Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6403 przypisów.
masztalerz — tu: człowiek opiekujący się końmi. [przypis edytorski]
masztalerz — urzędnik odpowiedzialny za konie we dworze. [przypis edytorski]
masztalerz (z czes.) — starszy stajenny; osoba zajmująca się końmi. [przypis edytorski]
masztarnia — stajnia lub pomieszczenie na sprzęt stajennego. [przypis edytorski]
maszt łaciński — maszt z żaglem rozpiętym na długiej, ukośnej rejce. [przypis edytorski]
maszty — dziś popr. forma N. lm: masztami. [przypis edytorski]
Masz… — w innym wydaniu: „Na, świnio!”. [przypis edytorski]
masz wolą (daw.) — masz wolę; chcesz. [przypis edytorski]
masz wszytkiego nagrodzić (daw.) — możesz wszystko wynagrodzić. [przypis edytorski]
maszyna Singera — daw. maszyna do szycia poruszana pedałem. [przypis edytorski]
maszyna — tu: ładunek wybuchowy, bomba. [przypis edytorski]
maszynista wojskowy — w oryginale μηχανοποιόν, konstruktor machin, szczególnie machin wojennych, używanych np. podczas obrony miast, dlatego Sokrates mówi, że ocala on całe miasta. [przypis edytorski]
maszyny (…) na dowód tutaj załączam — w tym miejscu tekst odwołuje się do szkicu zamieszczonego w źródle. [przypis edytorski]
maszże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: czy masz, czyż masz. [przypis edytorski]
maszże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
maszże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy masz, czyż masz. [przypis edytorski]
maszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy masz. [przypis edytorski]
matać (daw.) — motać. [przypis edytorski]
matactwo (daw.) — oszustwo, nieuczciwe postępowanie. [przypis edytorski]
matactwo — oszustwo. [przypis edytorski]
matacz — oszust, krętacz; czyniący matactwa. [przypis edytorski]
matador (daw.) — przen. osoba wyższego stanu, mająca wysoką pozycję a. zajmująca ważne stanowisko; znakomitość. [przypis edytorski]
matador (daw.) — przen. osoba wyższego stanu, mająca wysoką pozycję a. zajmująca ważne stanowisko; znakomitość. [przypis edytorski]
matador (daw., przen.) — osoba zajmująca ważne stanowisko, osobistość. [przypis edytorski]
matador — główny uczestnik corridy, zadający bykowi śmiertelny cios szpadą; tu żart.: ważna osoba. [przypis edytorski]
matador — osoba zajmująca ważne stanowisko, osobistość. [przypis edytorski]
mata (gw.) — macie. [przypis edytorski]
Mata Hari, właśc. Margaretha Geertruida (1876–1917) — słynna hol. tancerka egzotyczna, w 1917 oskarżona i rozstrzelana we Francji za szpiegostwo na rzecz Niemiec podczas I wojny światowej. [przypis edytorski]
ma taką postać, jakby do nieba miała się wnet dostać — zniekształcony cytat z Marii Antoniego Malczewskiego, romantycznej powieści poetyckiej o dziejach nieszczęśliwej miłości; zacytowane słowa stosują się w utworze do głównej, tytułowej bohaterki, która ostatecznie istotnie umiera. [przypis edytorski]
matanza (hiszp.) — rzeź. [przypis edytorski]
Matatiasz Hasmoneusz (zm. 166 p.n.e.) — kapłan żydowski, inicjator wybuchu powstania Machabeuszy. [przypis edytorski]
[Matatiasz] mając sześć synów, na testamencie im umierając rozkazał, aby żaden na łóżku swoim nie umierał, ale mężnie o lud swój i o zakon Boży, i wiarę wojując, i ojczyzny broniąc, umierał — zob. 1 Mch 2. [przypis edytorski]
Matatron a. Metatron — serafin występujący w tradycji judaistycznej i nie tylko, król aniołów, ulubieniec Boga. [przypis edytorski]
[Matatyasz] mając sześć synów — Matatiasz miał tylko pięciu synów (1 Mch 2, 2). [przypis edytorski]
matczyn — matczyny, należący do matki. [przypis edytorski]
matecznik — legowiska dzikich zwierząt bądź trudno dostępne miejsce w puszczy. [przypis edytorski]
matecznik — trudno dostępne miejsce w lesie, gdzie śpi zwierzyna. [przypis edytorski]
Matejko, Franciszek (1828–1873) — polski bibliotekarz i historyk slawista, brat Jana Matejki. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — malarz, autor obrazów o tematyce historycznej, dyrektor i wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — malarz, autor obrazów o tematyce historycznej, dyrektor i wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — malarz, autor obrazów o tematyce historycznej i batalistycznej, ukazujących wielkość dawnej Polski, dyrektor i wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie; twórca m.in. obrazu Bitwa pod Grunwaldem, od 1902 znajdującego się w zbiorach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, od 1945 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — malarz polski pochodzenia czeskiego, twórca obrazów historycznych i batalistycznych (m.in. Stańczyk, Kazanie Skargi, Hołd pruski, Rejtan, Bitwa pod Grunwaldem, Kościuszko pod Racławicami, Konstytucja 3 Maja 1791 roku oraz cykl Poczet królów i książąt polskich); dyrektor i wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — malarz polski pochodzenia czeskiego, twórca obrazów historycznych i batalistycznych. [przypis edytorski]
Matejko, Jan (1838–1893) — polski malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, historiozof. [przypis edytorski]
matelot (fr.: marynarz) — żywy taniec pochodzący z Holandii, początkowo marynarski, wykonywany z rękoma splecionymi na plecach, popularny w XVIII–XIX w. [przypis edytorski]
mate — naczynie z tykwy do picia yerba mate, naparu z ostrokrzewu paragwajskiego. [przypis edytorski]
Mater Dolorosa (łac.) — Matka Bolejąca; w dziełach plastycznych i muzycznych: przedstawienie Marii jako matki cierpiącej po ukrzyżowaniu Jezusa. [przypis edytorski]
Mater Gloriosa (łac.) — matka pełna chwały, tu określenie Maryi. [przypis edytorski]
materią (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: materię; tj. tu: przedmiot, obiekt. [przypis edytorski]
materią — dawna forma B. lp., dziś popr.: materię. [przypis edytorski]
materią — dziś popr. forma B.lp: materię (tu w znaczeniu: temat). [przypis edytorski]
materia (daw.) — materiał, tkanina. [przypis edytorski]
materia (daw.) — tkanina. [przypis edytorski]
materia (daw.) — tu: tkanina. [przypis edytorski]
materiał na „szansę” — tj. na szansonistkę (fr. chansonnette; od chanson: piosenka), czyli piosenkarkę i artystkę kabaretową. [przypis edytorski]
materiał — tu: temat (ang.: matter). [przypis edytorski]
materiały łokciowe (przestarz.) — tkaniny, wstążki itp. sprzedawane w sklepiku na łokcie, tj. odwijane z beli i przycinane do długości pożądanej przez klienta. [przypis edytorski]
materializm (filoz.) — pogląd, który stanowi, że materia jest pierwotna wobec świata duchowego, który jest wytworem przyrody i społeczeństwa i pozostaje w ścisłej wobec nich zależności. [przypis edytorski]
materializm (filoz.) — stanowisko głoszące, że jedynym realnie, samoistnie istniejącym bytem jest materia; w szczególności jest ona pierwotna wobec świata duchowego, będącego wytworem przyrody i społeczeństwa i pozostającego w ścisłej wobec nich zależności. [przypis edytorski]
materializm — pogląd, który stanowi, że materia jest pierwotna wobec świata duchowego, który jest wytworem przyrody i społeczeństwa i pozostaje w ścisłej wobec nich zależności. [przypis edytorski]
materialny — tu: jedwabny. [przypis edytorski]
materia prima (łac., filoz.) — dosł.: materia pierwsza, pierwotna; podstawowy budulec świata; pojęcie z filoz. Arystotelesa oraz z alchemii. [przypis edytorski]
materia — tu: przedmiot, obiekt, powód. [przypis edytorski]
materia — tu: temat. [przypis edytorski]
materia — tu: temat rozmowy. [przypis edytorski]
materia — tu w zn. (daw.): ropa. [przypis edytorski]
materie (daw.) — materiały, tkaniny. [przypis edytorski]
materie (daw.) — materiały, tkaniny. [przypis edytorski]
Mater mea de domo Kiemliczówna est — moja matka jest z domu Kiemliczówna. [przypis edytorski]
mater — od: Alma Mater (łac., dosł. matka karmicielka); termin ten stanowi uroczystą nazwę nadawaną uniwersytetom i in. szkołom wyższym od czasów średniowiecza. [przypis edytorski]
Mater Semita (łac.) — Główna Ścieżka. [przypis edytorski]
mater triumphalis (łac.) — matka triumfalna. [przypis edytorski]
materyją — materią; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
materyja — materia; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
materyj — dziś D.lm: materii. [przypis edytorski]
Mateusz, herbu Cholewa (zm. 1166) — biskup krakowski, występujący w kronice Wincentego Kadłubka jako jeden z uczestników dialogu o dziejach Polski, dlatego mylnie przypisywano mu autorstwo tej części dzieła. [przypis edytorski]
Mateusz Sarbiewski — Maciej Kazimierz Sarbiewski (1595–1640), jezuita, profesor Akademii Wileńskiej, nadworny kaznodzieja króla Władysława IV. Jeden z największych europejskich poetów barokowych. (W XVI w. imiona Maciej i Mateusz nie były jeszcze w polszczyźnie rozróżniane). [przypis edytorski]
Mateusz — w oryg. Ματθίας (Matthias); Matatiasz z 1 Mch. [przypis edytorski]
Matia ben Charasz — tannaita trzeciej generacji działający w Rzymie, gdzie założył żydowską szkołę oraz sąd. Stworzył liczne, znane do dziś, sentencje halachiczne; znany również z agad jego autorstwa. [przypis edytorski]
mati (mal.) — nie żyje; martwy. [przypis edytorski]
matinée (fr.) — tu: poranny strój kobiecy. [przypis edytorski]
matinée (fr.) — tu: spotkanie, które odbywa się przed obiadem, po południu. [przypis edytorski]
matinka — kobiecy strój poranny na przełomie XIX i XX wieku; rodzaj podomki. [przypis edytorski]
matinka (z fr. matinée: poranek) — daw. podomka; poranny strój kobiecy; luźny, ozdobny kaftanik. [przypis edytorski]
matinka (z fr.) — poranny ubiór damski; podomka, szlafroczek. [przypis edytorski]
Matins — weite Jacke. [przypis edytorski]
Matisse, Henri (1869–1954) — francuski malarz, grafik i rzeźbiarz, najsłynniejszy przedstawiciel fowizmu, stylu charakteryzującego się użyciem żywych, kontrastowych, płaskich plam koloru. [przypis edytorski]
Mat'jewo job i tak… (z ros.) — kurwa mać i tak nas wszystkich ta menda zapisała. [przypis edytorski]
Matka Boska — kwestia z oryginalnej wersji dramatu Rydla. [przypis edytorski]
Matka Boska Zielna — obchodzone 15 sierpnia święto maryjne patronki płodności ziemi, podczas którego święci się w kościołach wiązanki żniwne, splecione ze zbóż, polnych kwiatów i ziół, przybrane kolorowymi wstążkami. [przypis edytorski]
Matka Boża, cięta od pałasza — nawiązanie do obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej, noszącego ślad cięcia bronią białą. [przypis edytorski]
matka Diońska — Wenera (w mit. gr. Afrodyta), jako córka Zeusa i Diony. [przypis edytorski]
matka Eumenid — matką Eumenid (furii) była Noc, córa Chaosu, siostra Ziemi. [przypis edytorski]
matka Gracchów a. matka Grakchów (190–100 p.n.e.) — Kornelia Afrykańska Młodsza, córka wodza rzymskiego Scypiona Afrykańskiego, matka 12 dzieci, które po śmierci męża wychowywała samotnie. Uważana w Rzymie za wzór matki, rozwijającej w dzieciach cnoty obywatelskie. Dwóch jej synów, Tyberiusz i Gajusz, zostało trybunami ludowymi. [przypis edytorski]
matka — Hekuba, żona Priama, królowa Troi, matka Hektora i Parysa. [przypis edytorski]
matka jego się rozniemógłszy w noc Narodzenia Pańskiego świat ten pożegnała — Judyta czeska zmarła 25 grudnia 1086 r. [przypis edytorski]
matka — matką Achillesa była Tetyda, boginka morska, córka Nereusa. [przypis edytorski]
matka — matką Achillesa była Tetyda, nimfa morska. Żeby uchronić ukochanego syna przed niebezpieczeństwem, kąpała go w Styksie, dzięki czemu jedynym wrażliwym miejscem na jego ciele była pięta, za którą musiała go trzymać. [przypis edytorski]
matka mleczna — kobieta, która karmiła niemowlę; w XVIII w. powszechnie oddawano nowo narodzone dzieci szlacheckie kobietom z gminu do wykarmienia piersią; kobiety te były wynagradzane ze tę usługę. [przypis edytorski]
matka — nie jest znane imię matki Mieszka I, żony Siemomysła. [przypis edytorski]
