Przypisy

parol (daw.) — słowo, słowo honoru. [przypis edytorski]

parol (daw., z fr.) — słowo (honoru), przysięga. [przypis edytorski]

parol — dosł. z fr.: słowo; słowo szlacheckie zobowiązujące do dotrzymania obietnicy, tu: wezwanie do stawienia się na pojedynek. [przypis edytorski]

parole d'honeur (fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]

parole d'honneur (fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]

parole (fr.) — słowo. [przypis edytorski]

parol — słowo. [przypis edytorski]

parol — słowo, słowo honoru. [przypis edytorski]

parolu (z fr.) — słowo, słowo honoru. [przypis edytorski]

parol zagiąć na kogoś — upatrzyć sobie kogoś, uwziąć się na kogoś. [przypis edytorski]

parol (z fr.) — słowo (honoru). [przypis edytorski]

parol (z fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]

parol (z fr.) — słowo honoru; tu: zakład. [przypis edytorski]

par — opar, para. [przypis edytorski]

parość (daw.) — pęd, gałązka. [przypis edytorski]

parość (daw.) — pęd, latorośl, gałązka. [przypis edytorski]

parość — gałąź wyrastająca u nasady pnia. [przypis edytorski]

parość — parów. [przypis edytorski]

parość — pęd, latorośl. [przypis edytorski]

Paros — wyspa na M. Egejskim. [przypis edytorski]

parowóz — lokomotywa napędzana silnikiem parowym. W piecu wewnątrz takiej lokomotywy palił się węgiel, podgrzewał wielki kocioł wody, a woda pod postacią pary wylatywała na zewnątrz, poruszając koła lokomotywy. Takie lokomotywy woziły wagony kolejowe przez cały wiek XIX, były też wtedy uważane za symbol postępu i nowoczesności. W XX w. stopniowo zastąpiły je lokomotywy elektryczne i spalinowe. Ostatnia w Europie linia kolejowa obsługiwana przez lokomotywy parowe działała do 2014 r. w Polsce, łączyła miasta Leszno i Wolsztyn, w którym też odbywają się co roku Parady Parowozów. [przypis edytorski]

parowy — dziś popr. forma N.lm: parowami. [przypis edytorski]

Paroxismus — Folge von sich steigernden Ausbrüchen von Krankheitserscheinungen. [przypis edytorski]

par — para, opar. [przypis edytorski]

par parenthèse (fr.) — nawiasem mówiąc. [przypis edytorski]

parpelis — iš miltų ar tarkuotų bulvių kukulis. [przypis edytorski]

par politesse (fr.) — z grzeczności. [przypis edytorski]

parprašau (lenk.) — atsiprašau. [przypis edytorski]

par principe (fr.) — co do zasady. [przypis edytorski]

parraski — arkadyjski. [przypis edytorski]

Parrazja — kraina w Arkadii, na Peloponezie. [przypis edytorski]

parricida (łac.) — morderca, zbrodniarz. [przypis edytorski]

par routine (fr.) — z nawyku. [przypis edytorski]

parrycyda (łac. parricida) — ojcobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis edytorski]

parrycyda (z łac. parricida) — ojcobójca, bratobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis edytorski]

Parry, Sir William Edward (1790–1855) — brytyjski eksplorator Arktyki. [przypis edytorski]

Parry, Sir William Edward (1790–1855) — brytyjski eksplorator Arktyki. [przypis edytorski]

parschnąć — dziś: parsknąć. [przypis edytorski]

Parsęta — rzeka u ujścia której leży Kołobrzeg; daw. Prośnica, niem. Persante. [przypis edytorski]

Parsifal — dramat muzyczny Ryszarda Wagnera luźno oparty na noszącym ten sam tytuł średniowiecznym poemacie epickim Wolframa von Eschenbacha, którego bohaterem jest jeden z towarzyszy króla Artura, rycerz Okrągłego Stołu, poszukiwacz Graala. [przypis edytorski]

Parsifal — dramat muzyczny Ryszarda Wagnera luźno oparty na noszącym ten sam tytuł średniowiecznym poemacie epickim Wolframa von Eschenbacha. [przypis edytorski]

Parsifal — jeden z towarzyszy króla Artura, rycerz Okrągłego Stołu, poszukiwacz Graala; bohater dramatu muzycznego Ryszarda Wagnera pt. Parsifal, luźno opartego na noszącym ten sam tytuł średniowiecznym poemacie epickim Wolframa von Eschenbacha. [przypis edytorski]

Parsifal — postać ze średniowiecznych romansów rycerskich, jeden z towarzyszy króla Artura, rycerz Okrągłego Stołu, poszukiwacz Graala; bohater utworów Chrétiena de Troyes i Wolframa von Eschenbacha. [przypis edytorski]

Parsifal — tu: tytuł opery Richarda Wagnera, opartej na motywach opowieści o królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu. [przypis edytorski]

Parsi — Parsowie, grupa religijna, uważana czasem za etniczno-religijną, wywodząca się od wyznających zaratusztrianizm staroż. Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami w VIII–X w. osiedlili się w Indiach; w XIX w. stali się pośrednikami w handlu przy Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. [przypis edytorski]

parsiuk (reg.) — prosię. [przypis edytorski]

parsizm (daw.) — zaratusztranizm, dualistyczna religia irańska powstała w wyniku reformy starych kultów irańskich przez Zaratusztrę, perskiego kapłana i proroka. Zaratusztranizm był religią państwową starożytnych imperiów perskich od ok. 600 p.n.e do ok. 650 n.e., następnie podupadł po podboju Persji przez muzułmanów. Od wyznających zaratusztrianizm Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami osiedlili się w Indiach, wywodzą się obecni Parsowie: grupa religijna, uważana czasem za etniczno-religijną. [przypis edytorski]

pars magna fuit (łac.) — brał istotny udział, był znaczącym uczestnikiem. [przypis edytorski]

par songe (fr.) — przez sen. [przypis edytorski]

Parsowie (daw.) — grupa religijna, uważana czasem za etniczno-religijną, wywodząca się od wyznających zaratusztrianizm staroż. Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami w VIII–X w. osiedlili się w Indiach; w XIX w. stali się pośrednikami w handlu przy Kompanii Wschodnioindyjskiej. Gwebrowie (z pers. ghebr': niewierny) to daw. nazwa wyznawców zaratusztrianizmu nadana im przez muzułmanów. [przypis edytorski]

pars parva fui (łac.) — byłem małą częścią. [przypis edytorski]

pars pro toto (łac.) — część (pokazana) zamiast całości. [przypis edytorski]

parsyjski — przym. od Pars: członek grupy etnicznej wywodzącej się od wyznających zaratusztrianizm staroż. Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami w VIII–X wieku osiedlili się w Indiach; w XIX w. Parsowie stali się pośrednikami w handlu przy Kompanii Wschodnioindyjskiej. [przypis edytorski]

Parsywal — ang. Perceval. [przypis edytorski]

parsza — rozdział Tory przypadający na dany dzień tygodnia. [przypis edytorski]

parszuk a. parsiuk (gw.) — prosiak, wieprzek. [przypis edytorski]

partactwo — praca wykonywana źle, nieudolnie, niedbale. [przypis edytorski]

partacz (pot.) — człowiek robiący coś źle, nieudolnie a. niedbale. [przypis edytorski]

partacz —psuj, nieudacznik, człowiek niedbały. [przypis edytorski]

partacz — rzemieślnik niezrzeszony w cechu. [przypis edytorski]

partagez — proszę się rozdzielić (tu: komenda taneczna). [przypis edytorski]

Parteigenosse (niem.) — towarzysz partyjny. [przypis edytorski]

Parteigenosse (niem.) — towarzysz partyjny; tu: członek NSDAP. [przypis edytorski]

Parteitag (niem.) — zjazd partyjny; tu: jeden z corocznych wieców nazistowskiej partii NSDAP, które po dojściu Hitlera do władzy w 1933 stały się wielkimi propagandowymi wydarzeniami. [przypis edytorski]

Partenianie (gr.) — dzieci z nieprawego loża, zrodzone w Sparcie podczas wojny messeńskiej; Partenianie osiedlili się w południowych Włoszech w okolicy Tarentu. [przypis edytorski]

partenogeneza (z gr.) — dzieworództwo, rozród bez udziału partnera odmiennej płci. [przypis edytorski]

Partenon, Erechtejon — świątynie poświęcone bogini Atenie na Akropolu: pierwsza Atenie Dziewicy, druga Atenie i Posejdonowi (jej nazwa pochodzi od imienia jednego z pierwszych władców Aten, Erechteusza, na którego cześć wzniesiono budynek świątyni). [przypis edytorski]

Partenon, Propyleje — budowle na Akropolu w Atenach: Partenon: świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), uważana za najdoskonalszy przykład stylu doryckiego w architekturze; Propyleje: monumentalny budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami, stanowiący wejście na Akropol. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach, zbudowana w l. 447–432 p.n.e. w stylu doryckim. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach, zbudowana z inicjatywy Peryklesa w l. 447–432 p.n.e. w stylu doryckim. Zawierała wykonany przez Fidiasza ogromny posąg Ateny ze złota i kości słoniowej. Była zdobiona m.in. biegnącym wokół całej świątyni fryzem, również dłuta Fidiasza, przedstawiającym procesję panatenajską (pochód podczas najważniejszego święta na cześć Ateny), między innymi kawalkadę jeźdźców. [przypis edytorski]

Partenopej — Arkadyjczyk poległy pod Tebami. [przypis edytorski]

partenopejski — związany z Republiką Partenopejską, państwem na Półwyspie Apenińskim istniejącym w 1799 r. [przypis edytorski]

par-ten-za (wł.) — odjazd. [przypis edytorski]

partenza (wł.) — odjazd. [przypis edytorski]

parter — tu: pospólstwo; pospolita publiczność zajmująca w teatrze miejsca na parterze, podczas gdy osoby zamożne zasiadały w lożach. [przypis edytorski]

partes (daw.) — partytura, nuty; traktować z partesu: z góry, z wyższością. [przypis edytorski]

partes (daw.) — partytura, nuty; w oryg. gra słów: he can sing/ A mean most meanly: śpiewa głos środkowy marnie. [przypis edytorski]

Parthenau — powieść niemieckiego pisarza Maxa René Hesse (1929). [przypis edytorski]

partią — dziś popr. forma B. lp: partię. [przypis edytorski]

partia brata królewskiego — skupiona wokół hr. Artois, późniejszego Karola X, grupa skrajnych rojalistów. [przypis edytorski]

partia […] była ustawiona — pozycja była solidna, dziś mówi się: „dawała się ustać”. [przypis edytorski]

partia K-D — Partia Konstytucyjno-Demokratyczna, liberalna partia polityczna działająca w Imperium Rosyjskim i w Rosji okresu rewolucji; powstała 12 października 1905 podczas rewolucji 1905 roku, zdelegalizowana dekretem Rady Komisarzy Ludowych w grudniu 1917; od skrótu nazwy „K-D” nazywana także potocznie „partią kadetów” lub „kadetami”. [przypis edytorski]

partia (łac.) — w dawnej Rzeczypospolitej (XVII i XVIII w.) oddział jazdy rozlokowany na określonym obszarze. [przypis edytorski]

partia Lelewela — demokraci. [przypis edytorski]

partia ND — Narodowa Demokracja, polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku, od 1897 do 1919 działający jako partia pod nazwą Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Stronnictwo rozpoczęło legalną działalność w zaborze rosyjskim w 1905; w 1906 wzięło udział w wyborach do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego, zbojkotowanych przez wszystkie polskie partie centrum i lewicy; w Dumie politycy SND utworzyli Koło Polskie. [przypis edytorski]

Partia obu głosów wykonywana jest jednocześnie (jak w poprzednim analogicznym przypadku). [przypis edytorski]

Partia obu głosów wykonywana jest jednocześnie. [przypis edytorski]

partia — tu: dobra kandydatka do małżeństwa. [przypis edytorski]

partia — tu: grono osób zebranych w jednym celu, zespół. [przypis edytorski]

partia — tu: grupa ludzi zebranych we wspólnym celu. [przypis edytorski]

partia — tu: kandydat na męża. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział, grupa żołnierzy. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział, grupa zbrojnych. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział. [przypis edytorski]

partia — tu: zorganizowana grupa. [przypis edytorski]

partia — w okresie powstania styczniowego: powstańczy oddział partyzancki. [przypis edytorski]

partia — zorganizowany naprędce oddział uzbrojonej szlachty. [przypis edytorski]

participation mystique (fr.) — mistyczne uczestnictwo. [przypis edytorski]

participium (łac.) — imiesłów. [przypis edytorski]