Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158409 przypisów.
wylatał — dziś popr. forma: wylatywał. [przypis edytorski]
wylawszy na mnie zlewek swej niegodziwości — często praktykowaną w Grecji formą obrazy było wylewanie komuś na głowę naczynia nocnego. [przypis tłumacza]
wylazła — w innych wydaniach drukowano w klamrze słowo „łysnęła”; zmieniono za wydaniem: J. Słowacki, Dzieła wszystkie, red. Juliusz Kleiner, Wrocław 1960, t. XII, cz. 1, s. 259. [przypis edytorski]
wylęgać — kierować procesem wylęgania się jakiejś nowej istoty; doprowadzać do wylęgu. [przypis edytorski]
wylęgnione — wylęgnięte; te, które się wylęgły. [przypis edytorski]
wylęże — dziś popr.: wylęgnie. [przypis edytorski]
wyleci jak kruk — chodzi tu o generała Jana Krukowieckiego (1772–1850), odznaczonego Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari, Orderem Obojga Sycylii, Komandora Legii Honorowej. Rozpoczynał karierę w wojsku austr., a kontynuował w armii fr. i armii Księstwa Warszawskiego, brał udział w kampaniach napoleońskich (został ranny pod Smoleńskiem), po Kongresie Wiedeńskim pozostał w wojsku Królestwa Polskiego. Po wybuchu powstania listopadowego dowodził wojskami powstańczymi m.in. w zwycięskiej bitwie pod Białołęką, jednakże jego niesubordynacja wobec rozkazów gen. Chłopickiego w rozgrywającej się tego samego dnia (25 II 1831) bitwie pod Olszynką Grochowską przesądziła prawdopodobnie o klęsce Polaków. Następnie Krukowiecki został gubernatorem Warszawy, a pod koniec powstania przewodniczył Rządowi Narodowemu, a faktycznie również był wodzem wojsk powstańczych. Konserwatysta (ideowo zajmował stanowisko przeciwstawne wobec poglądów np. Lelewela czy Mochnackiego), był przeciwny prowadzeniu dalszej walki z Rosją, zajął się raczej pertraktacjami z Paskiewiczem dotyczącymi warunków kapitulacji, nie przygotował właściwie obrony Warszawy. Krukowiecki nie opuścił jednak, jak sugerują słowa dramatu „rycerzy ginących”. Po kapitulacji Warszawy pozostał w mieście, a po upadku powstania przebywał na zesłaniu w Jarosławiu i Wołogdzie do 1834 r. Następnie powrócił do Królestwa, by do końca życia zajmować się już tylko gospodarowaniem w majątku żony. [przypis edytorski]
wyleczył cały lud z ukąszenia małych wężów, jedynie ukazując się na na końcu laski — podczas wędrówki przez pustynię na polecenie Boga Mojżesz wykonał miedzianego węża i umieścił go na drzewcu, a każdy ukąszony Izraelita, który spojrzał na niego, nie umierał od jadu (Lb 21, 8–9). [przypis edytorski]
wylegać — wychodzić. [przypis edytorski]
wylega się — dziś: wyleguje się. [przypis edytorski]
wylekujcie — wyleczcie. [przypis edytorski]
wyleli — dziś popr. forma 3 os. lm cz.przesz.: wylali. [przypis edytorski]
wyleniać się (gw.) — wyłaniać się. [przypis edytorski]
wylewanie się energii artystycznej (…) skojarzone z poszukiwaniem „duchowej przygody” — J. Zagórski, Szkice, Kraków 1958, s. 61. [przypis autorski]
wylewny — demonstracyjnie okazujący uczucia. [przypis edytorski]
wylewny — okazujący uczucia w wyrazisty sposób. [przypis edytorski]
wylew — przen.: zwierzanie się z uczuć. [przypis edytorski]
wyleżeć się (starop.) — wyleczyć się. [przypis redakcyjny]
wyleżeć się z ran (starop. forma) — wyleczyć się. [przypis redakcyjny]
wylicy-sie — wyleczy się. [przypis redakcyjny]
wylina — pusta skóra pozostała po linieniu węża. [przypis edytorski]
wylina — wylinka; stara skóra, którą zrzucił np. wąż. [przypis edytorski]
wylizie (gw.) — wylezie (pot.). [przypis edytorski]
wylosowywano którąś z nich i ta — centuria w ten sposób wylosowana zwała się praerogativa, ponieważ była pierwszą, którą pytano o jej głos, i stąd to pochodzi wyraz prerogatywa. [przypis autorski]
wylot (daw.) — rękaw kontusza (staropolskiego wierzchniego stroju męskiego) rozcięty po wewnętrznej stronie. [przypis edytorski]
wyloty (daw.) — szerokie, rozcięte rękawy kontusza (staropolskiego wierzchniego stroju męskiego). [przypis edytorski]
wyloty — rękawy kontusza, rozcięte i zwisające luźno lub zarzucane na plecy. [przypis edytorski]
wyloty — szerokie, rozcięte rękawy kontusza. [przypis edytorski]
wyloty — szerokie, rozcięte rękawy kontusza, w czasie walki zarzucane na plecy, żeby nie przeszkadzały. [przypis edytorski]
wyludłe — dziś popr.: wyludnione. [przypis edytorski]
Wyludnił całe okolice, a obywatele tłumami uciekali z pieleszy ojczystych, chroniąc się do eparchii obcych — na tych faktach urywają się Starożytności. [przypis tłumacza]
wyluminować (daw., z łac.) — wyświecić, wypędzić publicznie kogoś skądś. [przypis edytorski]
wymagać po czym a. kim — dziś popr.: wymagać od czego a. kogo. [przypis edytorski]
wymagalni — dziś popr.: wymagający. [przypis edytorski]
Wymaga to tylko trzech rzeczy, że przekręcę słowa Bismarcka: Pracy, pracy i jeszcze raz pracy — trawestacja powiedzenia: „Żeby prowadzić wojnę potrzeba trzech rzeczy: pieniędzy, pieniędzy i pieniędzy”, przypisywanego najczęściej Raimondowi Montecuccolemu (1609–1680), cesarskiemu feldmarszałkowi i teoretykowi wojskowości. [przypis edytorski]
wymamić a. wymanić (daw. pot.) — wyłudzić, uzyskać podstępem lub natrętnymi prośbami. [przypis edytorski]
wymanić (daw. pot.) — wyłudzić, dzięki oszustwu czy napraszaniu się dostać coś, co się nie należy. [przypis edytorski]
wymanić (daw.) — wyłudzić. [przypis edytorski]
wymanić (daw.) — wyłudzić, uzyskać podstępem lub natrętnymi prośbami. [przypis edytorski]
wymanić, manić (gw.) — wyłudzić, bałamucić. [przypis edytorski]
wymarłych i zrekonstruowanych przez Owena olbrzymich ptaków Nowej Zelandii — mowa o moa, wielkich nielotnych ptakach zamieszkujących Nową Zelandię od plejstocenu do ok. XIV–XV w., kiedy przybyli Maorysi wytępili je polowaniami. [przypis edytorski]
Wymarsz Uderzenia — utwór funkcjonował też jako piosenka z melodią Bronisława Konopczyńskiego, wykorzystana w serialu Kolumbowie na podstawie powieści Romana Bratnego. [przypis edytorski]
wymawiać (daw.) — zastrzegać. [przypis edytorski]
wymawiać — tu: umówić się, zgłosić nową regułę zabawy. [przypis edytorski]
wymawiać — tu: usprawiedliwiać; por.: wymówka. [przypis edytorski]
wymawiać — tu: ustalać reguły zabawy; prosić o przerwę, aby omówić zmianę reguł zabawy. [przypis edytorski]
wymawiasz się wewnętrznym głosem bóstwa — Sokrates twierdził, że słyszy w duszy głos bóstwa, które często, gdy ma uczynić jakiś fałszywy krok, przestrzega go i odwodzi od tego zamiaru, a nigdy do niczego nie zachęca. Sokrates zwał to bóstwo dajmonion. Tłumaczą dziś niektórzy, że to sumienie, inni, że to takt lub intuicja człowieka o wysokiej moralności; inni jeszcze inaczej. [przypis tłumacza]
wymazanego z list obywatelstwa — zarządzano od czasu do czasu rewizję list obywatelskich, zwłaszcza gdy potrzebowano pieniędzy, gdyż fałszywie wpisanych sprzedawano w niewolę. Obywatelstwo Aten uchodziło za wielki zaszczyt i stąd nieporządki w listach. [przypis tłumacza]
wymędrować — tu: zaplanować. [przypis edytorski]
wymiarkować (daw.) — zauważyć, zrozumieć, zorientować się. [przypis edytorski]
wymiarkować (daw.) — zorientować się. [przypis edytorski]
wymiarkować (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
wymiarkować (daw.) — zrozumieć, zorientować się. [przypis edytorski]
wymienia złotem / Uroszony rolniczym owoc ziemi potem — wymienia na złoto owoc ziemi uroszony potem [tj. okupiony trudem] rolniczym. [przypis edytorski]
[Wymienione w dedykacji osoby stanowią cały ówczesny episkopat polski; red. WL.]
Zgodnie się objaśniają ze źródeł znajomych imiona czterech tych biskupów:
Szymon, od lat może 10 biskup płocki, w dacie domyślnej pisania Kroniki, który 21 lat na urzędzie swym przetrwał, licząc od roku 1108 do 1129, według Łubieńskiego;
Paweł, biskup kruszwicki (u Damalewicza zwany Paulinem), który po 12 latach pasterskiego urzędowania, dokonywał życia niedługo;
Maur, biskup krakowski (i to świadek w drażliwej kwestii o winę lub niewinność drugiego z kolei wstecznej poprzednika Stanisława, pomiędzy laty 1109–1118);
Żyrosław, od roku 1100 biskup wrocławski.
[przypis tłumacza]
wymierzyć kogo (starop.) — dziś: wymierzyć w kogo (drzewem, tj. kopią). [przypis edytorski]
wymiszkowany — wykastrowany. [przypis edytorski]
wymizerować się — dziś popr. forma: wymizernieć. [przypis edytorski]
wymówić (daw.) — zastrzec sobie w umowie. [przypis edytorski]
wymówić — tu: umówić się, wyznaczyć sobie cel. [przypis edytorski]
wymówić — tu: umówić się, zastrzec. [przypis edytorski]
wymówić — tu: zastrzec sobie, umawiając się. [przypis edytorski]
wymówiwszy sobie — wyprosiwszy sobie, uzyskawszy na mocy pertraktacji. [przypis edytorski]
wymówka, jaką Dicearch czyni samemu Platonowi — Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, IV, 33 i 34. [przypis tłumacza]
wymówny nauczyciel Cezara wyrzekł już, że i niewolnik jest człowiekiem (…) ani miłość okazana upadla — Listy Seneki [Seneka, Listy Moralne do Lucyliusza 47; autor, Lucjusz Anneusz Seneka (Młodszy), był wychowawcą cesarza Nerona i jednym z głównych doradców w pierwszych latach jego panowania]. [przypis autorski]
wymoczek (biol.) —- dziś: orzęsek, typ pierwotniaków zaliczanych do królestwa protistów. [przypis edytorski]
wymoczek (biol.) — dziś: orzęsek, typ pierwotniaków zaliczanych do królestwa protistów (rozmaitych organizmów różnych od zwierząt, roślin i grzybów); najbardziej znanymi przedstawicielami są pantofelek i wirczyk. [przypis edytorski]
wymoderować się — uszykować się. [przypis redakcyjny]
wymonderować się — oporządzić się, stanąć w gotowości bojowej. [przypis redakcyjny]
wymowa — tu: krasomówstwo, umiejętność przemawiania. [przypis redakcyjny]
wymowa — tu: retoryka. [przypis edytorski]
wymownie i z zapałem — w oryginale niem. mit überschwenglicher Begeisterung: z bezgranicznym zapałem. [przypis edytorski]
wymowny herb Filipa Tricouillard — można domyślać się, że obraz na tarczy był związany z nazwiskiem (przezwiskiem) właściciela: Tricouillard oznacza mężczyznę o trzech jądrach (od fr. la couille: jądro). [przypis edytorski]
wymowny* — od wyrazu: wymowa oznaczającego retorykę, oratorstwo; Cicero znany był jako znakomity mówca. [przypis redakcyjny]
wymowny — tu: gadatliwy, lubiący dużo mówić. [przypis edytorski]
wymunderować się — pozbierać się. [przypis redakcyjny]
wymunderować się — pozbierać się; zabrać wszystkie swoje rzeczy. [przypis redakcyjny]
wymustrować — dziś: wymusztrować; wyćwiczyć. [przypis edytorski]
wymyśleć — dziś popr. wymyślić. [przypis edytorski]
wymyśleć — popr.: wymyślić. [przypis edytorski]
Wy myślicie, że to nasze, a ja powiadam, że to ich — „Nasze” — jerozolimskie, „ich” — babilońskie [przypis tłumacza]
wymysł owego starożytnego malarza, który w ofierze Ifigenii, mając wyobrazić żałobę (…) — Pliniusz, Historia naturalna, XXXV, 73; Cyceron, Mówca, 20, 78. [przypis edytorski]
wyńdzie a. wynidzie (starop. forma) — dziś 3.os. lp cz.przysz: wyjdzie. [przypis edytorski]
wyńdziecie (starop. forma) — wyjdziecie. [przypis edytorski]
wyńdzie (gw.) – wyjdzie. [przypis edytorski]
wyńdzie (starop. forma) — dziś 3.os.lp cz. przysz.: wyjdzie. [przypis edytorski]
wyńdzie (starop. forma) — wyjdzie. [przypis edytorski]
wyńdzie (starop. forma) — wyjdzie; tu: przejrzeje. [przypis edytorski]
wynachodzić (daw.) — wynajdować. [przypis edytorski]
wynachodzić (daw.) — wynajdywać, wyszukiwać. [przypis edytorski]
wynaglony — tu: zorganizowany w pośpiechu. [przypis edytorski]
wynagroda — dziś popr.: nagroda a. wynagrodzenie. [przypis edytorski]
Wynagrodzić rodzice — dziś popr. forma B. lm: wynagrodzić rodziców. [przypis edytorski]
wynajdzi (starop.; daw. forma W. lp) — wynajdź. [przypis redakcyjny]
Wy — Najpierw w Rzymie wprowadzony był zwyczaj do pojedynczej osoby w znak uszanowania przemawiać: Wy. Landino zapewnia, że już za jego czasów ta forma mowy wyszła z użycia. Tym „Wy” pozdrawia teraz poeta swojego prapradziada w dowód głębokiego uszanowania. Ale Beatrycze, która, najprawdopodobniej, że o świeckich rzeczach toczy się rozmowa, dlatego stoi na stronie, uśmiechem zwraca uwagę poety, że tu użycie tego „Wy” jest niestosowne: jak w romansie rycerskim wspomnianym w znanym z Piekła ustępie Franczeski z Rimini, służebnica przy pierwszym pocałowaniu kochanka przez Ginewrę, kaszlem swoją panią ostrzegła. [przypis redakcyjny]
wynalazca in spe (łac.) — przyszły wynalazca. [przypis redakcyjny]
Wynalazek Cecyny dla przesyłania nowin rodzinie (…) — Pliniusz, Historia naturalna, X, 24. [przypis tłumacza]
wynalazek Fenicjan — alfabet. [przypis edytorski]
wynalazek nowego utrzyjzadka — Bystrość uczonych komentatorów miała w tym rozdziale szerokie pole do dociekań. Jeden z nich twierdzi, iż autor ma tu na myśli samowolę Franciszka I i obchodzenie się jego z różnymi przywilejami, z których czynił użytek, jak wskazano w tytule rozdziału; drugi dopatruje się w tym aluzji do licznych kochanek króla! [przypis tłumacza]
Wynaleźć taką formę stowarzyszenia, która by broniła i chroniła osobę i dobra każdego stowarzyszonego za pomocą całej wspólnej siły, a w której to formie każdy, jednocząc się ze wszystkimi, słuchałby jednak samego siebie i był tak samo wolny jak przedtem — sformułowanie zasadniczego problemu Umowy społecznej: W jaki sposób pogodzić w organizacji społecznej wzajemne zjednoczenie wszystkich z wolnością jednostek. — Definicja wolności na podstawie tego ustępu brzmi: „Wolność polega na słuchaniu samego siebie”. [przypis tłumacza]
