Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski
Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski
Znaleziono 3107 przypisów.
posteritati (łac.) — potomstwu. [przypis redakcyjny]
posteritatis (łac.) — potomstwa. [przypis redakcyjny]
post fata indeplorata (łac.) — po nieopłakanym zgonie. [przypis redakcyjny]
post fata (łac.) — po śmierci. [przypis redakcyjny]
post fata regnantis (łac.) — po śmierci panującego. [przypis redakcyjny]
post fundatam ordinationem (łac.) — po ustanowieniu ordynacji (1601). [przypis redakcyjny]
post funera vivit (łac.) — żyje po śmierci. [przypis redakcyjny]
post multas deliberationes (łac.) — po długich namysłach. [przypis redakcyjny]
postoły (daw.) — łapcie. [przypis redakcyjny]
postrachy płonne — nieuzasadniony strach. [przypis redakcyjny]
Po stracie syna pocieszył żal wdowi — Trajan (Patrz o nim w Czyśćcu pieśń X). Niżej w tej pieśni poeta przypomina tradycyjną legendę o Trajanie. Na gorącą modlitwę świętego Grzegorza, który był wielkim wielbicielem cnót tego cesarza, dusza Trajana z piekła, gdzie był wtrącony jako poganin, powróciła znów do swojego ciała i w tym krótkim czasie swojego drugiego życia na ziemi, ten cnotliwy Cezar stał się chrześcijaninem. [przypis redakcyjny]
postradać (daw.) — stracić. [przypis redakcyjny]
postraszne kaźni (starop.) — groźne kary. [przypis redakcyjny]
postremitatem (łac. forma B.lp) — ostateczność. [przypis redakcyjny]
postronić się — usunąć się, kierować się w bok. [przypis redakcyjny]
Po stronie oszczepu siedli na wierchu, zajęczycy rozszarpanej jedli niedonoszony płód! — zjawienie się orłów było znakiem wieszczym; zjawienie się ich po prawej stronie było znakiem dobrym, rozszarpywanie zaś zajęczycy mającej płód niedonoszony — złym. Pojawienie się obu znaków budzi więc wątpliwości Atrydów. [przypis redakcyjny]
po stronie oszczepu — tj. po prawej stronie, gdyż oszczep noszono w prawej ręce. [przypis redakcyjny]
Postrzega, że to męstwo samotnego męża — Por. w Korsarzu (II, 6): „Seyd perceives, then first perceives how few compared with his, the Corsairs roving crew”. [przypis redakcyjny]
Post scriptum — list z 19 kwietnia stanowi dopisek do listu z 24 marca, który Werter wysłał dopiero 19 kwietnia. [przypis redakcyjny]
post sterilem decessum (łac.) — po bezpotomnym zejściu. [przypis redakcyjny]
post tot tantasque procellas (łac.) — po tylu i tak licznych burzach. [przypis redakcyjny]
postulata et desideria (łac.) — żądania i życzenia. [przypis redakcyjny]
postura — kształt. [przypis redakcyjny]
postura — postawa. [przypis redakcyjny]
posuły (starop.) — podarunki na przekupienie sędziego. [przypis redakcyjny]
po swem panie (starop. forma) — zamiast: po swoim panu; forma starsza prawidłowa, dzisiejsza jest analogiczna do tematów na -u (domu, synu). [przypis redakcyjny]
po swe wszytkie czasy — przez całe swoje życie. [przypis redakcyjny]
po swojsku — dziś: po swojemu. [przypis redakcyjny]
po swojsku — po swojemu. [przypis redakcyjny]
po swym piecu jeśca (zwrot przysł.) — mieć coś po piecu, tj. mleć rzecz właściwą, dostosowaną do ramienia (barku); tu więc: odpowiedniego jeźdźca. [przypis redakcyjny]
posyłam wam ten pierwszy, byle uczynić początek — autor zwraca się tu do redakcji „Słowa”, w którym listy te były pomieszczane. (Przyp. wyd.) [przypis redakcyjny]
Poszanowanie cudzej osobistości — dziś mówimy: osobowości (jednostkowych wyborów i praw). [przypis redakcyjny]
Poszedłem błądzić w nieznane mi światy — wiersz ten był ogłoszony w miesięczniku „Krytyka” (zesz. II Cz. II r. 1910). [przypis redakcyjny]
poszedłem z cesarzem Konradem — Prapradziad poety towarzyszył cesarzowi Konradowi w trzeciej jego krucjacie w roku 1147 i jako waleczny krzyżownik na Ziemi Świętej poległ śmiercią walecznych. [przypis redakcyjny]
poszedł w stronę kościoła — mowa o kościele św. Józefa (Karmelitów) na Krakowskim Przedmieściu. Wśród wielu cennych rzeźb kościelnych znajduje się tam m.in. Chrystus w grobie dłuta Oskara Sosnowskiego (1810–1886). Kościół Karmelitów ocalał w całości, a wnętrze jego zgodne jest nadal z opisem Prusa. [przypis redakcyjny]
po szelinie — [po] zaroślach. [przypis redakcyjny]
po szkodzie korzysta — domyślnie: z doświadczenia. [przypis redakcyjny]
poszła — odeszła. [przypis redakcyjny]
poszła widzieć krajów — poszła, aby widzieć (aby zobaczyć, popatrzeć na) kraje; kraje nocy wiecznej: kraina śmierci, która jest krainą ciemności (jak noc). [przypis redakcyjny]
poszło na maszt (daw.) — było podobne [do masztu], wyglądało jak maszt. [przypis redakcyjny]
poszło na (starop.) — wyglądało na (wonne cyprysy). [przypis redakcyjny]
poszlę Kamilowi Cyprianowi — Norwidowi. [przypis redakcyjny]
Poszliśmy stamtąd na Reineberk — Niepodobna wykreślić dokładnie drogi, którą wracało wojsko Czarnieckiego do ojczyzny. Naprzód nie wiadomo, czy Pasek podawał nazwy z pamięci czy z mapy, następnie nazwy te, może już przez autora zmienione, doznały dalszego zniekształcenia ze strony nieudolnego przepisywacza. Zupełnie pewne punkty tej drogi stanowią nazwy: Bersztedt, Wismar, Gustrow i Szczecin. Z pozostałych Tobel nie znajduje się ani w słowniku geogr. Eittera ani Neumanna. Reineberk mogłoby być Reinebek na wschód od Hamburga, gdyby nie to, że następne Bergstedt leży znacznie na zachód, a więc wymagało zmiany drogi w kierunku zachodnim; mogło to jednak nastąpić z niewiadomych nam przyczyn. Tomaszów, widocznie przekręcone, mogłoby być Teterów. Zuraw, gdyby było Zurow, toby powinno być wymienione po Wismar. Wittstock, choć forma niezepsuta, nastręcza wielkie wątpliwości, bo leży już w Brandenburgii; raczej mogłaby to być wieś Wittstock pod Prenzlau, choć też przedstawia pewne zboczenie na południe. [przypis redakcyjny]
poszta (daw.) — poczta. [przypis redakcyjny]
posztarz — pocztylion. [przypis redakcyjny]
poszycie — strzecha. [przypis redakcyjny]
potas — również lekki metal (ciężar właściwy 0,865 g). [przypis redakcyjny]
potaż (z hol. pot: garnek; asch: popiół) — popiół drzewny, złożony głównie z węglanu potasu, używany do produkcji mydła, szkła, ceramiki i nawozów, ważny przedmiot eksportu w XVII i XVIII w. [przypis redakcyjny]
potaż (z hol. pot: garnek; asch: popiół) — popiół, używany w różnych gospodarczych czynnościach, a. naczynie na popiół. [przypis redakcyjny]
potęga Makryny, nabyta zasługą męczeńską — prawdziwą postać Makryny Mieczysławskiej odkryły dopiero badania ks. J. Urbana, ogłoszone drukiem w rozprawie pt.: Makryna Mieczysławska w świetle prawdy, Kraków 1923, s. 139. [przypis redakcyjny]
potężnych zawias — dziś: potężnych zawiasów. [przypis redakcyjny]
Potem, (pokazuje) jako stolicę Ludwik z Bononiej / Przenosi — jedna z grubszych pomyłek tłumacza; w oryg.: Poi mostra il re, che di Bologna fuore / Leva la sega, e vi fa entrar le giande: „Pokazuje mu króla, który z Bononii / Wyrzuca piłę, a wprowadza żołędzie”, tj. wyrzuca Bentywolów, którzy mieli w herbie piłę, a wprowadza papieża Juliusza II, mającego w herbie dąb z żołędziami. Tymczasem tłumacz sega pomieszał widocznie z seggio (siedziba), i bałamuctwo gotowe. [przypis redakcyjny]
Potem rękoma objął mnie za szyję — Tym uściskiem Wirgiliusza zapewne poeta chciał wyrazić wstręt, jaki w nim obudził widok potępionego za gniew porywczy. Sam Dante, ile wiemy z jego życia, będąc gwałtownym i porywczym w gniewie, snadź poczuł w tej chwili całą zgrozę kary tego grzechu i postanowił z niego się poprawić. Rozum, który powinien rządzić gniewem, tu przez uścisk Wirgiliusza (symbol rozumu) wyraża swoje zadowolenie z poprawy poety. [przypis redakcyjny]
potem uznając rzecz marną, słuchać mógł syren z większym hartem ducha — Tu poeta jest tylko wędrowcem i do ziemskiego życia stąd powracać musi. Dlatego Beatrycze daje mu tę naukę, ażeby słuchając ją z uwagą po raz drugi przez podobne pokusy nie dał się wciągnąć w grzech i błąd przeszły. [przypis redakcyjny]
Potem wjechał na piękną bohatyrów ziemię — wedle niektórych wykładaczy Orlanda ma to być wspomniana w Biblii kraina Gosen lub Gessen, którą Józef darował swemu ojcu i braciom. [przypis redakcyjny]
potencja (daw., z łac.) — moc, potęga. [przypis redakcyjny]
potens manu et consilio (łac.) — możny ręką i radą. [przypis redakcyjny]
potentaci — możni panowie. [przypis redakcyjny]
potentia (łac.) — potęga. [przypis redakcyjny]
potentiores (łac.) — możniejsi; tj. Stanisław, a po jego śmierci Józef Władysław Myszkowscy. [przypis redakcyjny]
potentissime (łac.) — jak najmocniej. [przypis redakcyjny]
potentissime (łac.) — najmocniej. [przypis redakcyjny]
potentissime (łac.) — potężnie. [przypis redakcyjny]
potentissimos impetus (łac.) — najpotężniejsze natarcia. [przypis redakcyjny]
po tercjarsku — tercjarz: członek stowarzyszenia zakonnego dla osób świeckich. [przypis redakcyjny]
potioritas — lepsza część. [przypis redakcyjny]
potitius (łac.) — polityczniej, przyzwoiciej. [przypis redakcyjny]
potkać kogo czem (starop.) — zarzucić komu coś. [przypis redakcyjny]
potkała (forma starop.) — spotkała. [przypis redakcyjny]
po tobie znam taką postawę — doznaję od ciebie takiego zachowania się. [przypis redakcyjny]
Potockaitės karstas. — Netoli Chanų rūmų tebėr kapinės, rytų skonyje statytos, su apskritu kaupu. Krymo liaudyje užsiliko pasaka, būk šį paminklą pastatęs Kirym-Girajus savo meilužei, belaisvei lenkei iš Potockių namo. Autorius moksliškai iš gražiai parašytos „Kelionės po Krymą”, Muravjev-Apostolas sako, kad toji pasaka esanti be pamato, ir kad tame rakšte esanti palaidota tūla gruzinaitė. Nežinome kuo jis remia savo nuomonę; nes užmėtinėjimas, būk totoriai vidur aštuonioliktojo amžiaus nebegalėję taip lengvai Potockių merginų grobti ir gabentis, neturi pagrindo. Žinomi pastarieji kazokų maištai Ukrainoje, kur nemaž buvo suimta žmonių ir parduota kaimynams totoriams. Lenkijoje daugel yra aukštesnės kilmės šeimynų Potockiais vardu, ir paminėtoji imtinė ne būtinai turėjo prigulėti prie garsiųjų Huraaniaus tėvūnų, kurie mažiau kentėjo nuo totorių ir kazokų. Iš liaudies pasakos apie Bachčisarajaus grabvietę rusų dainius Aleksandras Puškinas ypatingu savo talentu parašė apysaką — „Bachčisarajaus Fontana”. [przypis redakcyjny]
Potocki, Jędrzej — wojewoda kijowski, w r. 1684 hetman polny koronny, zm. 1691. [przypis redakcyjny]
Potocki, Mikołaj, zwany Niedźwiedzia Łapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651) — hetman wielki koronny w latach 1646–1651, kasztelan krakowski. [przypis redakcyjny]
Potocki Rewera, Stanisław — umarł 22 lutego 1667. [przypis redakcyjny]
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — starosta niżyński, zmarł w niewoli po bitwie pod Żółtymi Wodami. [przypis redakcyjny]
Potocki, Stefan (ok. 1624–1648) — syn hetmana wielkiego Mikołaja Potockiego, starosta niżyński, zmarł w niewoli po bitwie pod Żółtymi Wodami. [przypis redakcyjny]
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikołaja Potockiego, starosta niżyński, zmarł w niewoli po bitwie pod Żółtymi Wodami. [przypis redakcyjny]
Potocki, Szczęsny Kazimierz — starosta krasnostawski, sokalski, wojewoda sieradzki, potem krakowski, następnie kasztelan krakowski i hetman wielki koronny, zm. 1702. [przypis redakcyjny]
potoczne — powszednie, codzienne. [przypis redakcyjny]
potrafić kogoś (daw.) — spotkać się z kimś. [przypis redakcyjny]
potrafić się z kimś (daw.) — spotkać się z kimś. [przypis redakcyjny]
potraw — łąka po sianokosach. [przypis redakcyjny]
potraw — łąka po sianokosach, tu: pastwisko. [przypis redakcyjny]
potrefuje się (starop.) — zdarza [się]. [przypis redakcyjny]
Potrójnym kula ziemska nadana obrotem (…) — Przypuszcza się tu potrójny bieg ziemi: pierwszy, „około własnej osi”, dni oddaje, sprawia odmianę dni i nocy; drugi, około Słońca, „planety darzącej światłem i ciepłem”, wraca lata, jest przyczyną ustawicznie powracającej kolei pór roku; trzeci, najleniwszy, z północy ku południowi i stamtąd znowu ku północy, „Trionom”, miał „przynieść”, czyli sprawić „odmłodnienie”, odrodzenie się ziemskiego świata, to jest Ziemi i wszystkich na niej istot. Rozumowanie to umysłowe, bardziej z istoty swojej do umiejętności niż do poezji należące, umiał Trembecki tak zmysłowie wydać, łącząc filozoficzną zrozumiałość i ścisłość z okrasą poetycką, iż przytoczone miejsce zdaje się okazywać w najwyższym blasku jego talent i sztukę. [przypis redakcyjny]
Potrójnym płynem martwe skrapia zwłoki — Antygona skropiła ciało płynem zmieszanym z wina, mleka i oliwy. [przypis redakcyjny]
potrociny — odpadki, rzeczy nic niewarte, marności. [przypis redakcyjny]
potrzeba (daw.) — bitwa. [przypis redakcyjny]
potrzeba (daw.) — walka, potyczka. [przypis redakcyjny]
potrzeba metafizyki, którą Schopenhauer odnajduje w ludziach, wychodząc ze siebie samego — Schopenhauer, Werke II, 184, (Grisebach); [wychodząc ze siebie samego dziś raczej: wychodząc (w rozumowaniu) od siebie samego; red. WL]. [przypis redakcyjny]
potrzebami — dodatkami. [przypis redakcyjny]
potrzebny — tu: potrzebujący, ubogi. [przypis redakcyjny]
potrzeby i imprezy (daw.) — walki i przedsięwzięcia. [przypis redakcyjny]
po trzecie — po raz trzeci. [przypis redakcyjny]
poturczeniec (daw.) — człowiek, który przyjął wiarę i kulturę turecką. [przypis redakcyjny]
potuszyć (daw.) — dać znać. [przypis redakcyjny]
potuszyć (daw.) — dodać otuchy. [przypis redakcyjny]
potuszyć (daw.) — dodać serca, odwagi, otuchy. [przypis redakcyjny]
potwór skrzydlaty — Sfinks. [przypis redakcyjny]
potwora (daw.) — [dziś r.m.:] potwór. [przypis redakcyjny]
