edytorski]
Pitagoras (ok. 572–497 p.n.e.) — grecki matematyk, filozof i mistyk. [przypis edytorski]
Pitagoras (ok. 572–ok. 497 p.n.e.) — filozof [i matematyk] z Samos. [przypis tłumacza]
Pitagoras powiada, iż nasienie ludzkie (…) — Plutarch, O mniemaniach filozofów, V, 3. [przypis tłumacza]
Pitagoras twierdził, iż wszelka materia jest chwiejna i płynna (…) Heraklit, iż nigdy człowiek nie zanurzył się dwa razy w tej samej rzece — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, VIII. [przypis tłumacza]
Pitagoras (…) ze złotem udem — wg staroż. tradycji Pitagoras miał złote udo. [przypis edytorski]
Pitagoras z Samos (ok. 572–500 p.n.e.) — gr. matematyk i filozof.; według popularnej w starożytności legendy uczniowie jego szkoły zaczynali edukację od długiego okresu obowiązkowego milczenia. [przypis edytorski]
pitagorejczycy — wyznawcy pitagoreizmu, ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego rozwiniętego przez Pitagorasa i jego następców, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
pitagorejczycy — wyznawcy pitagoreizmu, ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego rozwiniętego przez Pitagorasa i jego następców, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
pitagorejska (…) doktryna — sformułowanie z orzeczenia inkwizycji: wyznawcy staroż. filozofii pitagorejskiej uważali, że Ziemia jest jednym z ciał niebieskich krążących wokół centralnego ognia. [przypis edytorski]
pitagorejski — związany z pitagorejczykami, czyli wyznawcami pitagoreizmu, ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego rozwiniętego przez Pitagorasa i jego następców, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu; pitagoreizm wniósł wielki wkład do nauki staroż., zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki, wywarł również wpływ na filozofię Platona. [przypis edytorski]
Pitagor — Pitagoras z Samos (ok. 572–500 p.n.e.), gr. matematyk i filozof. [przypis edytorski]
pit (ang.) — tu: szyb kopalniany. [przypis edytorski]
pithekoidalne — podobne do małpy (gr. pithekos). [przypis edytorski]
pithia — Beczka na wino. [przypis tłumacza]
Pithias — typowe imię niewolnicy w komedii rzymskiej. [przypis edytorski]
pitié russe (fr.) — rosyjska litość. [przypis edytorski]
Pitigiani, Francesco de (1553–1616) — włoski franciszkanin z Arezzo (stąd także: Arretinus). [przypis edytorski]
Pitigrilli (1893–1975) — pisarz włoski, autor głośnych książek erotycznych; po dojściu Mussoliniego do władzy wyemigrował. [przypis edytorski]
Pitom i Ramses — dwa miasta budowane dla faraona przez zniewolonych Żydów (Wj 1,11). [przypis edytorski]
Pitom i Ramses — miasta (następnie połączone w jedno: Pi-Ramzes) przy budowie których faraon zatrudnił m.in. Hebrajczyków (por. Biblia: Wj 1,11). [przypis edytorski]
Piton — pyton. [przypis edytorski]
Piton — smok, prześladujący Latonę, zabity przez jej syna, Apollina. [przypis redakcyjny]
piton (starop.) — [tu:] smok. [przypis redakcyjny]
pitraszenie (pot. pogard.) — gotowanie, przygotowywanie posiłków. [przypis edytorski]
Pittakos z Mityleny (ok. 640–568 w. p.n.e.) — mędrzec grecki, władca miasta Mitylena na wyspie Lesbos, w tradycji klasycznej zaliczany do tzw. siedmiu mędrców. [przypis edytorski]
Pittakos z Mityleny (ok. 640–ok. 570 p.n.e.) — mędrzec grecki, władca miasta Mitylena na wyspie Lesbos, w tradycji klasycznej zaliczany do tzw. siedmiu mędrców. [przypis edytorski]
Pittakos z Mityleny (ok. 640–ok. 570 p.n.e.) — mędrzec grecki, władca miasta Mitylena na wyspie Lesbos, w tradycji klasycznej zaliczany do tzw. siedmiu mędrców. [przypis edytorski]
Pittakus powiadał (…) — por. Plutarch, O zadowoleniu lub spokoju ducha, 11. [przypis tłumacza]
pittori — burlatori, artisti — uomini tristi (wł.) — malarze — figlarze, artyści — ludzie smutni. [przypis redakcyjny]
Pitt, William (1759–1806) — prawdopodobnie chodzi o Williama Pitta młodszego, premiera Królestwa Wielkiej Brytanii w latach 1783–1801 i 1804–1806, zaangażowanego w wojny z Francją rewolucyjną i napoleońską. [przypis edytorski]
Pitt, William (1759–1806) — także: William Pitt Młodszy; premier Wielkiej Brytanii 1783–1801 oraz 1804–1806, najmłodszy w historii premier brytyjski (liczył sobie 24 lata); pod jego kierunkiem Wielka Brytania prowadziła wojny z Francją w okresie rewolucji i czasach napoleońskich; za jego rządów, w 1801 r. doszło do zawarcia unii z Irlandią, od której datuje się oficjalna nazwa Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii; jego ojciec William Pitt Starszy był premierem w latach 1766–1768; zwolennik ewolucyjnego konserwatyzmu i umiarkowanych reform, zasłynął jako mówca wspierający stronnictwo wigów. [przypis edytorski]
Pitt, William Młodszy (1759–1806) — premier Wielkiej Brytanii w latach 1783–1801 oraz Zjednoczonego Królestwa w latach 1801 i 1804–1806, przewodził antyrewolucyjnym koalicjom, w których brały udział także inne europejskie monarchie. [przypis edytorski]
Pi Two alias Twelve (ang.) — P Dwa alias Dwanaście; tu jako kryptonim Williama Pitta. [przypis edytorski]
piu bella regina (wł.) — najpiękniejsza królowa. [przypis edytorski]
piukać (daw.) — o ptaku: kwilić, świergotać. [przypis edytorski]
piukać (gw.) — kwilić, świergotać. [przypis edytorski]
pium desiderium (łac.) — pobożne życzenie. [przypis edytorski]
piurblagista (z fr. pur: czysty, i blague: dowcip, bzdura) — tu: dadaista. [przypis edytorski]
Pius — Alberto Pio, książę Karpi, hetman Franciszka I, znany także jako uczony pisarz. [przypis redakcyjny]
Pius drugi — Pius II Piccolomini (1405–1465). [przypis tłumacza]
Pius IX (1792–1878) — właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti, papież w latach 1846–1878. [przypis edytorski]
Pius IX, właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti (1792–1878) — papież w latach 1846–1878; inicjator I Soboru Watykańskiego, promotor dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny oraz dogmatu o nieomylności papieża. [przypis edytorski]
Pius IX, właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti (1792–1878) — papież w latach 1846–1878; w 1854 ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny; w 1860 utracił większość terenów Państwa Kościelnego na rzecz jednoczących się Włoch, a po zajęciu Rzymu przez armię włoską w 1870 i faktycznej likwidacji Państwa Kościelnego ogłosił się „więźniem Watykanu”; w 1864 (Syllabus Errorum do encykliki Quanta cura) potępił modernizm, racjonalizm i sekularyzację, rozdział Kościoła od państwa, tolerancję religijną, wolność słowa i sumienia oraz laickie nauczanie; w 1868 zwołał I sobór watykański, na którym ogłoszono forsowany przez niego dogmat o nieomylności papieża; potępiał ruchy demokratyczne i narodowowyzwoleńcze. [przypis edytorski]
piuska — czapeczka księża do przykrycia tonsury (od imienia „Pius”). [przypis redakcyjny]
Pius VII był (…) zdolny do (…) napisania swego słynnego pasterskiego listu obywatela kardynała Chiaramonti na rzecz Republiki Cisalpińskiej — Pius VII (1740–1823) jako kardynał Chiaramonti i biskup Imoli w 1796 r. uznał włączenie swojej diecezji do Republiki Cisalpińskiej i wydał list pasterski, w którym stwierdził, że religia chrześcijańska może współistnieć z każdą formą rządów. [przypis redakcyjny]
Pius XI, właśc. Ambrogio Damiano Achille Ratti (1857–1939) — papież od 1922; rozpoczął dialog z włoskimi faszystami, na czele których stał Benito Mussolini, w 1929 doprowadził do podpisania traktatów laterańskich, w których papiestwo w zamian za rekompensatę finansową zrzekało się pretensji do terenów byłego Państwa Kościelnego, zaś rząd włoski uznawał papieża za suwerennego władcę wydzielonej części Rzymu, Państwa Watykańskiego; zawarł konkordaty z wieloma państwami; promował udział świeckich w Kościele katolickim, zwłaszcza ruch Akcji Katolickiej; krytykował socjalizm, komunizm oraz hitleryzm. [przypis edytorski]
Pi-Uto — Buto, Per-Wadżet, miasto nad ujściem sebenickiej odnogi Nilu do jeziora Burullus, ok. 160 km na północny zachód od Memfis, ok. 100 km na wschód od dzisiejszej Aleksandrii. Stolica 5. nomu Dolnego Egiptu. Centrum kultu bogini Wadżet, protektorki Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Pi-Uto (egipskie: Per-Wadżet, gr.: Buto) — miasto nad ujściem sebenickiego ramienia Nilu do Morza Śródziemnego, 160 km na północ od Memfis. Stolica 5. nomu Dolnego Egiptu. Centrum kultu bogini Wadżet, protektorki Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
piwa (…) zronił — zwymiotował piwo. [przypis redakcyjny]
Piwiński, Leon (1889–1942) — krytyk literacki i edytor. [przypis edytorski]
Piwnica Auerbacha — winiarnia w Lipsku, istniejąca do dziś. [przypis edytorski]
piwniczny a. piwniczy — urzędnik dworski zarządzający piwnicami, gdzie przechowywano wino i piwo. [przypis edytorski]
piwo drozdowskie — ze znanego browaru w Drozdowie koło Łomży. [przypis edytorski]
piwowar, z płonących zarazą miast wywiódł kobiety i dzieci i zraził wroga, zarazę. — być może Louis Pasteur (1822–1895), fr. chemik i mikrobiolog, twórca pierwszej szczepionki (określenie piwowar może odnosić się do jego badań nad fermentacją). [przypis edytorski]
pixavon — marka popularnych w latach trzydziestych kosmetyków do włosów z lwowskiej fabryki Odol. [przypis edytorski]
piżjan a. sieja piżjan, łac. Coregonus pidschian — gatunek ryby siejowatej, zamieszkujący w zbiorniki wodne północnej Europy i Syberii. [przypis edytorski]
