Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8027 przypisów.
na całym obszarze ziemi — potwierdzają to różni pisarze, autorowie ksiąg sybilińskich, Strabo, Filon Aleksandryjski; Tacyt i Swetoniusz wspominają ich za czasów Nerona w Rzymie etc. [przypis tłumacza]
nacechować — naznaczyć, wypalając znak na skórze (zwykle o bydle). [przypis edytorski]
nacechowali — naznaczyli, skaleczyli. [przypis redakcyjny]
„Na cel konieczny” dałem, jak Perykles — w r. 446 wpadł młodziutki król spartański Plejstoanaks do Attyki i stanął już pod Eleusis, grożąc Atenom, które nie były wcale przygotowane na ten napad. Perykles, widząc groźne niebezpieczeństwo, przekupił doradcę i właściwego wodza wyprawy spartańskiej, Kleandridasa, oraz młodego króla Plejstoanaksa sumą 20 talentów. Spartanie odstąpili. Perykles, zmuszony zdać liczbę przed sądem z owych 20 talentów, oświadczył krótko: dałem je na rzecz konieczną. Lud mu uwierzył. Kleandridas i Plejstoanaks poszli pod sąd. Ale pomimo dyskrecji Peryklesa, rzecz się w Sparcie wykryła. Kleaudridasa skazali Spartanie na śmierć, a młodziutkiemu królowi spartańskiemu wymierzono ze względu na wiek karę łagodniejszą grzywny 15 talentów. [przypis tłumacza]
nach Brasilien (niem.) — do Brazylii. [przypis edytorski]
nach Bremen (niem.) — do Bremy. [przypis edytorski]
Nach Canossa gehen wir nicht (niem.) — Nie pójdziemy do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
na Chersonez, który król perski… — Stan posiadania w Grecji i zmiany w nim podlegały od pokoju królewskiego gwarancji perskiej. Tak wolność grecka podobna była do szopki, z dwu stron podpartej kijami. [przypis tłumacza]
nach Kanosa rycht wir giejen (zniekszt. niepopr. niem. nach Canossa richt wir gehen) — jedziemy prosto do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
nachkastlik (reg., z niem.) — dziś popr.: nakastlik: mała, podręczna szafka stojąca przy łóżku. [przypis edytorski]
Nachkuhr (niem.) — wypoczynek po odbytej kuracji. [przypis edytorski]
na chłopce — dziś popr. forma: na chłopców. [przypis edytorski]
na chlebie i wodzie — dziś popr. o chlebie i wodzie. [przypis edytorski]
nachname (z niem. Nachnahme) — pobranie (pocztowe). [przypis edytorski]
nachodzić (daw.) — znajdować, odnajdywać. [przypis edytorski]
nachodzić się (daw.) — znajdować się. [przypis edytorski]
Nachor — syn Teracha, brat Abrahama (Rdz 11–27). Jego żoną była Milka, z którą miał ośmiu synów, m.in. Betela, ojca Rebeki (Rdz 22,22). [przypis edytorski]
Nachstrahl — Nachglanz. [przypis edytorski]
nachtejse (hebr.), właśc. mechetejse — bardzo proszę, no i dobrze. [przypis tłumacza]
Nachteoretische Thaten — czyny po-teoretyczne. [przypis redakcyjny]
Nachtigal, Gustav (1834–1885) — niemiecki lekarz wojskowy i badacz środkowej i zachodniej Afryki; w 1884 wysłany przez rząd Bismarcka do Afryki Zachodniej jako specjalny komisarz, swoimi działaniami spowodował, że Togoland i Kamerun stały się pierwszymi koloniami niemieckiego imperium kolonialnego. [przypis edytorski]
Nachtmahls — Abendmahls. [przypis edytorski]
Nachtwacha (niem.) — nocny strażnik. [przypis edytorski]
nachyły (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany. [przypis redakcyjny]
nachyły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]
nachylać się ku reszcie — kończyć się. [przypis edytorski]
nachylić (daw.) — przekonać. [przypis edytorski]
nachylił się burtem — dziś tylko rodz. ż.: burta; w komendach żeglarskich występuje jednak w rodz. m., np.: „prawo na burt”. [przypis redakcyjny]
nachylony (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany [w szyku]. [przypis redakcyjny]
nachylony (starop.) — podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]
nachylony (starop.) — podupadły; tu: osłabiony. [przypis edytorski]
nachylony (starop.) — tu: podupadły; nadwątlony. [przypis edytorski]
nachynąć (daw.) — skłonić się, nachylić. [przypis redakcyjny]
nachytrszy (daw. forma) — najbardziej chytry. [przypis redakcyjny]
naciągniony — dziś: naciągnięty. [przypis edytorski]
nacichać — dziś popr.: przycichać. [przypis edytorski]
na ci (daw. a .gw.) — a masz. [przypis edytorski]
na cię (daw.) — dziś popr.: na ciebie. [przypis edytorski]
na cię (daw.) — dziś por.: na ciebie. [przypis edytorski]
na cię — dziś popr.: na ciebie. [przypis edytorski]
na Cię pomniemy — pamiętamy o Tobie. [przypis redakcyjny]
na cię trudny — dla ciebie [jest] trudny; za trudny dla ciebie. [przypis edytorski]
na ciężar się sili (starop. konstrukcja zdaniowa) — im większy ciężar, tym bardziej się sili (jest silniejsza). [przypis edytorski]
na ciebie rachuję — dziś: na ciebie liczę. [przypis edytorski]
nacierać — atakować. [przypis edytorski]
nacierali się oliwą w zewnętrznym korytarzu — starożytni Grecy dbali o sprawność fizyczną, uprawiając atletykę nago, namaszczeni oliwą; gimnazjony, ośrodki ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego, złożone z otwartego placu z bieżnią i boiskiem oraz półkrytych i krytych budynków, były popularnymi miejscami spotkań, dlatego stały się również miejscami wykładów, dysput i nauczania. [przypis edytorski]
naciśnienie — dziś: naciśnięcie. [przypis edytorski]
nacisk — natłok, ciżba. [przypis redakcyjny]
naciułać ładnego grosza — nazbierać sporą sumę pieniędzy. [przypis edytorski]
nacją (starop.) — naród. [przypis redakcyjny]
nacja — naród. [przypis edytorski]
Na cnego Kotra mistrza… — mistrz Jan Cotard, prokurator, świeżo zmarły; w dalszym ciągu Villon poświęca mu wspomnienie, a nawet osobną balladę. [przypis tłumacza]
na cóżem poszła — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: na cóż poszłam, po co poszłam. [przypis edytorski]
na cóż jeszcze czekać — w tekstach greckich i przekładzie łacińskim oratio obliqua, którą Henkel i Clementz już w tym miejscu zmieniają na oratio recta. [przypis tłumacza]
na co by bezpiecznie (…) mógł kazać — na czym mógłby polegać bez zastrzeżeń. [przypis redakcyjny]
na co (daw.) — po co, w jakim celu. [przypis edytorski]
Na co dziś ludziom przez grzech czasów przyszło, że pragną swoich własnych kochać wrogów — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie tych dwóch wersów, zmieniając je na następujące: „Jak się wspaniale z naszym czasem zgadza/ Nakaz, by kochać własnych nieprzyjaciół”. [przypis edytorski]
na com (…) dał (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: na co dałem. [przypis edytorski]
Na co Panurg (…) czy nie jest pisany ałunem — Bardzo zabawne drwiny z rozmaitych „nauk tajemnych”, tak rozpowszechnionych za czasów Rabelais'go. [przypis tłumacza]
Na co się zda człowiekowi zdobyć cały świat, jeżeli zgubi duszę — Łk 9, 25. [przypis tłumacza]
na co trwa więcej (starop.) — po co dalej [tu] trwa. [przypis edytorski]
na co wiedzie(starop.) — do czego wiedzie, ku czemu wiedzie. [przypis edytorski]
na co zda się człowiekowi zdobyć cały świat (…) jeśli zatraci swą duszę? — Mt 8, 36; Mt 16, 26; Łk 9, 25. [przypis edytorski]
na cudzymże chcą orać zagonie (…)? — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytającą zarazem -że; znaczenie: czy na cudzym zagonie chcą orać? [przypis edytorski]
Naczalnoje Owczarskoje Ucziliszcze (ros.) — szkoła początkowa w Owczarach. [przypis edytorski]
naczalstwo — władza. [przypis edytorski]
na czas — czasowo, chwilowo. [przypis edytorski]
na czas — czasowo, na pewien czas. [przypis redakcyjny]
na czas — czasowo, tymczasem; nie na stałe. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — czasami, niekiedy. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — czasami. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — czasem, niekiedy. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — na pewien czas, tymczasowo. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — niekiedy. [przypis edytorski]
na czas (daw.) — tymczasowo, chwilowo, przelotnie, czasowo. [przypis edytorski]
na czasie — (dla rymu w rękopisie: na czasie), w samą porę. [przypis redakcyjny]
na czas — niekiedy, czasem. [przypis redakcyjny]
na czas — niekiedy. [przypis redakcyjny]
na czas — niekiedy; tu: przez pewien czas. [przypis edytorski]
na czas (starop.) — na pewien czas, na chwilę, tymczasowo. [przypis redakcyjny]
na czas (starop.) — tymczasowo. [przypis edytorski]
na czas tej tu sztuki, bo w innej znowu sztuce będzie innym miastem — prolog zwykle podaje, w jakim mieście rzecz się dzieje: haec urbs est Thebae, hoc oppidum Ephesust itp., co ma być zarazem wobec władz rzymskich stwierdzeniem, że to wszystko nie dzieje się w Rzymie. Czasem aktor mówiący prolog objaśnia swój własny „kostium”, nie bardzo zapewne odpowiadający roli, jak np. w Linie, gdzie wchodzi na scenę jako „Gwiazda Arkturus” i mówi: „Jestem, jako widzicie, jasną, lśniącą gwiazdą”… I publiczność „widziała” to, czego nie było. [przypis tłumacza]
na czas — tu: tymczasowo; na wyznaczony okres. [przypis edytorski]
na czas — tu: tymczasowo. [przypis edytorski]
na czas tylko — jedynie tymczasowo. [przypis edytorski]
na czas tylko — tu w znaczeniu: tymczasowo, do czasu. [przypis edytorski]
nacz ćwiczy się (starop.) — do czego [się] sposobi. [przypis redakcyjny]
nacz (daw.) — na co. [przypis edytorski]
na czele (daw. forma) — na czole. [przypis edytorski]
na czele — dziś: na czole. [przypis edytorski]
Na czele jednego i drugiego stronnictwa mówca — Isokrates mówił o „tyranii mównicy”. [przypis tłumacza]
na czele Ligi — „Liga Polska” w Poznańskiem, zawiązana dzięki inicjatywie Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
na czele — na czole. [przypis edytorski]
na czele pięćdziesięciu tysięcy piechoty, pięciu tysięcy konnicy i osiemdziesięciu słoni wkracza do Judei — W 1 Mch 6, 30 znajdujemy 100 000 piechoty, 20 000 konnicy i 32 słonie. Te same cyfry podane w Starożytnościach XII, IX, 3. [przypis tłumacza]
na czele podchorążych był wpadł do Belwederu — Piotra Wysockiego nie było wśród uczestników ataku na Belweder; szturm prowadzili Ludwik Nabielak i Seweryn Goszczyński, przewodząc grupie cywili i niewielkiej grupie podchorążych należących do spisku (gdyż oficerowie uważali, że wojskowi nie powinni brać udziału w zabiciu naczelnego wodza, którym był książę Konstanty). [przypis edytorski]
na czele (starop. forma) — dziś (w tym znaczeniu, tj. dosłownym): na czole. [przypis edytorski]
na czele wszystkich Beotów — Beocja jest związkiem kilkunastu miast, założonym przez Teby w r. 447/46; prawo bicia monety przysługiwało wyłącznie Tebom aż do 387 r. Związek dzieli się na 11 okręgów, czasem okręg równa się miastu z okolicą, czasem nawet trzy państwa (miasta) tworzą jeden okręg. Każdy okręg daje jednego „rządcę Beocji” (bojotarcha) i 60 radnych do Wspólnej Rady Beotów. Prócz tego rządzą w każdym mieście 4 Rady, po 100 radnych liczące. [przypis tłumacza]
naczelnik powiatu — zwierzchnik administracyjny powiatu w zaborze rosyjskim. [przypis redakcyjny]
Naczelnik Wiernych, Przywódca Wiernych (arab. Amir al-Mu'minin) — tytuł używany przez kalifów (czasem także przez innych przywódców muzułmańskich wspólnot państwowo-religijnych); tu: Harun ar-Raszid (763–809), jeden z najwybitniejszych władców muzułmańskich, który w Europie zyskał popularność jako bohater Księgi tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]
Naczelny Komitet Narodowy — powstały 16 sierpnia 1914 w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych; w założeniu miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję. [przypis edytorski]
