Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7349 przypisów.
berberys — krzew o drobnych czerwonych owocach. [przypis edytorski]
berberys — krzew o opadających gałęziach, w okresie dojrzewania cały pokryty podłużnymi, czerwonymi jagodami. [przypis edytorski]
BERBERY, TUAREGI… — dziś popr.: Berberowie, Tuaregowie, Tibbu (Tubu), Koptowie, Abisyńczycy (Etiopczycy). [przypis edytorski]
Berdiajew, Nikołaj (1874–1948) — rosyjski filozof chrześcijański, w młodości marksista. [przypis edytorski]
berdysz a. bardysz (z łac. barducium: siekierka) — broń drzewcowa piechoty; ciężki, szeroki topór o silnie zakrzywionym ostrzu, osadzony na długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — broń piechoty, topór osadzony na drzewcu. [przypis redakcyjny]
berdysz (daw.) — rodzaj topora wojennego. [przypis redakcyjny]
berdysz — kij z siekierą o kształcie halabardy. [przypis edytorski]
berdysz — rodzaj topora bojowego. [przypis redakcyjny]
berdysz — rodzaj topora wojennego. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu, używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu, używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu , używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki topór na długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki topór o silnie zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu, rodzaj halabardy. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki topór używany przez piechotę. [przypis edytorski]
berdysz — topór bojowy. [przypis tłumacza]
Berecyntka a. Berecynthia — przydomek Wielkiej Matki bogów, Rei Cybele, utworzony od nazwy góry Berecynthus lub ufortyfikowanego miejsca we Frygii, gdzie odbierała szczególny kult; także od Berecynthus: kapłan Cybele. [przypis edytorski]
Berecyntka — Cybele lub Rea, matka bogów, czczona na frygijskiej górze Berecynthus. Przedstawiano ją w koronie wieżowej (corona turrita) na głowie. [przypis edytorski]
Berecyntka idajska — Cybele, Wielka Matka bogów, Rea Cybele; przydomek utworzony od nazwy góry Berecynthus, gdzie odbierała szczególny kult, drugą górą poświęconą Cybele była Ida w Troadzie, od której również nosiła przydomek „idajska”. [przypis edytorski]
bereiter (niem.) — ujeżdżacz koni. [przypis edytorski]
berejszit właśc. bereszit (hebr. dosł. na początku, początek, genesis) — pierwsze słowo Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]
berejter — ujeżdżacz koni. [przypis redakcyjny]
bere (…) kłade (rus.) — bierze, kładzie. [przypis edytorski]
Berenice — Berenike (gr.), dziś Barnis, port handlowy nad Morzem Czerwonym założony przez Ptolemeusza II (285–246 p.n.e.), położony 370 km na południowy wschód od Kina (powieściowe Kaneh), 270 km od portu Al-Kusajr. [przypis edytorski]
Berenika (28–ok. 79) — najstarsza córka Heroda Agrypy I, króla Judei, królowa Chalkis i Cylicji, znana z burzliwego życia miłosnego; jej związek z rzymskim wodzem, a późniejszym cesarzem Tytusem (39–81) stał się tematem wielu powieści, dramatów i oper. [przypis edytorski]
Berenika — Βερνίκη (Niese), Βερενίκη (Dindorf). W edycji Niesego forma pierwsza wyłącznie używana w Wojnie, z wyjątkiem VII, XI, 2, gdzie ujęcie w nawias oznacza też niepewność tekstu. [przypis tłumacza]
Berenikę — Βερενίκην (natomiast imię dwóch innych Berenik z ks. I i II brzmi w ed. Niesego stale Βερνίκη). [przypis tłumacza]
Berenike (gr.), pol. Berenika (28–ok. 79) — najstarsza córka Heroda Agrypy I, króla Judei, królowa Chalkis i Cylicji, znana z burzliwego życia miłosnego; jej związek z rzymskim wodzem, a późniejszym cesarzem Tytusem stał się tematem wielu powieści, dramatów i oper. [przypis edytorski]
Berenike — ob. Barnis, egipskie miasto portowe nad M. Czerwonym, ok. 800 km na południe od Suezu; założone w III w. p.n.e. przez Ptolemeusza II, nazwane na cześć jego matki, królowej Bereniki. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski; autor m.in. powieści Próchno, Ozimina i Żywe kamienie. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — prozaik i tłumacz z okresu Młodej Polski. Dzieła: Próchno, Ozimina, Żywe kamienie. [przypis edytorski]
beresili — dokazywali. [przypis autorski]
berestecka — bitwa berestecka; zwycięskie dla wojsk polskich pod dowództwem króla Jana Kazimierza starcie z wojskami Chmielnickiego i Tatarami pod dowództwem chana Islama Gireja, które miało miejsce w dniach 28 czerwca — 10 lipca 1651 r. pod Beresteczkiem na Wołyniu. [przypis edytorski]
beresteckie — zwycięska bitwa pod Beresteczkiem 28–30 czerwca 1651. [przypis redakcyjny]
Bereszit (hebr.) — Księga Rodzaju; pierwsza księga Pięcioksięgu Mojżeszowego. [przypis edytorski]
Berezowo — miasto na Syberii, nad rzeką Ob, miejsce zsyłek. [przypis edytorski]
Berezowski, Antoni (1847–ok. 1916) — polski szlachcic, powstaniec styczniowy, w 1867 dokonał w Paryżu nieudanego zamachu na cara Aleksandra II. [przypis edytorski]
Berezyna — prawy dopływ Dniepru; słynna z klęski poniesionej w czasie przeprawy przez armię Napoleona I, cofającą się spod Moskwy (1812). [przypis redakcyjny]
Berezyny — wieś na płd. od Knyszyna, niedaleko Narwi; należała do starostwa knyszyńskiego, więc jako wieś królewską obrał ją Pasek na postój. [przypis redakcyjny]
bergamaski taniec — bergamaska, szybki taniec włoski. [przypis edytorski]
Bergamo — nazwa miasta i prowincji we Włoszech, w regionie Lombardii, u płd. podnóży Alp. [przypis edytorski]
Berga ulica (w Warszawie) — nazwana na cześć Fiodora Fiodorowicza Berga (właśc. Friedricha Wilhelma Remberta von Berg), ros. feldmarszałka, namiestnika Królestwa Polskiego w latach 1863–1874; od 1916: ul. Traugutta. [przypis edytorski]
Bergérac, Savinien Cyrano de (1619–1655) — fr. pisarz i dramaturg, a także żołnierz sławny z licznych pojedynków; był przedstawicielem libertynizmu w literaturze, pisał satyryczno-filozoficzne listy (Lettres 1654), komedie (m.in. Le pedant joue 1654), tragedie (m.in. La mort d’Agrippine 1653); jest także autorem zaliczanych do klasyki powieści fantastycznych opisujących podróże do państw Słońca i Księżyca: L'Autre Monde: ou les États et Empires de la Lune (wyd. 1657) i Les États et Empires du Soleil (wyd. 1662; polskie wydanie obu utworów pt. Tamten świat, 1956); co ciekawe, opisując podróż na Księżyc, Cyrano twierdzi, że odbył ją przy użyciu rakiety (statku wprawianego w ruch przez petardy). Dzięki komedii Edmonda Rostanda Cyrano de Bergérac (1897) postać rzeczywistego autora stała się popularną postacią literacką. [przypis edytorski]
Berg, Fiodor Fiodorowicz, właśc. Friedrich Wilhelm Rembert von Berg (1794–1874) — rosyjski generał z rodziny Niemców bałtyckich; namiestnik Królestwa Polskiego (1863–1874), tłumił powstanie styczniowe, prowadził politykę rusyfikacji Polski. [przypis edytorski]
Bergius, Friedrich (1884–1949) — niemiecki chemik technolog, specjalista w zakresie uwodorniania węgla (metoda Bergiusa), laureat Nagrody Nobla (1931, wspólnie z Carlem Boschem) za wynalezienie i rozwój wysokociśnieniowych technologii chemicznych. [przypis edytorski]
bergleder — skórzany pas górniczy. [przypis redakcyjny]
Bergner, Elisabeth (1897–1986) — aktorka urodzona jako Elżbieta Ettel, w świeckiej rodzinie żydowskiej w Drohobyczu w Austro-Węgrzech (ob. na Ukrainie). Grała na scenach Austrii i Niemiec, w roku 1923 debiutowała w filmie. W 1931 zagrała główną rolę w niemieckim dramacie filmowym Ariane, adaptacji powieści Claude'a Aneta z 1920, w reż. Paula Czinnera. W związku z dojściem nazistów do władzy w 1933 wyemigrowała do Londynu. Została nominowana do Oscara za rolę w filmie Nie odchodź ode mnie (1935). [przypis edytorski]
Bergner, Elisabeth (1897–1986) — aktorka urodzona jako Elżbieta Ettel, w świeckiej rodzinie żydowskiej w Drohobyczu w Austro-Węgrzech (ob. na Ukrainie). Grała na scenach Austrii i Niemiec, w roku 1923 debiutowała w filmie; w związku z dojściem nazistów do władzy w 1933 wyemigrowała do Londynu. Została nominowana do Oscara za rolę w filmie Nie odchodź ode mnie (1935). [przypis edytorski]
Bergner, Elisabeth, właśc. Ettel (1897–1986) — wybitna aktorka niemiecka, od 1933 r. na emigracji w Anglii. [przypis edytorski]
Berg, Nikołaj (1823–1884) — rosyjski pisarz, poeta, dziennikarz, tłumacz i historyk; po wybuchu powstania styczniowego zamieszkał w Warszawie; przełożył na język rosyjski Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Berg-Op-Zoom (Berg Op Zoom) — miasto w Holandii na płd. zach. od Amsterdamu, blisko granicy z Belgią. Dwukrotnie oblężone podczas wojny holendersko-hiszpańskiej, tzw. wojny osiemdziesięcioletniej (1568–1648). Wyzwolone ostatecznie w 1622 r. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, główny twórca intuicjonizmu. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego; za punkt wyjścia swej doktryny przyjął krytykę poznania intelektualnego na rzecz intuicji. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego; za punkt wyjścia swej doktryny przyjął krytykę poznania intelektualnego na rzecz intuicji. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski pisarz i filozof, intuicjonista i twórca koncepcji élan vital (pędu życiowego, stanowiącego źródło aktywności wszystkich organizmów). [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski pisarz i filozof, intuicjonista i twórca koncepcji élan vital, tj. pędu życiowego, stanowiącego źródło aktywności wszystkich organizmów. [przypis edytorski]
Bergson mówi, że o charakterze każdej treści (image) decyduje, na jakiej płaszczyźnie zostanie ona przez nas umieszczona: czynnymi, rzeczywistymi w pełnym znaczeniu stają się te treści, które kojarzą się bezpośrednio z ruchowymi postawami naszego ciała. O spirytualizacji naszego wnętrza decyduje więc jego związek z życiem czynnym. [przypis redakcyjny]
Bergson (…) powiedział (…) że każdy dzisiaj ma dwie filozofie: jedną własną i drugą Spinozy — W liście nadesłanym na zjazd w Hadze w r. 1927. [przypis tłumacza]
Bergstedt — miasto w Holsztynie na płn. od Hamburga. [przypis redakcyjny]
beri-beri — choroba nóg, kończąca się paraliżem. [przypis autorski]
beri-beri — choroba spowodowana brakiem witaminy B1; tu słowo użyte jako przekleństwo, podobnie jak „cholera”. [przypis edytorski]
Berittish India — przekręcone z British India: Indie angielskie. [przypis tłumacza]
Berkeley, George (1685–1753) — filozof irlandzki, biskup kościoła anglikańskiego, zwolennik skrajnego empiryzmu epistemologicznego; autor maksymy esse est percipi (łac.: być znaczy być postrzeganym); twórca idealistycznego systemu filozoficznego skierowanego przeciwko poglądom materialistycznym, w którym istnieje tylko Bóg oraz umysły, zaś świat zewnętrzny istnieje tylko jako zespół idei umysłu. [przypis edytorski]
Berkeley, George (1685–1753) — filozof irlandzki, biskup kościoła anglikańskiego, zwolennik skrajnego empiryzmu epistemologicznego; autor maksymy esse est percipi (łac.: być znaczy być postrzeganym); twórca idealistycznego systemu filozoficznego skierowanego przeciwko poglądom materialistycznym, w którym byt rzeczywisty mają tylko Bóg oraz umysły, zaś świat zewnętrzny istnieje jedynie jako zespół idei umysłu. [przypis edytorski]
Berkeley, George (1685–1753) — filozof irlandzki, zwolennik empiryzmu, autor maksymy esse est percipi (łac.: być znaczy być postrzeganym). [przypis edytorski]
Berkeley, George (1685–1753) — irlandzki filozof, myśliciel i misjonarz. [przypis edytorski]
Berkhampstead — miasto w Anglii, położone w zach. części hrabstwa Hertfordshire. [przypis edytorski]
berkut (ukr.) — ptak z rodziny jastrzębi. [przypis edytorski]
berłacze — walonki; osłony na stopy, plecione techniką spiralną ze słomy, często nakładane na skórzane obuwie. [przypis edytorski]
berło — drąg, na którym siada ptak myśliwski. [przypis redakcyjny]
berło — kuliście zakończona pałka, symbolizująca władzę królewską. [przypis edytorski]
berło z głową kukufy — egip. berło Uas, w postaci długiej laski z rozwidlonym dolnym końcem, zwieńczone głową totemicznego zwierzęcia boga Seta, przypominającego charta lub szakala; XIX-wieczna identyfikacja zwieńczenia berła jako głowy ptaka kukufa została zarzucona. [przypis edytorski]
Berło złociste miał w dłoni, kiedy rozsądzał umarłe — Homer, Odyseja XI 569. [przypis edytorski]
berlacze (niem.) — obuwie zimowe nakładane na zwykłe buty w celu ocieplenia. [przypis edytorski]
berlica — berło królewskie. [przypis edytorski]
berlinerblau (niem.) — błękit berliński; intensywnie niebieska barwa farby o odcieniu kobaltowym. [przypis edytorski]
berlinka — czterokołowy powóz na resorach, z komfortowym nadwoziem w kształcie zamkniętego pudła. [przypis edytorski]
berlinka — duża łódź żaglowa z pomostem przykrywającym przewożony ładunek. [przypis redakcyjny]
berlinka — niewielka barka rzeczna. [przypis edytorski]
berlinka — niewielka, kryta barka rzeczna. [przypis edytorski]
berlinka — rodzaj krytej barki rzecznej. [przypis edytorski]
berlinka — rodzaj pojazdu konnego na resorach. [przypis edytorski]
berlinka — rodzaj powozu konnego. [przypis edytorski]
berlinka — statek. [przypis edytorski]
berlinka — tu: statek rzeczny. [przypis edytorski]
berlinka — wąska łódka, wiślany statek spławowy. [przypis edytorski]
Berlin — największe miasto i stolica Niemiec. [przypis edytorski]
Berlin — stolica i największe miasto Niemiec. [przypis edytorski]
Berlin — stolica Niemiec i największe miasto w tym kraju. [przypis edytorski]
Berlin — stolica Niemiec i największe miasto w tym kraju. [przypis edytorski]
Berlioz, Hector (1803–1869) — francuski kompozytor i dyrygent, pisarz i krytyk muzyczny; twórca symfonii dramatycznej, wprowadził w muzyce symfonicznej motyw przewodni. [przypis edytorski]
Berlioz, Hector (1803–1869) — francuski kompozytor. [przypis edytorski]
Berman, Jakub (1901–1984) — działacz komunistyczny, znajdował się we władzach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. [przypis edytorski]
Bermuda a. Wielka Bermuda — największa wyspa archipelagu Bermudów, często błędnie postrzegana jako jedyna wyspa na tym obszarze; w jęz. ang. Bermuda jest także nazwą całego archipelagu. [przypis edytorski]
