Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6277 przypisów.
osuty (daw.) — osypany, spowity. [przypis edytorski]
osuty (daw.) — otoczony. [przypis redakcyjny]
osuwa się na ławę przed domem, łamie ręce — niem. fährt heftig auf, sinkt zurück, schlägt die Hände ineinander: zrywa się gwałtownie, opada z powrotem na ławę, potrząsa rękami; gesty wyrażające bardziej wzburzenie niż rozpacz. [przypis edytorski]
Oswald, Oswald, eine treue Seele… Das ist nicht mit Gold aufzuwiegen (niem.) — Oswaldzie, Oswaldzie, poczciwa duszo… Tego się nie da zrównoważyć pieniędzmi. [przypis edytorski]
Oswald Spengler (1880–1936) — niemiecki filozof historii i kultury. [przypis edytorski]
o swej kopie (daw.) — na własny koszt. [przypis edytorski]
oswobodzenia Włoch od barbarzyńców — „Liberar l'Italia de' barbari” (wł.), wyrażenie Petrarki z 1350 r., powtórzone później przez Juliusza II, Makiawela i hrabiego Alfieri. [przypis autorski]
O swobodzie sumienia — rozdział ten jest prawie dosłownym przekładem z Ammianusa Marcellinusa, Dzieje rzymskie. [przypis tłumacza]
oswojonaś (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „oswojona jesteś”. [przypis edytorski]
o synie — daw. forma Ms.lp; dziś: o synu. [przypis edytorski]
osyp — danina świadczona w naturze, w ziarnie zbóż. [przypis edytorski]
osyp — danina z ziarna. [przypis edytorski]
osypka — grubo zmielona mąka. [przypis edytorski]
osypka — grubo zmielona pszenica a. inne zboża; osypka używana była jako karma dla zwierząt domowych. [przypis edytorski]
osypka — opłata w zbożu. [przypis edytorski]
osypywało — dziś raczej: obsypywało. [przypis edytorski]
oszalać — doprowadzać do szaleństwa. [przypis edytorski]
oszalałego Egipcjanina (…) opatrzyć je do pogrzebu — por. Herodot, Dzieje II. [przypis tłumacza]
[Oszalał… kto] ([deliras plane, non scis quis] ego sim?) — tekst uszkodzony, uzupełnił Lindsay. [przypis tłumacza]
oszalał samotnością, postem — oszalał z powodu samotności i postu. [przypis edytorski]
oszalbierzyć — oszukać; por. szalbierz: oszust. [przypis edytorski]
oszaleniać (neol.) — czynić szalonym. [przypis edytorski]
oszalenić — doprowadzić do szaleństwa. [przypis edytorski]
oszaleniony — doprowadzony do szaleństwa. [przypis edytorski]
oszczędzono ich ogrodów — dziś popr. forma: oszczędzono ich ogrody. [przypis edytorski]
oszczekiwa — dziś: oszczekuje. [przypis edytorski]
oszczep — broń składająca się z długiego drzewca i metalowego grotu. [przypis edytorski]
oszczep — rodzaj broni z długim drzewcem i metalowym grotem. [przypis edytorski]
oszczep smalili — drewnianą broń opalano w ogniu, aby jej nadać twardości. [przypis edytorski]
oszczerca — ktoś, kto kłamie, by poniżyć lub skompromitować inną osobę. [przypis edytorski]
oszczerców nienawidził bardziej niż złodziei, uważając stratę przyjaciół za większą szkodę niż ubytek mienia — oszczerca doprowadza do utraty przyjaciela, jest więc większym szkodnikiem niż złodziej, który sprowadza jedynie stratę materialną. [przypis tłumacza]
oszczerstwo — kłamstwo; (podobnie dalej oszczerczy: kłamliwy). [przypis redakcyjny]
oszczerstwo — nieprawdziwe oskarżenie. [przypis edytorski]
Oszczerstwo, przez niego zakupione, udawanym głosem z Nieba ludzi od bronienia się wstrzymywało — władca przekupuje przywilejami przedstawicieli religii, aby wmawiali ludziom, że postępuje słusznie [udawanym głosem z Nieba: powołującym się na nakaz Polski; S.Cz.]. [przypis edytorski]
oszedziały (daw.) — posiwiały. [przypis edytorski]
oszedziały — osiwiały. [przypis redakcyjny]
oszedziały — osiwiały, sędziwy. [przypis redakcyjny]
oszedziały — oszroniały, także: sędziwy. [przypis edytorski]
oszedzieć (daw.) — zszarzeć (od: szady, szary), także: posiwieć. [przypis redakcyjny]
o Szekspirze — Wanda pracowała nad przekładem dzieła Gerwinusa o Szekspirze. Wstęp do tego dzieła ukazał się w jej przekładzie w „Bibliotece Warszawskiej” w r. 1870. Tu jednak, chodzi, zdaje się, o opracowanie monografii. [przypis redakcyjny]
oszelmować — okaleczyć; tu: okraść. [przypis edytorski]
Oszmiana — miasto na Białorusi; w latach 1922–1939 należało do Polski, było siedzibą powiatu w województwie wileńskim. [przypis edytorski]
Oszmiana — miasto na wsch. od Wilna, przy drodze na Mińsk. [przypis redakcyjny]
oszołomny (rzad.) — wprawiający w oszołomienie, oszałamiający. [przypis edytorski]
osztych (gw.) — sterczący kawałek. [przypis edytorski]
Oszukały sie króla tessalskiego córy (…) ani wstał żywy (w. 23–32) — fragment stanowi nawiązanie do mit. gr.: zemsta Medei za krzywdy, które wyrządził jej król tessalski Pelias; Medea przekonała jego córki, że jest w stanie odrodzić się młody, gdy poćwiartują go i ugotują w kotle z cudownymi ziołami. Pelias się nie odrodził, przerażone córki udały się na wygnanie. [przypis redakcyjny]
oszukaniec (pot.) — człowiek, który oszukuje; oszust. [przypis edytorski]
oszukiwam (starop. forma) — dziś: oszukuję. [przypis edytorski]
oszukiwa (starop. forma) — dziś: oszukuje. [przypis edytorski]
oszustostwem — w wydaniu z 1816 r.: oszczerstwem. [przypis edytorski]
oszustostwo — oszustwo systematyczne. [przypis redakcyjny]
oszwabić (daw., pot.) — oszukać. [przypis edytorski]
oszwabić — oszukać. [przypis edytorski]
oszwabić (posp.) — oszukać. [przypis edytorski]
oszyć — obszyć, zaszyć w pokrowce. [przypis edytorski]
oszyldwachować (neol., z niem. Schildwache: żołnierz stojący na warcie, strażnik) — ochronić, obstawić strażnikami. [przypis edytorski]
oszyte — dziś: obszyte. [przypis edytorski]
oszyty — dziś: obszyty. [przypis edytorski]
oszyty — dziś popr. obszyty. [przypis edytorski]
otaborzyć się — przygotować tabor, szykować się do drogi. [przypis edytorski]
Otaczał blaskiem potęgi i chwały… — fragment utworu Boże, coś Polskę…, polskiej pieśni religijnej o charakterze patriotycznym. [przypis edytorski]
Otacza równinę łańcuch stromych i wysokich gór, ciągnący się od morza do morza — równinę cylicyjską otaczają góry Taurus w kształcie podkowy. Otwartą stronę tej podkowy zamyka Morze Śródziemne. [przypis tłumacza]
[o] tajemniczym węźle wszystkich zmysłów (…) brzmi rozległą skalą dźwięków — S. Przybyszewski, Moi współcześni, I, s. 91 (Wśród obcych). Metasłowo Przybyszewski pojmował następująco: „Pierwotny człowiek nie mówił swych uczuć, ale je śpiewał długo, przeciągle; wyśpiewał całą ciągłość i trwanie swego uczucia. Ten sposób pierwotny wypowiadania się, odtwarzania bezpośrednio swych uczuć w formie dźwięku, jest dla mnie tym, co nazywam metasłowem lub metadźwiękiem” (Na drogach duszy, s. 108). [przypis autorski]
O! tak, Lasze, po Słucz nasze — Tak, Polaku (Lachu), po Słucz nasze (włości, ziemie). [przypis edytorski]
otaklowany — o statku: olinowany, tu: wyposażony (w liny, maszty, żagle) i przygotowany do żeglugi w odpowiedni sposób. [przypis edytorski]
otaksować — opodatkować; tu: ocenić. [przypis edytorski]
otaksowanym — oszacowanym. [przypis redakcyjny]
Otames (…) rozkazywać, jak podlegać rozkazom — por. Herodot, Dzieje III. [przypis tłumacza]
otawa (gw.) — drugi pokos trawy. [przypis edytorski]
otawa — trawa odrastająca po uprzednim skoszeniu. [przypis edytorski]
otawisko — łąka zarośnięta otawą (trawą wyrastającą po pierwszych sianokosach). [przypis edytorski]
Ot, błazny, popisywać się będą tydzień jakiś czy dwa… — por. N. Wrangel, op. cit., s. 235–240. [przypis autorski]
Otchłań a. limbus (łac.) — w teologii chrześcijańskiej: miejsce pobytu dusz ludzi, którzy zmarli bez chrztu, ale nie popełnili grzechów, które uzasadniałyby ich potępienie, nie mogą więc znaleźć się w niebie, ale też nie doświadczają męki piekielnej; jej częścią jest limbus puerorum, otchłań niemowląt. [przypis edytorski]
otchłań Pascala — Znajdując się w towarzystwie lub przy obiedzie, potrzebował on zawsze zagrody z krzeseł lub jakiej osoby w sąsiedztwie z lewej strony, aby nie widzieć straszliwych przepaści, obawiał się bowiem niekiedy, że wpadnie w otchłań, jakkolwiek zdawał sobie dokładnie sprawę, że są to jeno złudzenia. Jakiż straszny skutek działania wyobraźni lub osobliwego obiegu krwi w płacie mózgowym! Z jednej strony był on wielkim człowiekiem, natomiast z drugiej — na wpół obłąkańcem. Obłęd i mądrość posiadały każde z osobna swój wydział, czyli swój płat, oddzielony przez wyrostek sierpowaty. Z której to strony ciążył Pascal tak mocno ku panom z Port-Royal'u? Czytałem o tym fakcie w wyciągu z Rozprawy o zawrotach głowy de la Mettriego. [Zdanie to opuszczone jest w wyd. 1774 r., Amsterdam; przyp. tłum.] [przypis autorski]
otchłań Platona — w oryginale: l'antre de Platon en sa Republique, tj. „jaskinię Platona z jego Państwa”, chodzi o metaforę z ks. VII tego dzieła. [przypis edytorski]
otchłani prawo — Ex inferno nulla est redemptio: z piekła nie ma żadnego wyzwolenia. [przypis redakcyjny]
otchlisty — od otchlisko: otchłań. [przypis redakcyjny]
otchniony (daw.) — owiany. [przypis edytorski]
otchniony (daw.) — owiany (zob. wyrazy „tchnąć”, „tchnienie”, „oddech”). [przypis redakcyjny]
Otcze atamane! Każe prosto cheruwym. Takoho my i ne baczyły (ukr.) — Ojcze atamanie! Wydaje się, po prostu cherubinek. Takiego jeszcze nie widzieliśmy. [przypis edytorski]
otczestwo (ros.) — imię odojcowskie, w języku rosyjskim umieszczane pomiędzy imieniem a nazwiskiem, np. Iwan Aleksandrowicz (tj. syn Aleksandra) Chlestakow; używane razem z imieniem przy zwracaniu się z szacunkiem do innej osoby lub mówieniu o niej, np. „Iwanie Aleksandrowiczu”. [przypis edytorski]
otczizna (ros.) — ojczyzna. [przypis edytorski]
otęcza (daw.) — aureola. [przypis edytorski]
otęcza (rzad.) — aureola; tęczowa obwódka. [przypis edytorski]
otęgnąć (gw.) — otężeć (daw.), zesztywnieć, stać się nieruchomym. [przypis edytorski]
o tę porę — dziś popr. o tej porze. [przypis edytorski]
o tej bajce — bajka o ośle z Kume, który włożywszy lwią skórę chciał udawać lwa. Bajkę o ośle w lwiej skórze opublikował Krasicki w »Monitorze« (1766, nr 24). [przypis redakcyjny]
o tej dobie — w takich okolicznościach. [przypis redakcyjny]
Otello — bohater sztuki Szekspira o takim samym tytule; synonim zazdrosnego do szaleństwa męża. [przypis edytorski]
Otello i Desdemona — bohaterowie tragedii Szekspira: Otello to Maur (czyli muzułmanin pochodzący z Płw. Iberyjskiego lub Płn. Afryki), który ożenił się z córką weneckiego senatora Desdemoną. [przypis edytorski]
Otello — tu: opera Gioacchino Rossiniego z roku 1816 na podstawie tragedii Szekspira o tym samym tytule. [przypis edytorski]
Otello — tytułowy bohater tragedii Szekspira, powodowany obsesyjną zazdrością udusił swoją żonę, Desdemonę. [przypis edytorski]
Otello — tytułowy bohater tragedii Szekspira: powodowany obsesyjną zazdrością udusił swoją żonę, Desdemonę. [przypis edytorski]
Otello — tytułowy bohater tragedii Williama Shakespeare'a (1564–1616), powstałej prawdopodobnie w latach 1602–1604. [przypis edytorski]
Otello — tytuł tragedii Szekspira. Otello, jej bohater dusi swoją żonę pod wpływem zazdrości. [przypis redakcyjny]
o tem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: o tym. [przypis edytorski]
O tem — dziś popr.: o tym. [przypis edytorski]
o tem — dziś popr.: o tym. [przypis edytorski]
otemkni (starop.) — odemknij; otwórz. [przypis edytorski]
O tem odrodzeniu liryki Pindara we Włoszech i Francji por. Nolhac, l. c. str. 342, 45 i nast., 223. [przypis autorski]
