Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158269 przypisów.
azard — ryzyko, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
azardując (daw.) — ryzykując. [przypis edytorski]
azard (z fr. hazard: ryzyko) — koleje losu, przypadki; niebezpieczeństwa, niespodziewane, ryzykowne przygody. [przypis edytorski]
azar — hala świątynna [przypis tłumacza]
azaś nie czytał (starop.) — czyś nie czytał; czy nie czytałeś. [przypis edytorski]
azaś (starop.) — czyś; czy jesteś. [przypis edytorski]
a zasię (daw.) — precz, nie wolno. [przypis edytorski]
aza (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
aza (starop.) — czy; czy też. [przypis edytorski]
aza (starop.) — czy, czyż, alboż; może. [przypis edytorski]
aza (starop.) — czy, czyżby. [przypis redakcyjny]
aza (starop.) — czy. [przypis edytorski]
aza (starop.) — czyż. [przypis redakcyjny]
A zatem poezja romantyczna jest poezją czystą, skondensowaną… — [Ricarda Huch], Deutsche Romantik, Haessel, Leipzig 1920, s. 278–9. [przypis autorski]
azaż a. aza (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
azaż (daw.) — czy, czyż, alboż; może. [przypis edytorski]
azaż (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
azaż (daw.) — czy. [przypis edytorski]
azaż (daw.) — czyż. [przypis edytorski]
azaż jest który ociec taki na ziemi, który gdyby go dziecię jego prosiło o chleb, iżby mu dał kamień; albo gdyby go prosiło o rybę, iżby mu dał jaszczorkę — Łk 11, 11 (gdzie mowa o wężu, nie o jaszczurce). [przypis edytorski]
azaż (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
azaż (starop.) — czyż. [przypis edytorski]
azaż (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; aza: czy, czy też. [przypis edytorski]
azaż (starop.) — przecież; czyż. [przypis edytorski]
A zbudziwszy się, Anhelli usiadł — uwspółcześniono interpunkcję w zdaniach zawierających imiesłowy czynne. W wydaniu źródłowym przecinek przyporządkowywał podmiot do imiesłowu, a nie do orzeczenia: A zbudziwszy się Anhelli, usiadł. [przypis edytorski]
A, zdrajco! — Tartufe nic nie powiedział na swoją obronę; przeciwnie, oskarżył się niby, mimo to czar, pod jakim umie trzymać Orgona, jest taki, że Orgon wybucha przeciw synowi, wówczas kiedy czekaliśmy jego wybuchu przeciw Tartufowi. [przypis tłumacza]
Azevedo, José da Costa (1823–1904) — baron de Ladário, brazylijski polityk i dyplomata, minister marynarki za czasów rządów gabinetu Ouro Preto. [przypis edytorski]
Azja jest nie tylko kolebką religii; niewątpliwie też stamtąd, według Helbinga, pochodzi tortura — Helbing-Bauer, Die Tortur. Geschichte der Folter im Kriminalverfahren aller Zeiten u. Völker, Berlin 1926. [przypis autorski]
Azja (mit. gr.) — jedna z okeanid, w zależności od wersji mitu matka lub żona Prometeusza. [przypis edytorski]
Azja (mit. gr.) — w mitologii greckiej jedna z okeanid. [przypis edytorski]
Azja Mniejsza — azjatycki półwysep między Morzem Czarnym a Morzem Śródziemnym, na wschód od Grecji; w starożytności na jego wybrzeżach osiedlali się osadnicy greccy, którzy założyli tam liczne miasta. [przypis edytorski]
Azja Mniejsza — azjatycki półwysep między Morzem Czarnym a Morzem Śródziemnym. W czasach rzymskich początkowo była na tym terenie jedna duża prowincja, z czasem podzielona na: Frygię, Bitynię, Cylicję, Kapadocję, Galację, Lycję i Pont. Obecnie jest to azjatycka część Turcji, Anatolia. [przypis edytorski]
Az jaszir — „Wtedy zaśpiewał”, pieśń dziękczynna odśpiewana przez Mojżesza po przekroczeniu Morza Czerwonego. [przypis tłumacza]
Azjej (starop. forma) — (przeciwko) Azji. [przypis edytorski]
Azjów (daw.) — forma archaiczna: Azjowy, należący do Azji. [przypis edytorski]
Azjos — wuj Hektora. [przypis edytorski]
a zmietnie go z stolca (starop.) — i zrzuca go z tronu. [przypis redakcyjny]
a znasz mój czyn — Wyrazy czyn, czynownik, często są tu użyte w znaczeniu rosyjskim, dla Litwinów tylko zrozumiałe. W Rosji, ażeby nie być chłopem albo kupcem, słowem, aby mieć przywilej uwalniający od kary knuta, trzeba wejść w służbę rządową i pozyskać tak nazwaną klasę albo czyn. Służba dzieli się na czternaście klas; potrzeba kilka lat służby dla przejścia z jednej klasy w drugą. Są przepisane czynownikom różne egzamina, podobne do formalności zachowujących się w hierarchii mandaryńskiej w Chinach, skąd, zdaje się, że ten wyraz Mogołowie do Rosji przenieśli, a Piotr Pierwszy znaczenie tego wyrazu odgadnął i całą instytucją w duchu prawdziwie chińskim rozwinął. Czynownik często nie jest urzędnikiem, czeka tylko urzędu i starać się oń ma prawo. Każda klasa albo czyn odpowiada pewnej randze wojskowej, i tak: doktor filozofii albo medycyny liczy się w klasie ósmej i ma stopień majora, czyli asesora kolleskiego; stopień kapitański ma frejlina, czyli panna dworu cesarskiego; biskup lub archirej jest jenerałem. Między czynownikami wyższymi i niższymi stosunki uległości i posłuszeństwa przestrzegają się z równą prawie ścisłością jak w wojsku. [przypis autorski]
A znowuż o Ps LXXVIII (…) — Werset 39: Spiritus vadent et non rediens… [przypis tłumacza]
A — zob. też oznaczone przez: AA uzupełnienie tych rozważań. [przypis edytorski]
Azochis — Ἀσωχις, miasto położone na zachodnim brzegu jeziora Genezaret w dolinie Jesreel (μέγα πεδίον, dzisiejsza równina El-Bûttauf). [przypis tłumacza]
azoik (geol.) — najstarszy okres dziejów Ziemi, z którego w formacjach skalnych nie zachowały się żadne ślady życia; obecnie synonim terminu archaik zdefiniowanego jako najstarszy eon w dziejach, przed pojawieniem się organizmów żywych, ok. 4,0–2,5 mld lat temu. [przypis edytorski]
a zoj (jid.) — tak więc; tak, w ten sposób. [przypis edytorski]
azoospermia (med.) — całkowity brak plemników w ejakulacie. [przypis edytorski]
Azop — bóg rzeczny, któremu Jowisz wydarł córkę Eginę. [przypis tłumacza]
Azopos — rzeka w Beocji. [przypis edytorski]
Azor — imię psa. [przypis edytorski]
Azor, Jan — hiszpański jezuita, umarł w Rzymie w 1607. [przypis tłumacza]
Azotos, Aretuza — Azotos: Ἄζωτος, אַשְׁדּוֹד ([Aszdod] Joz 13, 3 etc.), w klinach: as-du-di, dziś Esdûd, nędzna wioska, około 300 mieszkańców mająca; Aretuza: Ἀρέθουσα, dzisiejsze Er-Restan, budowle bazaltowe. [przypis tłumacza]
A z pewnością nasz Oront za słówko pochwały — Domyślne: „dopomógłby ci skutecznie w twoim procesie”. Poprzedni wiersz zdaje się zapowiadać, że ta sprawa będzie miała następstwa. [przypis tłumacza]
Azrael — anioł śmierci w islamie. [przypis edytorski]
A zresztą… dawno nie żyła. — w rękopisie jest to dopisek na marginesie. [przypis edytorski]
Aztekowie — indiański lud ze środkowego Meksyku, który w XV w. utworzył potężne imperium, podbite w l. 1519–1521 przez Hiszpanów. [przypis edytorski]
azucarillo — cienka laseczka lodu z cukrem. [przypis autorski]
A zwłaszcza, który z nami był i spokrewniony — Austriak (Rakuszanin). [przypis redakcyjny]
Azyą — czytaj: Azyją [jak wyraz trzysylabowy; red. WL]; wiele miejsc podobnych: Antyochia, Etyopia, Emaus itd. [przypis redakcyjny]
Azyą — wyraz czytamy na trzy sylaby; dziś popr. forma D.lp: Azję. [przypis edytorski]
Azyjanin — dziś: Azjata; mieszkaniec Azji. [przypis edytorski]
azyjski — dziś popr.: azjatycki. [przypis edytorski]
azyjskie — dziś popr.: azjatyckie. [przypis edytorski]
azyjskie (…) okraje — krańce Azji. [przypis edytorski]
azyjski (starop. forma) — azjatycki. [przypis edytorski]
azyl — miejsce bezpiecznego schronienia; tu: przytułek. [przypis edytorski]
azylum (daw., z łac. asylum) — azyl, miejsce bezpiecznego schronienia. [przypis edytorski]
azynus (łac. asinus) — osioł. [przypis edytorski]
Azzahra — także: Medina Azahara a. Madinat al-Zahra; arab. kompleks pałacowy w hiszp. Andaluzji, założony w 1. poł. X w. przez kalifa Kordoby Abd ar-Rahmana III i nazwana na cześć jego faworyty jej imieniem (nazwa oznacza dosł. „miasto az-Zahry”); Azahara została splądrowana i zniszczona na początku XI w.; jej ruiny odkryto ponownie po tysiącu lat, w 1911 r. [przypis edytorski]
bąblowiec — pasożyt, gatunek tasiemca, żyjący w jelitach. [przypis edytorski]
bączyć — brzęczeć, wydawać odgłosy właściwe bąkom. [przypis edytorski]
Bądarzewska-Baranowska, Tekla (1838–1862) — kompozytorka polska, autorka popularnej melodii pt. Modlitwa dziewicy. [przypis edytorski]
Bądarzewska-Baranowska, Tekla (1838–1862) — kompozytorka polska, autorka popularnej Modlitwy dziewicy. [przypis edytorski]
bądźcie iści (starop.) — bądźcie więc o tym przekonani. [przypis redakcyjny]
Bądźcie sami swoimi panami — nie idźcie na pasku wrogów swoich, Lacedemończyków, lub tych, co się im w służbę zaprzedali. [przypis tłumacza]
bądź ist (starop.) — [bądź] przekonany. [przypis redakcyjny]
Bądź łaskaw 1500 fr. panu A. — Mickiewiczowi. [przypis redakcyjny]
Bądźmy ustawicznie w Panu naszym, panu Kristusie, który jest prawdziwym Bogiem i żywotem wiecznym — 1 J 5, 20. [przypis edytorski]
Bądźmyż otwarci: nie mamy teatru itd. — w rękopisie zapisane na marginesie. [przypis edytorski]
bądź namiestników, bądź towarzyszów swoich — w innym tłumaczeniu: swoich rządców i komesów. [przypis edytorski]
Bądź pochwalony (…) i zioła — fragment Pieśni słonecznej (nazywanej również Pochwałą stworzenia) św. Franciszka z Asyżu. [przypis edytorski]
bądź poważana, to konieczne — Przypominacie sobie zasadę Beaumarchais'go: „Natura mówi do kobiety: bądź piękna, jeśli możesz, cnotliwa, jeśli chcesz, ale bądź poważana, to konieczne”. Bez poważania we Francji nie ma podziwu, zatem nie ma miłości. [przypis autorski]
Bądź pozdrowiony, o Nilu […] ty dajesz odpoczynek rękom milionów nieszczęśliwych i na wieki utrwalasz świątynie — autentyczne. [przypis autorski]
Bądź spokojny (…) muszę — Tu siłą swego uczucia Alcest przełamuje komizm sytuacji i wznosi się do wyżyn przejmującej dramatyczności. [przypis tłumacza]
bądź to wyschnięcie, gdy okres dojrzewania minął — np. zboże dojrzałe musi wyschnąć, zanim się je sprzątnie z pola. [przypis tłumacza]
Bądź tu, duszo zwycięzcy, wesoła — Słowa ewangeliczne stosujące się do tych, którzy grzechu zawiści przez oczyszczenie się pozbyli. [przypis redakcyjny]
bądź ty Boozem, ja Rutą — aluzja do biblijnej Księgi Ruth; Ruth poślubiła Booza, z którego pola zbierała kłosy jęczmienia, by się wyżywić. [przypis edytorski]
bądźże — daw. konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
bądźże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: bądź koniecznie, bądź wreszcie itp. [przypis edytorski]
bądźże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: bądź koniecznie. [przypis edytorski]
bądźże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
bądźże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
bądźże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
bądź zdrów, holenderski śledziu (daw., pot.) — nic z tego, okazja zniknęła. [przypis edytorski]
bąkać — powiedzieć coś cicho lub niewyraźnie, zacinając się. [przypis edytorski]
Bąka ci przynosim — W oryginale: „Une énorme grive”. Grive, kwiczoł, prawdopodobnie z powodu pokrewieństwa dźwięków, poczytywany jest za synonim człowieka pijanego (gris). Tłumacz sądził, iż wyraz „bąk” z powodu przysłowia „pijany jak bąk” będzie najstosowniejszym dla oddania tej intencji [mowa o bąku zwyczajnym, dużym ptaku wodnym z rodziny czaplowatych; red. WL]. [przypis tłumacza]
bąk a. cyga, fryga — wydrążona kula na pręciku, wokół którego okręcony był sznurek. Bąka wprawiało się w nagły ruch, odciągając sznurek. Zabawa polegała na tym, żeby nie dopuścić do zatrzymania bączka, podtrzymując ruch biczykiem lub kijkiem. [przypis edytorski]
bąkają — gadają. [przypis autorski]
bąk błotny, właśc. bąk zwyczajny — duży ptak wodny z rodziny czaplowatych; w okresie godowym samce wydają niski głos, przypominający ryk krowy. [przypis edytorski]
bąk — duża mucha, żywiąca się krwią końską i bydlęcą; giez. [przypis redakcyjny]
bąki — dudy, piszczałki. [przypis redakcyjny]
bąk — tu: gatunek ptaka. [przypis edytorski]
bąk — tu: małe dziecko. [przypis edytorski]
