Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 11094 przypisów.
wystawny (starop.) — wspaniały. [przypis redakcyjny]
wystawując — dziś: wystawiając. [przypis edytorski]
wystawujący (daw.) — wystawiający, pokazujący. [przypis edytorski]
wystawy sklepowe biły łuną gazowego światła — pod koniec XIX w. w dużych miastach używano zasilanych z gazowni lamp gazowych, emitujących silne światło dzięki rozgrzewaniu do białości siatki żarowej płomieniem spalanego gazu; oświetlano nimi ulice, budynki publiczne, warsztaty, sklepy, a także domy klasy średniej. [przypis edytorski]
wystębnowany — przyszyty ciągłym ściegiem, widocznym po wierzchniej stronie materiału. [przypis edytorski]
występne sądzi (starop. konstrukcja) — dziś: występnych sądzi. [przypis edytorski]
występnik — przestępca. [przypis redakcyjny]
Występowałem z zaciekłą namiętnością przeciwko sztuce tendencyjnej (…) a duszę jednostki uważa za przejaw tamte — S. Przybyszewski, Moi współcześni, II, s. 96. [przypis autorski]
występowanie — tu: wystąpienia publiczne. [przypis edytorski]
występ (starop.) — tu: występek; przestępstwo. [przypis edytorski]
występuje w nim [w Nietzschem] niezmiernie dobitnie cała beznadziejność naturalizmu nowoczesnego, doprowadzonego do swych ostatecznych konsekwencji — S. Brzozowski, Kultura i życie, s. 318–319, podobnie s. 339 i 344. [przypis autorski]
występuje z całą gwałtownością przeciwko wykształceniu kobiet. „Nie pozwałam, by przez naukę niewiasta panowała nad mężczyzną, ale chcę, by była pokorna” — 1 Tm 2 11–12; jednak sens cytatu w kontekście jest nieco inny: „Niewiasta niech się uczy w milczeniu ze wszelkim poddaństwem. Bo niewieście nie pozwalam uczyć, ani władzy mieć nad mężem, ale aby była w milczeniu” (tłum. Biblia Gdańska), przy czym „nauka” oznacza tu nauczanie religijne, nie zaś ogólnie wykształcenie (por. następny przytoczony cytat). [przypis edytorski]
występ — wystająca część jakiejś powierzchni. [przypis edytorski]
występ* — występek, przewinienie; tu lm: występy. [przypis redakcyjny]
występy (starop.) — tu: występki, wykroczenia. [przypis edytorski]
wysterkać (daw.) — wysterczać, sterczeć, wystawać. [przypis edytorski]
wysterkać — wystawać, sterczeć. [przypis edytorski]
wysterk — tu: fragment skały wystający znacznie poza jej obręb, główny zrąb. [przypis edytorski]
wystrachany (pot.) — wystraszony. [przypis edytorski]
Wystruć — dziś: Czerniachowsk; miasto w obwodzie kaliningradzkim. [przypis edytorski]
Wystrzały armatnie i dźwięki trąb (…) jakiego mu się życzy — Cytaty czerpane z Morièra. [przypis autorski]
wystrzyganka — wycinanka. [przypis edytorski]
wysuć (daw.) — wysypać. [przypis redakcyjny]
wysuć — wysypać. [przypis redakcyjny]
wysunie raźna młodzież — należąca do przeciwnej wojewodzie partii; Miecznik grozi tu Wojewodzie tzw. zajazdem. [przypis redakcyjny]
wyswarzyć — wymóc przez kłótnię. [przypis redakcyjny]
wyswobodziemy (starop. forma) — wyswobodzimy. [przypis edytorski]
wyszarzany — wyblakły, wytarty, pozbawiony pierwotnej barwy. [przypis edytorski]
wyszastać się z funduszów — wydać pieniądze. [przypis edytorski]
wyszcia (starop. forma) — dziś D.lp: wyjścia. [przypis edytorski]
wyszcie (starop. forma) — wyjście. [przypis edytorski]
wyszczerzył (…) wzrok — wytrzeszczył [oczy; Red; WL]. [przypis redakcyjny]
wyszczezyły [mu] się — znaczenie wyrazu być może w związku z wyr. „wyszczerzać się”, śmiać się. [przypis redakcyjny]
wyszedłem był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wyszedłem wcześniej, uprzednio (tzn. przed czynnościami i wydarzeniami wyrażonymi czasem przeszłym prostym). [przypis edytorski]
wyszedł ogień sprzed Wiekuistego — ogień wyszedł „z Najświętszego Miejsca w Przybytku, idąc przez złoty ołtarz, spalił na nim kadzidło, co zawsze poprzedzało spalanie codziennych ofiar całopalnych, tam też potem dosięgnął synów Aharona, gdy ich spalił (por. Kpł 10:2); następnie wyszedł, wspiął się na ołtarz i pochłonął na ołtarzu ofiarę całopalną i opłatną”, Raszbam 9:24 [1]. [przypis tradycyjny]
wyszedł ogień — wyszedł ogień, „aby najpierw spalić kadzidło na wewnętrznym [ołtarzu, por. przypis do Kpł 9:24], ale natknął się tam na synów Aharona i uśmiercił ich, po czym [ogień] wyszedł stamtąd i dotarł do ołtarza zewnętrznego, gdzie pochłonął ofiarę całopalną”, Raszbam do 10:2 [2]. [przypis tradycyjny]
wyszedszy — dziś popr.: wszedłszy. [przypis edytorski]
wyszedszy (starop. forma) — dziś: wyszedłszy. [przypis edytorski]
wyszego (daw.) — dziś: wyższego. [przypis edytorski]
Wyszegrad — w oryg. łac. castellum Wysegrad; gród nad Wisłą. [przypis edytorski]
Wyszehrad — tu: wzgórze w Pradze, na prawym brzegu Wełtawy (w innym znaczeniu: miasto na Węgrzech). [przypis edytorski]
wyszej (daw.) — dziś: wyżej. [przypis edytorski]
Wyszła i za nią spieszy (…) spina — por. Wergiliusz, Eneida, IV, 136–140 w tłumaczeniu Franciszka Wężyka. [przypis redakcyjny]
wyszła Lea naprzeciw niego — «Cały ten fragment [przytoczony jest w Torze] po to, by pouczyć, że intencją Pramatek było urodzić dzieci pochodzące od Jakuba, gdyż był to człowiek sprawiedliwy i dobry […]. A to że Lea wyszła mu naprzeciw powodowane było względami obyczajowymi, ponieważ Jakub nie wiedział o sprawie [z mandragorami] i szedł jak zwykle do namiotu Rachel, a nie byłoby to obyczajne, gdyby Lea wyciągnęła go z namiotu siostry po tym, gdy już tam wszedł», zob. Radak do 30:16. [przypis edytorski]
wyszła za męża postronnego — Raszi precyzuje: gdy poślubi ona lewitę lub zwykłego Żyda (israela), nie kogoś z rodu kohenów, zob. Raszi do 22:12 [1]. [przypis tradycyjny]
wyszłe — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym: które wyszły. [przypis edytorski]
wyszłe — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: pochodziły) z Chalkis na Eubei. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: pochodziły) z obozu konfederackiego. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np.: które wyszły (tu: pochodziły) z pracowni Golfe-Juanu. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: zostały wydane, ogłoszone). [przypis edytorski]
wyszłe — dziś: takie, które wyszło. [przypis edytorski]
wyszłem — dziś popr. forma: wyszedłem. [przypis edytorski]
Wyszło mu to z pamięci lub z głowy i głupstwo popełnił — Iliada IX 537. [przypis tłumacza]
wyszłych z biodra — hebr. יֶרֶךְ (jerech): biodro, udo, niekiedy tłumaczone jako lędźwie. Biodro jest tu eufemizmem na męski organ rozrodczy, który znajduje się w pobliżu bioder, zob. Ibn Ezra do 1:5.
Ibn Ezra: rabi Abraham ben Meir ibn Ezra (1092–1167), żył w Hiszpanii; uczony, poeta, filozof i komentator Biblii.
[przypis tradycyjny]
wyszły czas — przeszły czas, przekroczony czas. [przypis edytorski]
wyszły — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły jakby spod jednego odlewu. [przypis edytorski]
wyszły — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np.: który wyszedł. [przypis edytorski]
wyszlą — dziś popr.: wyślą. [przypis edytorski]
wyszlamować — wyjąć (metafora odnosząca się do wyjmowania szlamu z cieku wodnego). [przypis edytorski]
wyszlę — dziś popr.: wyślę. [przypis edytorski]
wyszle (daw.) — dziś: wyśle. [przypis edytorski]
wyszle — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.przysz.: wyśle. [przypis edytorski]
wyszle — dziś popr.: wyśle. [przypis edytorski]
wyszlem — dziś popr.: wyślemy. [przypis edytorski]
wyszli byli — forma daw. czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym: wyszli do góry wcześniej, zanim Tvardstrup rozpoczął ćwiczenia. [przypis edytorski]
wyszli, i pobłogosławili lud — „Wypowiedzieli słowa: »I niech będzie upodobanie Boga Pana naszego nad nami, a sprawę rąk naszych utwierdź pośród nas; tak, sprawę rąk naszych, utwierdź ją« (Ps 90:17), czyli: oby było wolą, że Szechina [Boża obecność] spocznie na dziele waszych rąk. Jako że całe siedem dni upełnomocniania, gdy Mojżesz ustawiał Przybytek i pełnił w nim służbę [kapłańską], po czym każdego dnia składał go z powrotem, Szechina nie spoczęła na [Przybytku], lud Israela czuł się zawstydzony i mówił do Mojżesza: Mojżeszu, nauczycielu nasz, cały trud, który podjęliśmy był to po, aby Szechina zamieszkała pomiędzy nami, byśmy wiedzieli, że odkupiony nam został grzech [złotego] cielca. Dlatego [Mojżesz] powiedział im: »To, co rozkazał Wiekuisty, uczyńcie a ukaże się wam Majestat Wiekuistego« (9:6), Aharon mój brat, jest bardziej znamienity i ważniejszy ode mnie, to poprzez jego ofiary i jego posługę spocznie na was Szechina i będziecie wiedzieć, że to Bóg go wybrał”, Raszi do 9:23 [2]. [przypis tradycyjny]
wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis edytorski]
wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis redakcyjny]
wyszli niektórzy z ludu, aby zbierać — „Pomimo tego, że nie potrzebowali [pożywienia], wyszli sprawdzić, czy rzeczywiście nie będzie [manny] w tym dniu”, Bechor Szor do 16:27. [przypis tradycyjny]
wyszliśmy byli — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: wyszliśmy wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
wysznuchtać (gw.) — wywąchać. [przypis edytorski]
wyszpocić (daw.) — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszpocić — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszprycowany — wymyty, spryskany. [przypis edytorski]
Wysz Radoliński, Piotr (ok. 1354–1414) — biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi. [przypis edytorski]
wyszrubowany — dziś: wyśrubowany. [przypis edytorski]
wysztyftowany — daw. wystrojony, wyszykowany. [przypis edytorski]
wysztywniony — dziś: usztywniony. [przypis edytorski]
wyszwarcowany — uczerniony. [przypis redakcyjny]
wyszwarcowany (z niem.) — uczerniony. [przypis edytorski]
wyszybajło (daw. pot.) — wykidajło, mężczyzna pilnujący porządku, którego zadaniem jest usuwanie niepożądanych gości z lokalu. [przypis edytorski]
wyszydzają państwo… — ambicje ateńskie miały oczywiście nieco tragikomizmu w ramie światowładnego imperium Aleksandra Wielkiego. [przypis tłumacza]
Wyszy — niestaranne skrócenie oznaczające zapewne butelkowaną wodę mineralną z Wysowej Zdroju. [przypis edytorski]
wyszynk — tu: podrzędny lokal, w którym można się napić alkoholu. [przypis edytorski]
wyszypłać — zwykle: wysypłać, wysupłać i wyszypłać; wydać z sypełka, z ciężkim sercem. [przypis redakcyjny]
wyszyplił — wysupłał. [przypis edytorski]
wyszywać to kolorami — na wspaniałej szacie ofiarowywanej bogini Atenie podczas jej głównego święta w Atenach. [przypis edytorski]
wytaskać (gw.) — wynieść (z trudem), wydźwignąć. [przypis edytorski]
wytchli — dziś popr. forma: wytchnęli. [przypis edytorski]
wytchnieć (daw.) — odechce ci się. [przypis redakcyjny]
wytchnieć — odechce mu się. [przypis redakcyjny]
wytchniony — tu: wydostający się w płuc wraz z wydechem. [przypis edytorski]
wytcze — forma stpol., wytka. [przypis redakcyjny]
wytępiona zostanie dusza ta z ludu swojego — hebr. נִכְרְתָה הַנֶּפֶשׁ (nichreta hanefesz): dosł. 'dusza zostanie odcięta'. כָּרֵת (karet): 'odcięcie' to szczególnie dotkliwa kara odłączenia od ludu żydowskiego. Tora wymienia 36 takich przypadków, gdy złamanie prawa pociąga za sobą karet (zob. Miszna, Keritot 1:1). Istnieją różne interpretacje rabiniczne, czym jest ta kara, może to być ostracyzm społeczny, przedwczesna śmierć (przed 60 rokiem życia), rodzaj śmierci duchowej, czy bezpotomność. Lecz jest to kara wymierzana przez Boga, nie przez ludzi. Nieobrzezany mężczyzna naraża się na karet dopiero, gdy dorośnie do wieku, w którym odpowiada już za swoje czyny, ale ojciec, który nie obrzezał swojego syna, nie ponosi tej kary, niemniej jednak ojciec ten jest winny, że złamał przykazanie, zob. Raszi do 17:14. [przypis edytorski]
Wytępiono ludzi, lecz nie zabito idei; babizm żyje w wielu sercach i mózgach — Bab zaczął głosić swą doktrynę w r. 1848. Szczegóły o babizmie w źródłowym dziele M. de Gobineau: Religions et philosophies dans l'Asie Centrale. [przypis autorski]
wytępionym będzie — hebr. יָחֳרָם (jochoram) od rdzenia חָרַם (charam) całkowicie wytępić, poświęcić na zniszczenie, objąć zakazem, wykląć, ekskomunikować. Ramban komentuje, że tu oznacza to karę śmierci z wyroku sądu, zob. Ramban do 22:19 [1]. Raszi wyjaśnia, że kara śmierci groziła nie tylko za składanie ofiar, ale także za palenie kadzidła, lanie wina na ołtarz i inne rytuały podobne tym, które odprawiane były w Świątyni na cześć Boga. Jednak nie za takie czynności, które nie przypominały rytuałów żydowskich, jak np. spryskiwanie wody przed figurą czy całowanie bożka, chyba że była to czynność obrzędowa wymagana dla kultu tego bożka, zob. Raszi do 22:19 [2]. [przypis tradycyjny]
wytecz (daw.) — choroba nożna koni, psów itp. [przypis edytorski]
wytelefonować kogoś (daw.) — dziś: zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
wytelefonować kogoś (daw.) — osiągnąć kogoś przez telefon, zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
