Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | polski
Znaleziono 7122 przypisów.
wniki (starop.) — wnyki, sidła; uchybić wników: uchronić się przed sidłami, uniknąć pułapki. [przypis edytorski]
wniki (starop.) — wnyki, sidła; wprawić we wniki: usidlić. [przypis edytorski]
wniki — wnyki, pułapka. [przypis edytorski]
wnikł — dziś popr.: wniknął. [przypis edytorski]
wniknienie — dziś popr.: wniknięcie. [przypis edytorski]
w nimeś zabity — w nim jesteś zabity. [przypis edytorski]
w Nim żyjemy, ruszamy się i jesteśmy — Dz 17, 28 (fragment z przemowy apostoła Pawła w Atenach). [przypis edytorski]
wniosła za nim instancję — wstawiła się za nim. [przypis edytorski]
wniść (daw.) — wejść. [przypis edytorski]
wniść (daw.) — właśc. wnijść: wejść. [przypis edytorski]
wniść — dziś popr.: wejść. [przypis edytorski]
wniść — dziś popr: wejść. [przypis edytorski]
wniść (gw.) — wejść. [przypis edytorski]
wniść (starop.) — wejść. [przypis edytorski]
wniść, wnijść — wejść. [przypis edytorski]
wniście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]
wniście — dziś popr.: wejście. [przypis edytorski]
wniście — wejście. [przypis edytorski]
wniście — wejście, wzejście. [przypis edytorski]
w niwczem (daw.) — w niwecz, na nic (się nie zdaje). [przypis edytorski]
w niwczym (daw.) — dziś: w niczym. [przypis edytorski]
wniwecz (daw.) — w nicość, doszczętnie, całkiem. [przypis edytorski]
wnosić (daw.) — wnioskować. [przypis edytorski]
wnosić (daw.) — wnioskować, sądzić. [przypis edytorski]
wnosić toast a. zdrowie — dziś: wznosić. [przypis edytorski]
wnosić toast — dziś raczej: wznosić toast. [przypis edytorski]
wnosić — tu: wnioskować. [przypis edytorski]
wnosić — wnioskować. [przypis edytorski]
wnosić z czegoś — wnioskować z czegoś. [przypis edytorski]
wnosim — dziś: wnosimy; wnosić: wnioskować. [przypis edytorski]
W Nowej Zelandii, gdzie (…) dano kobietom prawo głosowania — Nowa Zelandia, wówczas samorządna kolonia Wielkiej Brytanii, była pierwszym krajem, w którym przyznano kobietom powszechne czynne prawo wyborcze (1893), czyli prawo do głosowania w wyborach. [przypis edytorski]
w Nubii, czyli Kom Ombo — własc. egipskie Nebyt, gr. Omboi, miasto w południowym Egipcie, w 1. nomie Górnego Egiptu, ok. 140 km na południe od Teb, 40 km na północ od Asuanu. Ośrodek kultu Sobka i Horusa, słynny ze świętych krokodyli oraz nietypowej, podwójnej świątyni zbudowanej w czasach hellenistycznych, kiedy miasto stało się stolicą nomu. [przypis edytorski]
wnucy — dziś popr.: wnukowie. [przypis edytorski]
wnuczęta — Goszczyński znał tylko dzieci Leona: Kamila, Augusta i Leokadię. [przypis edytorski]
wnuka — dziś: wnuczka. [przypis edytorski]
wnukli (daw.) — czy wnuk. [przypis edytorski]
w nurtach Lety (mit. gr.) — tj. w rzece przynoszącej zapomnienie, płynącej w Hadesie, podziemnej krainie zmarłych. [przypis edytorski]
wnyki (daw.) — lanie. [przypis edytorski]
wnyki — lanie. [przypis edytorski]
wnyki (przestarz.) — lanie; tu w znaczeniu: dostaniesz ty ode mnie porządne lanie. [przypis edytorski]
wnyki — pułapka w formie pętli ze sznura lub drutu, zastawiana na zwierzęta w lasach. [przypis edytorski]
Wny — Wielmożny. [przypis edytorski]
wódka barbadoska — tani, nieleżakowany rum produkowany przez Anglików na wyspie Barbados. [przypis edytorski]
wódz (…) dał rozkaz dwuznaczny — kapitan Orlikowski, kiedy po rozbiciu części sił rosyjskich w jego ręce dostała się artyleria wroga, zorientował się, że nie może liczyć na natychmiastowe wsparcie głównych sił; w związku z tym nakazał odwrót, który z powodu nieporozumienia w szeregach zmienił się w ucieczkę. [przypis edytorski]
Wódz! (…) do skrzyni (…) zniesie planów trupy — chodzi tu o generała Jana Skrzyneckiego (1787–1860), uczestnika wojen napoleońskich w armii Księstwa Warszawskiego, odznaczonego Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari, kawalera Legii Honorowej. W czasie powstania listopadowego Skrzynecki odznaczył się w bitwie pod Grochowem, co przyczyniło się do mianowania go 26 lutego 1831 przez Rząd Narodowy naczelnym wodzem. W tej roli nie popisał się jako strateg i po klęsce powstańców pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku oraz utracie zaufania społecznego z powodu konfliktu z Sejmem o reformę rządu, zrezygnował z dowództwa i wystąpił z armii. Po powstaniu przebywał na emigracji w Belgii. W 1839 r. powrócił do Krakowa, gdzie pozostał do końca życia. [przypis edytorski]
wódz ich, Messu, jest to kapłan zdrajca — biblijny Mojżesz, który został przygarnięty przez córkę faraona i wychowany jako książę Egiptu, a następnie na polecenie boga Jahwe wyprowadził Izraelitów z Egiptu. Izraelici mieli zabrać ze sobą drogocenne przedmioty pod pozorem pożyczki od Egipcjan. [przypis edytorski]
wódz Kretów — Idomeneus. [przypis edytorski]
wództwo — dowodzenie; przywództwo. [przypis edytorski]
wódz woła na cały kraj, że nie odda guzika od koszuli. Oj, ten guzik — nawiązanie do słów z przemówienia wygłoszonego przez gen. Edwarda Śmigłego-Rydza (1886–1941, generalnego inspektora Sił Zbrojnych, marszałka Polski) na XII Zjeździe Związku Legionistów Polskich w 1935 r. w kontekście żądań hitlerowskich Niemiec, aby przez terytorium Polski przebiegał korytarz (eksterytorialna autostrada oraz linia kolejowa) łączący Niemcy z Prusami Wschodnimi. Wypowiedź marszałka miała stanowić komunikat, że Polska jest silna, nie ugnie się przed godzącymi w jej interesy żądaniami i jest gotowa się im przeciwstawić. Słowa „nie oddamy ani guzika” zostały następnie powtórzone podczas przemówienia pod kopcem Piłsudskiego na Sowińcu w Krakowie 6 sierpnia 1939 r., w przeddzień wybuchu II wojny światowej. W wojnie obronnej 1939 r. gen. Śmigły-Rydz był Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych; 7 września opuścił Warszawę, przenosząc się do Brześcia, 18 września 1939 r. opuścił terytorium Polski udając się śladem przedstawicieli polskiego rządu i elit dyplomatycznych do Rumunii. [przypis edytorski]
wójtów brat (daw., gw.) — brat wójta; wójtów (daw. forma): wójtowy, należący do a. pochodzący od wójta. [przypis edytorski]
wójt-zastępca — w czasie II wojny światowej wielu wójtów wybranych na te stanowiska przed wojną potraciło je. Na ich miejsce naziści wskazywali osoby posłuszne polityce okupantów, często spośród volksdeutschów. Wójtowie kolaboranci byli lojalni wobec nazistów i uczestniczyli w prześladowaniu Żydów. [przypis edytorski]
wół Apis — święty byk Apis, symbol siły i męstwa, uważany za wcielenie Ptaha, głównego boga Memfisu. Apisa czczono w sanktuarium, a po śmierci świętego zwierzęcia wybierano kolejne, kierując się szczególnymi znakami, jakie musiały występować na jego ciele. [przypis edytorski]
wół (…) którego malarze przydają za towarzysza ewangeliście — tradycyjnie w sztuce autorzy ewangelii są przedstawiani razem z przypisywanymi im istotami żywymi, które są ich atrybutami i jednocześnie symbolami; symbolem Łukasza Ewangelisty jest wół. [przypis edytorski]
wół — wykastrowany, a zatem bezpłodny samiec bydła domowego, przeznaczony do prac polowych w zaprzęgu lub tuczony na ubój. [przypis edytorski]
wólce (daw.) — młode woły. [przypis edytorski]
Wólka Krakowska — ob. Wólka Prusicka, w woj. łódzkim, w pow. pajęczańskim; ok. 70 km na płd. od Nowej Wsi w pow. sieradzkim, 25 km od Częstochowy. [przypis edytorski]
Wólka — zapewne Wólka Wojnowska, ok. 30 km na płn-zach. od Sandomierza, ok. 20 km na zach. od Wisły. [przypis edytorski]
wóz (ang. car) — tu: wagon. [przypis edytorski]
wóz drabiniasty — wóz o bokach przypominających drabiny. [przypis edytorski]
wóz frachtowy — duży wóz ciężarowy, do przewożenia większych ładunków; fracht (z niem.) — ładunek. [przypis edytorski]
Wóz — gwiazdozbiór Wielkiego bądź Małego Wozu. [przypis edytorski]
wóz Juggarnauta (z sanskr. Dźagannath: Pan Świata) — używany podczas corocznych procesji ogromny wóz z posągiem boga Kryszny. Rzekomy zwyczaj rzucania się wiernych pod koła tego pojazdu wzmiankuje XIV-wieczne dzieło podróżnicze Johna Mandeville'a. [przypis edytorski]
wóz statkowy — wóz do przewożenia towarów. [przypis edytorski]
woalka — kawałek przezroczystej tkaniny, przesłaniający twarz. [przypis edytorski]
w obecnej dobie porewolucyjnej w Rosji — mowa o rewolucji rosyjskiej 1905 roku, serii wystąpień robotniczych w Rosji i w Królestwie Polskim skierowanych przeciwko absolutyzmowi carskiemu oraz uciskowi przemysłowców. W wyniku rewolucji Mikołaj II powołał pierwszy parlament rosyjski (Dumę Państwową), zezwolił na działanie partii politycznych i stowarzyszeń, przyznał autonomię Wielkiemu Księstwu Finlandii. [przypis edytorski]
w obecności — tu: w teraźniejszości, teraz, obecnie. [przypis edytorski]
wobec — tu: przed; aby stanął w obecności. [przypis edytorski]
wobec urzędziech — na temat urzędów. [przypis edytorski]
w obiad przybieży (daw.) — przyjdzie podczas obiadu. [przypis edytorski]
w obiad — tu: podczas obiadu. [przypis edytorski]
w obiad — w porze obiadowej, podczas przerwy obiadowej. [przypis edytorski]
w obie… stronie — liczba podwójna. [przypis edytorski]
w obie stronie (starop. forma) — liczba podwójna (dualis); dziś: w obie strony. [przypis edytorski]
w obieży (daw.) — w niebezpieczeństwie. [przypis edytorski]
w objaśnieniach, które Strumieński dawał o obrazie, były ironiczne uwagi Angeliki całkiem niezgodne z jego teraźniejszą rolą (por. s. 143 w. 8 i 27) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment zaczynający się od słów: „Objaśnienia, które dawał Strumieński, były dość skąpe, suche, czasem drwiące (…)” (rozdział VII). [przypis edytorski]
w „Objawieniach” i „Listach” (…) „Dobrych nowinach” — tj. w tekstach wczesnego chrześcijaństwa, które weszły później w skład Nowego Testamentu: Apokalipsie, listach apostolskich i ewangeliach (z gr. euangelion: dobra nowina). [przypis edytorski]
w obliczności — w obliczu; w obecności. [przypis edytorski]
w obliczności — w obliczu, wobec. [przypis edytorski]
w oboim (…) blasku (daw.) — w obu rodzajach blasku. [przypis edytorski]
w obojej… dłoni — w obu dłoniach. [przypis edytorski]
w obojem wojsku (daw. forma) — dziś: w obu wojskach a. w obu rodzajach wojska. [przypis edytorski]
w obu stolicach — tj. w Sankt-Petersburgu, dotychczasowej stolicy Imperium Rosyjskiego, oraz w Moskwie, dokąd 12 marca 1918 przeniósł swoją siedzibę rząd utworzony przez bolszewików. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu (daw.) — w okamgnieniu. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu — dziś: w okamgnieniu. [przypis edytorski]
w ocemgnieniu (starop.) — w okamgnieniu. [przypis edytorski]
Wochensaufer (niem.) — pijak upijający się raz na tydzień. [przypis edytorski]
w ociągu (daw.) — z tyłu. [przypis edytorski]
w oczach — tu: na widoku; na pokaz. [przypis edytorski]
wo cztoby to ni stało (ros.) — co by się nie działo. [przypis edytorski]
w oczu (starop. forma) — daw. liczba podwójna, dziś: w oczach. [przypis edytorski]
W oczy mówi co innego, a za oczy inaczej (daw.) — w oczy, czyli otwarcie; za oczy, w nieobecności, za plecami. [przypis edytorski]
woda cię odpłynie — dziś: woda ci odpłynie; tu w znaczeniu: skończy się sprzyjający żegludze przypływ, a zacznie odpływ. [przypis edytorski]
woda emska — wysokozmineralizowana woda pochodząca ze źródeł w kurorcie Ems (Bad Ems) w płd.-zach. Niemczech, stosowana w leczeniu astmy i innych chorób dróg oddechowych. [przypis edytorski]
woda kastalska — woda ze ródła na Parnasie, dająca natchnienie. [przypis edytorski]
woda letejska (mit. gr.) — woda rzeki Lete, płynącej w Hadesie i sprowadzającej zapomnienie. [przypis edytorski]
Woda mi sięga po szyję. Ugrzązłem w mule topieli i nie mam nigdzie oparcia, trafiłem na wodną głębinę i nurt wody mnie porywa — Ps 69, 2-3 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]
woda selcerska (daw.) — stołowa woda mineralna z Selters w Niemczech, zawierająca wiele wolnego dwutlenku węgla; także: woda sztucznie gazowana. [przypis edytorski]
woda Tagowa — Tag, rzeka na Płw. Iberyjskim, przepływająca dziś przez Hiszpanię i Portugalię, mająca źródło w Górach Iberyjskich, zaś ujście do Oceanu Atlantyckiego w okolicach Lizbony. [przypis edytorski]
wodę mierzyć (daw. przysł.) — przelewać z pustego w próżne; określenie daremnej, bezsensownej pracy. [przypis edytorski]
wodę swoją — tu: mocz; badanie moczu stanowiło podstawę dla wstępnej diagnozy. [przypis edytorski]
