Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6425 przypisów.
Mówili nam (…) myśmy wierzyli, bo wierzyć było trzeba — pierwsze wzmianki o tym, że prawdziwym celem deportacji mieszkańców gett jest Zagłada, dotarły do getta warszawskiego na początku roku 1942. Niezwykle ważne świadectwo złożył Szlama Ber Winer, któremu udało się uciec z Chełmna nad Nerem, gdzie naziści zastosowali po raz pierwszy do masowej zagłady Żydów trujący gaz. W lutym Bluma Winawer spisała jego opowieść i dostarczyła grupie Ojneg Szabes, kierowanej przez Emanuela Ringelbluma. Do Warszawy docierały też doniesienia o eksterminacji mieszkańców gett we Lwowie i Wilnie. Wielu osobom trudno jednak było uwierzyć, że coś podobnego może spotkać warszawskie getto, największą dzielnicę żydowską na terytoriach okupowanych, której mieszkańcy pracowali dla niemieckiego przemysłu. Niemcy podtrzymywali te złudzenia, twierdząc, że ewentualne wywózki będą służyły transportowi Żydów do obozów pracy na nowo podbitych terenach Związku Radzieckiego. Grupa Ojneg Szabes po zbadaniu sprawy przekazała syjonistyczno-socjalistycznej partii Bund raport „Wypadki chełmińskie”. List kierownictwa Bundu, w którym zawarte były m.in. informacje od Szlamy Bera Winera, trafił do rządu polskiego w Londynie na początku czerwca 1942 (dostarczył go Sven Norrman, przedstawiciel szwedzkiej firmy w Warszawie). Prawdziwy charakter wywózek stał się jasny 22 lipca 1942, kiedy od Adama Czerniakowa, prezesa Rady Żydowskiej warszawskiego getta, Niemcy zażądali organizacji deportacji, w tym wydawania obwieszczeń nakazujących codziennie stawienie się 10 tys. Żydówek i Żydów do deportacji. Następnego dnia Czerniaków popełnił samobójstwo, prawdopodobnie bezpośrednią przyczyną tej decyzji było to, że nie udało mu się wynegocjować oszczędzenia dzieci żydowskich. Nie powstrzymało to jednak deportacji. [przypis edytorski]
mówi Mojżesz — 5. Mojż 1, 12. [przypis edytorski]
mówimy śpiewający (daw. forma) — mówimy śpiewając. [przypis edytorski]
mówi Paweł — 1 Kor 15, 34. [przypis edytorski]
mówi ś. Cypryan: „Pszczoły (…) I Hieronim ś. „Żórawie… — oba cytaty z powyżej wskazanych źródeł, za Bellarminem. [przypis edytorski]
mówi się o bitwie pod Koryntem — w czasach Platona Ateńczycy brali udział w bitwach pod Koryntem tylko w roku 393 p.n.e. (podczas wojny korynckiej) oraz w 368 p.n.e. (podczas drugiej inwazji Epaminondasa na Peloponez); obecnie przeważa opinia, że Platon miał na myśli późniejszą z nich. [przypis edytorski]
mówi, że trzeba oszczędzać. No i leży. — aluzja do zjawiska galopującej inflacji z początku lat 20. XX w. [przypis edytorski]
mówiż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy mówi. [przypis edytorski]
mówność (daw.) — mowność, skłonność do mówienia, gadulstwo. [przypis edytorski]
mówny (daw.) — wygadany. [przypis edytorski]
mówny — rozmowny. [przypis edytorski]
mówże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
móżdżek (anat.) — część mózgu odpowiedzialna za koordynację ruchów. [przypis edytorski]
Moabici — lud semicki zamieszkujący położoną na wschód od Morza Martwego krainę Moab. [przypis edytorski]
Moabici — lud zamieszkujący starożytną krainę na wschodnim brzegu Morza Martwego; podbity przez Izraelitów pod wodzą króla Dawida. Wg tradycji biblijnej lud Moabitów wywodzi się od potomków Lota i jego starszej córki (Rdz 19,37). [przypis edytorski]
Moabici — starożytny lud zamieszkujący Moab, krainę nad Morzem Martwym. [przypis edytorski]
Moabit — tak nazywano więzienie, które mieściło się w berlińskiej dzielnicy Moabit. [przypis edytorski]
Moabit — więzienie w Berlinie. [przypis edytorski]
Moab — starożytna kraina położona na wschodnim brzegu Morza Martwego zamieszkiwana przez lud Moabitów, podbita przez Izraelitów pod wodzą króla Dawida. Wg tradycji biblijnej lud Moabitów wywodzi się od potomków Lota i jego starszej córki (Rdz 19,37). [przypis edytorski]
mob (ang.) — tłum, tłuszcza. [przypis edytorski]
Mobilis in mobili (łac) — ruchome w ruchomym. [przypis edytorski]
Mobil — rzeka uchodząca do Zat. Meksykańskiej ok. 100 km na zach. od zatoki Pensacola i 400 km od Florydy. [przypis edytorski]
mob (z ang.) — motłoch, tłuszcza, hałastra. [przypis edytorski]
mocą — siłą; tu: przemocą, na siłę. [przypis edytorski]
mocanie — daw. skrót od zwrotu grzecznościowego: mości panie, waszmość panie. [przypis edytorski]
mocarstwowcy — chodzi o środowiska młodych konserwatystów popierających Piłsudskiego i jego obóz polityczny, skupione wokół Związku Pracy Mocarstwowej, pisma „Myśl Mocarstwowa” i „Bunt Młodych”. Odwoływali się do idei Polski Jagiellońskiej. [przypis edytorski]
mocarstwy — dziś popr. forma N. lm: mocarstwami. [przypis edytorski]
mocarzyć kogo — utwierdzać kogo w sile, dawać komu moc. [przypis edytorski]
moc (daw., gw.) — tu: mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]
mocen (daw., gw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]
mocen (daw., gw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]
mocen (daw.) — zdolny; mający moc, zdolność czynienia czegoś. [przypis edytorski]
mocen jest (daw.) — jest w stanie. [przypis edytorski]
Mochnacki, Maurycy (1803–1834) — działacz polityczny, uczestnik powstania listopadowego, autor książki Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831; teoretyk romantyzmu, swoje przemyślenia na ten temat zawarł w dziele O duchu i źródłach poezji w Polszcze; pianista. [przypis edytorski]
Mochnacki, Maurycy (1803–1834) — pianista, działacz polityczny, uczestnik powstania listopadowego, autor książki Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831; teoretyk romantyzmu, swoje przemyślenia na ten temat zawarł w dziele O duchu i źródłach poezji w Polszcze. [przypis edytorski]
Mochnacki, Maurycy (1803–1834) — polski działacz i publicysta polityczny, pianista, uczestnik i kronikarz powstania listopadowego. [przypis edytorski]
Mochnacki, Maurycy (1803–1834) — polski działacz, publicysta polit., jeden z teoretyków polskiego romantyzmu, uczestnik i kronikarz powstania listopadowego. [przypis edytorski]
mocium panie (daw.) — zniekształcona forma grzecznościowego „miłościwy panie”. [przypis edytorski]
mocna pastylka — trucizna. [przypis edytorski]
mocnić (starop.) — wzmacniać; tu 3.os.lm, mocnili: umacniali (przekopy i wieże). [przypis edytorski]
mocnić — wzmacniać. [przypis edytorski]
mocnie — dziś popr.: mocno. [przypis edytorski]
mocniejszem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: mocniejszym. [przypis edytorski]
mocnom się (…) przeląkł — mocno się przeląkłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
mocnoś podejrzan (daw.) — jesteś mocno podejrzany. [przypis edytorski]
mocował się (…) jak Jakub z Aniołem — Jakub, biblijny patriarcha z Księgi Rodzaju, syn Izaaka i Rebeki, walczył z tajemniczą nadludzką istotą (Bogiem lub aniołem), która wyłamała mu biodro, ale go nie zwyciężyła (Rdz 32, 25–29). [przypis edytorski]
moc robotnika — dziś popr.: moc (tj. mnóstwo) robotników. [przypis edytorski]
moc swoję (daw.) — dziś popr. forma: moc swoją. [przypis edytorski]
moc — tu: bardzo dużo. [przypis edytorski]
moc — tu: dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
moc — tu: mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]
mocy czterystu koni — dawniej moc wyrażano w koniach mechanicznych (KM), jednostce wymyślonej w celu porównania mocy maszyn parowych z koniem. Jeden koń mechaniczny to ok. 735 watów. [przypis edytorski]
mocy (starop. forma) — dziś B.lm r.ż.: moce. [przypis edytorski]
mocże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy moc. [przypis edytorski]
moczar — podmokły, bagienny teren. [przypis edytorski]
Moczulski, Leszek Aleksander (1938–2017) — poeta, współtwórca Teatru STU, autor tekstów piosenek m. in. Marka Grechuty i zespołu Skaldowie. [przypis edytorski]
modeł — dziś popr. forma D. lm: modłów. [przypis edytorski]
modelów — dziś popr. forma M. lm. dla znaczenia niemęskoos. ('wzór'): modeli. [przypis edytorski]
model — tu ogólnie: wzór. [przypis edytorski]
Modena — miasto i gmina w płn. Włoszech, w regionie Emilia-Romania. [przypis edytorski]
moderacja (z łac.) — umiarkowanie, wstrzemięźliwość. [przypis edytorski]
moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]
moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]
modernizm katolicki — nurt w filozofii i teologii przełomu XIX i XX w., głoszący m. in. historyczny, więc zmienny charakter dogmatów Kościoła katolickiego; stanowisko to potępił papież Pius X. [przypis edytorski]
modern style (ang.) — dosł.: nowoczesny styl; secesja, art nouveau; nurt artystyczny z przełomu XIX i XX w., charakteryzujący się stosowaniem płynnych, falistych linii oraz bogatej ornamentyki, zwłaszcza roślinnej. [przypis edytorski]
modern style (ang.) — nowoczesny styl. [przypis edytorski]
Modern Times — utopijna wspólnota istniejąca od 1851 do 1864 w stanie Nowy Jork, w Stanach Zjednoczonych, kierująca się zasadą wewnętrznej samowystarczalności i wymiany produktów pracy między mieszkańcami bez zysku; po rozpadzie wspólnoty mieszkańcy postanowili zmienić nazwę wioski na Brentwood. [przypis edytorski]
moderować (z łac.) — łagodzić, uspokajać, powściągać. [przypis edytorski]
moderowany — tu: wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]
moderowany — wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie, tu: uprząż. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]
moderunek — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]
modestia (daw., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (łac.) — skromność; tu: umiarkowanie, wstrzęmięźliwość. [przypis edytorski]
modestia (przestarz., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (z łac.) — skromność, pokora. [przypis edytorski]
modestia (z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (z łac.) — umiarkowanie. [przypis edytorski]
Modestinus — Modestinus, Ad legem Juliam. Maiestatis. [przypis edytorski]
modestyja (daw.) — skromność. [przypis edytorski]
modi imaginandi (łac.) — sposoby wyobrażania sobie. [przypis edytorski]
modłą (daw.) — na sposób. [przypis edytorski]
modła (daw.) — model, wzór; sposób postępowania; por.: na modłę. [przypis edytorski]
modła (daw.) — sposób. [przypis edytorski]
modła (daw.) — wzór, model, sposób. [przypis edytorski]
modła — sposób. [przypis edytorski]
Modląc się Bogu — dziś popr.: modląc się do Boga. [przypis edytorski]
Modlę się Tobie — dziś popr.: modlę się do ciebie. [przypis edytorski]
modlić się bóstwom — dziś popr.: modlić się do bóstw. [przypis edytorski]
Modlił się naprzód Kobolóm i duchóm — dziś popr. rekcja: modlił się do Koboli i duchów. [przypis edytorski]
modlitwę rozbita — modlitwę rozbitka. [przypis edytorski]
modniarka (daw.) — kobieta zajmująca się wyrobem i sprzedażą ubiorów, a szczególnie kapeluszy damskich; także: modystka. [przypis edytorski]
modniarka — osoba wyrabiająca damskie kapelusze. [przypis edytorski]
modniarka — osoba zajmująca się szyciem i sprzedażą ubrań. [przypis edytorski]
modo geometrico (łac.) — geometrycznie; używa się raczej wyrażenia łac. more geometrico (na wzór geometrii). [przypis edytorski]
modrak (reg.) — chaber, bławatek. [przypis edytorski]
