Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6881 przypisów.
Oczy się jego zanadto wpatrzyły — Poeta jeszcze nie dość był przygotowanym, ażeby na największe światło, jakim są wiara i nauka boża, mógł długo poglądać, dlatego to nimfy odwracają twarz jego od Beatrycze, ażeby oczyma nie wpatrywał się w nią za długo. [przypis redakcyjny]
O czystość i poprawność języka — artykuł ten był ogłoszony w czasopiśmie „Język Polski” (Kraków) w r. 1916 (Nr. 5–6). Nie było to pierwsze wystąpienie Żeromskiego w obronie własnego języka. W r. 1901 w „Poradniku Językowym”, wydawanym w Krakowie przez p. Romana Zawilińskiego, w Nr. 6, w rubryce Zapytania i odpowiedzi, pojawiła się następująca notatka: „163 (A. Dr.) Nie mógł przyjść do siebie (Żeromski Utw. pow. Warsz. 1900, str. 250). Jestto rusycyzm zam. opamiętać się, przyjść do przytomności. — [Od Redakcji:] Mógłby być i germanizm, ponieważ i w niemieckiem napotykamy zwrot zu sich kommen”. Żeromski zareagował na tę notatkę listem do redakcji „Poradnika Językowego”, który został ogłoszony w Nr. 7, w rubryce Dyskusja, w następującej postaci: „CZY «PRZYJŚĆ DO SIEBIE» JEST RUSYCYZMEM? Do p. 163 w nrze 6 otrzymaliśmy od p. Stefana Żeromskiego list tej treści: «Autor notatki, ukrywający swe nazwisko pod literami A. Dr. udowodnił w niej nieznajomość dwu języków: rosyjskiego i polskiego. W języku rosyjskim niema wcale zwrotu pridti do siebia, jest natomiast tylko pridti w siebia, więc wyrażenie przyjść do siebie nie jest wcale rusycyzmem. Zwrot przezemnie użyty (przyjść do siebie) jest nawskróś, odwiecznie polskim i dziś powszechnie używanym w okolicach rdzennie polskich. Jako dowód jego polskości służy Słownik Lindego, który go cytuje, jako polski i podaje wzory użycia wyjęte: 1) z pism Skargi (Roczne dzieje kościelne) — »Zasmucony od rozumu odszedł i ledwo kiedy do siebie przychodził«, — 2) z ks. Perzyny (Lekarz wiejski) »kto się zaraz w początkach choroby kładzie, ten prędko przychodzi do siebie». Słownik Wileński, pod wyrazem przychodzić, przyjść wylicza, jako polskie zwroty: — «przyjść do siebie, przychodzi do siebie, przyszedł zupełnie do siebie (w znaczeniu) odzyskiwać przytomność, siły, zdrowie«. Jestem wielbicielem dążeń Poradnika Językowego i najżarliwiej go studyuję. Wdzięczny jestem każdemu znawcy mowy wytykającemu w pisaninach moich błąd (osobliwie rusycyzm) jeśli nim istotnie zachwaszczam język. Ale drukowanie na indeksie, gdzie uszeregowane są najgrubsze błędy gwary dziennikarskiej, zwrotów mowy najszczerzej polskich, w piśmie poświęconem czystości języka, do której wszyscy dążymy z całej duszy i ze wszystkich sił, może tylko oburzać. Upraszam Szanownego Pana Redaktora o podanie do wiadomości, że wyrażenie nie mógł przyjść do siebie — rusycyzmem ani germanizmem nie jest, że jest zwrotem czysto polskim, którego, jeśli wola czyja, używać można i należy, jak powietrza i wody».”. [przypis redakcyjny]
oczy swemi — dziś popr.: swymi oczami. [przypis edytorski]
„oczyszczaczom” języków polecam gorąco do przeczytania odnośne uwagi Schopenhauera (II, s. 141 i n.) — cytuję stale według Grisebacha. [przypis tłumacza]
oczyszczając ją — „Midrasz uczy: oczyszczenie ołtarza było konieczne, bo być może na prace [związane z budową] Przybytku i ołtarza ktoś ofiarował rzecz skradzioną”, Raszi do 29:36 [1]. [przypis tradycyjny]
oczyszczeni będziecie — hebr. תִּטְהָרוּ (titharu): będziecie oczyszczeni, u Cylkowa: czystymi być macie, korekta ze względu na precyzję znaczenia. [przypis edytorski]
oczyszczon (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: oczyszczony. [przypis edytorski]
oczyszczon — dziś: oczyszczony. [przypis edytorski]
oczy wasze widzą — wasze oczy «widzą moją chwałę [w tym kraju], oraz to, że jestem waszym bratem, gdyż jestem obrzezany tak jak wy», zob. Raszi do 45:12. [przypis edytorski]
Oczywiście, małą mam nadzieję, aby się to wyjaśniło. Zwymyślają mnie, jak zwykle, i na tym się skończy. — Domysł mój wywołał replikę ze strony „spokrewnionych rodzin”, wystosowaną przez p. Leona Szeptyckiego i ogłoszoną przeze mnie w Wiadomościach literackich (maj, 1934). Jako dowód normalnego urodzenia Jana Aleksandra, replika owa cytuje znane listy Fredry do brata Maksymiliana (z wydania Biegeleisena), oraz urywek z niewydanych wspomnień Zofii z Fredrów Szeptyckiej, która podaje w wątpliwość cytowany ustęp z Pamiętników Kaczkowskiego. [przypis autorski]
Oczywiście, na ten punkt interpretacyi Marchettiego wobec wyrażonej już opinii o znaczeniu ciemnego lasu — nie zgadzam się. [przypis autorski]
Oczywiście próby takiego rozróżnienia były podejmowane wcześniej, por. m.in. stanwisko Lorda Kanclerza Hardwicke w sprawie Pope v. Collins oraz jego analizę przeprowadzoną przez M. Rose, Authors and Owners. The invention of copyright, London 1994, s. 131. Jednak to J. G. Fichtemu przypisuje się to rozróżnienie. Por. m.in. P. E. Geller, Must copyright be for ever caught between marketplace and authorship norms?, [w:] B. Sherman, A. Strowel, Of authors and origins. Essays on copyright law, Oxford 1994, s. 169; S. van Gompel, Copyright Formalities and the Reasons for their Decline in Nineteenth Century Europe, [w:] R. Deazley, M. Kretschmer, L. Bently [red.], Privilege and Property. Essays on the History of Copyright, s. 158. [przypis autorski]
oczywiście (starop.) — tu: najwyraźniej. [przypis edytorski]
Oczywiście, że będę czuwał — odpowiedział staruszek, cokolwiek zdumiony, że ta przyjemna hałastra nakazuje mu to tak gromko i obcesowo — ruch harcerski na ziemiach polskich rozwinął się w miastach ok. 20–25 lat przed powstaniem powieści, na wsi nie występował i dla starego wiejskiego księdza zwyczaje harcerskie były nieznane. [przypis edytorski]
oczywista (daw.) — oczywiście. [przypis edytorski]
oczywista — skrót wyrażenia: oczywista rzecz; oczywiście. [przypis edytorski]
oczywisto — dziś popr.: oczywiście. [przypis edytorski]
oczywisty (daw.) — naoczny. [przypis edytorski]
oczywisty — tu: naoczny. [przypis edytorski]
Oczy wszystkiego stworzenia patrzą na cię, Panie, a ty im dajesz pokarm ich czasów swoich: gdy ty dajesz i sypiesz, oni zbierają, gdy otworzysz rękę twoję, wszytkiego dobra pełno jest — por. Ps 103, 27–28. [przypis edytorski]
Oczyża — wioska nad rzeczką tejże nazwy niedaleko Ihumena. [przypis redakcyjny]
oczy zaszły mu szkliwem — o oczach zachodzących mgłą, tracących zdolność widzenia i przyjmujących szklisty wygląd. [przypis edytorski]
oczy zdumionemi (daw. forma) — dziś: oczami zdumionymi. [przypis edytorski]
oczże (starop.) — o cóż. [przypis redakcyjny]
od 237 do 258 w. — tj. od słów: „Widzę łódź, której strzeże przewoźnik sędziwy” do słów: „Wprzód, niż mu poniewolne dał Francuz rozwody”. [przypis edytorski]
od 367 do 454 w. — tj. od słów: „Gdy więc o wszystkich rzeczy namieniamy wątku” do słów: „Jak gdy po walnej uczcie wstawałby od stołu”. [przypis edytorski]
od 469 do 492 w. — tj. od słów: „Gwar ciżby, lin skrzypienie, głośne szczęki młotów” do słów: „Dopiero… nie kładź jeszcze i wtedy kamienia!”. [przypis edytorski]
odąć — dziś częściej: wydąć. [przypis edytorski]
odąć — dziś raczej: wydąć. [przypis edytorski]
odąć — dzis: wydąć. [przypis edytorski]
odąć się (daw.) — nadąć się. [przypis edytorski]
odąć się — wydąć policzki. [przypis edytorski]
odął — dziś: wydął. [przypis edytorski]
Oda do młodości — utwór napisany przez Adama Mickiewicza 26 grudnia 1820 r. Pierwszy polski utwór koncentrujący się na młodości jako sile sprawczej i podstawie nowego porządku świata. Oda stała się hymnem tajnego stowarzyszenia studentów Uniwersytetu Wileńskiego. [przypis edytorski]
O, daj mi wolność lub śmierć daj! — cytat z przemówienia Patricka Henry'ego (1736–1799), zagrzewającego do walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych podczas Rewolucji Amerykańskiej (1775–1783). [przypis edytorski]
odaliska — biała niewolnica w haremie sułtana. [przypis edytorski]
odaliska — biała niewolnica w haremie sułtana tureckiego. [przypis edytorski]
odaliska — niewolnica w haremie sułtana. [przypis edytorski]
odaliska — wyraz tureckiego pochodzenia (odalik), oznacza kobietę posługującą damom haremu sułtańskiego; w ogóle kobietę zalotną, namiętną. [przypis redakcyjny]
odaliska (z tur.) — biała niewolnica a. konkubina w haremie sułtana tureckiego. [przypis edytorski]
odaliska (z tur.) — niewolnica a. nałożnica w haremie sułtana tureckiego; przen. kobieta zalotna, namiętna. [przypis edytorski]
odaliska (z tur.) — niewolnica a. nałożnica w haremie sułtana tureckiego. [przypis edytorski]
odaliska (z tur.) — niewolnica usługująca w haremie sułtana, często nałożnica władcy. [przypis edytorski]
odaliska (z tur.) — niewolnica w haremie sułtana. [przypis edytorski]
odalisk — prawidłowo odalisek. [przypis redakcyjny]
Od Antoniusza idę, kto bądź jestem… — charakterystyczne, jak z konieczności niewłaściwie wybrany poseł sam zwraca uwagę na niskość swego stanowiska. Może być, że chce sobie w ten sposób zjednać względy Cezara. [przypis tłumacza]
Od Apeninów do Andów — tytuł jednego z rozdziałów powieści Serce Edmondo de Amicisa. [przypis edytorski]
odarnowane — obłożone darnią. [przypis autorski]
odartus (daw.) — obdartus. [przypis edytorski]
odarty (daw. forma) — dziś: obdarty. [przypis edytorski]
odarty — dziś popr.: obdarty. [przypis edytorski]
od Ateny (daw.) — przez Atenę. [przypis edytorski]
od Ateny — dziś: przez Atenę. [przypis edytorski]
O dawna, o zdrowa, górzysta Północy! — fragment hymnu narodowego Szwecji Du gamla, du fria, powstałego w 1844 r. Autorem tekstu jest Richard Dybeck (1811–1887), a bazę muzyczną stanowi szwedzka melodia ludowa. [przypis edytorski]
oda (z tur.) — izba, mieszkanie. [przypis redakcyjny]
Od Bacona do Fritza Mauthnera — Nie waham się tu zresztą cienie Bacona za to zestawienie o przebaczenie prosić. [przypis autorski]
odbić się — tu: oddalić się (domyślnie: od właściciela). [przypis edytorski]
odbić — tu: odbić się. [przypis edytorski]
odbicie zablokowanych punktów oporu w centrum miasta — Największą enklawą niemiecką odciętą w pierwszej fazie powstania była tzw. dzielnica rządowa, obejmująca tereny część Śródmieścia Północnego, w tym m.in. Ogród Saski i Krakowskie Przedmieście. Na jej terenie przebywali w chwili wybuchu powstania m.in. gen. Reiner Stahel i gubernator dystryktu warszawskiego, Ludwig Fischer. Powstańcy mimo wysiłków nie zdołali opanować dzielnicy rządowej, a niemiecka odsiecz nawiązała z nią łączność 7 sierpnia. [przypis edytorski]
odbiec czego (starop.) — opuścić co, odejść od czego. [przypis edytorski]
odbiec (daw.) — uciec od kogoś a. czegoś. [przypis edytorski]
odbiedz — dziś popr. pisownia: odbiec. [przypis edytorski]
odbiegą — dziś popr. forma: odbiegną; odbiec (kogoś lub coś) — tu: porzucić. [przypis edytorski]
odbiegać czegoś (przestarz.) — odchodzić od czegoś. [przypis edytorski]
odbiega od pana Andrzeja — Towiańskiego. [przypis redakcyjny]
odbiegłej — dziś popr. tylko forma: odbiegającej. [przypis edytorski]
odbiegł swego pana — uciekł od swego pana. [przypis edytorski]
odbiegły (daw.) — odbieżany, opuszczony. [przypis redakcyjny]
odbiera temu światu rzeczywistość i robi go mniej niż snem — porównaj: Riehl, Zur Einführung in die Philosophie der Gegenwart, s. 117. i 118 oraz Volkelt, A. Schopenhauer, s. 78. [przypis redakcyjny]
odbierzemy — w wersji pierwotnej: odbijemy. [przypis edytorski]
Odbieżą was jako chałupki przy jabłkach, gdy owoce pozbierają, którą lada wiatr rozwieje — skrócona parafraza Iz 1, 8. [przypis edytorski]
odbieżać (daw.) — uciec. [przypis edytorski]
odbieżać kogoś — opuścić kogoś; odejść od kogoś. [przypis edytorski]
odbieżać kogo (starop.) — tu: opuścić kogo. [przypis edytorski]
odbieżać — opuszczać. [przypis edytorski]
odbieżać (przestarz.) — odejść, opuścić. [przypis edytorski]
odbieżała (forma starop.) — odbiegła; por. „bieżeć” [np. Tren XVI: „śmierć (…) k nam bieży”]. [przypis redakcyjny]
odbieżałe stado — stado opuszczone; może aluzja do sytuacji po ucieczce z Polski Henryka Walezego. [przypis redakcyjny]
odbieżany (daw.) — odstąpiony, opuszczony. [przypis edytorski]
odbieżany (daw.) — porzucony, opuszczony. [przypis edytorski]
odbieżany (starop.) — opuszczony, porzucony; tu: mury opuszczone przez zbrojnych obrońców. [przypis edytorski]
odbieżeć coś — opuścić coś, porzucić. [przypis edytorski]
odbieżeć (daw.) — odbiec, tu: zostawić. [przypis edytorski]
odbieżeć (daw.) — odejść; tu: opuścić. [przypis edytorski]
odbieżeć kogoś — opuścić (odchodząc). [przypis edytorski]
odbieżeć — odbiec od czegoś, zostawić coś. [przypis edytorski]
odbieży (daw.) — tu: opuści. [przypis edytorski]
odbieży — odbiegnie, odejdzie. [przypis redakcyjny]
odbijać — tu: otwierać siłą, włamywać się. [przypis edytorski]
odbijanka a. kalkomania — obrazek do przenoszenia na kartkę ze specjalnie przygotowanego papieru. [przypis edytorski]
odbijanka a. kalkomania — obrazek przenoszony na kartkę ze specjalnie przygotowanego papieru. [przypis edytorski]
odbiły się o jego uszy — popr.: obiły mu się o uszy lub dotarły do jego uszu. [przypis edytorski]
odbitka szczotkowa — próbny wydruk, na którym można sprawdzić jakość składu i nanieść korektę. Dawniej był to wydruk odbijany ręcznie przez przyłożenie kartki papieru do złożonych szpalt posmarowanych farbą i ostukanie jej szczotką. [przypis edytorski]
Odbitka. Warszawa. Nakładem mgr farm. Fr. Heroda, redaktora „Wiadomości Farmaceutycznych”, 1928. [przypis autorski]
odbłądzić się (daw.) — stać się winnym. [przypis edytorski]
odbłysk li to — konstrukcja z partykułą li w funkcji wzmacniającej i konstruującej pytanie; inaczej: czy to odbłysk. [przypis edytorski]
Odblask dwóch pierwszych był równej potęgi — Pierwsze dwa łuki światła symbolem są Ojca i Syna, to jest Syn przez Ojca: lumen de lumine. [przypis redakcyjny]
od Bóg wie kąd — od nie wiadomo jak dawna. [przypis edytorski]
od Boga — dziś: przez Boga; por 1 Sam 2 i dalej. [przypis edytorski]
od boga — dziś: przez boga. [przypis edytorski]
