Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2332 przypisów.
utracać — dziś popr.: tracić. [przypis edytorski]
utracać — dziś: tracić. [przypis edytorski]
utracił trzy podstawy na których wisiał; zostało dwie — dziś popr.: utracił trzy podstawy, na których wisiał; zostały dwie. [przypis edytorski]
Utracona — nowy przekład szóstego tomu W poszukiwaniu straconego czasu powstał w oparciu o dwa wydania oryginału: (1) La Fugitive z trzytomowej edycji Bibliothèque de la Pléiade, pod redakcją P. Claraca i A. Ferré (Gallimard, Paris 1954) oraz (2) Albertine disparue, pod redakcją N. Mauriac i E. Wolffa (Grasset, Paris 1987), tekst częściowo poprawiony przez Prousta, opracowany na podstawie oryginału maszynopisu, który w roku 1986 odnaleziono w archiwum bratanicy autora, Suzy Mante-Proust. Obecne wydanie polskie zawiera zarówno fragmenty dopisane, jak i fragmenty skreślone w maszynopisie ze względu na to, że Proust nie redagował tekstu systematycznie ani nigdy nie ukończył tej pracy. Niektóre ustępy zostały przestawione zgodnie ze wskazówkami autora, a wszystkie jego poprawki odnotowano w przypisach. [przypis tłumacza]
utrafiać — tu: pasować. [przypis edytorski]
utraktować (daw.) — uraczyć, ugościć. [przypis edytorski]
utrapieńcy — prześladowcy. [przypis redakcyjny]
utrapioną była (starop. forma) — daw. konstrukcja z N.; dziś z M.: utrapiona była. [przypis edytorski]
utrapiony — tu: nieszczęścliwy, zmagający się z kłopotami. [przypis edytorski]
utraque civis (łac.) — podwójnie jestem obywatelem. [przypis redakcyjny]
utrata (starop.) — koszt, rozrzutność. [przypis edytorski]
utrata (starop.) — tu: marnotrawstwo. [przypis edytorski]
utratny — rozrzutny. [przypis redakcyjny]
utrecht — rodzaj aksamitu używany do obicia mebli. [przypis edytorski]
utrecht — rodzaj aksamitu używany do obicia mebli. [przypis redakcyjny]
utrefić — ufryzować. [przypis edytorski]
utrefić — ułożyć w loki. [przypis edytorski]
utrefiony (daw.) — ufryzowany. [przypis edytorski]
utrefiony (daw.) — ułożony, ufryzowany. [przypis edytorski]
utrefiony (daw.) — ułożony w loki. [przypis edytorski]
utrefiony — ufryzowany. [przypis edytorski]
utrefiony — ułożony z wykwintem; ufryzowany. [przypis edytorski]
Ut, re, sol, la, mi, fa — system solmizacji, sylab stosowanych w nauce śpiewu, pierwotnie zaczynał się od „ut”, w XVII w. zastąpionego przez „do”. [przypis edytorski]
utresować — dziś: wytresować. [przypis edytorski]
utroque excellere (łac.) — w obu rzeczach celować. [przypis redakcyjny]
utroskany — dziś: zatroskany. [przypis edytorski]
Ut (…) rubor — Catullus, Carmina 65, 19. [przypis tłumacza]
utruda — zmęczenie, trud. [przypis edytorski]
utrumque (łac.) — jedno i drugie; tu: armaty i piechotę. [przypis redakcyjny]
utrumque necessarium (łac.) — jedno i drugie potrzebne. [przypis redakcyjny]
utrum virgo Maria semen emiserit in copulatione cum Spiritu Sancto (łac.) — czy Maria Panna wydzieliła nasienie podczas stosunku z Duchem Świętym. [przypis edytorski]
u trupa Sabinusa rzuconego na Gemonije, jeden wierny pies tylko pozostał — Dio Cassius [Historia rzymska LVIII, 1]. [przypis autorski]
Utrwalają również termin „Młoda Polska” jej likwidatorzy — por. K. Wyka, Syntezy i likwidacje Młodej Polski, „Twórczość” 1960, nr 10. [przypis autorski]
utrzeć (starop.) — obetrzeć, przetrzeć, wytrzeć. [przypis edytorski]
utrzem (forma 1 os. lm cz. przysz.) — dziś: utrzemy. [przypis edytorski]
utrzy — dziś popr. forma trybu rozk.: utrzyj. [przypis redakcyjny]
utrzymać — tu: utrzymać się. [przypis edytorski]
utrzymanka — kobieta na utrzymaniu mężczyzny jako jego kochanka. [przypis edytorski]
utrzymują stoicy, iż natura sama postępuje przeciw sprawiedliwości (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Arystyppa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 92 i 99. [przypis tłumacza]
utrzymywało państwo w Koryncie… — w wojnie beocko-korynckiej przeciw Sparcie utworzyła się po śmierci Lizandra pod Haliartos liga Beocji, Aten, Koryntu i Argos z radą związkową w Koryncie. [przypis tłumacza]
Utrzymywano, że przez zmianę trybu żywienia matki określać można płeć dziecka; próbowano wykazać, że niemal 3/5 ludzi genialnych było dziećmi pierworodnymi — profesor Schenk w Wiedniu i profesor Axenfeld w Perugii. Poglądy obu należą jeszcze do bardzo wątpliwych hipotez. Lecz w tym wypadku, jak i w wielu innych, okazać się może, że śmiałe hipotezy prowadzą do nowych odkryć. [przypis autorski]
ut salvat (łac.) — aby uratować. [przypis edytorski]
Ut satius (…) velle (łac.) — „Tak, iż lepiej w spokoju być uległym władzy,/ Niźli chcieć władać państwem” (Lucretius, De rerum natura, V, 1126; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Ut sciatis quod filius hominis habet (…) (łac.) — Mk 2, 10: „Iżbyście wiedzieli, że Syn człowieczy ma władzę odpuszczania grzechów, powiadam tobie: wstań”. [przypis tłumacza]
Ut sciatis… tibi dico: Surge (łac.) — Por. fragm. 674. [przypis tłumacza]
utseć nosa — dziś raczej: wytrzeć nos; wyrażenie „utrzeć nosa” ma współcześnie inne znaczenie: 'dać komuś nauczkę'. [przypis edytorski]
Ut sis contentus temetipso et ex te nascentibus bonis (łac.) — Seneka, List XX. 8 de Haer. Pelag. V, 1. „Abyś był zadowolony z siebie samego i z dóbr rodzących się z ciebie”. [przypis tłumacza]
Ut tandem (…) mei — Ovidius, Tristia, III, 3, 14. [przypis tłumacza]
ut tragici (…) non possunt — Cicero, De natura deorum I, 20. [przypis tłumacza]
ut ventri bene sit et iis, quae sub ventre sunt (łac.) — aby dobrze było brzuchowi oraz temu, co znajduje się poniżej brzucha. [przypis edytorski]
ut videbitis (łac) — jak zobaczycie. [przypis edytorski]
Ut videntibus arrident, ita flentibus adflent / Humani vultus (łac.) — Oblicza ludzkie śmieją się na widok śmiechu, a płaczą na widok płaczu (Horacy, Ars poetica 101–102). [przypis tłumacza]
Ut videntibus arrident, ita flentibus adflent — jezuita Sanadon umieścił adsunt zamiast adflent. Pewien miłośnik Horacego twierdzi, że za to wypędzono jezuitów. [przypis autorski]
Ut vinum (…) dari — Cicero, De natura deorum, III, 27. [przypis tłumacza]
utwierdzenie (daw.) — umocnienie. [przypis edytorski]
utwierdzić podążył starożytne areopagu kolumny — mowa o reformach Solona, wzmacniających pozycję Aeropagu. [przypis edytorski]
utwierdzone — stałe, niezmienne. [przypis redakcyjny]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Do Chmury. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Epitafium Kosowi. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Epitafium Wojciechowi Kryskiemu. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg trzecich pt. Nagrobek Gąsce. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg trzecich pt. Nagrobek jej M. P. wojewodzinej lubelskiej. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg trzecich pt. O miłości (Głód a praca miłość kazi…). [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Do przyjaciela (Nie frasuj sobie, przyjacielu, głowy…). [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Epitafium Andrzejowi Bzickiemu, kasztelanowi chełmskiemu. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Nagrobek Mikołajowi Trzebuchowskiemu. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Nagrobek Stanisławowi Zaklice z Czyżowa. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Na most warszewski. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. Ofiara (Pafijej swe zwierciadło Lais poświęciła…). [przypis edytorski]
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg wtórych pt. O kapelanie. [przypis edytorski]
Utwór odnosi się zapewne do Stanisława Sobka, podskarbiego koronnego i kasztelana sandomierskiego (zm. 1569), do którego w sprawach pieniężnych zwracał się m.in. Piotr Rojzjusz w swoich Carmina, II 69. [przypis redakcyjny]
Utwór ten jest sonetem, czyli wierszem o specjalnym układzie rymów. Składa się z dwóch strof czterowersowych i dwóch - trzywersowych. Gatunek sonetu wykorzystywany był przede wszystkim przez poetów tworzących lirykę miłosną (por. Sonety do Laury Francesco Petrarki) i refleksyjną (por. Sonety krymskie Mickiewicza). [przypis edytorski]
Utwór zacytowany przez Piotra Statoriusa–Stojeńskiego w jego gramatyce, powstać musiał przed lipcem 1567. [przypis redakcyjny]
utwory Żmichowskiej (…) doczekały się świeżych wydań — Boy-Żeleński, Romans Gabryelli (Ludzie żywi, 1929); Czy to powieść?, Biała Róża (Dom książki polskiej, 1929) z przedmową Boya-Żeleńskiego; Poganka (Dom książki polskiej, 1929) i Poganka z przemową Boya-Żeleńskiego (Biblioteka Narodowa, 1929). [przypis redakcyjny]
utworzyć podczas marszu czworobok hoplitów, aby nasze tabory i liczna czeladź były w bezpieczniejszym miejscu — jeśli wojsko maszeruje w czworoboku, to tren chowa się w jego środek. [przypis tłumacza]
utykać — kuleć. [przypis edytorski]
utyka — zatyka, uszczelnia. [przypis redakcyjny]
utylitarny — mający na celu przysparzanie praktycznej korzyści, pożytku. [przypis edytorski]
utylitarny — użytkowy. [przypis edytorski]
utylitarysta — człowiek kierujący się przekonaniem, że najważniejsza jest praktyczna użyteczność; pragmatyk. [przypis edytorski]
utylitaryzm — stanowisko filozoficzne, za najwyższą wartość uznające użyteczność, w tym społeczne głównie znaczenie sztuki. [przypis edytorski]
utyski — utyskiwania, narzekania, lamenty. [przypis edytorski]
utyskiwać — narzekać. [przypis edytorski]
utyskiwanie — narzekanie. [przypis edytorski]
utyskiwanie — skarga, narzekanie. [przypis edytorski]
utysk — utyskiwanie; skarżenie się, ubolewanie. [przypis edytorski]
uva acerba (łac.) — kwaśne winogrona. [przypis redakcyjny]
uwabny (daw., środ.) — wabiący głosem (używane w odniesieniu do przyuczania ptaka łowczego do powrotu na głos myśliwego). [przypis edytorski]
uwadzić — dziś: zawadzić. [przypis edytorski]
uwadzić — tu: zawadzić. [przypis edytorski]
uwadziłam — zawadziłam, zaczepiłam. [przypis edytorski]
Uwaga autora — Przedmowy tej nie ma w pierwszych wydaniach. Jest ona odpowiedzią na współczesne krytyki, które widziały zniewagę rządu, niemal zbrodnię obrazy majestatu w tym, aby ktoś nie uznawał cnoty jako podstawy monarchii. (Przyp. tłum.). [przypis tłumacza]
uwag[a] Leopolda, że część pierwsza „Etyki” nie posiada wyjątkowo przedmowy — J. H. Leopold, Ad Spinozae „Opera Posthuma”, 1902, 48. [przypis tłumacza]
Uwaga sceniczna — w Folio nie ma żadnej wskazówki scenicznej, ale tak mniej więcej akcja musiała wyglądać w teatrze szekspirowskim. Jej oznaczenie pochodzi od wydawców XVIII w. [przypis tłumacza]
uwaga — wzgląd. [przypis edytorski]
uwagę czy zarzut, który (…) niegdyś robiłem autorowi Snu (…) — w opowiadaniu tem trzeba przestawić nazwiska: autor Snu, Krasiński, odczytał go w r. 1838 Słowackiemu. Poemat ten wyszedł w r. 1852 w Lesznie pod tyt.: Sen. Pieśń z niedokończonego poematu, wyjęta z pozostałych rękopismów po śp. J. S. W ten sposób poddane czytelnikom przypuszczenie o autorstwie Słowackiego powyższe opowiadanie miało podtrzymać i ustalić, uwalniając właściwego autora od szykan policji rosyjskiej, których się wiecznie obawiał. [przypis redakcyjny]
uwagi — dziś popr.: uwagami. [przypis edytorski]
uwagi, które przytacza z niego Servius — Ad Ter. 7 lib. II Aeneid.; a mianowicie ad ver. 183 lib. XI. Nie popełnilibyśmy zatem niesprawiedliwości, gdybyśmy szereg zaginionych pism tego męża tym jeszcze dziełem pomnożyli. [przypis redakcyjny]
Uwagi o rządzie Polski — tytuł polskiego tłumaczenia stanowiącego podstawę niniejszej publikacji brzmi: Uwagi nad rządem Polski, w oryginale jest to: Considérations sur le gouvernement de Pologne. Traktat funkcjonuje w Polsce także pod tytułem, pod którym opublikowano późniejsze tłumaczenie: Uwagi o rządzie polskim. [przypis edytorski]
uwagi pewnego dostojnego księcia krwi — mowa o Kondeuszu „Wielkim”. [przypis tłumacza]
