Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24831 przypisów.
wypryciać — wydreptać. [przypis redakcyjny]
wypusty (starop.) — wyłogi, brzeg u sukni lub rękawa, inną materią wyłożony. [przypis redakcyjny]
wypuszczać koniowi [rozumie się: wodze] — ruszyć biegiem. [przypis redakcyjny]
wypuszczać koniowi — (rozumie się: wodze) ruszyć biegiem. [przypis redakcyjny]
wypuszczać wodze [koniowi] — ruszyć biegiem. [przypis redakcyjny]
wyrabować — wybrać, wydobyć (materiał kopalny). [przypis redakcyjny]
wyraźliwy (starop.) — wyraźny. [przypis redakcyjny]
wyrazem — tymi słowami, niniejszym przyrzeczeniem. [przypis redakcyjny]
wyrazić postawę — przedstawić czyjeś zachowanie się, naśladować je. [przypis redakcyjny]
wyrazić (starop.) — [tu:] wyrzucić, wybić. [przypis redakcyjny]
wyrazić [z głowy] (daw.) — wybić [por. razić: uderzać]. [przypis redakcyjny]
wyraz — tu: obraz. [przypis redakcyjny]
wyraz — wyrażone, określone. [przypis redakcyjny]
wyrocznia w środku ziem — Delfy. W świątyni delfickiej znajdował się głaz biały, zwany po grecku pępkiem (omphalos), który oznaczał środek Grecji, czy też całej ziemi. [przypis redakcyjny]
wyrostek (daw.) — kilkunastoletni chłopiec. [przypis redakcyjny]
wyruszyć — wydobyć na światło dzienne. [przypis redakcyjny]
wyruszyć — wyrażenie wzięte z języka myśliwych, znaczące: wypłoszyć, wypędzić. [przypis redakcyjny]
wyrzec* — orzec. [przypis redakcyjny]
wyrzucają z zasady swojego przyszłego rządu te słowa — na posiedzeniu sejmowym z d. 21 grudnia 1789 r. w tekście, złożonym Sejmowi przez biskupa Krasińskiego, jako przewodniczącego Deputacji do formy Rządu, Zasad do poprawy Rządu skreślono te słowa, zastępując je na wniosek Ankwicza oświadczeniem, że Rzeczpospolita zabezpiecza stanowi szlacheckiemu wolność i między osobami tego stanu zachowuje równość (art. 1); autorem tekstu projektowanego był nie Krasiński, ale Ignacy Potocki, który w znacznej mierze czerpał wzory z Deklaracji Praw Człowieka (ułożonej już od października 1789 r.) i z rozpraw fr. Zgromadzenia Narodowego nad tą sprawą. [przypis redakcyjny]
wyrzuci z niego ślizkie węże — tj. Sforców, którzy w herbie mieli godło mediolańskie, węże; por. XIII 63, w. 2. [przypis redakcyjny]
wyrzutny — rozrzutny. [przypis redakcyjny]
Wyście uciekli do mnie od złego pana… — Kleiner objaśnia, że scena ta jest „wzorowana na śmierci Wallensteina Schillera: Wallenstein w podobny sposób stara się działać na uczucia żołnierzy, którzy chcą go opuścić”. Powołuje się przy tym na studia S. Dobrzyckiego i K. Kobzdaja (Kazimierza Kolbuszewskiego). [przypis redakcyjny]
wyścigać nieścignioną chęcią — dziś: niedoścignioną; ale w dawniejszej polszczyźnie często nieścigniony (zob. Linde). [przypis redakcyjny]
wyśli — poprawnie: wyszli. [przypis redakcyjny]
Wyśmierzyce — miasto nad Pilicą, na płn.-zach. od Radomia. [przypis redakcyjny]
wysep (daw.) — [dziś r.ż.:] wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw. r.m.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw. r. m.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysepek (daw.) — [dziś r.ż.:] wysepka. [przypis redakcyjny]
wysepek (daw.) — wysepka. [przypis redakcyjny]
wysep (starop. forma) — dziś r.ż.: wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep — wyspa. [przypis redakcyjny]
wyskipić (daw.) — wyrzucić. [przypis redakcyjny]
wyskipieć się (daw.) — wyroić się. [przypis redakcyjny]
Wyskitki — miasteczko na trakcie z Warszawy do Łowicza, w pobliżu puszczy Jaktorowskiej. [przypis redakcyjny]
wyskublić — wybrać się. [przypis redakcyjny]
wysługują — [tu:] bogacą się. [przypis redakcyjny]
wysmarować — wyleczyć. [przypis redakcyjny]
wysmarowawszy się — wyleczywszy się. [przypis redakcyjny]
wysokie chóry — chóry anielskie w niebie. [przypis redakcyjny]
Wysoki Zamek — góra zamkowa wraz z kopcem Unii Lubelskiej. [przypis redakcyjny]
wyspa Płaczu — Ebuda. [przypis redakcyjny]
Wyspy Lukajskie — Wyspy Bahama. [przypis redakcyjny]
wyspy od szczęścia nazwane — Isole di Fortuna; wyspy Kanaryjskie. [przypis redakcyjny]
wyspy szczęśliwe — zapewne Wyspy Kanaryjskie, zwane przez starożytnych insulae Fortunatae. [przypis redakcyjny]
wystąpić — [tu:] wykroczyć; [por.: występek]. [przypis redakcyjny]
wystąpić — [tu:] wykroczyć. [przypis redakcyjny]
wystać (starop.) — oddalić się, wystąpić; por. przystać [tj. przystąpić, dołączyć; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wystać — tu: przeczekać. [przypis redakcyjny]
wystarczy — w drukach: „wystarcza” — poprawił Czubek na podstawie rękopisu. [przypis redakcyjny]
wystawać — zdobywać samym staniem. [przypis redakcyjny]
wystawa w Paryżu — 1 maja 1878 r. została otwarta w Paryżu wielka wystawa powszechna, która pociągnęła za sobą duży napływ obcokrajowców. Zwiedziło ją około dwustu tysięcy cudzoziemców, w tym blisko dwa tysiące Polaków. [przypis redakcyjny]
wystawić sobie (przestarz.) — wyobrazić sobie. [przypis redakcyjny]
wystawić (starop.) — wyłamać. [przypis redakcyjny]
wystawny (starop.) — wspaniały. [przypis redakcyjny]
występnik — przestępca. [przypis redakcyjny]
występ* — występek, przewinienie; tu lm: występy. [przypis redakcyjny]
wysuć (daw.) — wysypać. [przypis redakcyjny]
wysuć — wysypać. [przypis redakcyjny]
wysunie raźna młodzież — należąca do przeciwnej wojewodzie partii; Miecznik grozi tu Wojewodzie tzw. zajazdem. [przypis redakcyjny]
wyswarzyć — wymóc przez kłótnię. [przypis redakcyjny]
wyszczerzył (…) wzrok — wytrzeszczył [oczy; Red; WL]. [przypis redakcyjny]
wyszczezyły [mu] się — znaczenie wyrazu być może w związku z wyr. „wyszczerzać się”, śmiać się. [przypis redakcyjny]
Wyszła i za nią spieszy (…) spina — por. Wergiliusz, Eneida, IV, 136–140 w tłumaczeniu Franciszka Wężyka. [przypis redakcyjny]
wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis redakcyjny]
wyszpocić (daw.) — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszpocić — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszwarcowany — uczerniony. [przypis redakcyjny]
wyszypłać — zwykle: wysypłać, wysupłać i wyszypłać; wydać z sypełka, z ciężkim sercem. [przypis redakcyjny]
wytchnieć (daw.) — odechce ci się. [przypis redakcyjny]
wytchnieć — odechce mu się. [przypis redakcyjny]
wytcze — forma stpol., wytka. [przypis redakcyjny]
wyterminować — wysłowić. [przypis redakcyjny]
wytoki — wyłogi. [przypis redakcyjny]
wytrefiona — pięknie ułożona, sfalowana. [przypis redakcyjny]
wytrwać (starop.) — tu: przetrwać, przetrzymać. [przypis redakcyjny]
wytrząsł — w rękopisie: wytrzął. [przypis redakcyjny]
wytrzymać dług — tu: odzyskać należność z dochodów. [przypis redakcyjny]
wytworny — tu: wytworzony, stworzony. [przypis redakcyjny]
wytyczne — składana duchowieństwu danina w snopach, które już przy wiązaniu na polu od razu wskazywano tyką czyli „wytykano”. [przypis redakcyjny]
wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą [jak koń bez uzdy i wodzy; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą (jak koń bez uzdy). [przypis redakcyjny]
wywierać (starop.) — tu: wybuchać. [przypis redakcyjny]
wywiódłeś — wywiodłeś, udowodniłeś. [przypis redakcyjny]
Wywnętrza go — wykorzystuje, wyzyskuje go. [przypis redakcyjny]
Wywód Pankracego o Bogu, „któremu już śmierci nie będzie” (Dieu vivant), „Bogu ludzkości”, wiąże Kleiner z saintsimonistycznymi pomysłami religijnymi. Kleiner powołuje się na słowa kaznodziei saintsimonistycznego, Transona (”Le Globe” 12 IX 1831). A oto co przynosi wykład XIII Doktryny Saint–Simona: „(…) za przykładem Saint–Simona i w jego imieniu przychodzimy ogłosić, że ludzkość ma przed sobą przyszłość religijną; że religia przyszłości będzie większa, potężniejsza od wszystkich religii przeszłości; że będzie, podobnie jak religie, które ją poprzedziły, syntezą wszystkich idei ludzkości i, co więcej, wszystkich jej sposobów istnienia, że nie tylko opanuje ona porządek polityczny, ale że porządek polityczny będzie w swojej całości instytucją religijną; żadnego już bowiem faktu nie będzie się pojmować poza Bogiem, żaden fakt nie będzie się rozwijał poza boskim prawem; dodajmy jeszcze, że religia obejmie cały świat, albowiem prawo boskie jest powszechne” (s. 447). [przypis redakcyjny]
wywrzeć (starop.) — wypuścić. [przypis redakcyjny]
wyźnik — w chapance nazwa damy. [przypis redakcyjny]
wyżeń (daw.) — dziś popr. forma 2 os. lp trybu rozkazującego: wygnaj, wygoń. [przypis redakcyjny]
wyżenąć (daw.) — wygnać. [przypis redakcyjny]
wyżeniem (daw.) — dziś popr.: wygnamy. [przypis redakcyjny]
wyżgać (daw.) — wygonić. [przypis redakcyjny]
wyżnik — dawna nazwa jednej z kart do gry, dama. [przypis redakcyjny]
wyżniki… niżniki — dawne nazwy figur w kartach. [przypis redakcyjny]
Wyższe nad odblask światło bezpośrednie (…) miłość strawiła — Tu poeta porównuje krąg błogosławionych do odbitej tęczy na niebie, która podobna do pierwszej barwą i kształtem, a jednak świeci mniej żywo. Łuk drugi w stosunku takim jest do pierwszego, jak dźwięk echa do głosu, jaki odbija. Echo strawione miłością do Narcyza, równie jak Irys, czyli tęcza, posłanka Junony, znajoma z mitologii starożytnej. [przypis redakcyjny]
wyższe twory — To jest: obdarzone rozumem i wolną wolą. [przypis redakcyjny]
wyzierać — wyglądać; spoglądać, wychylając się skądś. [przypis redakcyjny]
wyziewy, co z wody i ziemi wznosząc się w chmury stają się ciepłemi — Wyżej już objaśniliśmy, że według fizycznej teorii poety, burze tylko przez wybuch wyziewów z ziemi i wody powstają, że te wyziewy przez słońce do chłodnej sfery eteru podniesione stają się deszczem, który spadając na ziemię, karmi wszystkie strumienie i rzeki. [przypis redakcyjny]
wyzobić (daw.) — wyjeść, wydziobać. [przypis redakcyjny]