Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8711 przypisów.
monarchów dwu — króla brytańskiego, Otona, i cesarza Karła. [przypis redakcyjny]
Monarchowie Azji wydają edykty niemal tylko po to, aby uwolnić, co roku, od podatków jakąś prowincję — Taki jest obyczaj cesarzów chińskich. [przypis autorski]
Monarcho (zm. 1580) — Włoch przebywający na dworze Elżbiety I, przezwany tak z powodu swojej manii wielkości i uważany za obłąkanego. [przypis edytorski]
monarchy, który równie w pokoju, jak na wojnie, zawsze umiał być wielkim — Fryderyk II Wielki (1712–1786), z domu Hohenzollernów, król Prus w l. 1740–1786. [przypis edytorski]
monarda dwoista a. pysznogłówka szkarłatna, Monarda didyma (biol.) — roślina z rodziny jasnotowatych, z której liści sporządza się napój o cierpkim cytrynowym aromacie. [przypis edytorski]
monas — šmėkla, vaiduoklis. [przypis edytorski]
monaster — klasztor. [przypis edytorski]
monasterów — samotni, klasztorów. [przypis redakcyjny]
monastery — domy zakonne. [przypis redakcyjny]
monastyr — klasztor. [przypis redakcyjny]
monastyr — prawosławny klasztor. [przypis edytorski]
monaszka (ros.) — mniszka, zakonnica. [przypis edytorski]
mon cher enfant (fr.) — moje drogie dziecko. [przypis edytorski]
mon cher (fr.) — mój drogi. [przypis edytorski]
Mon cher (fr.) — mój drogi. [przypis edytorski]
mon cher monsieur (fr.) — (mój) drogi panie; łaskawy panie. [przypis edytorski]
mon coeur (fr.) — moje serce. [przypis edytorski]
mon commandant (fr.) — mój dowódco. [przypis edytorski]
mondaine (fr.) — kobieta światowa. [przypis edytorski]
monderunku — w wyd. lwow[skie] moderunku. [przypis redakcyjny]
Mon Dieu (fr.) — mój Boże! [przypis edytorski]
mon Dieu! (fr.) — mój Boże! [przypis edytorski]
mon Dieu (fr.) — mój Boże. [przypis edytorski]
Mon Dieu (fr.) — mój Boże. [przypis edytorski]
Mon Dieu! qu'est-ce que ça veut dire? (fr.) — Mój Boże! Co to ma znaczyć? [przypis edytorski]
Mondini — właśc. Mondino de Luzzi (ok. 1270–1326): wł. lekarz, profesor chirurgii w Bolonii; „odnowiciel anatomii”: przywrócił praktykę sekcji zwłok ludzkich w celach badawczych, napisał Anathomia corporis humani (1316), popularny podręcznik wykonywania sekcji z opisem anatomii ludzkiej. [przypis edytorski]
Mondo dantesco intentioso i Mondo effetivo — F. X. Krauz (p. 412). [przypis autorski]
Mondonville, Jean-Joseph Cassanéa de (1711–1772) — francuski skrzypek i kompozytor, autor oper i motetów. [przypis edytorski]
mond (z fr.) — światek, towarzystwo. [przypis edytorski]
Mondzia — Mongia, przylądek w Zatoce Biskajskiej. [przypis redakcyjny]
mon enfant (fr.) — moje dziecko. [przypis edytorski]
moneo, monere (łac.) — przypominać, napominać (II koniugacja). [przypis edytorski]
Mones — Moneses, jeden z królów partyjskich. [przypis redakcyjny]
Moneta (mit. rzym.) — łac.: ostrzegająca, napominająca, przydomek bogini Junony, żony władcy bogów, Jowisza; w pobliżu świątyni Junony Monety na wzgórzu kapitolińskim znajdowała się pierwsza rzymska mennica, stąd nazwa metalowych pieniędzy. [przypis edytorski]
Monet, Claude (1840–1926) — malarz francuski, jeden z twórców impresjonizmu. [przypis edytorski]
monetę — w innym oprac.: dwadzieścia realów. [przypis edytorski]
monety ozdobione popiersiami — w oryginale niem. użyty został rzeczownik Bildnis: wizerunek, portret. [przypis edytorski]
Monfaucon, Bernard de (1655–1741) — słynny archeolog francuski, autor dzieła L'antiquité expliquée et représentée en figures; Lessing odsyła do t. I, s. 50. [przypis tłumacza]
Monfer — Monferrat, miasto w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Mon Général, quelle chanson (fr.) — Panie Generale, co za piosenka! [przypis edytorski]
Mongibel — góra Etna na Sycylii. [przypis redakcyjny]
mongołoidy — dziś popr.: mongoloidzi, ludzie należący do antropologicznego typu mongoloidalnego rasy żółtej, występującego w Azji. [przypis edytorski]
Mongołowie — jeden z ludów Wielkiego Stepu, dominujący w XIII-wiecznym imperium mongolskim, uważanym do dziś za drugie co do wielkości państwo świata, ustępujące tylko imperium brytyjskiemu. [przypis edytorski]
mongolas — tautos vardas, kuriuo čionai pavadinti totoriai, Krymo gyventojai. [przypis tłumacza]
Mongoma-Etindeh — dziś: Etinde a. Mongo-ma-Etindeh, zwany też Małym Kamerunem (1713 m n.p.m.), mniejszy szczyt wulkanu Kamerun, położony na południe od głównego. [przypis edytorski]
Mongo-ma-Loba — Kamerun, masyw wulkaniczny nad Zat. Gwinejską; czynny wulkan z najwyższym szczytem subsaharyjskiej Afryki zachodniej i środkowej (Fako, 4095 m n.p.m.); stanowi najbardziej wysunięte na południowy zachód odgałęzienie łańcucha gór, wzgórz i płaskowyżów, zwanego Pasmem Kameruńskim. [przypis edytorski]
Mongrana — dom Mongrana, z którego pochodził Rugier. [przypis redakcyjny]
mon hôte de la Jarretière (fr.) — mój gospodarz karczmy „Pod Podwiązką”. [przypis edytorski]
Monimos [z Syrakuz (IV w. p.n.e.)] — uczeń Diogenesa i Kratesa, twierdził, że wszelka wiedza jest tylko przypuszczeniem. [przypis tłumacza]
monistyczny (filoz.) — wywodzący całość bytu z jednej zasady. [przypis edytorski]
monistyczny — jednorodny, wywodzący całość bytu z jednej zasady. [przypis edytorski]
Monitor — czasopismo urzędowe; tytuł ten nosiła pierwsza polska gazeta, „Monitor Polski” (1765–1785) oraz wydawany w Paryżu od 1789 r. Le Moniteur universel. [przypis edytorski]
monitor — gazeta. [przypis edytorski]
„Monitor” — najważniejsze czasopismo polskiego oświecenia, powstałe z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego, wyd. w Warszawie w latach 1765–1785. [przypis edytorski]
monitor — tu: okręt artyleryjski. [przypis edytorski]
monit (z łac.) — napomnienie, przestroga. [przypis edytorski]
Moniuszko, Stanisław (1819–1872) — polski kompozytor, dyrygent, organista i pedagog muzyczny; twórca polskiej opery narodowej; tworzył muzykę nacechowaną narodowo, wplatając w swoje kompozycje wyraziste elementy folkloru polskiego (melodie i tańce ludowe) oraz wykorzystując utwory polskich poetów. [przypis edytorski]
Moniuszko, Stanisław (1819–1872) — polski kompozytor, dyrygent, pedagog i organista. [przypis edytorski]
monizm (filoz.) — kierunek filozoficzny uznający (w przeciwieństwie do dualizmu), że natura całej rzeczywistości jest jednorodna, istnieje tylko jeden byt, który dopiero sztucznie można dzielić na wiele innych. [przypis edytorski]
monizm (filoz.) — pogląd, według którego natura całej rzeczywistości jest jednorodna, istnieje tylko jeden rodzaj tworzywa wszystkich rzeczy; w węższym znaczeniu: istnieje tylko jeden byt, który sztucznie można dzielić na wiele innych. [przypis edytorski]
monizm — kierunek filozoficzny uznający (w przeciwieństwie do dualizmu) jeden pierwiastek za osnowę wszystkich rzeczy. [przypis edytorski]
monizm — pogląd filozoficzny, uznający naturę wszelkiego bytu za jednorodną: materialną (materializm, monizm materialistyczny), duchową (spirytyzm, monizm spirytystyczny) lub materialno-duchową (np. panteizm). [przypis edytorski]
Monkacz, Spilberg — Munkacz na Węgrzech i Spielberg na Morawach, więzienia polityczne austriackie, słynne ze srogości. [przypis redakcyjny]
Monkalier — miasto Moncalieri w Piemoncie. [przypis redakcyjny]
Monkir i Nekir podług Muzułmanów, są to wielcy inkwizytorowie ciągnący śledztwo z nieboszczyków. Jeżeli z odpowiedzi grzesznika przekonają się o jego winach, wtenczas Monkir kosą ciągnie go do góry, a Nekir, maczugą na dół strąca. [przypis autorski]
Mon lion (fr.) — Mój lew. [przypis edytorski]
Mon mari est puriste (fr.) — mój mąż jest purystą; purysta — osoba rygorystycznie dbająca o czystość zasad, np. językowych. [przypis redakcyjny]
mon mari (fr. ) — mój mąż. [przypis edytorski]
Monmartre — wzgórze i wioska obok Paryża, włączone w jego granice administracyjne w XIX w. [przypis edytorski]
monnaie (fr.) — moneta; tu: pieniądze. [przypis edytorski]
Monna Kerywel — w oryginale fr. tytuł tego wiersza brzmiał: La lepreuse (tj. trędowata), a nazwisko bohaterki pisze się: Monna Kérivel. [przypis edytorski]
Monnier, Henry-Bonaventure (1799–1877) — francuski dramaturg, aktor i przede wszystkim karykaturzysta. [przypis edytorski]
monoculus (łac.) — jednooki. [przypis redakcyjny]
monografia Poritzkiego (…) na nieznanych dotychczas źródłach biograficznych (…) z w. XVIII — Powołując się na te źródła, dowiódł Poritzky, że pertraktacje między Fryderykiem II a de la Mettriem rozpoczęły się o wiele wcześniej niż w r. 1748. Jeżeli zaś Quépat i Du Bois Reymond sądzili o tym inaczej, jeżeli ten drugi np. zakwestionował autentyczność listu Fryderyka do Maupertuisa, listu upoważniającego M[aupertuisa] do wejścia w układy z de la Mettriem i datowanego z d. 19 lutego 1747 r., to tylko dlatego, że, opierając się na informacjach zawartych w La France Littéraire Quérarda, uważał rok 1748 za rzeczywistą datę ukazania się Człowieka-maszyny. Nie mógł sobie wobec tego wytłumaczyć, „w jaki sposób przy ówczesnych stosunkach komunikacyjnych w okresie między datą ukazania się Człowieka-maszyny a 7 lutego tegoż roku (w „Berliner Privilégiérte Zeitung” z d. 8 lutego 1748 roku znajduje się wzmianka o „przybyciu dnia wczorajszego sławnego doktora de la Mettriego”) mógł pozostać czas na zyskanie książce rozgłosu i jej działanie, na prześladowanie i ucieczkę de la Mettriego, na układy w sprawie jego powołania na dwór króla, wreszcie na podróż jego do Berlina. Tymczasem w wydanej przez Hallera „Gôttingische Zeitung” z r. 1747 znalazł Poritzky recenzję z d. 28 grudnia, komunikującą o „ukazaniu się świeżo w Lejdzie u Luzaca małej rozprawki, zatytułowanej L'homme machine, z datą 1748 r. wystawioną na karcie tytułowej”. Słusznie wnioskuje Poritzky, że owo „świeżo” może również dobrze znaczyć „przed kilku tygodniami”, i że rokowania z de la Mettriem, który już w r. 1746 ratował się ucieczką do Holandii celem uniknięcia prześladowania ze strony Wydziału Lekarskiego w Paryżu, mogły się rozpocząć wcześniej jeszcze, niż można sądzić z wzmiankowanego listu Fryderyka (J. O. de la Mettrie, sem Leben und Werke v. J. E. Poritzky, Berlin, 1900, s. 33). [przypis tłumacza]
monografia Przybyszewskiego pióra Stanisława Helsztyńskiego — por. Stanisław Helsztyński, Przybyszewski: opowieść biograficzna, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1958. [przypis edytorski]
monogram — ozdobny znak graficzny z połączonych kilku liter używany jako podpis lub oznaczenie własności. [przypis edytorski]
monogram — ozdobny znak wykorzystujący kształty liter. [przypis edytorski]
monoideizm — opanowanie umysłu przez jedną nadrzędną ideę. [przypis edytorski]
monokl — pojedyncze szkiełko stosowane dawniej zamiast okularów. [przypis edytorski]
monokl — pojedyncze szkło korekcyjne, okulary na jedno oko; przyrządu tego używano, osadzając go ciasno w oczodole, przytrzymując od góry łukiem brwiowym i przyciskając do góry policzka; monokl stanowił też rodzaj ozdoby, element mody męskiej, noszono go na łańcuszku przymocowanym do specjalnej, górnej kieszonki ubrania. [przypis edytorski]
monokl — pojedyncze szkło korekcyjne, okulary na jedno oko; przyrządu używano, osadzając go ciasno w oczodole i przytrzymując od góry łukiem brwiowym i przyciskając do góry policzka; monokl stanowił też rodzaj ozdoby, element mody męskiej, noszono go na łańcuszku przymocowanym do specjalnej, górnej kieszonki ubrania. [przypis edytorski]
monokl — pojedyncze szkło korekcyjne. [przypis edytorski]
monokl — soczewka korekcyjna na jedno oko. [przypis edytorski]
monokl — soczewka korekcyjna noszona na jednym oku. [przypis edytorski]
monokl — szkło korekcyjne noszone w jednym oku, zazwyczaj przymocowywane łańcuszkiem do kieszeni fraka. [przypis edytorski]
monologować — przemawiać do siebie samego (na scenie). [przypis autorski]
Monolog Pankracego ukazuje przywódcę rewolucji jako człowieka pełnego wątpliwości. [przypis redakcyjny]
monolog — w utworze literackim dłuższa wypowiedź jednej osoby. [przypis edytorski]
monomania — natręctwo; skupianie się tylko na jednej myśli, sprawie. [przypis edytorski]
monomania — obłęd polegający na opanowaniu umysłu przez jedną natarczywą myśl. [przypis edytorski]
monomania — obłęd polegający na opanowaniu umysłu przez jedną natarczywą myśl. [przypis redakcyjny]
monomania — patologiczna koncentracja na jednym temacie. [przypis edytorski]
monoman — osoba, której umysł jest chorobliwie opanowany przez jedną ideę czy myśl. [przypis edytorski]
monopolium — monopol; tu: wyłączność prawa nabycia i posiadania. [przypis redakcyjny]
Monopol Tytoniowy — Fabryka Wyrobów Tytoniowych Państwowego Monopolu Tytoniowego, utworzona w 1924 roku, w chwili wybuchu wojny mieściła się u zbiegu ulicy Kaliskiej i Grójeckiej. Z tego powodu ową powstańczą enklawę na Ochocie często określa się mianem „Reduty Kaliska”. [przypis edytorski]
monoteletyzm (z gr. monos: jedyny, thelo: chcę, mam wolę) — pogląd w teologii chrześcijańskiej z VII w., według którego Chrystus, zarówno w swojej naturze boskiej, jak i ludzkiej, kierował się jedną wolą; wysunięty przez patriarchę Konstantynopola Sergiusza I (zm. 638) jako formuła pojednawcza między diofizytami (przyjmującymi, że jedna osoba Chrystusa posiada dwie oddzielne natury: boską i ludzką) a monofizytami (przyjmującymi, że natura boska Chrystusa wchłonęła jego naturę ludzką i posiada on jedną naturę); z początkiem siódmego wieku mąciła Kościół herezja monoteletów: faktycznie w obrębie chrześcijaństwa na Wschodzie od V do VIII w. toczyła się walka pomiędzy poglądami teologicznymi monofizytyzmu i diofizytyzmu, zaś monoteletyzm w czasach papieża Honoriusza stanowił nową, kompromisową propozycję, łączącą w sobie elementy obu tych nauk, przedstawioną biskupom najważniejszych ośrodków chrześcijańskich. [przypis edytorski]
mon petit cochon (fr.) — moje małe prosiątko. [przypis edytorski]
mon petit Saxe psychologique (fr.) — moja mała psychologiczna figurka z saskiej porcelany; Laure Heyman była kolekcjonerką porcelanowych figurek; „psychologique” odnosi się do delikatnej wrażliwości Prousta. [przypis edytorski]
Monpolier — miasto Montpellier w południowej Francji. [przypis redakcyjny]
mon prince (fr.) — mój książę. [przypis edytorski]
