Przypisy

poprzed — przed; por. daw.: popod. [przypis edytorski]

po przegranej bitwie morskiej wolała dłonią samobójczą na życie swe się targnąć — pokonana przez Rzymian w bitwie pod Akcjum Kleopatra, dała się ukąsić jadowitej żmii, aby nie wpaść w ręce zwycięzców. [przypis edytorski]

poprzezeń (daw.) — poprzez niego. [przypis edytorski]

poprzód — dziś: poprzednio. [przypis edytorski]

poprzód — dziś: wprzód; wcześniej. [przypis edytorski]

Po przyjeździe w nocy z dnia 21 na 22 września 1940 r. do obozu w Oświęcimiu — Witold Pilecki trafił do Oświęcimia drugim transportem warszawskim więźniów z łapanki ulicznej; obejmował on 1705 osób, których jako więźniów KL Auschwitz oznaczono numerami od 3821 do 5526. [przypis edytorski]

poprzysiądz — dziś popr. forma: poprzysiąc. [przypis edytorski]

poprzysiągł, jak obywatele Argos, że nie prędzej włosy zapuszczę… — kiedy ok. 546 p.n.e. wojska Sparty wkroczyły na terytorium rywalizującego z nią miasta Argos na Peloponezie, zajęły pograniczne tereny Tyrei i zwyciężyły w bitwie, obywatele Argos na znak żałoby obcięli krótko włosy i ślubowali nie zapuszczać ich, póki nie odzyskają utraconych ziem (por. Herodot, Dzieje I 82). [przypis edytorski]

po psa — Herakles mowi o Cerberze, trójgłowym psie pilnującym wejścia do Hadesu. [przypis edytorski]

popsować (daw. forma) — dziś popr.: popsuć. [przypis edytorski]

popsować (daw.) — popsuć. [przypis edytorski]

popsować (daw.) — popsuć, zepsuć. [przypis edytorski]

popsować — dziś: popsuć. [przypis edytorski]

popsować, popsowany (daw.) — popsuć, popsuty. [przypis edytorski]

popstrzyć (gw.) — pokryć plamami odmiennego koloru. [przypis edytorski]

popsuj — psuj, szkodnik, wandal. [przypis edytorski]

pop — tu: kapłan. [przypis edytorski]

popularitas (łac., D. popularitatis — schlebianie ludowi, popularność. [przypis edytorski]

popularitas (łac.) — popularność, wziętość. [przypis edytorski]

populi (łac.) — lud. [przypis edytorski]

populus (łac.) — lud. [przypis edytorski]

populus romanus (…) gotowy deptać po korynckich posągach — tłumiąc greckie dążenia niepodległościowe, w 146 p.n.e. Rzymianie zdobyli kwitnący Korynt, zabili wszystkich mężczyzn, sprzedali w niewolę kobiety i dzieci, zaś miasto spalili do gołej ziemi; ze zmieszanych w pożarze wielkich ilości metali: miedzi, złota i srebra miał powstać specyficzny stop: brąz koryncki. [przypis edytorski]

populus romanus (łac.) — lud rzymski. [przypis edytorski]

po… pustoci — pustyni. [przypis edytorski]

popuszczajta (gw.) — popuszczajcie; wypuszczajcie. [przypis edytorski]

poputczik (ros.) — towarzysz drogi, zwolennik. [przypis edytorski]

poputczik (z ros.) — idący tą samą drogą; towarzysz podróży; współwędrowiec; tymczasowy sojusznik. [przypis edytorski]

popychadło (pogardl.) — osoba słaba i wykorzystywana przez innych. [przypis edytorski]

popy — dziś popr. forma D.lm: popów. [przypis edytorski]

po pytaniu (daw.) — po prośbie, na żebry. [przypis edytorski]

porąban (daw.) — porąbany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

porąc (daw.) — prując. [przypis edytorski]

porą — dziś popr.: prują, przecinają. [przypis edytorski]

porą — tu: tną, orzą. [przypis edytorski]

porać (daw.) — pruć. [przypis edytorski]

porać (daw.) — pruć, rozłamywać (por. uporać się z czymś). [przypis edytorski]

porać (daw.) — przecinać coś, przebijać się przez coś, pruć, ryć. [przypis edytorski]

porać (daw.) — rozpruwać. [przypis edytorski]

porać (daw.) — rozrywać, rozdzierać, pruć. [przypis edytorski]

porać (daw.) — ryć, przecinać. [przypis edytorski]

porać — pruć, rozpruwać, ciąć; tu: orać. [przypis edytorski]

porać się (daw.) – mozolić się, z trudem dawać sobie radę z czymś, zmagać się. [przypis edytorski]

porać się (daw.) — trudzić się, mozolić się z czymś. [przypis edytorski]

porać się (daw.) — tu: wić się, kłębić się. [przypis edytorski]

porać się (daw.) — zmagać się. [przypis edytorski]

porać się — trudzić się, zajmować się czymś. [przypis edytorski]

porać się — zmagać się, walczyć; por. uporać się. [przypis edytorski]

porać (starop.) — rozpruwać, orać; łódź (…) wały porze: łódź pruje fale. [przypis edytorski]

porać — tu: bić. [przypis edytorski]

porachować kości — spuścić lanie, zbić. [przypis edytorski]

poradnik — dziś: doradca. [przypis edytorski]

poradnik — dziś: doradca. [przypis edytorski]

poradzać (gw.) — tu: rozmawiać, gwarzyć. [przypis edytorski]

Poradzę się z (…) kucharzem — dziś popr.: naradzę się z kucharzem. [przypis edytorski]

pora kasztanów — mowa o owocach kasztana jadalnego, występującej na południu Europy rośliny z rodziny bukowatych. [przypis edytorski]

porani-ć (…) dłoń — skrócone od: porani ci dłoń. [przypis edytorski]

poranie — tu: przedpołudnie. [przypis edytorski]

poranku — dziś popr. forma D.: poranka. [przypis edytorski]

po ranu — rano, o poranku. [przypis edytorski]

poranu (starop. forma) — z rana. [przypis edytorski]

Pora pomiędzy psa i wilka — kalka francuskiego wyrażenia entre chien en loup, oznaczającego zmierzch. [przypis edytorski]

pora po temu — dziś raczej: pora na to. [przypis edytorski]

poravau — skaičiavau. [przypis edytorski]

poraźcie (starop.) — pobijcie. [przypis edytorski]

porażka (starop.) — tu: starcie, zmaganie. [przypis edytorski]

porażony (starop.) — pobity, rozbity. [przypis edytorski]

porażony (starop.) — pobity, zwyciężony. [przypis edytorski]

porazić (daw.) — pokonać. [przypis edytorski]

porazić (daw.) — zwyciężyć, pokonać. [przypis edytorski]

porazić na głowę (starop.) — pobić na głowę; pokonać całkowicie. [przypis edytorski]

porazić (starop.) — pobić; pokonać. [przypis edytorski]

poraziem (starop. forma) — porazimy; pobijemy. [przypis edytorski]

po razu — dziś: po razie. [przypis edytorski]

porcelanki — ślimaki morskie, charakteryzujące się muszlami przypominającymi porcelanowy wyrób; wbrew pozorom nazwa nie pochodzi od porcelany, a wywodzi się od słowa porceletta (mała świnka), gdyż wygląd głowy ślimaka przypomina świński ryjek; porcelana wzięła nazwę od porcelanek. [przypis edytorski]

porcenela (gw.) — porcelana; tu: nocnik. [przypis edytorski]

porcenele (gw.) — porcelana; porcelanowa zastawa. [przypis edytorski]

porcenelowy (gw.) — porcelanowy. [przypis edytorski]

Porcja (ok. 70–ok. 43 p.n.e.) — córka Katona Młodszego, żona Brutusa, a wcześniej Marka Kalpurniusza Bibulusa. [przypis edytorski]

Porcja — postać kobieca z Kupca weneckiego Szekspira, bogata dziedziczka, o której rękę ubiegają się zalotnicy przybywający z różnych krajów. [przypis edytorski]

Porcja — żona Brutusa. [przypis edytorski]

porco (wł.) — wieprz. [przypis edytorski]

porcygar (z fr.) — papierośnica. [przypis edytorski]

Porcynkuły a. Porcjunkuła — odpust zakonów franciszkańskich i związanych z nimi bernardynów obchodzony 2 lipca; od nazwy kościoła w Asyżu będącego kolebką zakonu. [przypis edytorski]

por Dios (hiszp.) — na Boga. [przypis edytorski]

Por Dios! (hiszp.) — Na Boga! [przypis edytorski]

poręba (gw.) — obszar, na którym wycięto drzewa w lesie. [przypis edytorski]

poręba — obszar, na którym wycięto drzewa w lesie. [przypis edytorski]

poręba — obszar w lesie powstały po wycince drzew. [przypis edytorski]

poręb (daw.) — miejsce wycinki drzew. [przypis edytorski]

Porębowicz, Edward (1862–1937) — poeta i znakomity tłumacz, przełożył m. in. Don Juana Byrona i Boską Komedię Dantego. [przypis edytorski]

poręczem — dziś r.ż., forma N. lp: poręczą. [przypis edytorski]

poręcz fotelu — dziś: (…) fotela. [przypis edytorski]

poręcznik — dziś popr.: poręczyciel. [przypis edytorski]

poręka (daw.) — poręczenie, gwarancja. [przypis edytorski]

poręka — gwarancja. [przypis edytorski]

porękawiczne — opłata dla pośrednika, przez którego ręce (stąd nazwa) przechodzi transakcja między dwiema innymi osobami. [przypis edytorski]

poreda (gw.) — porada; tu: rozmowa. [przypis edytorski]

poredzać (gw.) — rozmawiać, gwarzyć. [przypis edytorski]

poredzać (gw.) — rozmawiać. [przypis edytorski]

poredzając (gw.) — poradzając; tu: rozmawiając. [przypis edytorski]