Przypisy

oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]

oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]

oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność, delikatność. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność i delikatność w zachowaniu. [przypis edytorski]

oględny — ostrożny. [przypis edytorski]

oględny — tu: ostrożny. [przypis edytorski]

oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]

oględować (starop. forma) — oglądać. [przypis edytorski]

oględowanie (daw.) — oględziny. [przypis edytorski]

O gloriosa Domina (łac.) — O chwalebna Pani. [przypis edytorski]

ognębienie — dziś: zgnębienie. [przypis edytorski]

ogniam się mnogo nakrzesał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ognia mnogo (wiele) nakrzesałem. [przypis edytorski]

ognić — rozpalać. [przypis edytorski]

ognicha — gorczyca polna, chwast o żółtych kwiatach rosnący na gliniastych polach i ugorach. [przypis edytorski]

ognie bengalskie (daw.) — wielobarwne sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — fajerwerki, sztuczne ognie. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie, które się (…) beze drew siliły (starop.) — ognie, które paliły się bez drew. [przypis edytorski]

ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]

ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]

O gniewie śpiewaj, bogini — pierwsze słowa Iliady. [przypis edytorski]

ogniów (daw.) — dziś popr. D. lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów (daw. forma) — dziś: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D.lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis edytorski]

Ogniowładca (mit. rzym.) — Wulkan. [przypis edytorski]

Ogniowładca — Wulkan. [przypis edytorski]

ognipiór — choroba skóry, objawiająca się charakterystycznym zaczerwienieniem policzków oraz wysypką na głowie i twarzy, występująca najczęściej u dzieci. [przypis edytorski]

ognisko soczewne — soczewka; ognisko skupiające promienie (tu: w znaczeniu przenośnym). [przypis edytorski]

ognisty proroku Boga, śród twoich wielbłądów klęczących — mowa o Mahomecie (ok. 571–632), twórcy i proroku islamu, w młodości pasterzu wielbłądów. [przypis edytorski]

ogniwo Leclanche'a — popularne ogniwo elektryczne węglowo-cynkowe, wynalezione przez fr. chemika Georgesa Leclanche'a (1839–1882). [przypis edytorski]

Ogół, który jest na to, by był oszukiwany — wg maksymy łacińskiej: mundus vult decipi, ergo decipiatur, tj. świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]

ogolić z stołu (daw.) — zabrać ze stołu. [przypis edytorski]

ogonek — kolejka. [przypis edytorski]

ogonek — tu: kolejka. [przypis edytorski]

ogon — tren, pas materiału ciągnący się za suknią po ziemi. [przypis edytorski]

ogon — tu: tren, ciągnąca się po ziemi część sukni. [przypis edytorski]

ogony i pyski — dziś popr. forma N. lm: ogonami i pyskami. [przypis edytorski]

ogony (starop. forma) — dziś N.lm: (z) ogonami. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o cerze ściemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzały — opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o skórze pociemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]

Ogotaj a. Ugudej (1186–1241) — syn Czyngis-chana, władca imperium mongolskiego w latach 1229–1241. [przypis edytorski]

Ograbiwszy jego naród, zająwszy Czarne Góry, zrobili z niego teraz bohatera… — niewielkie stada bizonów w Kanadzie nie wystarczały do wyżywienia jego ludzi i w roku 1881 Siedzący Byk został zmuszony do powrotu do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamknięto go w rezerwacie. W 1885 przez cztery miesiące występował w objazdowym widowisku Wild West Show Buffalo Billa. W 1890 przyjął do swojego obozu wyznawców Tańca Ducha, nowego indiańskiego ruchu religijnego uważanego przez władze za niebezpieczny; podczas próby aresztowania został zastrzelony przez policjantów. [przypis edytorski]

ograniczać się na czymś — dziś popr.: ograniczać się do czegoś. [przypis edytorski]

ograniczając, zgodnie z radą Sokratesa, zakres nauk (..) ku naszemu pożytkowi — Diogenes Laertios, Sokrates [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 21. [przypis edytorski]

ogranicza się na jajkach i mleku — dziś popr.: ogranicza się do jajek i mleka. [przypis edytorski]

ograniczył się na składaniu rąk i patrzeniu — dziś popr.: ograniczył się do składania rąk i patrzenia. [przypis edytorski]

ograżać (daw.) — mieć dreszcze, trząść się. [przypis edytorski]

ograżka (daw.) — dreszcz. [przypis edytorski]

ogród Akademosa — gaj w Atenach poświęcony herosowi Akademosowi; tam Platon założył w 387 r. p.n.e. swoją Akademię. [przypis edytorski]

ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]

ogródek dziecięcy — tzn. przedszkole. [przypis edytorski]

Ogródek — tu: ogródek dziecięcy, tj. przedszkole (por. ang. kindergarten, ros. детский сад). [przypis edytorski]

ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka. [przypis edytorski]

Ogród Saski — park miejski w śródmieściu Warszawy. [przypis edytorski]

ogród — tu: park. [przypis edytorski]

Ogród Zoologiczny — tu: Tiergarten, park w śródmieściu Berlina. [przypis edytorski]

ogrójec — ogród, gaj. [przypis edytorski]

ogroda — ogrodzenie. [przypis edytorski]

ogroda (starop. forma) — dziś D.lp: (z) ogrodu. [przypis edytorski]

ogroda — tu: granica, mur graniczny, fortyfikacje. [przypis edytorski]

ogrodła — ogrodziła. [przypis edytorski]

ogrodowizna (daw.) — warzywa. [przypis edytorski]

ogrodowizny (daw.) — rośliny uprawne, rosnące w ogrodzie, tj. warzywniku; warzywa. [przypis edytorski]

ogrody Estery — scenografia III aktu tragedii Racine'a Estera przedstawia wspaniałe ogrody Estery. [przypis edytorski]

ogrody kensingtońskie — jeden z parków królewskich w dzielnicy City of Westminster. [przypis edytorski]

ogrody Tuilerii, właśc. Jardins des Tuileries — park w Paryżu, w pobliżu pałacu Louvre, jeden z najstarszych ogrodów francuskich. [przypis edytorski]

ogrody tuileryjskie — ogrody i istniejące do 1871 r. założenie pałacowe, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]

ogrojec a. ogórec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec a. ogrójec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec — ogród. [przypis edytorski]

ogromnej sumy: stu złotych — przedwojenne złote polskie miały wielokrotnie większą wartość od obecnych: przeciętne zarobki robotników wynosiły ok. 100–150 zł miesięcznie, a zarobki górników i nauczycieli szkoły podstawowej ok. 200 zł. [przypis edytorski]

ogromniem się przeląkł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: ogromnie się przekląkłem. [przypis edytorski]

ogromny ciężar Niziny przesypie się na prawo — tu oznacza to, że tzw. Nizina, czyli niezdecydowane centrum Konwentu, poprze prawicę, czyli Dantona [przypis edytorski]

Ogygia — wyspa, na której mieszkała Kalypso. [przypis edytorski]

ohacić (daw.) — ogacić, tj. uszczelnić chałupę, by nie ulatniało się z niej ciepło. [przypis edytorski]

Oh, ce sont les enfants de la paroisse… (fr.) — Ach, to dzieci z parafii przygotowują swoją pieśń o Zmartwychwstaniu. [przypis edytorski]

Oh, c'est la langue du pays… — Och, to język miejscowy. [przypis edytorski]

Oh! cet incendiaire (fr.) — O! ten podpalacz (podżegacz). [przypis edytorski]

Oh ciel! Que c'est beau! (fr.) — Wielkie nieba! Jakie to piękne! [przypis edytorski]

Oh, comme c'est vrai, ce, que vous dites (fr.) — och, jakże prawdziwie mówisz. [przypis edytorski]

Oh dio (wł.) — Och, Boże. [przypis edytorski]

oh — dziś: och. [przypis edytorski]

ohé, les psychologues (fr.) — wykrzyknik: o, psycholodzy! [przypis edytorski]

Ohel Moed (hebr.) — zwany także Przybytkiem Mojżeszowym; skonstruowana na polecenie Mojżesza w czasie wędrówki Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej pod górą Synaj, przenośna świątynia. Przełożonym przybytku był arcykapłan. Ohel Moed towarzyszył Izraelitom w wędrówce po pustyni i w podboju Kanaanu oraz w dalszych wędrówkach. Ostatecznie został złożony w zbudowanej przez Salomona Świątyni Jerozolimskiej. W Biblii hebrajskiej brak wzmianek o losach Ohel Moedu po zdobyciu i zburzeniu Jerozolimy przez Babilończyków w roku 586 p.n.e. [przypis edytorski]

ohel — niewielki kamienny, bądź drewniany grobowiec żydowski, najczęściej o kształcie prostopadłościanu przykryty dwuspadowym dachem, posiada drzwi, czasem okna. Ohele wznoszone są nad grobami wybitnych rabinów lub cadyków oraz ich męskich potomków. [przypis edytorski]

o herbiech — dziś popr. forma Msc.lm: o herbach. [przypis edytorski]

Oh, Her Got! Oh, liber Got (z niem.) — O, Panie Boże! O, miły Boże. [przypis edytorski]

Oh! Il a une âme vraiment gantée… (fr.) — on jest naprawdę wytworny z natury (dosł.: ma naprawdę duszę w rękawiczkach). [przypis edytorski]

Oh, i like Berlin. Kölnische Fischmarkt that's a wonderful place (ang. i niem.) — Och, lubię Berlin. Koloński targ rybny to wspaniałe miejsce. [przypis edytorski]

Oh, ja! (mal.) — Hej! [przypis edytorski]

Oh, Madame est française? Non, monsieur (..) De Berne (fr.) — Och, pani jest Francuzką? — Nie, proszę pana, jestem Szwajcarką. — Z jakiego miasta, proszę pani? — Z Berna. [przypis edytorski]