Dzieciaki korzystające z Wolnych Lektur potrzebują Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas jedynie 416 osób.
Aby działać, potrzebujemy 1000 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy redakcji źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7465 przypisów.
Νέ-µε-σις (gr.) — Ne-me-sis (fatum, zemsta). [przypis autorski]
Не могу мοлчать (ros.) — Nie mogę milczeć, traktat Tołstoja z 1908 roku. [przypis edytorski]
νόμοις ἒπεσθαί τοίσιν εγχώροις κάλον (gr.) — „Słuchać praw kraju przystoi krajowcom” (Hugo Grotius, Excerpta ex tragoediis et comoediis graecis; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Nájdzie (gw.) — znajdzie. [przypis edytorski]
Naaa! schlaft i nit (zniekszt. niem.) — nie, nie śpię. [przypis edytorski]
Naama (hebr. dosł.: przyjemny) — córka Lameka, descendenta Kaina, siostra Tubal-Kaina (Rdz 4,22). [przypis edytorski]
na Amazyasie królu. Gdy na pogańskie ludzie Seirskie wojsko zbierał, dał sto kamieni śrebra heretykom z Izraela i wywiódł ich sto tysięcy na pomoc do boju (…) posłuchawszy proroka, z swoim samym, acz małym ludem, pobił Seirany i wielkie zwycięstwo otrzymał — zob. 2 Krn 5, 12. [przypis edytorski]
Na Anioł Pański biją dzwony — wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera. [przypis edytorski]
na Anne — w dniu św. Anny, obchodzonym w kościele katolickim 26 lipca. [przypis edytorski]
Na Antoniusza korzyść mógłbym wiele dokonać, alebym go tym obraził, a ta obraza byłaby mych czynów mogiłą — Antoniusz rzeczywiście odebrał Wentydiuszowi dowództwo, chociaż zezwolił mu na odbycie triumfu. [przypis tłumacza]
na awantaż (z fr.) — na lepsze. [przypis edytorski]
nabab — bogacz. [przypis edytorski]
nabab — książę indyjski, przen.: wielki bogacz; w XVIII w. nababami zaczęto nazywać ludzi, którzy wracali do Europy z Indii ze zdobytym tam wielkim majątkiem, z którym się manifestacyjnie obnosili i wykorzystywali go do awansu społecznego. [przypis edytorski]
nabab — przen.: wielki bogacz. [przypis edytorski]
nababski — właściwy nababowi, tj. bogaczowi (od tytułu muzułmańskiego księcia w Indiach, zwł. w Bengalu). [przypis edytorski]
Nabab — tu: powieść Alfonsa Daudeta wyd. w 1877, o naiwnym bogaczu otoczonym przez chciwych pochlebców; polityk François Bravay (1817–1874) posłużył autorowi za model głównego bohatera. [przypis edytorski]
nabab — tytuł muzułmańskiego księcia w Indiach, zwłaszcza w Bengalu; przen.: wielki bogacz. [przypis edytorski]
na baczeniu (daw.) — na uwadze. [przypis edytorski]
na bajki poszły (daw.) — [tu:] były podobne do bajek, wyglądały jak bajki. [przypis redakcyjny]
na Bałkanie — dziś popr.: na Bałkanach. [przypis edytorski]
na bałykach a. na bałyku (daw.) — na czworaka (tj. na kolanach, podpierając się rękoma); por. daw. bałykować: raczkować (o dziecku), chodzić na czworaka. [przypis edytorski]
na bałyku (daw.) — na czworakach. [przypis edytorski]
na bałyku — na czworakach. [przypis edytorski]
na bałyku (reg.) — na czworakach, raczkując. [przypis edytorski]
Nabal — wg Biblii bogaty człowiek żyjący w Maon. Posiadał wielkie stada owiec i kóz. Jego żoną była Abigail (1Sm 25,2–3). [przypis edytorski]
na bandos — na roboty sezonowe poza miejscem stałego zamieszkania. [przypis edytorski]
na barkiśmy wzięli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: wzięliśmy na barki. [przypis edytorski]
nabarziej (starop. forma) — dziś: najbardziej. [przypis edytorski]
Nabatejczycy — Ναβαταίοι, LXX Ναβαιώθ, Ναβεώθ, נְבָיוֹת (Rdz 25, 13), w klinach: Nabatu, Nabaitai, szczep arabski wysokiej kultury, stolica ich Petra. [przypis tłumacza]
nabatejskie królewstwo — Arabia skalista. [przypis redakcyjny]
nabatejski — właściwie arabski; Ariost używa jednak tego wyrazu w znaczeniu ogólniejszym: wschodni. [przypis redakcyjny]
nabęckać się — objeść się. [przypis autorski]
nabezpieczniej (starop.) — najśmielej. [przypis redakcyjny]
na bezrok — r. 1622. [przypis redakcyjny]
na bezrok — w przyszłym roku. [przypis edytorski]
na bezwładnym rozsądku, tzn. na potrzebie zatrzymania się (…) w cofaniu — Regressus in infinitum: udowadnianie lub wyprowadzanie w nieskończoność, bez możności zatrzymania się przy czymś bezwarunkowym. [przypis tłumacza]
na białych kamieniach — na kamiennych ławach. [przypis edytorski]
nabić (pot.) — zbić, wielokrotnie uderzając. [przypis edytorski]
nabicie — nabój. [przypis redakcyjny]
Nabielak, Ludwik (1804–1883) — poeta, krytyk literacki i dziennikarz, organizator nieudanego ataku na Pałac Łazienkowski w pierwszym dniu Powstania Listopadowego. [przypis edytorski]
nabier (gw.) — nabrana część. [przypis edytorski]
nabi — natchnieni kaznodzieje. [przypis autorski]
nabiodrek — część zbroi osłaniająca biodra. [przypis edytorski]
Nabis (zm. 192 p.n.e.) — król spartański (od 207 p.n.e.), ostatni władca niezależnej Sparty; przeprowadził reformy społ.; po II wojnie macedońskiej zaatakowany Związek Achajski i Rzymian (wojna lakońska, 195 p.n.e.), mimo utraty terytorium utrzymał ufortyfikowaną Spartę; podstępnie zamordowany. [przypis edytorski]
na bitwę pod Akcjum — rok 31 p.n.e.; właściwie „na wojnę”, Ἀκτιακοῦ πολέμου. [przypis tłumacza]
nabi (z hebr.) — mówca, prorok. [przypis edytorski]
na bliskie swoje — dziś popr.: na swoich bliskich. [przypis edytorski]
nabór (ros. набор) — tu: pobór do wojska. [przypis edytorski]
nabob — nabab; tytuł muzułmańskiego księcia w Indiach; pot.: bogacz. [przypis edytorski]
na Boga spuszczać — Bogu pozostawić. [przypis edytorski]
na Boga wkładaj — powierzaj Bogu. [przypis redakcyjny]
na boisku „Polonii” — Stadion „Polonii” mieści się przy ul. Konwiktorskiej 6. W nocy z 21 na 22 sierpnia na jego terenie walki toczyły bataliony „Zośka” i Czata 49. [przypis edytorski]
na borg (daw.) — na kredyt. [przypis edytorski]
na borg (daw.) — na kredyt; z umówionym opóźnieniem płatności. [przypis edytorski]
na borg (daw., z niem.) — na kredyt. [przypis edytorski]
na borg (ukr.) — na kredyt. [przypis redakcyjny]
na Boże Narodzenie — Boże Narodzenie stanowiło zwyczajowy termin, do którego obowiązywały umowy. [przypis edytorski]
na bożym urzędzie wróg jego jawny i skryty zasiędzie — Papież Klemens V, rodem Francuz, który jawnie i skrycie działał przeciw Henrykowi VII, wspierając stronnictwo gwelfów włoskich. Umarł w r. 1314, a zatem wkrótce po śmierci swojego przeciwnika Henryka VII. [przypis redakcyjny]
nabrać — tu: napęcznieć. [przypis edytorski]
nabrały — napęczniały. [przypis edytorski]
nabrany — tu: wypukły, wydatny. [przypis edytorski]
nabrawszy wiele skarbów — prócz podarunków, 230 talentów. [przypis tłumacza]
na Bródno, w piachu się bawić — tj. na Cmentarz Bródnowski w Warszawie. [przypis edytorski]
Na broń… — pierwodruk tego utworu mieści się w lwowskim tygodniku „Placówka” 1919 r. w Nr. 22 (29 czerwca) i 23 (6 lipca). Stamtąd był on — cały lub częściowo — przedrukowany przez kilka dzienników („Gazetę Polską” w Warszawie w Nr. 262, „Nową Reformę” w Krakowie w Nr. 297–298, „Nasz Kraj” w Wilnie w Nr. 68). Między innemi krakowski „Ilustrowany Kuryer Codzienny” (1919 r., Nr. 298) powtórzył początkową jego część pod zmienionym tytułem: Wiarą, bronią i cudem; jako osobną pozycję bibljograficzną wymieniają ten przedruk p. Stefan Vrtel-Wierczyński w Bibljografji literatury polskiej za rok 1919 (Lwów, 1926, str. 128) i p. Kazimierz Czachowski w „Gazecie Literackiej” (1927 r., Nr. 2: Stefan Żeromski. Pisma ogłoszone przez Żeromskiego i nie objęte wydaniami książkowemi. Uzupełnienia). [przypis redakcyjny]
na brzegu Ady — w oryg. ogólnikowo: „gdzie kapał starożytny bursztyn” (Il fiume ove sudar gli antichi elettri, tj. Pad, nie Adda). [przypis redakcyjny]
na brzezie — dziś: na brzozie. [przypis edytorski]
Nabuchodonozora, co także też był powstał na pychę, że się kazał za boga chwalić, tak iż go Pan tak marnie skarał, że odstąpiwszy od rozumu, uciekł do lasa i przez niemały czas jako wół trawę — opowieść z biblijnej Księgi Daniela (Dn 4) o pełnym pychy królu babilońskim. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — biblijny król Babilonii, Nabuchodonozor II, władca (605–562 p.n.e.) imperium nowobabilońskiego, który m.in. stłumił powstanie w Judzie, zburzył Jerozolimę i uprowadził większość Żydów do Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — biblijny król Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — chodzi tu o Nabuchodonozora II, właśc.: Nabu-kudurri-usur II; król Babilonii z dynastii chaldejskiej, panował w latach 605–562 p.n.e., podbił kraje leżące na Bliskim Wschodzie, do tej pory przynależne Egiptowi, w tym Judę. Zwierzchnictwo nad Judą przekazał Sedecjaszowi, który w 586 r. p.n.e. zbuntował się przeciwko zwierzchnictwu. W odpowiedzi na to Nabuchodonozor II wysłał wojska, które zburzyły Jerozolimę, a większość Żydów uprowadzono do Babilonu, jako niewolników, jest to początek tzw. niewoli babilońskiej Żydów. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — imię królów babilońskich. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — imię królów babilońskich; wg biblijnej Księgi Daniela król tego imienia w ramach kary za bluźnierstwo zaczął jeść trawę jak wół. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — król Babilonii. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — Nabuchodonozor żarł jak wół trawę (kara za bluźnierstwo, wedle Daniela rozdz. 7). [przypis edytorski]
Nabuchodonozor rozciągnął się twarzą ku ziemi i ubóstwił Daniela — Dn 2:46. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — tu: wskazanie na biblijnego Nabuchodonozora II, króla (605–562 p.n.e.) imperium nowobabilońskiego, który m.in. stłumił powstanie w Judzie, zburzył Jerozolimę i uprowadził większość Żydów do Babilonii jako niewolników. [przypis edytorski]
Nabuchodonozor — władca Asyryjczyków. [przypis edytorski]
Nabuhadonorozizus — w oryginale: Noeloninuris. [przypis edytorski]
nabundziuczony — nadęty. [przypis edytorski]
na burg — właśc. na borg, tj. na kredyt. [przypis edytorski]
nabyć — tu: nauczyć się; nabyć wiedzę. [przypis edytorski]
nabywał cztery amfory i za cenę całości sprzedawał pół amfory — co przynosiło mu zysk w stosunku 8:1, a wg Autobiografii 13 zarabiał nawet w stosunku 10:1. [przypis edytorski]
naćmyrać się — namęczyć się. [przypis autorski]
na całości unosiła się (…) dostojność — całość cechowała dostojność. [przypis edytorski]
na całym obszarze ziemi — potwierdzają to różni pisarze, autorowie ksiąg sybilińskich, Strabo, Filon Aleksandryjski; Tacyt i Swetoniusz wspominają ich za czasów Nerona w Rzymie etc. [przypis tłumacza]
nacechować — naznaczyć, wypalając znak na skórze (zwykle o bydle). [przypis edytorski]
nacechowali — naznaczyli, skaleczyli. [przypis redakcyjny]
„Na cel konieczny” dałem, jak Perykles — w r. 446 wpadł młodziutki król spartański Plejstoanaks do Attyki i stanął już pod Eleusis, grożąc Atenom, które nie były wcale przygotowane na ten napad. Perykles, widząc groźne niebezpieczeństwo, przekupił doradcę i właściwego wodza wyprawy spartańskiej, Kleandridasa, oraz młodego króla Plejstoanaksa sumą 20 talentów. Spartanie odstąpili. Perykles, zmuszony zdać liczbę przed sądem z owych 20 talentów, oświadczył krótko: dałem je na rzecz konieczną. Lud mu uwierzył. Kleandridas i Plejstoanaks poszli pod sąd. Ale pomimo dyskrecji Peryklesa, rzecz się w Sparcie wykryła. Kleaudridasa skazali Spartanie na śmierć, a młodziutkiemu królowi spartańskiemu wymierzono ze względu na wiek karę łagodniejszą grzywny 15 talentów. [przypis tłumacza]
nach Brasilien (niem.) — do Brazylii. [przypis edytorski]
nach Bremen (niem.) — do Bremy. [przypis edytorski]
Nach Canossa gehen wir nicht (niem.) — Nie pójdziemy do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
na Chersonez, który król perski… — Stan posiadania w Grecji i zmiany w nim podlegały od pokoju królewskiego gwarancji perskiej. Tak wolność grecka podobna była do szopki, z dwu stron podpartej kijami. [przypis tłumacza]
nach Kanosa rycht wir giejen (zniekszt. niepopr. niem. nach Canossa richt wir gehen) — jedziemy prosto do Canossy; udać się do Canossy: pokajać się, po długim uporze uznać swoją winę i ukorzyć się w celu uzyskania korzyści; zwrot upamiętniający spór między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV o prawo do inwestytury (tj. nadawanie godności kościelnych), zakończony ukorzeniem się cesarza w 1077 r. pod murami zamku w Canossie we Włoszech, gdzie schronił się papież; cesarz uzyskał od papieża zdjęcie ekskomuniki, a następnie osadził na tronie papieskim przychylnego sobie antypapieża Klemensa III. [przypis edytorski]
nachkastlik (reg., z niem.) — dziś popr.: nakastlik: mała, podręczna szafka stojąca przy łóżku. [przypis edytorski]
Nachkuhr (niem.) — wypoczynek po odbytej kuracji. [przypis edytorski]
na chłopce — dziś popr. forma: na chłopców. [przypis edytorski]
na chlebie i wodzie — dziś popr. o chlebie i wodzie. [przypis edytorski]
nachname (z niem. Nachnahme) — pobranie (pocztowe). [przypis edytorski]
nachodzić (daw.) — znajdować, odnajdywać. [przypis edytorski]
nachodzić się (daw.) — znajdować się. [przypis edytorski]
Ładowanie