Przypisy

izba (daw.) — pokój; tu: pokój hotelowy. [przypis edytorski]

Izba Deputowanych — w oryg. Ecclesiastical Delegates; chodzi nie o deputowanych do parlamentu, lecz członków sądu kościelnego. [przypis edytorski]

Izba Deputowanych — zgromadzenie ustawodawcze we Francji, wybrane w powszechnym głosowaniu. [przypis edytorski]

Izba Gmin — niższa izba brytyjskiego parlamentu. [przypis edytorski]

Izba Lordów — wyższa izba angielskiego parlamentu. [przypis edytorski]

Izba Lordów — wyższa izba parlamentu brytyjskiego. [przypis edytorski]

Izba Parów — izba wyższa parlamentu francuskiego w latach 1815–1848. [przypis edytorski]

Izba Parów — wyższa izba parlamentu francuskiego w latach 1814–1848. [przypis edytorski]

Izba Przywilejów — w oryg. Prerogative Office; sąd arcybiskupi do uwierzytelniania testamentów. [przypis edytorski]

I Zbawiciel nasz przykładem samego siebie chce to po nas mieć — Mt 9, 12. [przypis edytorski]

izbonas — ąsotis. [przypis edytorski]

izbran jedinogłasno (ros.) — wybrany jednogłośnie. [przypis edytorski]

Izby Gmin — izba niższa parlamentu brytyjskiego, odgrywająca rolę nadrzędną wobec izby wyższej, Izby Lordów. [przypis edytorski]

izdebka (daw.) — małe, ubogie pomieszczenie. [przypis edytorski]

Izedy, popr. Jazady, Jazadowie (mit.) — stworzone przez Ahura Mazdę nadnaturalne istoty stojące poniżej Amszaspandów. [przypis edytorski]

I ze słowikiem, co płacze swe dzieci — aluzja do mitu o królewnie ateńskiej Prokne, żonie króla trackiego Tereusa. Tereus zgwałcił jej siostrę Filomelę i, aby ukryć swoją zbrodnię, uciął jej język. Dowiedziawszy się o tym, Prokne w szale rozpaczy zabiła Itysa, syna którego urodziła Tereusowi. Wszystkie trzy osoby tej tragedii zamienili bogowie w ptaki; Prokne w postaci słowika opłakuje swój popełniony w obłędzie czyn. [przypis edytorski]

i zimie i lecie (daw.) — i zimą, i latem. [przypis edytorski]

Izis a. Izyda — bogini przyrody, pełna dobroci patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa. Często przedstawiana jako matka siedząca z małym dzieckiem, Horusem, na ręku. Jako żona władcy Ozyrysa wyobrażana z symbolem tronu na głowie. [przypis edytorski]

Izis a. Izyda — w mit. egipskiej siostra Neftydy, Ozyrysa i Seta. Żona Ozyrysa, matka Horusa. Patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Na trumnach często przedstawiana w parze z siostrą, Neftydą, jako uskrzydlone postacie broniące zmarłego. [przypis edytorski]

i zła, i dobra szafarzem — połówka wersu nieznanego pochodzenia. [przypis edytorski]

Izmaelici — lud wywodzący się od Izmaela, najstarszego syna Abrahama i Hagar (niewolnicy Sary). Zgodnie z wykładnią Józefa Flawiusza, żydowskiego historyka żyjącego w I w. n.e., synowie Izmaela założyli plemiona pochodzące od ich imion, natomiast wspólnie nazwali się Arabami. [przypis edytorski]

Izmael — najstarszy syn Abrahama urodzony przez Hagar (niewolnicę Sary). Sara po urodzeniu Izaaka, kazała wygnać Hagar i Izmaela na pustynię w okolicy Beer-Szeby (Rdz 21,14). Izmael, gdy dorósł, został łucznikiem i mieszkał na pustyni Paran. Pojął za żonę Egipcjankę sprowadzoną przez jego matkę (Rdz 21,20–21). Miał dwunastu synów, którzy, zgodnie z wykładnią Józefa Flawiusza, żydowskiego historyka żyjącego w I w. n.e., założyli plemiona pochodzące od ich imion, natomiast wspólnie nazwali się Arabami. [przypis edytorski]

Izmael — tu przen.: ludy arabskie, muzułmanie. [przypis edytorski]

Izmael właśc. Rabbi Izmael ben Elisza Kohen Gadol — rabbi, arcykapłan, jeden z przywódców pierwszej generacji tannaitów; zgodnie z tradycją męczennik żydowski. [przypis edytorski]

Iznalloz — miasteczko w prowincji Grenada, w Andaluzji, ok. 35 km na północ od Grenady. [przypis edytorski]

I z nim godując, zarznął jak wołu przy żłobie — w wersji mitu przekazanej przez tragików greckich Agamemnon zostaje zabity w łaźni. [przypis edytorski]

izobara (geogr.) — linia na mapie łącząca punkty o takiej samej wartości ciśnienia atmosferycznego. [przypis edytorski]

Izokrates powiadał, iż miasto Ateny — por. Elian Klaudiusz, Opowiastki rozmaite (Varia Historia), XII, 52. [przypis edytorski]

Izolda — ukochana Tristana, postać z celtyckiej legendy utrwalonej w Dziejach Tristana i Izoldy. [przypis edytorski]

izomery (chem.) — związki chemiczne o takim samym sumarycznym wzorze cząsteczkowym, ale mające różny układ atomów w cząsteczce. [przypis edytorski]

izoter (gr.) — obcokrajowiec, który w nagrodę otrzymał prawa cywilne obywatela Aten. [przypis edytorski]

iz pod triach zaborow (ros.) — spod trzech zaborów. [przypis edytorski]

Izrael — przen.: naród żydowski; potomkowie patriarchy Jakuba, któremu Bóg zmienił imię na Izrael. [przypis edytorski]

Izrael (rel.) — starożytne państwo żydowskie na Bliskim Wschodzie, powstałe, gdy Bóg zawarł przymierze z Abrahamem. Jakubowi, synowi Izaaka, Bóg zmienił imię na Izrael. [przypis edytorski]

Izrael zwłóczy ze składaniem haraczu… przeciw Hetytom musimy na wschodzie trzymać wielką armię — po atakach Ludów Morza i załamaniu cywilizacji epoki brązu, Palestyna i Syria uwolniły się spod hegemonii egipskiej. Potężne państwo Hetytów faktycznie już nie istniało, ale funkcjonowały dziesiątki małych państewek. [przypis edytorski]

izwidki ty (z gw. ukr.) — skąd jesteś. [przypis edytorski]

„Izwiestia” — rosyjski dziennik, w latach międzywojennych organ rządowy: Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego i Rady Najwyższej ZSRR. [przypis edytorski]

izwiestno (ros.) — wiadomo. [przypis edytorski]

izwiniajuś (ros.) — przepraszam. [przypis edytorski]

izwoszczyk (z ros.) — dorożkarz, woźnica. [przypis edytorski]

Izyda — egipska bogini macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa. Przedstawiana jako kobieta z symbolem tronu na głowie. [przypis edytorski]

Izyda i Ozyrys (mit. egip.) — Izyda to bogini płodności, opiekunka rodzin, w staroż. Rzymie przyjęta jako jedno z wcieleń Wielkiej Matki, dobroczynne, opiekuńcze bóstwo macierzyńskie, siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa; Ozyrys to jeden z najważniejszych bogów egipskich, bóg wegetacji, odradzającej się przyrody i wiecznego życia, władca świata podziemnego i sędzia zmarłych. [przypis edytorski]

Izyda (mit. egip.) — bogini płodności, opiekunka rodzin, w staroż. Rzymie przyjęta jako jedno z wcieleń Wielkiej Matki; dobroczynne, opiekuńcze bóstwo macierzyńskie. [przypis edytorski]

Izyda (mit. egip.) — bogini płodności, patronka macierzyństwa i rodziny; często przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna, Horusa; w staroż. Rzymie przyjęta jako jedno z wcieleń Wielkiej Matki. [przypis edytorski]

Izyda (mit. egip.) — bogini płodności, patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. [przypis edytorski]

Izyda (mit.) — egipska bogini płodności, opiekunka rodzin, przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna Horusa; często utożsamiana z czczoną jako niebiańska krowa boginią nieba i miłości Hathor, którą wcześniej uważano za matkę Horusa; z Izydą Grecy niekiedy utożsamiali Io, córkę króla Argos, którą zakochany Zeus zamienił w jałówkę, by ukryć ją przed swoją małżonką. [przypis edytorski]

Izyda (mit.) — egipska bogini płodności, opiekunka rodzin, przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna, Horusa; często utożsamiana z boginią nieba i miłości Hathor, którą wcześniej uważano za matkę Horusa. [przypis edytorski]

Izyda (mit.) — egipska bogini przyrody, pełna dobroci patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii; często przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna, Horusa. [przypis edytorski]

Izyda, Ozyrys i Horus (mit. gr.) — trójka ważnych bóstw egipskich: Ozyrys, brat i mąż Izydy, władca krainy zmarłych, bóg odradzającej się przyrody i wiecznego życia; Izyda, siostra i żona Ozyrysa, pełna dobroci patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii; Horus, syn Ozyrysa i Izydy, przejął po ojcu władzę ziemską, opiekun faraonów i państwa egipskiego. [przypis edytorski]

Izys a. Izyda (mit. egip.) — bogini macierzyństwa, opiekunka rodzin, „pani nieba”; często przedstawiana jako siedząca matka karmiąca piersią swego syna, Horusa. [przypis edytorski]

Izys, Izyda (mit. egip.) — bogini macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa. Często przedstawiana jako matka siedząca z małym dzieckiem, Horusem, na ręku. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — chwycić. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — chwytać. [przypis edytorski]

jąć (daw., gw.) — zacząć. [przypis edytorski]

jąć (daw., gw.) — zacząć; zabrać się do czegoś. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — tu: zacząć. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — wziąć (por.: ująć); tu: zacząć. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć coś robić; zabrać się za coś. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć (coś robić); zabrać się za coś. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć (coś robić), zabrać się za co; tu forma: jęliby: zaczęliby. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; jąć się czego: zabrać się za co. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; tu forma 3 os.lp: jęła: zaczęła. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; tu: forma 3 os.lp r.ż.: jęła (zaczęła). [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; wziąć się za robienie czegoś. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; zabrać się do czegoś. [przypis edytorski]

jąć (daw.) — zacząć; zabrać się za coś. [przypis edytorski]

jąć się czego (daw.) — zacząć coś. [przypis edytorski]

jąć się czegoś (daw., gw.) — zabrać się za coś; zacząć coś robić. [przypis edytorski]

jąć się (czegoś) (daw.) — zabrać się (za coś). [przypis edytorski]

jąć się czegoś (daw.) — zabrać się za coś; zająć się czymś. [przypis edytorski]

jąć się czegoś — sięgnąć po coś. [przypis edytorski]

jąć się czego (starop.) — zabrać się za coś; zacząć coś robić. [przypis edytorski]

jąć się (daw., gw.) — złapać się, chwycić się. [przypis edytorski]

jąć się (daw., gw.) — złapać się (za coś), chwycić za coś. [przypis edytorski]

jąć się (daw.) — tu: chwycić się. [przypis edytorski]

jąć się (daw.) — zabrać się za coś; zająć się czymś. [przypis edytorski]

jąć się do czego — zabrać się za co. [przypis edytorski]

jąć się do pałasza — chwycić za szablę. [przypis edytorski]

jąć (starop.) — zacząć (coś robić). [przypis edytorski]

jąć (starop.) — zacząć. [przypis edytorski]

jąć — zacząć; jął zataczać: zaczął zataczać. [przypis edytorski]

jąć — zacząć. [przypis edytorski]

jąć — zacząć; tu: 3 os.lm jęli: zaczęli. [przypis edytorski]

jądry — dziś popr. forma N.lm: jądrami. [przypis edytorski]

ją (…) kryje — tu: kryje litość. [przypis edytorski]

jął (daw.) — zaczął; forma 3 os. lp czasownika jąć, tj. zacząć. [przypis edytorski]

jął się słabić — zaczął słabnąć. [przypis edytorski]

ją (starop.) — dziś: nią (władał). [przypis edytorski]

ją szukał — dziś popr.: jej szukał. [przypis edytorski]

jątrew (daw.) — żona brata. [przypis edytorski]

jątrzyć — tu: coraz bardziej drażnić, stopniowo zwiększać ból. [przypis edytorski]

ją — tu: przysięgę. [przypis edytorski]

jąwszy się — od: jąć się czegoś, zabrać się za, wziąć do czegoś (tu: do pracy). [przypis edytorski]

jąż (daw.) — którą. [przypis edytorski]

jąż nosimy (starop.) — którą zanosimy. [przypis edytorski]

Ja, aber wo ist mein Rassenhass (niem.) — Tak, ale gdzie jest moja nienawiść rasowa? [przypis edytorski]

Ja a Ociec jedno jesteśmy. A Ociec we mnie, a jam w Ojcu zawżdy jest. A kto widzi mnie, widzi i Ojca mego. A jeśli Ociec ożywia, tedy ja też ożywiam. A jeśli Ociec grzechy odpuszcza, tedy ja też odpuszczam — por. J 10, 30; J 14, 9; J 5, 21 z dodaniem interpretacji J 5, 22 w związku z Mk 5, 2–11. [przypis edytorski]

Jaari, Meir a. Me'ir Ja'ari, właśc. Meir Wald (1897–1987) — aktywista Ha-Szomer ha-Cair, syjonistyczno-socjalistycznego ruchu młodzieżowego. Meir Jaari urodził się w Kańczudze na Podgórzu Rzeszowskim. W czasie I wojny światowej przeniósł się z rodziną do Wiednia. Jako 17-latek zgłosił się na ochotnika do armii austriackiej i służył w niej do końca wojny. Studiował na Akademii Rolniczej. W tym czasie był jednym ze współzałożycieli wiedeńskiego gniazda Ha-Szomer ha-Cair. W 1920 r. wyemigrował do Palestyny. Pracował fizycznie przy budowie dróg oraz aktywnie organizował działalność Ha-Szomer ha-Cair. Od 1924 r. pełnił funkcję sekretarza generalnego Ha-Szomer ha-Cair W 1929 r. był jednym z założycieli kibucu Merchawja, w którym mieszkał do końca życia. Jaari był przywódcą izraelskiej lewicy, w 1948 r. współtworzył partię Mapam. Przez siedem kadencji zasiadał w Knesecie z ramienia partii Mapam a po 1969 r. koalicji Ha-Maarach. Jaari był działaczem Związku Żydów Rzeszowa w Izraelu. [przypis edytorski]

Jabajca — zniekształcona nazwa Abacji (wł. Abazzio, chorw. Opatija), kurortu na półwyspie Istria, wówczas (1814–1918) na terytorium Monarchii Austro-Węgierskiej, dziś w płn. części Chorwacji. [przypis edytorski]