Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114953 przypisów.
pieje — tu: śpiewa. [przypis edytorski]
Piekarski, Michał (ok. 1597–1620) — szlachcic sandomierski, uznany za niepoczytalnego i pozbawiony kontroli nad swoim majątkiem, 15 XI 1620 usiłował dokonać zamachu na króla Zygmunta III Wazę. Został pojmany i poddany śledztwu z wykorzystaniem tortur, stąd powiedzenie „pleść jak Piekarski na mękach”, oznaczające: gadać bzdury, mówić od rzeczy. Osądzony przez sąd sejmowy, został publicznie stracony. [przypis edytorski]
Piekarski, Michał (ok. 1597–1620) — szlachcic sandomierski, uznany za niepoczytalnego i pozbawiony kontroli nad swoim majątkiem, w 15 XI 1620 usiłował dokonać zamachu na króla Zygmunta III Wazę. Został pojmany i poddany śledztwu z wykorzystaniem tortur, stąd powiedzenie „pleść jak Piekarski na mękach”, oznaczające: gadać bzdury, mówić od rzeczy. Osądzony przez sąd sejmowy, został publicznie stracony. [przypis edytorski]
piekielne siostry z pochodniami (…) trzęsą wężami — Erynie, w mit. rzym. boginie zemsty. [przypis edytorski]
piekielny kamień (łac. lapis infernalis) — azotan srebra, związek chemiczny znany od XIII w., ze względu na właściwości bakteriobójcze i przyżegające używany w medycynie jako środek antyseptyczny. [przypis edytorski]
piekielny komput — wojska diabelskie; komput — jednostki wojskowe, zatrudniane i opłacane zgodnie z ustaleniami sejmu w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
piekielny starosta — Lucyfer, przywódca wszystkich diabłów. [przypis edytorski]
Piekło — księga pierwsza Boskiej komedii Dantego. [przypis edytorski]
piekło — określenie na domy gry. [przypis edytorski]
Piekło — pierwsza część Boskiej Komedii Dantego Alighieri (1265–1321). [przypis edytorski]
piekłoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy piekło. [przypis edytorski]
piekły (starop. forma) — piekłami. [przypis edytorski]
pieklić się — złościć się, awanturować się. [przypis edytorski]
pieł — dziś: pił. [przypis edytorski]
pielesz (daw.) — legowisko zwierzęcia; przen.: dom rodzinny, ognisko domowe; dziś tylko w lm: pielesze. [przypis edytorski]
pielesze (daw.) — dom, strony rodzinne. [przypis edytorski]
pielgrzymi św. Jakuba zostawili parę muszel — pielgrzymi przybywający do hiszpańskiej miejscowości Santiago de Compostela, gdzie znajduje się grób św. Jakuba, zabierali w drogę powrotną charakterystyczne muszle znad brzegu oceanu jako pamiątkę i dowód odbytej pielgrzymki. [przypis edytorski]
pielgrzymka — tu: pelerynka. [przypis edytorski]
pielgrzymkę do św. Idziego i św. Stefana króla (…) odbył — do miejsca kultu św. Idziego w Somogyvár oraz św. Stefana króla w Székesfehérvár (Białogrodu Królewskiego) na Węgrzech. Opactwo benedyktyńskie św. Idziego w Somogyvár zostało ufundowane w 1091 r. przez króla Władysława I Świętego dla mnichów sprowadzonych z Saint Gilles du Gard w Langwedocji. [przypis edytorski]
pielgrzymowie — dziś popr.: pielgrzymi. [przypis edytorski]
pielgrzym — tu: wędrowiec. [przypis edytorski]
pielmeni — rodzaj rosyjskich pierogów z dość luźnym farszem mięsnym. [przypis edytorski]
Piemont — kraina historyczna i region administracyjny w płn.-zach. Włoszech. [przypis edytorski]
Piemont — region w płn.-zach. Włoszech, graniczący z Francją i ze Szwajcarią; od XV w. do zjednoczenia Włoch w XIX w. tworzył z Sabaudią samodzielne Księstwo Sabaudii-Piemontu. [przypis edytorski]
Piemont — region w płn.-zach. Włoszech, graniczący z Francją i ze Szwajcarią; w XIX w. centrum polityczne i gospodarcze Królestwa Sardynii i ośrodek włoskiego ruchu zjednoczeniowego (Risorgimento). [przypis edytorski]
Piemont — region w północno-zachodnich Włoszech, graniczący z Francją i ze Szwajcarią. [przypis edytorski]
Piemont — region w północno-zachodnich Włoszech, jego głównym miastem jest Turyn. [przypis edytorski]
pieńdziesiąt — dziś popr.: pięćdziesiąt. [przypis edytorski]
pieńka — konopie. [przypis edytorski]
pieńka — włókno z konopi. [przypis edytorski]
Pieńkowska, Janina, właśc. Janina Dal Trozzo-Pieńkowska — pseud. „Janina”, „Teresa”; kierowała Sekretariatem Głównym TAP, uratowała całe archiwum TAP, które po wojnie trafiło do archiwum AK (dziś w Archiwum Akt Nowych). [przypis edytorski]
Pieńkowski, Stanisław (1872–1944) — krytyk literacki i teatralny, publicysta, tłumacz, poeta (opublikował kilkanaście wierszy w „Życiu” Stanisława Przybyszewskiego); wyjątkowo agresywnie i brutalnie zwalczał eksperymenty literackie, poczynając od Skamandrytów, w młodości socjalista, przeszedł na pozycje konserwatywno-nacjonalistyczne i antysemickie. [przypis edytorski]
pieniądzami — dziś popr. forma N.lm: pieniądzmi. [przypis edytorski]
pieniądzem zgubił — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: pieniądze zgubiłem. [przypis edytorski]
pieniądze z miast związkowych — Ateny stały na czele Związku Morskiego, sojuszu miast-państw greckich z obszaru M. Egejskiego, powstałego w 478 p.n.e. w celu wspólnej walki z Persją. W roku 454 skarbiec Związku został przeniesiony z wyspy Delos do Aten, które stały się hegemonem sojuszu, traktując go jak własne imperium. [przypis edytorski]
pieniądz w tablicę włoży — da ofiarę; ofiary na kościół zapisywano na tablicy. [przypis edytorski]
pieniać kogoś — procesować się z kimś. [przypis edytorski]
Pienia o zgonie Bolesława — w innym tłum. Pieśń o zgonie Bolesława. Przekład pieśni: Karol Szajnocha (Pienia pogrobna w Opowiadaniu o Bolesławie Chrobrym) z wyjątkiem pierwszej strofy, opuszczonej w powyższym źródle i uzupełnionej przez tłumacza całości Kroniki Galla, Zygmunta Komarnickiego. [przypis edytorski]
pienia — śpiewy; tu: poezja. [przypis edytorski]
pienić — dziś popr.: pienić się. [przypis edytorski]
pieniędzmi twymi wzmógł — wzbogacił się twoimi pieniędzmi. [przypis edytorski]
pieniężny lud — najemnicy. [przypis edytorski]
Pieniężny, Seweryn (1864–1905) — redaktor „Gazety Olsztyńskiej” w latach 1891–1903. Organizował protesty w obronie języka polskiego na Warmii. [przypis edytorski]
pienie (daw.) — pieśń. [przypis edytorski]
pienie (daw.) — pieśń, śpiew. [przypis edytorski]
pienie (daw.) — pieśń, śpiew. [przypis edytorski]
pienie (daw.) — śpiew. [przypis edytorski]
pienie — pieśni. [przypis edytorski]
pienie — śpiew. [przypis edytorski]
Pieniny — pasmo górskie w łańcuchu Karpat, położone Polsce i na Słowacji. [przypis edytorski]
pieni — tu: pieni się. [przypis edytorski]
pienny (daw.) — tu: pienisty, spieniony. [przypis edytorski]
pienny — spieniony. [przypis edytorski]
pieprzojad — tukan; ptak południowoamerykański z rzędu dzięciołowatych o potężnym dziobie. [przypis edytorski]
pieprzyk na policzku — być może nawiązanie do mody, obowiązującej w XVIII w., kiedy to eleganckie damy przyklejały sobie na policzku sztuczny pieprzyk, tzw. myszkę. [przypis edytorski]
pierącą (gw.) — piorącą. [przypis edytorski]
pierących (gw.) — piorących. [przypis edytorski]
Pieracki, Bronisław (1895–1934) — polski polityk, legionista, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, współorganizator przewrotu majowego; od 1931 minister spraw wewnętrznych; zastrzelony przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. [przypis edytorski]
pierczatka (ros. перчатка) — rękawiczka. [przypis edytorski]
pieredyszka (pot., z ros.) — chwila wytchnienia, odpoczynku. [przypis edytorski]
piereriez (ros.) — przez. [przypis edytorski]
Pieria — kraina w płd. Macedonii, obejmująca wybrzeże na wschód od Olimpu. [przypis edytorski]
Pieria — kraina w staroż. Grecji (właśc. w Macedonii), położona na płn. od Olimpu, między Morzem Egejskim a Masywem Olimpijskim; w mit. gr.: siedziba Muz. [przypis edytorski]
Pieria — kraj położony na północ od Olimpu, między Morzem Egejskim a Masywem Olimpijskim; w mit. gr.: siedziba Muz. [przypis edytorski]
pieriekliczka (ros.) — odczytywanie listy obecności. [przypis edytorski]
pierkos (daw.) — mężczyzna w podeszłym wieku strojący się jak młodzieniec. [przypis edytorski]
piernacz — buława pułkownikowska kozacka, pełniąca także funkcję listu żelaznego, gwarantująca bezpieczeństwo i swobodny przejazd. [przypis edytorski]
piernacz — buława, używana często także jako list żelazny, nadawany przez władcę podróżującemu, gwarantujący nietykalność i swobodny przejazd. [przypis edytorski]
piernat — cienki materac wypchany pierzem. [przypis edytorski]
piernat (daw.) — cienki, nieprzeszywany (niepikowany) materac wypełniony pierzem; też: kołdra. [przypis edytorski]
piernat — materac wypełniony pierzem; pierzyna, pościel. [przypis edytorski]
piernat — materac wypełniony pierzem. [przypis edytorski]
piernat — pikowany materac wypełniony pierzem. [przypis edytorski]
piernat — tu: materac. [przypis edytorski]
piernół (gw.) — pierdnął. [przypis edytorski]
pierno (daw.) — pieprzno. [przypis edytorski]
pieróg (ros. пирог) — potrawa kuchni rosyjskiej i ukraińskiej: pieczony placek z nadzieniem przygotowany na słodko (z białym serem lub jabłkami) lub na słono (z ziemniakami, ziemniakami z serem, kaszą, mięsem, rybą lub kapustą). [przypis edytorski]
pieróg — tu: charakterystyczne nakrycie głowy. [przypis edytorski]
pieróg — tu: potrawa kuchni wschodniej: pieczony placek z nadzieniem przygotowany na słodko (z białym serem lub jabłkami) lub na słono (z ziemniakami, ziemniakami z serem, kaszą, mięsem, rybą lub kapustą). [przypis edytorski]
Piero Di Cosimo (1462–1522) — wł. malarz epoki renesansu. [przypis edytorski]
pierony (gw.) — pioruny. [przypis edytorski]
Pierowska, Sofia Lwowna (1853–1881) — rosyjska rewolucjonistka, propagatorka i uczestniczka „wędrówek w lud”, skazana w tzw. procesie 193, po ucieczce działała w tajnej organizacji Ziemla i Wola, następnie w Narodnej Woli; współorganizatorka zamachów na cara Aleksandra II, w tym zakończonego powodzeniem ataku z 13 marca 1881; wraz z innymi zamachowcami aresztowana i stracona; żyła w nieformalnym związku z innym działaczem Narodnej Woli, Andriejem Żelabowem. [przypis edytorski]
pierożek — furażerka; rodzaj wąskiej płóciennej czapki, używanej często przez formacje wojskowe lub paramilitarne. Nadzorczynie w kobiecych obozach koncentracyjnych służyły w uniformach SS, okrycie głowy stanowiła furażerka. [przypis edytorski]
pierożek — tu: dwurożny kapelusz w kształcie trójkąta, powszechny w XVIII i XIX w., kojarzony często z Napoleonem Bonaparte. [przypis edytorski]
Pierre Augustin Beaumarchais (1732–1799) — francuski komediopisarz; zakupił szlachectwo i dostał się na dwór Ludwika XV, to doświadczenie posłużyło do stworzenia licznych satyr politycznych czy społecznych, np. Cyrulika sewilskiego (1775) czy Wesela Figara (1784). [przypis edytorski]
Pierre Corneille (1606–1684) — fr. dramatopisarz, zwany ojcem tragedii francuskiej, doprowadził do odrodzenia teatru i przywrócenia antycznej zasady trzech jedności; jego największe dzieła to Cyd (1636) i Andromeda (1650). [przypis edytorski]
Pierre de Montereau, właśc. Pierre de Montreuil (zm. 1267) — francuski architekt; przydomek nadany mu przez historyków architektury, Piotr z Montereau, jest błędny i wynika z inskrypcji na jego nagrobku — nazwie miejscowości, która została niewłaściwie zidentyfikowana jako Montereau, a nie Montreuil. [przypis edytorski]
Pierre de Ronsard (1524–1585) — poeta francuskiego renesansu. [przypis edytorski]
Pierre Eugène Veber (1869–1942) — fr. autor licznych komedii scenicznych, zabawnych powieści; współpracował z Mauricem Hennequinem; do najbardziej popularnych dramatów należy Le Monsieur de cinq heures. [przypis edytorski]
Pierre Laffitte (1823–1903) — fr. filozof i matematyk, uczeń Augusta Comte'a, związany z nurtem pozytywizmu. [przypis edytorski]
Pierre Loti, właśc. Julien Viaud (1850–1923) — francuski oficer marynarki i pisarz, znany z dziennika podróży do Maroka oraz powieści i opowiadań, których akcja rozgrywa się w egzotycznych krajach. [przypis edytorski]
Pierre Marivaux (1688–1763) — fr. dramaturg i powieściopisarz, związany z paryskimi teatrami Comédie-Italienne i Comédie-Française; autor komedii, często poświęconych sylwetkom kobiet, prekursor teatru psychologicznego. [przypis edytorski]
pierres de strass (fr.) — imitacje szlachetnych kamieni. [przypis edytorski]
Pierronka (fr. Pierronne) — żona pana Pierron; tłumacz wykorzystał polską formę gwarową na -ka, a nie daw. ogólnopolską formę na -owa; dziś w jęz. fr. nazwiska żon i dzieci nie różnią się formą od nazwiska męża i ojca. [przypis edytorski]
pierrot — postać z francuskiej pantomimy, w białym stroju i z pobieloną twarzą. [przypis edytorski]
Pierrot — postać z komedii dell'arte. [przypis edytorski]
pierrot — postać z komedii dell'arte: smutny kochanek ze łzami wymalowanymi na pobielonej twarzy. [przypis edytorski]
Pierrot — postać z komedii dell'arte: smutny kochanek ze łzami wymalowanymi na pobielonej twarzy. [przypis edytorski]
pierrot — postać z komedii dell'arte: smutny kochanek ze łzami wymalowanymi na pobielonej twarzy. [przypis edytorski]
pierrot — postać z tradycyjnej francuskiej pantomimy. [przypis edytorski]
