Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115674 przypisów.
Mahabharata — jeden z dwóch głównych hinduistycznych poematów epickich (obok Ramajany); epos opowiadający o historii starożytnych Indii, zawierający nauki z zakresu filozofii (logiki, etyki), astronomii, medycyny, jogi, sztuki wojennej, edukacji, ekonomii, architektury, a także sztuki miłosnej; w jego skład wchodzi też Bhagawadgita (pieśń w formie dialogu, o tematyce religijnej i etycznej). [przypis edytorski]
Mahabharata — staroż. hinduski poemat epicki, zawierający m.in. dialog filozoficzny Bhagavadgita. [przypis edytorski]
Mahady — dziś popr.: Mahdi, tu: Muhammad al-Mahdi. [przypis edytorski]
mahant — w hinduizmie tytuł kapłana-zwierzchnika ważnej świątyni. [przypis edytorski]
maharadża (sanskr.: wielki król) — historyczny tytuł królewski suwerennych władców w Indiach. [przypis edytorski]
maharadża (sanskryt: wielki król) — tytuł władców indyjskich. [przypis edytorski]
maharani (sanskr.) — królowa lub żona maharadży (króla w Indiach). [przypis edytorski]
mahatma — indyjski tytuł nadawany m. in. mistykom, tu: wtajemniczony. [przypis edytorski]
mahatma — indyjski tytuł określający przywódców duchowych i autorytety moralne. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.) — indyjski tytuł określający przywódców duchowych i autorytety moralne. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.) — tytuł indyjskiego mistyka, ascety a. filozofa. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.: wielka dusza) — tytuł używany w odniesieniu do wybitnych duchowych przywódców indyjskich, szczególnie jako autorytetów moralnych. [przypis edytorski]
Mahatma (sanskryt; maha: wielki, atma: dusza; Wielki Duch) — zwyczajowy tytuł wybitnych indyjskich przywódców duchowych; w kulturze Zachodu przyjęło się utożsamiać go z jedną postacią historyczną, mianowicie Mohandasem Karamchandem Gandhim (1869–1948), działaczem społeczno-politycznym i religijnym, który występując przeciw dyskryminacji ludności „kolorowej” w Imperium Brytyjskim, organizując akcje na rzecz praw biedoty, czy walcząc o niepodległość Indii, głosił jednocześnie zasadę niestosowania przemocy; propagowane przez niego metody biernego oporu i formy nieposłuszeństwa obywatelskiego pozwoliły uczynić z pacyfizmu narzędzie polityczne. Mahatma Gandhi sprzeciwiał się także niesprawiedliwości wynikającej z kastowego podziału społeczeństwa i działał na rzecz praw kobiet. [przypis edytorski]
mahatmi — dziś popr. forma M. lm: mahatmowie. [przypis edytorski]
Mahdi z Sudanu, właśc. Muhammad Ahmad Ibn Abd Allah al-Mahdi (1844–1885) — arabski przywódca religijny i polityczny; w 1881 ogłosił się mahdim (wysłannikiem Boga) i stanął na czele powstania przeciw ottomańsko-egipskim rządom w Sudanie, głosząc hasło świętej wojny; jego uzbrojone w prymitywną broń oddziały rozbiły armie egipskie, następnie zadały dotkliwe klęski wojskom brytyjskim; po zdobyciu w 1885 Chartumu założył niezależne państwo, istniejące do czasu bitwy pod Omdurmanem (2 września 1898), w której wyposażone w armaty i karabiny maszynowe wojska brytyjsko-egipskie dowodzone przez gen. Kitchenera rozgromiły kilkukrotnie liczniejsze siły mahdystów. [przypis edytorski]
Maheude (fr. daw.) — żona pana Maheu; dziś w jęz. fr. nazwiska żon i dzieci nie różnią się formą od nazwiska męża i ojca. [przypis edytorski]
Mahlzeit (niem.) — dosł. posiłek; tu daw.: smacznego (dziś używana w tej sytuacji formuła brzmi guten Appetit) [przypis edytorski]
Mahlzeit (niem.) — pora posiłku. [przypis edytorski]
Mahmud z Ghazny (971–1030) — sułtan (od 998) z dyn. Ghaznawidów, panującej na terenach wsch. Persji i ob. Afganistanu; rozszerzył granice swego imperium; w trakcie 17 wypraw na Indie zdobył ogromne łupy, grabiąc miasta oraz ośrodki religijne hinduizmu i ostatecznie podbił północne Indie. [przypis edytorski]
Mahomet (ok. 570–632) — twórca islamu. [przypis edytorski]
Mahomet zajął Konstantynopol — Mahomet (ok. 570–632) był założycielem islamu; w 1453 Konstantynopol został zdobyty przez muzułmańskich Turków osmańskich pod wodzą sułtana Mehmeda II. [przypis edytorski]
Mahomet (zm. 632) — prorok islamu, założyciel pierwszej wspólnoty muzułmańskiej, przeobrażonej w teokratyczne państwo religijne. [przypis edytorski]
mahoń — cenione czerwonobrunatne, twarde drewno tropikalnego mahoniowca, pochodzącego z Ameryki Śr. i basenu M. Karaibskiego. [przypis edytorski]
mahoń — cenione czerwonobrunatne, twarde drewno tropikalnego mahoniowca, pochodzącego z Ameryki Środkowej i basenu M. Karaibskiego. [przypis edytorski]
mahoniowy — z ciemnoczerwonego drewna mahoniowca a. w kolorze mahoniu. [przypis edytorski]
Mahratta, dziś zwykle: Maratha — grupa etniczna w zachodnich Indiach. [przypis edytorski]
Mahrburg, Adam (1855–1913) — polski filozof, psycholog, teoretyk nauki, pisarz i działacz pedagogiczny. [przypis edytorski]
maître d'hôtel (fr.) — szef służby hotelowej. [przypis edytorski]
maître d'hôtel (fr.) — tu: kamerdyner, starszy lokaj nadzorujący służbę. [przypis edytorski]
maîtresse (fr.) — kochanka; faworyta, utrzymanka królewska lub szlachecka; pierwotnie: pani, mistrzyni. [przypis edytorski]
Maibaum (niem.) — drzewko majowe. [przypis edytorski]
Maibowle (niem.) — poncz przyprawiany marzanką. [przypis edytorski]
maić (daw.) — ozdabiać kwiatami. [przypis edytorski]
maić (daw.) — przystroić kwiatami. [przypis edytorski]
Maiestas infracta malis (łac.) — majestat zwycięża zło. [przypis edytorski]
Mailly-Nesle, Ferry Paul Alexandre de, (1821–1872) — francuski arystokrata, książę Oranii; w 1851 poślubił Józefinę Odoard du Hazey. [przypis edytorski]
Mainländer, Philipp, właśc. Philipp Batz (1841–1876) — filozof i pisarz niem., ur. w Offenbach nad Menem (niem. Main), zmienił nazwisko zgodnie z miejscem urodzenia; w historii filozofii umieszczany jako uczeń Schopenhauera, kontynuator jego pesymizmu, postrzegał życie jako pasmo cierpień, z którego wyzwoleniem jest śmierć; autor dzieła Philosophie der Erlösung (Filozofia wyzwolenia); zmarł śmiercią samobójczą. [przypis edytorski]
Maintenon, Françoise d'Aubigné (1635–1719) — kochanka, potem żona Ludwika XIV, protektorka kleru. [przypis edytorski]
Maintenon — Françoise d’Aubigné, marquise de Maintenon (1635–1719), letzte Mätresse und zweite Gemahlin von Ludwig XIV. [przypis edytorski]
maiorem dei prosperitatem (łac.) — większej pomyślności bożej; parafraza określenia ad maiorem Dei gloriam: na większą chwałę Bożą; Deus (łac.): Bóg. [przypis edytorski]
maiorum gentium (łac.) — większych rodów a. plemion, ludów. [przypis edytorski]
Ma i Pa — pieszczotliwie o matce i ojcu (daw.: papa). [przypis edytorski]
maire (fr.) — we Francji burmistrz, członek rady miejskiej lub rady municypalnej gminy, wybierany do organizacji pracy i prowadzenia obrad. [przypis edytorski]
maištrium — maišytai, mišriai. [przypis edytorski]
mais après (fr.) — ale później. [przypis edytorski]
mais apres la guerre c'est fini (fr.) — ale po wojnie to się skończyło. [przypis edytorski]
mais assez de ces bagatelles (fr.) — ale dość tych błahostek. [przypis edytorski]
Mais attendez donc un peu (fr.) — proszę zaczekać chwilę… [przypis edytorski]
Mais c'est drôle ce que vous dites là, monsieur (fr.) — ale to śmieszne, co pan tu mówi, proszę pana. [przypis edytorski]
Mais c'est inouї — mais alors tous les Polonais sont des gens détraqués? (fr.) — Ależ to niesłychane, czyż wszyscy Polacy to szaleńcy? [przypis edytorski]
Mais c'est superbe! superbe! (fr.) — Ależ to wspaniałe! wspaniałe! [przypis edytorski]
Mais c'est une petite horreur qu'elle joue là (fr.) — Ależ to coś strasznego, co ona gra. [przypis edytorski]
Mais comment donc (fr.) — ależ skądże. [przypis edytorski]
mais elle est si extraordinaire! On dirait une sonmambule (fr.) — ale ona jest nadzwyczajna. Można powiedzieć, że lunatyczka. [przypis edytorski]
Mais elle n'est pas mal? (fr.) — Ale jest niezła? [przypis edytorski]
mais encore (fr.) — ale jeszcze. [przypis edytorski]
mais (fr., niem.) — kukurydza. [przypis edytorski]
mais il manque de tenue (fr.) — ale brakuje mu manier. [przypis edytorski]
mais mille pardons (fr.) — stokrotnie przepraszam. [przypis edytorski]
mais moi non (fr.) — ale ja nie. [przypis edytorski]
Mais, mon cher (fr.) — Ależ, mój drogi. [przypis edytorski]
mais non (fr.) — ależ nie.; ależ skąd. [przypis edytorski]
mais non (fr.) — ależ nie. [przypis edytorski]
mais non, ma chère (fr.) — ależ nie, moja droga. [przypis edytorski]
Maison d'Accouchement (fr.) — dom porodów. [przypis edytorski]
Maison d'Accouchement (frz.) — Entbindungsklinik. [przypis edytorski]
Mais où sont les neiges d'antan? (fr.) — Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi; fragment z wiersza Françoisa Villona Ballada o paniach minionego czasu. [przypis edytorski]
Mais oui, certainement. — Ależ tak, z pewnością. [przypis edytorski]
mais oui! (fr.) — ależ tak! [przypis edytorski]
Mais oui! (fr.) — Ależ tak! [przypis edytorski]
Mais oui, j'ai fusillé! Et comment! (fr.) — Ależ tak, rozstrzeliwałem! A jakże! [przypis edytorski]
Mais oui, tu me reconnais! (fr.) — Ależ tak, poznajesz mnie! [przypis edytorski]
mais puisque je suis folie de toi (fr.) — ależ ja szaleję za tobą. [przypis edytorski]
Mais qui risque trop, aussi n'a rien (fr.) — Ale kto ryzykuje zbyt wiele, ten także nic nie ma. [przypis edytorski]
mais quoi (fr.) — ależ skąd. [przypis edytorski]
Mais réflechissez un peu (fr.) — niech pan o tym pomyśli. [przypis edytorski]
mais silence — ale cisza. [przypis edytorski]
Mais tout est possible (fr.) — wszystko możliwe. [przypis edytorski]
Maistre, Joseph Marie de (1753–1821) — francuski filozof i pisarz polityczny, konserwatysta, zwolennik ultramontanizmu, przeciwnik rewolucji francuskiej i filozofii oświeceniowej. [przypis edytorski]
Maistre, Joseph Marie de (1753–1821) — francuski pisarz i filozof polityczny, jeden gł. przedstawicieli tradycjonalistycznego konserwatyzmu o charakterze teokratycznym, opowiadał się za monarchią oraz podporządkowaniem władzy państwowej zwierzchnictwu papieża; zwalczał filozofię oświecenia i idee rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
Maistre, Joseph Marie de (1753–1821) — francuski pisarz i filozof polityczny, jeden gł. przedstawicieli tradycjonalistycznego konserwatyzmu o charakterze teokratycznym, opowiadał się za monarchią oraz podporządkowaniem władzy państwowej zwierzchnictwu papieża; zwalczał filozofię oświecenia i idee rewolucji francuskiej; poseł sardyński w Petersburgu (1803–17). [przypis edytorski]
Maistre, Joseph Marie de (1753–1821) — piszący po francusku sabaudzki pisarz i filozof polityczny, jeden z gł. przedstawicieli tradycjonalistycznego konserwatyzmu o charakterze teokratycznym, opowiadał się za monarchią oraz podporządkowaniem władzy państwowej zwierzchnictwu papieża; zwalczał filozofię oświecenia i idee rewolucji francuskiej; ambasador sardyński w Petersburgu (1803–1817). [przypis edytorski]
Mais vous etes toujours la plus belle au monde, senora (fr.) — Pani jest dziś najpiękniejsza na świecie. [przypis edytorski]
Mais vous faites la guerre, mon amour, selon que vous souhaitez (fr.) — Ale ty prowadzisz wojnę, moje kochanie, tak jak sobie życzysz. [przypis edytorski]
mais, voyant des plus près (fr.) — ale ujrzawszy z bliska. [przypis edytorski]
Maitre des ballets (franc.) — baletmistrz. [przypis edytorski]
maitre d'hótel (fr.) — szef obsługi hotelu bądź restauracji. [przypis edytorski]
maitre (fr.) — mistrz; nauczyciel. [przypis edytorski]
maitre — (fr.) mistrz. [przypis edytorski]
maiż — młody sokół lub inny ptak drapieżny, przyuczany do polowania przez sokolnika; przen. młodzik, nowicjusz. [przypis edytorski]
maiż — w łowiectwie: młody sokół, przyuczany do polowań. [przypis edytorski]
mając się ku górze — kierując się ku górze. [przypis edytorski]
mający wyroki w szafunku — sens: szafujący opiniami. [przypis edytorski]
mając za przewodnika, jak Dante, boski laur Wergilego — w Boskiej komedii Dantego jego przewodnikiem po piekle i czyśćcu jest rzymski poeta Wergiliusz. [przypis edytorski]
mająli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli mają. [przypis edytorski]
mają oczy, aby widzieli, a nie widzą (…) — pełny wers we współczesnym tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia: „[Synu człowieczy, mieszkasz wśród ludu opornego, który] ma oczy na to, by widzieć, a nie widzi, i ma uszy na to, by słyszeć, a nie słyszy, [ponieważ jest ludem opornym]” Ez 12, 2. [przypis edytorski]
mająż — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy mają. [przypis edytorski]
mająż — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mają. [przypis edytorski]
Mają z niego robić mieszkanie dla cesarza — w 1880 uchwałą Sejmu Galicyjskiego Krajowego ofiarowano zamek cesarzowi Franciszkowi Józefowi jako rezydencję cesarską, co spotkało się z przychylnością władcy. W 1905, po zebraniu i wpłaceniu odszkodowania dla armii austriackiej, wojsko opuściło wzgórze wawelskie, które oficjalnie przekazano władzom krajowym Galicji. [przypis edytorski]
majaczało — dziś popr.: majaczyło. [przypis edytorski]
