Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 462 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7542 przypisów.
Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i odradzającej się przyrody, jego rzymskim odpowiednikiem jest Bachus. [przypis edytorski]
Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i odradzającej się przyrody. [przypis edytorski]
Dionizos (mit. gr.) — bóg wina i płodnych sił natury. [przypis edytorski]
Dionizos (mit. gr.) — bóg wina, płodnych sił natury i ekstazy religijnej. [przypis edytorski]
Dionizos (mit. gr.) — bóg wina, płodnych sił natury i ekstazy religijnej; przywołany tutaj jako błogosławiący mieszaniu, gdyż starożytni Grecy pili wino rozcieńczone wodą (wino nierozcieńczone pili tylko barbarzyńcy i pijacy). [przypis edytorski]
Dionizos w istocie jest piękny — starsza rzeźba przedstawiała Dionizosa zawsze brodatego, dopiero w IV w. przed Chr. (za czasów Ksenofonta) zaczęła sztuka przedstawiać Dionizosa jako młodzieńca cudnej, raczej żeńskiej niż męskiej urody. [przypis tłumacza]
dionizyjska sztuka — jeden z dwóch nurtów sztuki wyróżnionych przez F. Nietzschego w dziele Narodziny tragedii, nazwany od Dionizosa, gr. boga wina, charakteryzujący się żywiołowością, nieokiełznaniem, emocjonalnym doświadczaniem świata; miał być typowy dla muzyki i poezji lirycznej i przeciwstawny drugiemu nurtowi: apollińskiemu, typowemu dla malarstwa i rzeźby, harmonijnemu, umiarkowanemu i racjonalnemu. Rozróżnienie to upowszechniło się na przełomie XIX i XX w. [przypis edytorski]
dionizyjski pierwiastek — emocjonalny, żywiołowy; wg Nietzschego (Narodziny tragedii, 1872) w kulturze istnieją dwa nurty (nazwane przez niego od imion bogów greckich): apolliński, charakteryzujący się spokojem, racjonalnością i harmonią, oraz dionizyjski, który charakteryzuje emocjonalność, żywiołowość, chaotyczność i subiektywizm. [przypis edytorski]
Dionizy posiadł miłość, był zdolny — Komentatorowie przypuszczają, iż notatka ta ma na myśli Dionizego Areopagitę, który był zdolny pojąć św. Pawła i nawrócił się (Dz 17, 34). [przypis tłumacza]
Dionizy — właśc. Dionizjusz Starszy (431–367 p.n.e.), znany z okrucieństwa tyran Syrakuz, gr. kolonii we wschodniej Sycylii. [przypis edytorski]
Dionizy z Aleksandrii a. Dionizy Wielki (ok. 190–264) — patriarcha Aleksandrii, teolog, pisarz, święty chrześcijański; więziony podczas prześladowań, zmarł śmiercią naturalną. [przypis edytorski]
Dionizy z Halikarnasu (60–po 7 p.n.e.) — grecki historyk i mówca. [przypis edytorski]
Dionizy z Paryża (III w.) — pierwszy biskup Paryża, święty katolicki. [przypis edytorski]
Dion (…) przyjaciół — Plutarch, Dion [w:] Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]
Dion z Syrakuz (405–354 p.n.e.) — polityk, uczeń Platona. Wygnany z Syrakuz przez tyrana Dionizjusza Młodszego udał się do Aten. Pozyskując uczniów Platona przygotował wyprawę, w wyniku której obalił Dionizjusza, zostając władcą Syrakuz (357–354 p.n.e.). Zamordowany w wyniku spisku. [przypis edytorski]
Dion z Syrakuz (405–354 p.n.e.) — polityk, zięć Dionizjusza Starszego; wygnany z Syrakuz przez Dionizjusza Młodszego udał się do Aten, studiował u Platona. Pozyskując jego uczniów przygotował wyprawę, w wyniku której obalił Dionizjusza, zostając tyranem Syrakuz (357–354 p.n.e.). Zamordowany w wyniku spisku Kallipposa. [przypis edytorski]
Diopejtes — stały dowódca ateńskiej kolonii na Chersonezie; po zawarciu pokoju prowadzi wojnę z Kardią samodzielnie, zasilany skrycie przez Ateny, za poparciem Demostenesa; tamże pada. [przypis tłumacza]
diorama — namalowany na przezroczystej tkaninie lub szkle obraz dający przy odpowiednim oświetleniu wrażenie trójwymiarowości. [przypis edytorski]
diorama — rodzaj obrazu złożonego z „warstw”, jego część (najdalszy plan) malowana jest na płótnie, część zaś na przezroczystym materiale, malowana techniką laserunkową tworzy bliższe plany widoku, całość ujęta jest w głęboką ramę. [przypis edytorski]
Dios — bóg, Dzeus; Atena narodziła się z głowy Zeusa, władcy bogów. [przypis edytorski]
Dios — Dzeus, Zeus; córka Diosa: Atena. [przypis edytorski]
Dios-Heliopolis — διὸς ἡλίου πόλις (Niese), Δίου πόλις (Dindorf). Boettger uważa je za Dion należące do Dekapolis i dodaje „leżało w pobliżu Pelli”. Putzger umieszcza na mapie na północnym krańcu ziemi Gilead. Kiepert (mapa Palestyny) przy miejscowości Zezun pisze „Dium?”, a na mapie „Phoenice et Palaestina” Dium bez pytajnika. W edycji Niesego mamy pełną nazwę „Miasto boga słońca”, co wygląda na Heliopolis (Baalbek). Jeżeli Arystobul zawrócił od Dium, była to taka odległość, iż trudno zrozumieć, dlaczego podobny „postępek ubódł” Pompejusza, ale jeżeli omijając Damaszek, więc niemal mu przed nosem pociągnął na oczach wszystkich do Heliopolis i stamtąd wrócił, to łatwo pojąć możemy, że Pompejusza obraził. [przypis tłumacza]
Dios! (hiszp.) — Boże! [przypis edytorski]
Dioskurów blask — staroż. nazwa ogni św. Elma, tj. wyładowań elektrycznych na olinowaniu statku; przeciwnie niż później, uważano je za dobrą wróżbę. [przypis edytorski]
Dioskurowie — Kastor i Polluks, bracia Heleny. [przypis edytorski]
Dioskurowie (mit. gr.) — Kastor i Polluks (a. Polydeukes), bracia bliźniacy, synowie Zeusa i Ledy, herosi, byli uczestnikami wyprawy Argonautów, walk Heraklesa z Amazonkami i in. słynnych czynów mitycznych; Kastor był śmiertelny i gdy zginął, nieśmiertelny Polluks postanowił zrzec się swojego boskiego daru i prosił o to Zeusa, który wzruszony braterską miłością postanowił, że po śmierci bracia na zmianę będą jeden dzień żyli, a jeden spędzali na niebie jako gwiazdy w konstelacji Bliźniąt. [przypis edytorski]
Dioskurowie (mit. gr.) — Kastor i Polluks, bracia Heleny. [przypis edytorski]
Dioskurowie (mit. gr.) — Kastor i Polluks, synowie spartańskiego króla Tyndareosa i Ledy, bracia Heleny. [przypis tłumacza]
Dios (mit. gr.) — Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona i Hadesa, syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom. [przypis edytorski]
Diospolis — Διοσπολις; w Indeksie Niesego miasto Celesyrii, to samo, które w I, VI, 4 nazwane zostało Dios-Heliopolis (Διὸς ἡλίου πόλις). Boettger milczy o nim w swym Leksykonie, Dindorf w indeksie pisze: „Diospolis, urbs Arabiae, A. I. XV, v, 2 (B. I., I, VI, 4?)”, który to znak zapytania wyjaśnia jego stanowisko; Gratz (Geschichte der Juden III, 133, 164) Dion i Diospolis uważa za jedno, nie zastanawiając się nad jego położeniem. Zdaje się, że Flawiusz może mieć tu na myśli tylko Heliopolis (Baalbek). Patrz: Geschichte von Baalbek, Michel M. Alouf, Bejrut 1900, str. 33, rozdz. 3 „Verschiedene Namen der Stadt”, oraz przytoczone przez Oppenheima (Vom Mittelmeer zum Persischen Golf, I, 44) zdanie o tej książce. Pape (p. Διὸς) bliższych objaśnień nie daje. [przypis tłumacza]
diota — naczynie z dwoma uchami. [przypis edytorski]
Diotimos — zamożny patriota; Aleksander Wielki żądał wydania go. Z przytoczenia wynika, że wszyscy ofiarodawcy otrzymali wieńce przed absolutorium. Może więc Demostenes powołać się na tradycję, ale formalnie nie ma słuszności, dlatego też kwestię prawną zostawia na uboczu. Tradycja była szkodliwa i mogła prowadzić do honorowania defraudantów, którzy by odsetek sum sprzeniewierzonych ofiarowali państwu. [przypis tłumacza]
Diotyma — postać z Uczty Platona, kapłanka, o której Sokrates opowiada jako o swojej nauczycielce, która przekazała mu naukę o miłości. [przypis edytorski]
Diotymos — wyzwoleniec Hadriana. [przypis tłumacza]
Di persona (…) alcun velo — Ariosto, Orlando Furioso, Canto VII, s. 11–15. [przypis redakcyjny]
di prima intenzione (wł.) — od razu, na gorąco (zrobione). [przypis edytorski]
di primo cartello (wł.) — pierwszorzędny, najwyższej klasy. [przypis edytorski]
dipsas (gr.) — jadowity wąż, którego ukąszenie wywołuje silne pragnienie. [przypis edytorski]
Dir, der Unberührbaren, Ist es nicht benommen… (niem.) — Na wszystkich czekasz cierpliwie, z miłością wiecznie ofiarną, przeto grzesznicy skwapliwie z ufnością ku Tobie się garną. Cielesną trawiony żądzą, któż sam okowy jej skruszy? (słowa Doktora Marianusa skierowane do Maryi jako Królowej Niebios, z dramatu Goethego Faust, część druga, w. 12020–12027, tłum. E. Zegadłowicz). [przypis edytorski]
directe (fr.) — bezpośrednio. [przypis edytorski]
directe (łac.) — na wprost. [przypis redakcyjny]
directe (łac.) — wprost. [przypis edytorski]
directe (łac.) — wprost. [przypis redakcyjny]
directi mandati (z. łac.) — wyrażenie sądowe, dosłownie: bezpośredniego polecenia; rzecz bliżej wyjaśniona w tekście. [przypis redakcyjny]
directoire (fr.) — dyrektoriat; tu: styl z francuskiego okresu Dyrektoriatu, od obalenia jakobinów na czele z Robespierre'em do zamachu stanu Napoleona (1794–1799). [przypis edytorski]
director monoculus (łac.) — dyrektor jednooki; tu: Prażmowski, interrex w czasie bezkrólewia. [przypis redakcyjny]
direkt (niem.) — bezpośredni, wyrażony wprost. [przypis edytorski]
direkt von Wien (niem.) — prosto z Wiednia. [przypis edytorski]
direttore (wł.) — tu: dyrygent. [przypis edytorski]
dirigeable (fr.) — tu: sterowiec. [przypis edytorski]
Diriguisse malis (łac.) — „zakrzepła od tych ciosów” (Ovidius, Metamorphoses, VI, 3, 303; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dirke — tu: płynąca na płn-zach. od Teb rzeka, do której wrzucono szczątki Dirke (w mit. gr. drugiej żony Likosa, króla Teb, dla której odtrącił on Antiopę; synowie Antiope, Amfion i Zetus, pomścili matkę, przywiązując Dirke do byka, który ją rozerwał i stratował). [przypis edytorski]
dirk — sztylet, puginał. Wszyscy prawie korsarze, o których mowa w tej powieści, mają dziwne nazwiska: Flint to krzesiwo, Pew: klęcznik, Silver: srebro itp. (przyp. tłum.). [przypis tłumacza]
Dirupisti (łac.) — dosł. rozerwałeś; incipit Psalmu 116. [przypis edytorski]
Dis à ton ami, mon cher Alexandre (…) (fr.) — Powiedz swemu przyjacielowi, mój kochany Aleksandrze, że przyjmuję i że z głębi serca mówię „tak”, jeżeli moi rodzice się zgodzą — lecz pragnę bardzo rozmówić się z nim przedtem, bo mam w sercu tysiąc spraw. [przypis redakcyjny]
…disait très bien le mot (fr.) — tu: świetnie powiedziane. [przypis edytorski]
Disce, puer, disce (łac.) — ucz się, chłopcze, ucz. [przypis edytorski]
disce puer (łac.) — ucz się, chłopcze. [przypis edytorski]
discernere (łac.) — rozróżnić. [przypis redakcyjny]
Disciplina clericalis — zbiór opowieści zaczerpniętych ze źródeł żydowskich, chrześcijańskich i muzułmańskich, napisany na pocz. XII w. po łacinie przez hiszpańskiego autora pochodzenia żydowskiego, Pedro Alfonso de Huesca. [przypis edytorski]
disciplina voluntatis (łac.) — dyscyplina woli. [przypis edytorski]
discipulka (lenk.) — virbalas raidėms rodyti, mokantis skaityti iš elementoriaus [przypis edytorski]
discordia (łac.) — niezgodność. [przypis edytorski]
discordia (z łac.) — niezgoda. [przypis edytorski]
Discours sur la méthode (fr.) — Rozprawa o metodzie, traktat filozoficzno-matematyczny, opublikowany przez Kartezjusza (1596–1650) w roku 1637. [przypis edytorski]
dis donc (fr.) — powiedz no. [przypis edytorski]
disiecta membra (łac.) — rozdzielone członki. [przypis edytorski]
disiecta membra (łac.) — rozrzucone członki. [przypis redakcyjny]
disiecta membra (łac.) — rozrzucone, rozsiane członki, części. [przypis edytorski]
disinwoltura — dziś: dezynwoltura, czyli swobodne, nieco lekceważące zachowanie. [przypis edytorski]
Disney, Walt (1901–1966) — amerykański animator, reżyser i producent filmowy, założyciel istniejącego do dziś studia filmowego. [przypis edytorski]
disparat (niem.) — rozbieżny. [przypis edytorski]
Dispense V. Este libro pertence a V. No es verdad (hiszp.) — Przepraszam panią, ta książka należy do pani, czyż nie? [przypis autorski]
displicere (łac.) — nie podobać się. [przypis redakcyjny]
Dis — Pluton. [przypis tłumacza]
dispositae (łac.) — po przygotowaniu. [przypis redakcyjny]
Disputationes Tusculanae (łac.) — Rozmowy tuskulańskie, tytuł jednego z dzieł filozoficznych Cicerona. [przypis edytorski]
disputatio solemnis publica (łac.) — uroczysta dyskusja publiczna. [przypis edytorski]
Disquisitiones magicae (łac.) — badania magiczne. [przypis edytorski]
Disraeli — prawdopodobnie chodzi o Benjamina Disraelego (1804–1881), brytyjskiego polityka konserwatywnego i premiera. [przypis edytorski]
dissensioni inter cives (łac.) — do niezgody wśród obywateli. [przypis redakcyjny]
dissimulując tę wiolencją postu — patrząc przez palce na to pogwałcenie postu. [przypis redakcyjny]
Disteln — S. Anm. zu V. 43. [przypis tłumacza]
distinctorium — odznaka. [przypis redakcyjny]
distinguo (łac. dosł.: odróżniam) — [tu:] subtelne rozróżnienie. [przypis tłumacza]
distinguo (łac.: rozróżniam) — formułka ułatwiająca zapamiętanie jednej z form wnioskowania (sylogizmu). [przypis redakcyjny]
distinguo (łac.) — rozróżniam. [przypis tłumacza]
District of honourable lazy men — Dzielnica czcigodnych próżniaków. [przypis autorski]
distulerunt jurament (łac.) — odłożyli przysięgę. [przypis redakcyjny]
ditescant (łac.) — bogacili się. [przypis redakcyjny]
Dites-moi, chere madame (fr.) — Niech mi pani powie, droga pani. [przypis edytorski]
Dites-moi, chere madame (fr.) — Niech mi pani powie, droga pani. [przypis redakcyjny]
Dites-nous… — (frz.) Sagen Sie uns das Wort: vorwärts. [przypis edytorski]
Dites nous le mot: avant (fr.) — proszę powiedzieć nam słowo: naprzód. [przypis edytorski]
ditiones Imperii et consequenter (łac.) — kraje cesarstwa, a w następstwie. [przypis redakcyjny]
ditki (ukr.) — dzieci. [przypis edytorski]
Dit (mit. rzym.) — król podziemia; Pluton. [przypis edytorski]
Dit (mit. rzym.) — przydomek Plutona, boga podziemnej krainy umarłych. [przypis edytorski]
ditto (z wł.) — jak wyżej, to samo. [przypis edytorski]
diugoń a. dugong— piersiopławka (Halicore). [przypis redakcyjny]
