Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160082 przypisów.
casa (wł.) — dom. [przypis redakcyjny]
cascatella (wł.) — mały wodospad, kaskada. [przypis edytorski]
casemate (fr.) — sklepione i zabezpieczone przed pociskami pomieszczenie w fortyfikacji; stąd utworzono słowo: kazamaty. [przypis redakcyjny]
cas (fr.) — przypadek. [przypis edytorski]
cas (gw.) — czas; raz w kielo cas — raz na długi czas, niekiedy. [przypis edytorski]
Casillas Fernández, Iker — ur. w 1981 r. hiszpański piłkarz, w latach 1998–2020 grał na pozycji bramkarza w drużynie Realu Madryt (krótko również w portugalskiej drużynie FC Porto). [przypis edytorski]
Casimir, roi de Pologne (fr.) — Kazimierz, król Polski. [przypis edytorski]
casino (wł. dosł.: domek; daw.) — dom wypoczynkowy lub wakacyjny, zwłaszcza we Włoszech. [przypis edytorski]
casino (wł.) — dziś popr.: kasyno; tu: lokal zebrań towarzyskich, rodzaj klubu. [przypis edytorski]
Casiquiare — rzeka w Ameryce Południowej o długości 326 km, należąca do dorzecza Amazonki, dopływ Río Negro, mająca połączenie z Orinoko poprzez bifurkację (odnogę). [przypis edytorski]
Cassini, Giovanni Domenico (1625–1712) — wł. astronom działający we Francji. [przypis edytorski]
Cassio — Kasjo, bohater Otella Williama Shakespeare'a. [przypis edytorski]
cassis à l'eau (fr.) — cassis (rodzaj alkoholu) z wodą. [przypis edytorski]
cassis à l'eau (fr.) — odświeżający napój alkoholowy z likieru z czarnych porzeczek zmieszanego z wodą. [przypis edytorski]
cassis — nalewka z czarnych porzeczek. [przypis edytorski]
cassiteros (gr.) — cyna. [przypis edytorski]
cassone (z wł.) — duża ozdobna skrzynia, charakterystyczny mebel włoskiego renesansu. [przypis edytorski]
Casta (…) dolet — Martialis, Epigrammata, I, 14. [przypis tłumacza]
Castel del Assucar — miejscowość zmyślona. [przypis edytorski]
Castel dell'Ovo — zamek warowny w Neapolu. [przypis redakcyjny]
Castelfidardo — miejscowość włoska w prowincji Ankona. W 1860 r. wojska Piemontu zwyciężyły tam nad wojskami papieskimi. [przypis edytorski]
Castel Guiglielmo — dziś: Castelguglielmo; miejscowość oddalona 80 km od Wenecji i 20 km od Rovigo. [przypis edytorski]
Castellammare [di Stabia] — nadmorska miejscowość w płd.-wsch. części Zat. Neapolitańskiej. [przypis edytorski]
Castellane, Louise Cordélia (1796–1847) — córka bankiera Louisa Greffulhe, żona Bonifacego de Castellane, oficera, marszałka Francji; prowadziła znany salon polityczny i literacki. [przypis edytorski]
Castellano di Vilna — Kasztelan wileński, Michał Radziwił. [przypis autorski]
Castelli, Benedykt (1557–1643) — wł. matematyk i astronom, członek zakonu benedyktynów, opat klasztoru na Monte Cassino, uczeń i przyjaciel Galileusza; profesor matematyki w Pizie oraz na uniwersytecie Sapienza w Rzymie; jako pierwszy użył helioskopu do obserwacji Słońca. [przypis edytorski]
Castello, Antonino Paternò (1852–1914) — markiz San Giuliano, włoski polityk, minister spraw zagranicznych w latach 1910–1914. [przypis edytorski]
Castello dell'Ovo — warowny zamek w Neapolu, [przypis redakcyjny]
Castel, [Louis Bertrand] (1688–1757) — głośny matematyk i fizyk, pełen śmiałych i oryginalnych myśli. Spędził część życia na próbach skonstruowania tzw. „ocznego klawikordu”, tj. instrumentu, który za pomocą harmonijnego następstwa kolorów mógłby działać na oko tak, jak klawikord działa na słuch. [przypis tłumacza]
Castel, Ludwik Bertrand (1688–1757) — jezuita, głośny matematyk i fizyk. [przypis tłumacza]
castellum (łac.) — zamczysko. [przypis autorski]
Castelnau, Noël de (1851–1944) — generał francuski podczas I wojny światowej. [przypis edytorski]
Castel Sant'Angelo — Zamek Świętego Anioła a. Mauzoleum Hadriana; grobowiec cesarza Hadriana i jego rodziny, znajdujący się w Rzymie. [przypis edytorski]
Castelvecchio — średniowieczny zamek gotycki znajdujący się w Weronie. [przypis edytorski]
castel (wł.) — zamek. [przypis edytorski]
castigat ridendo mores (łac.) — śmiejąc się, poprawia obyczaje; autor cytatu: J. Santeul, francuski poeta wczesnorenesansowy. [przypis edytorski]
Castiglione, Baldassare (1478–1529) — pisarz i dyplomata włoski, autor dzieła w formie dialogu pt. Książka o dworzaninie (Il libro del Cortegiano, znanego też jako Il Cortegiano, powst. 1508–1516 na dworze w Urbino, druk 1528 w Wenecji); przyjaźnił się z wieloma humanistami swego czasu (m.in. Rafaelem Santim); jego dzieło wywarło duży wpływ na poglądy i maniery wśród elity epoki, zostało spolszczone (tj. przetłumaczone z dostosowaniem do realiów polskich) przez Łukasza Górnickiego pt. Dworzanin polski (1565). [przypis edytorski]
Castille Jeannin de Montjeu, Marie Louise Chrétienne de (1680–1736) — francuska arystokratka. [przypis edytorski]
castillo (hiszp.) — zamek. [przypis edytorski]
Castle-Garden — także: Clinton Garden; wybudowany w 1812 r. fort na południowym cyplu wyspy Manhattan, w obrębie którego w drugiej połowie XIX w. mieściły się zabudowania dla ludności przyjeżdżającej do Stanów Zjednoczonych; w latach 1855–1890 przez miejsce to przewinęło się ponad 8 milionów imigrantów, tj. 2/3 całej ich liczby. [przypis edytorski]
Castle in the air – Zamek w powietrzu. [przypis autorski]
Castro Palao, Fernando (1581–1633) — hiszpański jezuita, kwalifikator Inkwizycji, wykładał teologię moralną w Composteli, autor siedmiotomowego dzieła Opus morale de Virtutibus et Vitiis contrariis (Lyon, 1631–1651). [przypis edytorski]
Castruccio — władca Lukki, urodzony ok. 1280 r. Słynny kondotier i awanturnik. Żywot jego skreślił Machiavelli w dziełku La vita di Castruccio Castracani da Lucca. [przypis tłumacza]
castrum doloris (łac.) — twierdza boleści. [przypis edytorski]
Castrum Inui — też: Fanni; miasto Rutulów. [przypis edytorski]
casus belli (łac.) — powód do wypowiedzenia wojny. [przypis edytorski]
casus cognoscere meos (łac.) — poznać mój przypadek, moją historię. [przypis edytorski]
casus foederis (łac.) — przypadek, w którym sprzymierzeńcy zobowiązani są do wspólnej akcji. [przypis edytorski]
Casus (…) — Iuvenalis, Satirae VIII, 9. [przypis tłumacza]
casus (łac.) — przypadek. [przypis edytorski]
casus (łac.) — przypadek. [przypis redakcyjny]
casus (łac.) — przypadek; sprawa. [przypis edytorski]
casus (łac.) — przypadek, traf; zdarzenie. [przypis edytorski]
casus nominum cum temporibus et modis verborum (łac.) — przypadki imion [rzeczowników] oraz czasy i tryby słów (czasowników). [przypis redakcyjny]
caszy — większość gwar polskich cechuje tzw. mazurzenie, tj. wymowa spółgłosek: s, z, c, dz — zamiast ogólnopolskich: sz, ż, cz, dż, a więc „casy” zamiast „czasy”. Z kolei jednak u ludzi wywodzących się ze wsi, pojawia się, w obawie przed mazurzeniem, skłonność do wymawiania: sz, cz, ż dż, nawet w takich miejscach, gdzie w języku poprawnym występuje: s, c, z, dz (tzw. szadzenie), dlatego dozorca mówi „caszy”. [przypis redakcyjny]
Catalani, Angelina (1780–1849) – włoska śpiewaczka operowa. [przypis edytorski]
catalogus desideratorum (łac.) — katalog pragnień. [przypis edytorski]
catfish (ang.) — sum. [przypis edytorski]
Catinat, Nicolas (1637–1712) — marszałek Francji za czasów Ludwika XIV; wśród dowódców wyróżniał się tym, że nie szafował życiem żołnierzy, nie miał wysokich ambicji, zaś po porażce w wojnie o sukcesję hiszpańską osiadł na wsi i zajął się uprawianiem ogrodu. [przypis edytorski]
Caton Horacjusza — Horat. Serm. lib. I. Sat. II, 31. [przypis redakcyjny]
Catoni (…) erat — Cicero, De officiis, I, 31. [przypis tłumacza]
Catskill — rozległy płaskowyż w płd.-wsch. części amerykańskiego stanu Nowy Jork. [przypis edytorski]
Cattaneo, Carlo (1801–1869) — publicysta włoski, wybitny uczestnik ruchu rewolucyjnego, republikanin, który jako zwolennik idei federacyjnej odmówił swego udziału w zjednoczonym parlamencie i nie złożył przysięgi na wierność królowi. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Cattaro a. Kotor — miasto portowe w płd.-zach. części Czarnogóry. [przypis edytorski]
Cattaro, dziś Kotor — miasto w dzisiejszej Czarnogórze, w Dalmacji, do którego w 1801 r. deportowano 38 patriotów włoskich. [przypis redakcyjny]
cauda (łac.) — świta (dosł. ogon). [przypis edytorski]
Caulaincourt, Armand (1773–1827) — francuski generał i dyplomata. [przypis edytorski]
causa efficiens (łac.) — powód wywołujący skutek. [przypis edytorski]
causa enormis — wyrażenie ówczesne. [przypis autorski]
causa finalis (łac.) — ostateczna przyczyna. [przypis edytorski]
causa finalis movet non secundum suum esse reale, sed secundum esse cognitum (łac.) — przyczyna ostateczna (celowa: cel, pobudka) nie działa wedle swojego bytu realnego, ale wedle poznanego (pomyślanego). [przypis tłumacza]
causam criminalem (łac.) — sprawę gardłową. [przypis redakcyjny]
causanda (łac.) — jest tego przyczyną. [przypis redakcyjny]
causa prima (łac.) — pierwsza przyczyna. [przypis edytorski]
causa — przyczyna. [przypis edytorski]
causa sui (łac.) — przyczyny własnej; będący sam dla siebie przyczyną. [przypis edytorski]
causa turpis (łac.) — brzydka sprawa; coś, o czym się głośno nie mówi. [przypis edytorski]
causavit (łac.) — sprawiło. [przypis redakcyjny]
causavit (łac.) — ustroiła, spowodowała. [przypis redakcyjny]
cause célebre (fr.) — głośna sprawa, słynny proces sądowy. [przypis edytorski]
causerie (fr.) — rozmowa [raczej rozmowa w lekkim tonie, pogawędka; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Causeries du lundi (fr.: Pogawędki poniedziałkowe) — cykl kilkuset cotygodniowych felietonów na tematy literackie i krytycznych portretów literackich autorstwa Charlesa Augustina Sainte-Beuve, publikowanych w latach 1849–1869 w kilku paryskich gazetach, zebranych później w kolejnych tomach Causeries du lundi (t. 1–16, 1851–62), Nouveaux lundis (t. 1–13, 1863–70), Premiers lundis (t. 1–3, 1874–75). [przypis edytorski]
causeur a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]
causeur (fr.) a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]
causeur (fr.) — błyskotliwy rozmówca, gawędziarz. [przypis edytorski]
causeur (fr.) — gawędziarz, dusza towarzystwa. [przypis edytorski]
causeur (fr.) — gawędziarz, mówca, rozmówca. [przypis edytorski]
causeur (fr.) — gawędziarz; osoba umiejąca rozmawiać. [przypis edytorski]
causeur (fr.) — gawędziarz. [przypis edytorski]
causeurstwo (z fr.) — sztuka prowadzenia konwersacji. [przypis edytorski]
causis principalitatis in integrum restitutis (łac.) — i sprawy przeciw głównym sprawcom przywrócono do pierwotnego stanu. [przypis redakcyjny]
Caussin, Mikołaj (1570–1651) — jezuita, spowiednik Ludwika XIII. [przypis tłumacza]
Cavaignac i Cuignet — francuski minister wojny (1898) Godefroy Cavaignac (1853–1905), który przekazał Zgromadzeniu Narodowemu dokumenty obciążające Dreyfusa, oraz kapitan Louis Cuignet (185–1936), który odkrył, że kluczowy dokument został sfałszowany przez pułkownika Henry'ego, który przyznał się do przestępstwa, gdy został przesłuchany przez Cavaignaca; Cavaignac zrezygnował ze stanowiska, ale nadał głosił o winie Dreyfusa i dołączył do grupy nacjonalistów w parlamencie, której został jednym z liderów. [przypis edytorski]
Cavaignac — jenerał Eugeniusz Cavaignac, ówczesny minister wojny. [przypis redakcyjny]
cava il felze (wł.) — odsłoń kabinę. [przypis autorski]
cavaliere che puzza (wł.) — szlachcic, który śmierdzi. [przypis redakcyjny]
cavaliere di S. Pietro (wł.) — kawaler św. Piotra. [przypis edytorski]
cavaliere (wł.) — kawaler. [przypis edytorski]
Cavalieri, Lina (1874–1944) — włoska sopranistka, popularna zarówno w zachodniej Europie i Ameryce, jak i w carskiej Rosji, uważana za jedną z najpiękniejszych kobiet swojego czasu. [przypis edytorski]
Cavalieri — można wymienić kilka sławnych osób o tym nazwisku: kompozytor Emilio de Cavalieri (1550–1602); matematyk i astronom Bonaventura Cavalieri (1598–1647); sopranistki Katharina Cavalieri (1755–1801) i Lina Cavalieri (1874–1944); malarz Vittorio Cavalleri (1860–1938); adresat sonetów Michała Anioła, Tommaso dei Cavalieri (1509–1587). [przypis edytorski]
