Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3282 przypisów.
hierofanta — naczelnik kultu misteriów greckich. [przypis autorski]
hierofant (gr.) — kapłan kultu misteryjnego, przeznaczonego dla wtajemniczonych. [przypis edytorski]
hierofant (z gr.) — kapłan misteriów eleuzyjskich; człowiek objawiający innym święte tajemnice. [przypis edytorski]
hieroglifik — symbol (w formie prostego znaku wizualnego). [przypis edytorski]
hieroglifik (z gr.) — napis hieroglificzny a. napis w ogóle. [przypis redakcyjny]
hieroglify — rodzj starożytnego pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
hieroglify (z gr. hieroglyphika: święte znaki) — najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu. Nazwa stosowana również do innych rodzajów pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
hieroglif — znak pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
Hiero-gliptos (gr.) — glipto- w złożeniach oznacza ryć, rzeźba, hiero- to święty, jak i potężny. [przypis edytorski]
Hieron II (ok. 306–215 p.n.e.) — wódz, a od 275 p.n.e. tyran Syrakuz; jego rządy to okres dobrobytu tego miasta-państwa. [przypis edytorski]
Hieron II (ok. 306–215 p.n.e.) — wódz, a od 275 p.n.e. tyran Syrakuz na Sycylii; jego rządy to okres dobrobytu tego miasta-państwa. [przypis edytorski]
Hieronim Radziejowski (1612–1667) — syn Stanisława Radziejowskiego i Katarzyny Sobieskiej, córki Marka Sobieskiego; podkanclerzy koronny, po konflikcie z królem Janem Kazimierzem, na którego rzucił wobec królowej pomówienie o romans z własną żoną, skazany na infamię i banicję w 1652 r., uciekł z Polski i aktywnie współdziałał z Karolem Gustawem podczas najazdu Szwedów na Polskę; utrzymywał też dwuznaczne kontakty z Bohdanem Chmielnickim i Kozakami; w 1662 r. rehabilitowany, stanął po stronie króla polskiego w czasie rokoszu Lubomirskiego, zmarł jako poseł Rzeczpospolitej do Turcji. [przypis edytorski]
Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420) — tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych. [przypis edytorski]
Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420) — tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych; święty Kościoła katolickiego, doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Hieronim z Pragi (1378–1416) — czeski teolog, zwolennik husytyzmu; usiłował przyjść z pomocą uwięzionemu przez sobór w Konstancji Janowi Husowi, został ujęty, poddany torturom i spalony na stosie jako heretyk. [przypis edytorski]
Hieron I Starszy (zm. 467 p.n.e.) — początkowo tyran miasta Gela, po śmierci swego brata Gelona objął po nim władzę także w Syrakuzach (478); rozszerzył wpływ Syrakuz na płd. Italię, zlikwidował rządy Etrusków w Kampanii, pobiwszy w 474 ich flotę pod Kyme (Cumae); protektor sztuki i nauki; za jego panowania Syrakuzy zdominowały życie polityczne i gospodarcze Sycylii, stały się jedną z największych ówczesnych metropolii i ważnym ośrodkiem kulturalnym. [przypis edytorski]
Hieron [I zw. Starszym (zm. 467 p.n.e.)] — początkowo tyran miasta Gela, kolonii założonej na płd. wybrzeżu Sycylii przez Rodyjczyków i Kreteńczyków ok. 680 r. przed Chr. Znacznie większą rolę odgrywały na Sycylii Syrakuzy, kolonia koryncka na południowo-wschodnim wybrzeżu Sycylii, założona w VIII wieku przed Chr. Podwaliny pod wielkość Syrakuz kładzie tyran Gelon (z Geli). Po nim następuje Hieron I (478–467), brat jego, wyżej wspomniany tyran Geli. Rozszerza wpływ Syrakuz na płd. Italię, ratuje Kampanię przed Etruskami, pobiwszy ich flotę (474 przed Chr.) pod Cumae (opodal Neapolu). Następca Hierona, brat jego, okrutny Trazybul, traci władzę na rzecz demokracji w 465 r. Nasza rozmowa odbywa się więc w Syrakuzach przed 468 r., poeta liczy z górą 80 lat. Za czasów Ksenofonta znów rządzi w Syrakuzach tyran. Syrakuzański oficer Dionizjos (ur. 430 r.) zdobywa władzę w 405 r., umiera 368/367; jest to jeden z najzdolniejszych polityków greckich. Po nim nastąpił syn jego, Dionizjos II, bez zdolności, próżny, opój; nie rządził dłużej jak 10 lat. Upadek jego jest związany z Akademią Platona. [przypis tłumacza]
Hierozolimitana — mieszkanka Jerozolimy, niewiasta jerozolimska. [przypis autorski]
hierro (hiszp.) — żelazo. [przypis edytorski]
Hier — trink man mehr kein Bier (niem.) — tu więcej nie pijesz piwa. [przypis edytorski]
Hieruzalem (daw.) — Jaruzalem, Jerozolima. [przypis edytorski]
Hieruzalem (daw.) — Jeruzalem, Jerozolima, od czasów króla Dawida centrum polityczne i religijne Izraela, po podziale państwa stolica Królestwa Judy. [przypis edytorski]
Hier wird nur deutsch gegrüsst (niem.) — Tu pozdrawia się tylko po niemiecku. [przypis edytorski]
Hier wirst du heiraten (niem.) — Tutaj się ożenisz. [przypis edytorski]
hier (z niem.) — dosłownie: tu. [przypis redakcyjny]
Highgate — przedmieście położone w płn. części Londynu, które do końca ery wiktoriańskiej stanowiło osobną wioskę pod miastem (z tych czasów pochodzi cmentarz, na którym leży wiele sławnych osób, m.in. Karol Marks); zdobią je trzy zasobne w starodrzew lasy oraz pagórki z uczęszczanymi stokami, a ze szczytu North Hill (129 m n.p.m.) rozciąga się widok na krajobraz Londynu; na Highgate składają się trzy dzielnice: północna Haringey, południowo-zachodnia Camden i południowo-wschodnia Islington. [przypis edytorski]
high jacking (ang.) — uprowadzenie, porwanie. [przypis edytorski]
Highlands — górzysty, północny region Szkocji. [przypis edytorski]
high life (ang.) — wielki świat, wytworne towarzystwo. [przypis edytorski]
high life (ang.) — wytworne towarzystwo, wielki świat. [przypis edytorski]
high-life (ang.) — wyższe sfery. [przypis edytorski]
high males, low males (ang.) — samce silne, samce słabe. [przypis edytorski]
high schools (ang.) — szkoły średnie; licea. [przypis edytorski]
Higieja — jej imię spotyka się również w postaci Hygieja lub Hygea. [przypis edytorski]
higrometr — urządzenie do pomiaru wilgotności powietrza. [przypis edytorski]
hijacynt — dziś popr.: hiacynt. [przypis edytorski]
hikor — gatunek drzewa orzechowego w Ameryce Północnej. [przypis edytorski]
hilari fronte (łac.) — pogodnym czołem. [przypis redakcyjny]
hilari fronte (łac.) — z pogodnym czołem. [przypis redakcyjny]
Hilarion — imię męskie pochodzenia greckiego (od hilaros: radosny), odpowiednik łac. Hilariusa i pol. Hilarego; szerzej znane z powodu Hilariona z Gazy (ok. 293–371), mnicha i świętego chrześcijańskiego. [przypis edytorski]
Hilarion z Gazy (ok. 293–371) — pustelnik chrześcijański; jako kilkunastolatek został uczniem Antoniego, którego po dwóch miesiącach opuścił, by prowadzić życie pustelnicze w pobliży Gazy; w 356 zmęczony popularnością, jaką zyskał przez 22 lata, opuścił Palestynę, udając się do Egiptu, na Sycylię i ostatecznie na Cypr. [przypis edytorski]
Hilaryon — pustelnik w Palestynie. [przypis redakcyjny]
Hilary z Poitiers (ok. 315–367) — biskup Poitiers, teolog, obrońca dogmatu o Trójcy, zaangażowany w spór z arianizmem; autor hymnów kościelnych; Ojciec oraz Doktor Kościoła, święty. [przypis edytorski]
Hilbert, David (1862–1943) — niemiecki matematyk. [przypis edytorski]
Hildebrand, Friedrich Hermann Gustav (1835–1915) — botanik niemiecki. [przypis edytorski]
Hildebrandt — (papież Grzegorz VII, 1073–1085) jeden z najgłośniejszych papieży średniowiecza, prowadził długotrwałą walkę o wyższość władzy duchownej nad świecką. [przypis edytorski]
Hildegarda — imię żeńskie pochodzenia germańskiego; nosiła je m.in. Hildegarda z Bingen (1098–1179), frankońska mniszka i opatka benedyktyńska, wizjonerka, mistyczka, lekarka i kompozytorka, czczona jako święta w wielu zachodnich wyznaniach chrześcijańskich. [przypis edytorski]
Hildegarda z Bingen (1098–1179) — frankońska mniszka, mistyczka, wizjonerka, kompozytorka, badaczka natury i lekarka, w Kościołach zachodnich uznawana za świętą. W jej wizjach kule pojawiają się zarówno w obrazie kosmologicznym, jak i antropologicznym: zstępujące z góry ogniste kule, ogarniające serce człowieka w łonie matki, są płomykami rozumienia, obrazem duszy ożywiającej ciało ludzkie. [przypis edytorski]
Hilde i Solness — bohaterowie dramatu Ibsena z 1892 roku pt. norw. Bygmester Solness (Mistrz Solness a. Budowniczy Solness). [przypis edytorski]
hildur (isl.; rzecz. r.ż.) — walka; skandynawskie imię, zarówno męskie jak i żeńskie. W wydaniu z 1936 w tytuł wkradła się literówka i zamiast hildura pojawił się hidur (hebr.) — elegancja; piękne spełnianie nakazu (hidur mitzvah). [przypis edytorski]
Hilel Stary właśc. Hillel Starszy (I w. p.n.e – I w. n.e.) — należał do ostatniej generacji zugotu; wybitny interpretator Tory. Jego wykładnia Tory była uniwersalistyczna. [przypis edytorski]
Hilel (…) wynajął (…) sługę, żeby biegł przed jeźdźcem — przed bogatym i zarazem nobliwym mężem jeżdżącym konno biegł zazwyczaj sługa, który wołał: Z drogi, ludzie! [przypis tłumacza]
Hilfe (niem.) — pomocy. [przypis edytorski]
Hillebrand, Joseph (1788–1871) — niemiecki pisarz, filozof, historyk literatury. [przypis edytorski]
Hille, Peter (1854–1904) — „następca duchowy braci Hart” (p. niżej), jeden z głównych przedstawicieli irracjonalistycznego nurtu moderny niemieckiej; autor aforyzmów i mistyczno-refleksyjnych, impresjonistycznych liryków. Ekscentryczny w ubiorze i sposobie życia, zagubił większość swych manuskryptów, które stale nosił przy sobie, podczas włóczęgi i częstych noclegów na dworcach kolejowych. [przypis edytorski]
Hill, Rowland (1795–1879) — nauczyciel brytyjski, inicjator wprowadzenia do dystrybucji znaczków pocztowych. [przypis edytorski]
hilotów wojsko — wojsko złożone z helotów (łac. helotae a. ilotae), ludności niewolniczej w Sparcie, wywodzącej się z daw. mieszkańców podbitej Lakonii i Mesenii, stanowiącej własność państwa, pracującej na utrzymanie klasy wolnych obywateli: spartiatów (hoplitów), a w czasie wojny towarzyszącej im jako oddziały lekkozbrojne. [przypis edytorski]
Hilula derabi Szymon ben Jochaj — radosna uroczystość obchodzona przez pobożnych Żydów nad grobem twórcy kabały, Szymona ben Jochaja, w rocznicę jego śmierci. [przypis tłumacza]
Hilula derabi Szymon ben Jochaj — radosna uroczystość obchodzona przez pobożnych Żydów nad grobem twórcy kabały, Szymona ben Jochaja, w rocznicę jego śmierci. [przypis edytorski]
Himalaje — najwyższy łańcuch górski na Ziemi, położony w Azji. [przypis edytorski]
Himalaje — najwyższy łańcuch górski na Ziemi położony w południowej Azji. [przypis edytorski]
himation — okrycie wierzchnie noszone w starożytnej Grecji. [przypis edytorski]
Himawat a. Himawant (sanskr.) — w hinduizmie personifikacja gór Himalajów jako boga, ojca Gangi i Parwati, żon Śiwy. [przypis edytorski]
Himera — staroż. kolonia grecka na Sycylii. [przypis edytorski]
Himilkon Kartagińczyk zburzył gród (…) — Himilikon, wódz kartagiński, bratanek Hannibala, towarzyszył mu w wyprawie na Sycylię w 406 r. p.n.e., a objąwszy po jego śmierci dowództwo wojsk punickich, prowadził dalej kampanię, podczas której m.in. zajął i zburzył w 396 r. p.n.e. niefortunnie sprzymierzoną w tym czasie z Syrakuzami Messynę. [przypis edytorski]
Himmelanschauung (niem.) — „pogląd na niebo”. [przypis edytorski]
Himmelstoss — podoficer, bohater powieści Ericha Marii Remarque’a Na zachodzie bez zmian. [przypis edytorski]
Himmelstoss — postać z powieści Remarkque'a Na Zachodzie bez zmian (1929): kapral tyranizujący podwładnych, będący uosobieniem militaryzmu. [przypis edytorski]
Hi motus (…) quiescent — Vergilius, Georgica, IV, 86. [przypis tłumacza]
Hindenburg — nazwa sterowca nazwanego na cześć byłego prezydenta Niemiec. [przypis edytorski]
Hindenburg, Paul von (1847–1934) — niemiecki dowódca, feldmarszałek i polityk, od 22 sierpnia 1914 r. dowódca 8. Armii. [przypis edytorski]
hinduizm — religia hinduska, politeistyczna, oparta na pojęciach kastowych. [przypis tłumacza]
Hindusi są z natury wyzuci z odwagi — Stu żołnierzy europejskich, powiada Tavernier, pobiłoby bez trudu tysiąc żołnierzy hinduskich. [przypis autorski]
hindustański a. hindustani — język potoczny używany w Indiach płn. [przypis edytorski]
hindustański — dziś: hinduski. [przypis edytorski]
hing — hing-dyfeldrek, czarcie-łajno, asafetyda. [przypis tłumacza]
Hinkemann — bohater tragedii Der deutsche Hinkemann (1923), autorstwa niem. dramatopisarza Ernsta Tollera (1893–1939). [przypis edytorski]
hin (niem.) — w tamtą stronę, tam. [przypis edytorski]
Hinnoy, norw. Hinnøya — największa wyspa w archipelagu Vesterålen i kontynentalnej Norwegii, położona w okręgach Nordland i Troms. [przypis edytorski]
hinta (gw. środ.) — policjant. [przypis edytorski]
Hinter dieser glanzenden Fassade sind nur Ruinen (niem.) — za tą lśniącą fasadą są jedynie ruiny. [przypis edytorski]
Hinterlist der Vernunft (niem.) — przebiegłość rozumu. [przypis edytorski]
Hiob (bibl.) — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony przez los na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
Hiob (bibl.) — bohater Księgi Hioba, którego Bóg doświadczył nieszczęściami, chcąc wypróbować jego wiarę. [przypis edytorski]
Hiob (bibl.) — człowiek doświadczony przez Boga nieszczęściami w celu wypróbowania jego wiary, główny bohater Księgi Hioba. [przypis edytorski]
Hiob (bibl.) — główny bohater biblijnej Księgi Hioba, dla wypróbowania jego wiary doświadczony przez Boga nieszczęściami, m.in. trądem. [przypis edytorski]
Hiob (bibl.) — główny bohater biblijnej Księgi Hioba, doświadczony przez Boga dla wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. Skutkiem zakładu było zesłanie na Hioba trądu, śmierć jego rodziny i pozbawienie go bogactwa. Mimo namów przyjaciół, nie zwątpił w Boga, za co został nagrodzony późniejszym zdrowiem, nowymi dziećmi i ponownym bogactwem. [przypis edytorski]
Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony przez los na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony przez los na skutek zakładu między Bogiem a diabłem, zawartego w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony przez los na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
hiobowe wieści (fraz.) — zła, przerażająca wiadomość. [przypis edytorski]
hiobowe wieści (fraz.) — złe, przerażające wiadomości o tragedii, nieszczęściu; od imienia bohatera biblijnej Księgi Hioba, doświadczonego przez Boga nieszczęściami w celu wypróbowania jego wiary. [przypis edytorski]
Hiob — postać biblijna, bohater starotestamentowej Księgi Hioba powstałej ok. V wieku p.n.e. [przypis edytorski]
Hiob — postać biblijna, bohater starotestamentowej Księgi Hioba. [przypis edytorski]
Hiob — postać występująca w Księdze Hioba; pochodził z kraju Us. Bóg i szatan założyli się o jego wiarę, konsekwencją zakładu było zesłanie na Hioba trądu, śmierć jego rodziny i pozbawienie go bogactwa (Hi 1,14–22; Hi 2,7). Hiob, mimo namów przyjaciół, nie zwątpił w Boga za co został nagrodzony późniejszym zdrowiem, nowymi dziećmi i ponownym bogactwem (Hi 42,10–17). [przypis edytorski]
Hiob z kraju Oe — postać różna od Hioba z ziemi Us, znanego z biblijnej Księgi Hioba. [przypis edytorski]
Hipalka — córka mamki Bradamanty. [przypis redakcyjny]
hiparion, Hipparion (biol.) — wymarły rodzaj zwierząt z rodziny koniowatych, żyjący ok. 23 mln do 780 tys. lat temu. [przypis edytorski]
Hiparion (z gr.) — dosł.: konik; wymarły rodzaj nieparzystokopytnych z rodziny koniowatych, żyjący od miocenu do plejstocenu, zasiedlający Amerykę Północną, Eurazję i Afrykę. [przypis edytorski]
