Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7497 przypisów.
Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości. [przypis edytorski]
Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości. [przypis tłumacza]
Afrodyta — w mitologii gr. bogini miłości. [przypis edytorski]
Afrodyta Wszeteczna (mit. gr.) — wszeteczny (daw.): rozpustny, nierządny. Jednak Pándēmos (Πάνδημος), oryginalny, grecki przydomek bogini miłości, oznacza dosłownie: „całego ludu”. Rozumiano pod nim Afrodytę jako patronkę i obrończynię wszystkich mieszkańców kraju, całej wspólnoty. Platon natomiast w swojej Uczcie przypisuje Afrodycie Pandemos rolę bogini miłości zmysłowej („pospolitej, gminnej”), przeciwstawiając ją Afrodycie Uranii, którą przedstawia jako patronkę „miłości niebiańskiej”. [przypis edytorski]
Afrodyte a. Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości, kwiatów, pożądania i płodności. [przypis edytorski]
afrodyzjak — substancja wzmagająca pożądanie seksualne. [przypis edytorski]
afront (daw.) — zniewaga. [przypis edytorski]
afront — obraza, zniewaga. [przypis edytorski]
afrontować — znieważać, obrażać. [przypis redakcyjny]
afrontowany — lekceważony, ośmieszany. [przypis redakcyjny]
afront (z fr.) — niegrzeczność. [przypis redakcyjny]
afront — zniewaga. [przypis edytorski]
A fructibus eorum (łac.) — po owocach ich. [przypis edytorski]
afrycki — dziś popr.: afrykański. [przypis edytorski]
Afryka mówi (ang. Africa_Speaks!) — popularny amerykański film dokumentalny Paula L. Hoeflera z 1930 roku, w reż. Waltera Futtera, z premierą polską w 1931. [przypis edytorski]
afrykański jeniec — tu: Jugurta. [przypis redakcyjny]
Afrykanki — perliczki, wywodzą się z Afryki. [przypis redakcyjny]
Afrykus — gwałtowny wiatr południowo-zachodni. [przypis redakcyjny]
Afrykus — wiatr zachodni (a. płd.-zach.). [przypis edytorski]
afryt a. ifryt — zły duch, demon w ludowych wierzeniach arabskich; tu jako podległy geniuszowi, tj. dżinowi, potężnej istocie powstałej z powietrza lub ognia. [przypis edytorski]
afryt — zły duch, demon w ludowych wierzeniach arabskich. [przypis edytorski]
After having seen him (…) so happy — „Spędziwszy z nim dwie godziny, musiałam pozostać w towarzystwie, co mi było bardzo przykre. Nie mogłam rozmawiać, nie mogłam grać, nie widziałam nic poza Klopstockiem. Ujrzałam go nazajutrz i jeszcze nazajutrz, i zaprzyjaźniliśmy się bardzo. Ale czwartego dnia odjechał. Co za przykra chwila ten jego wyjazd! Napisał niebawem i od tego czasu byliśmy w żywej korespondencji. Wierzyłam szczerze, że moja miłość to była przyjaźń. Mówiłam swoim przyjaciółkom tylko o Klopstocku i pokazywałam im jego listy. Żartowały ze mnie i mówiły, że jestem zakochana. Ja znowuż żartowałam z nich, powiadając, że muszą mieć serce bardzo nieczułe na przyjaźń, skoro nie mogą pojąć, że można przyjaźnić się z mężczyzną tak samo jak z kobietą. Tak trwało osiem miesięcy, w czasie których moje przyjaciółki widziały miłość zarówno w listach Klopstocka, jak we mnie. I ja widziałam również, ale nie chciałam w to wierzyć. Wreszcie Klopstock wyznał otwarcie, że mnie kocha; wstrząsnęło mnie to niby coś złego. Odpowiedziałam, że to, co dla niego czuję, to nie miłość, ale przyjaźń, że nie dosyć długo widzieliśmy się, aby się pokochać (jak gdyby miłość potrzebowała więcej czasu niż przyjaźń!). Ale wierzyłam w to i tak myślałam aż do powrotu Klopstocka do Hamburga. Wrócił po roku od naszego pierwszego widzenia. Ujrzeliśmy się, zaprzyjaźnili, pokochali i niedługo potem mogłam nawet powiedzieć Klopstockowi, że go kocham. Na nowo trzeba nam było się rozłączyć i czekać dwa lata na ślub. Matka nie chciała mi pozwolić wyjść za cudzoziemca. Mogłam wyjść za mąż bez jej zgody, bo po śmierci ojca byłam niezależna majątkowo, ale, Bogu dzięki, wzdragałam się przed tą myślą; wygrałam sprawę mymi prośbami. Obecnie, znając Klopstocka, kocha go jak własnego syna; Bogu niech będą dzięki, że nie wytrwała w pierwotnej odmowie. Pobraliśmy się i jestem żoną najszczęśliwszą w świecie. Za kilka miesięcy upłyną cztery lata mego szczęścia”. [przypis tłumacza]
Aftia — Ἀφθία (N), Ἀφθα (D). [przypis tłumacza]
Afula (hebr. עפולה, arab. العفولة: al-ʻAfūlaḧ) — miasto w Izraelu, położone w Dystrykcie Północnym, w Dolinie Jezreel; ważny ośrodek przemysłowy Dolnej Galilei (produkcja obejmuje tu najróżniejsze gałęzie przemysłu, od produkcji ogniw solarnych, przez meble, po uprawę przypraw spożywczych). [przypis edytorski]
A. F. Villemain (1790–1870) — pisarz francuski, ówczesny minister oświecenia. [przypis redakcyjny]
Agada — część Talmudu zawierająca legendy i mity. [przypis tłumacza]
Again, in explaining value, I do not wish to trace its possible origins, but I try simply to show what are the actual and observable elements into which the natives' attitude towards the object valued can be analysed. [przypis redakcyjny]
Agaj — Agaj-Han. [przypis redakcyjny]
Agamemnon (mit. gr.) — bohater Iliady, król Argolidy, wódz Greków w wojnie trojańskiej. [przypis redakcyjny]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa; po powrocie z wojny trojańskiej zamordowany przez żonę i jej kochanka, pomszczony przez swego syna Orestesa; tytułowy bohater tragedii Ajschylosa z 458 p.n.e. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa; u Homera (…) Zeus zsyła sen na Agamemnona — celowo oszukując w nim Agamemnona, że z woli boga jeśli ruszy do walki, to jeszcze tego samego dnia zdobędzie Troję, zob. Iliada II 1–34. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi podstępnie zamordowany przez swą żonę Klitajmestrę i jej kochanka Ajgistosa (Egista). [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi podstępnie zamordowany przez swą żonę Klitajmestrę i jej kochanka Ajgistosa. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, ojciec Ifigenii, Elektry, Orestesa, mąż Klitajmestry (Klitemnestry); z rozkazu Artemidy zabił córkę Ifigenię, sam został podstępnie zamordowany po powrocie z wojny trojańskiej przez żonę i jej kochanka Ajgistosa, z kolei rodzeństwo: Elektra i Orestes, by pomścić śmierć Agamemnona, zabili matkę i przybranego ojca. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — naczelny wódz wyprawy greckiej pod Troję; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi zabity przez swą żonę, Klitajmestrę. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit. gr.) — wódz Greków w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]
Agamemnon (mit.) — w mitologii greckiej król Myken; bohater wojny trojańskiej, który złożył w ofierze swą córkę, Ifigenię. [przypis edytorski]
Agamemnon — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]
Agamemnon — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]
Aga-Mohammed-Khan, właśc. Agha Mohammad Chan Kadżar (1742–1797) — założyciel dynastii Kadżarów w Iranie; jako przywódca jednego z plemion turkmeńskich, wykorzystując wewnętrzny chaos w państwie, wszczął rebelię przeciwko rządzącej ówcześnie dynastii Zandów, zakończoną jego zwycięstwem w 1794. [przypis edytorski]
Aganou (…) troppassou — Galimatias, który uważano to za język węgierski, to za jakieś narzecze francuskie. [przypis tłumacza]
aga — pan. [przypis autorski]
agapa — wspólny posiłek pierwszych chrześcijan, „posiłek miłości” (od gr. agape: czysta, bezinteresowna miłość). [przypis edytorski]
agapa (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]
agape (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]
aga — pułkownik, wódz. [przypis edytorski]
Agapy — uczty pierwszych chrześcijan, uczty przyjacielskie. [przypis redakcyjny]
agarsony — prawdopodob. od fr. la garçonne: chłopczyca. [przypis edytorski]
agarsony (z fr. la garçonne) — chłopczyca. [przypis edytorski]
Agar, właśc. Hagar (hebr. הָגָר) — postać biblijna z Księgi Rodzaju, egipska niewolnica Sary, żony Abrahama; miała z nim syna, Izmaela. [przypis edytorski]
Agar właśc. Hagar — postać biblijna z Księgi Rodzaju, egipska niewolnica żony Abrahama, Sary, która, będąc sama bezpłodna, oddała ją mężowi za żonę, aby urodziła mu potomka; Hagar została z tego związku matką Izmaela, praojca wszystkich Arabów. [przypis edytorski]
agaryk — gąbka modrzewowa. [przypis redakcyjny]
agaryk — gąbka z modrzewu. [przypis redakcyjny]
agaryk — [tu:] kij. [przypis redakcyjny]
agat — kamień półszlachetny, przyjmujący różne barwy. [przypis edytorski]
agat — minerał półszlachetny o różnobarwnych pasmach, używany gł. w jubilerstwie. [przypis edytorski]
agat — minerał używany w jubilerstwie. [przypis edytorski]
Agatokles (360–289 p.n.e.) — tyran Syrakuz od 317 p.n.e., król Sycylii od 304 p.n.e. [przypis edytorski]
Agatokles (360–289 p.n.e.) – tyran Syrakuz od 317 p.n.e., król Sycylii od 304 p.n.e. [przypis edytorski]
Agatokles z Aten — muzyk grecki, nauczyciel Pindara i Damona. [przypis edytorski]
Agaton — jeden z lepszych współczesnych tragików. Nie umarł, lecz wyjechał do Macedonii. [przypis tłumacza]
Agaton (ok. 447–ok. 400 p.n.e.) — tragediopisarz grecki; wyśmiewany przez Arystofanesa w komedii Kobiety na święcie Tesmoforiów; w 407 razem z Pauzaniaszem opuścił Ateny i żył wraz z nim na dworze macedońskiego króla Archelaosa, gdzie zmarł. [przypis edytorski]
Agaton — poeta dramatyczny, u którego odbywa się uczta opisywana przez Platona, głośny z piękności i elegancji. [przypis tłumacza]
Agaton przepadł przez to jedno — O jakiej Agatona tragedii mowa, nie wiemy. [przypis tłumacza]
Agaton — tytułowy bohater powieści Christopha Martina Wieland, jednego z pierwszych utworów z gatunku Bildungsroman (przedstawiającego proces psychologicznego, moralnego i społecznego formowania się osobowości głównego bohatera). [przypis edytorski]
aga (tur.) — dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej (dziś tur. tytuł grzecznościowy: pan) [przypis edytorski]
aga (tur.) — dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
aga — turecki tytuł wojskowy; dowódca janczarów, naczelnik policyjny, w Egipcie dowódca wojska tureckiego; także: każdy wyższy urzędnik. [przypis edytorski]
aga — turecki tytuł wojskowy, oznaczający dowódcę janczarów. [przypis edytorski]
aga — turecki tytuł wojskowy, oznaczający dowódcę janczarów. [przypis redakcyjny]
aga (tur.: pan, naczelnik) — oficer, zwierzchnik. [przypis edytorski]
aga (tur.) — tytuł dowódcy wojskowego lub urzędnika cywilnego w Imperium Osmańskim, w plemiennych społecznościach kurdyjskich: wódz lub naczelnik wioski; obecnie tytuł grzecznościowy w krajach muzułmańskich (odpowiednik: pan). [przypis edytorski]
aga — tur. tytuł wojskowy, oznaczający dowódcę janczarów. [przypis edytorski]
Agatyrsi — szczep sarmacki. [przypis edytorski]
agażant (z fr.) — długi rękawek. [przypis edytorski]
aga (z tur.) — naczelnik, dowódca. [przypis redakcyjny]
a gdyby jedna jeszcze z nich była zgruchotaną — dziś popr.: a gdyby jeszcze jedna z nich została zgruchotana. [przypis edytorski]
A gdyby sąd uznał, że on wbrew prawom i temu, co napisane, działa na młodych albo na starych, wtedy czeka go kara najwyższa — o psucie młodzieży oraz nieuznawanie bogów uznawanych przez państwo oskarżono Sokratesa i za to skazano go na śmierć. [przypis edytorski]
A gdy go spytał Daryusz (…) on rzekł: „Pomni, królu, na ślub twój (…) napraw ziemię Judską spustoszoną — o to ja, panie, proszę, o to majestatu twego żądam” — 3 Ezd 3, 42–46, z niewielkimi skrótami końcówki. [przypis edytorski]
a gdy jej pytałam — dziś popr.: gdy ją pytałam. [przypis edytorski]
a gdy już wyostrzy dzióbek — w innych wersjach bajki była mowa o starciu się góry. [przypis edytorski]
A gdy każdy to szczęście usiłował głosić — każdy z obecnych [usiłował głosić; Red. WL] szczęście oglądania znowu Wojewody. [przypis redakcyjny]
A gdy kto chętny (…) — Miecznik sam się zagrzebał w przepaść przez to, że „chętny w drugich obronie”, a łatwowierny równocześnie, dał się wojewodzie wyprowadzić w pole. Ale krótka będzie radość Wojewody. Sąd Ostateczny jest w niebie i nawet silna głowa (w znaczeniu esprit fort) Wojewody na myśl o tym „posępnie kiedyś się rzuci”; Niech z ust życzliwych… — Wszystkie strofy jednakowo kończą się aktem współczucia. Nawet wojewodzie życzy poeta, żeby go ktoś pocieszył wśród zgryzot sumienia, słowami: «Wróci wesołość — wróci!« Bo cierpienie uważał za godne współczucia, bez względu na to, jaka jest tego cierpienia przyczyna. [przypis redakcyjny]
A gdy kto, dążąc z dalekiej drogi — Ta ostatnia strofa jest zapowiedzią ustępu 15-go, w którym Wacław po powrocie z wyprawy na Tatarów będzie z najwyższym niepokojem pukał do pogrążonego w grobowym milczeniu domu Miecznika; Wróci gospodarz wróci: gospodarz [to] w tym wypadku oczywiście: Maria. [przypis redakcyjny]
A gdy Mojżesz one 70 mężów na urzędy stanowił, pierwej im do kościoła kazał, gdzie ducha mądrości brali i urząd swój świecki od prorokowania z nauki kapłańskiej poczynali — por. Lb 11, 16–17 i 24–25. [przypis edytorski]
A gdy mu się odbija — Po tym wierszu w pierwotnym wydaniu Świętoszka był przypisek: „To służąca mówi”. Widać rys ten musiał być wówczas bardzo rażący. Co więcej wydanie z r. 1682 zaznacza, iż w. 191–194 opuszczano na przedstawieniu. [przypis tłumacza]
A, gdym wychodził, za mną pospieszał — Jasnym jest, że Tartufe dobrze powiadomiony był o zamożności i o charakterze Orgona i że postanowił sobie zarzucić pętlę na tę ofiarę. [przypis tłumacza]
A gdy przybył on — pisze Jan Długosz — szczęśliwie do Ziemi Świętej… — Jan St. Bystroń, Polacy w Ziemi Świętej, Syrii i Egipcie, Kraków 1930, str. 11. Ponieważ rozdział ten oparty jest przeważnie na pracy Bystronia, nie będziemy jej więcej cytować. [przypis redakcyjny]
A gdy się troski do duszy wkradną — Mowa tu o duszy Marii. Ta pierwsza strofa pieśni jak również i refren: Bo na tym świecie (…) itd. zapowiadają śmierć Marii. Pierwszych pięć wierszy strofy maluje stan jej duszy w obecnej chwili; następne, pełne współczucia, życzą, żeby przynajmniej przed zgonem ukoił ją ktoś zapewnieniem, że „spokojność wróci”. [przypis redakcyjny]
A gdy się zbliży, drzą radości drzeniem — Tomasz Moor w poemacie Lalla-Rook wspomina o drzewach, które drzą liściami za zbliżeniem się człowieka. [przypis autorski]
A gdy się zbliży, we mgłach się rozpływa — Wielu podróżnych wspomina o tych dziwnych zjawiskach przyrodzenia. Pielgrzym dręczony pragnieniem często spostrzega w pustyni niedalekie jeziora, a nawet obrazy palm, które za zbliżeniem się wędrowca nikną…. Są to może krainy duchów. [przypis autorski]
A gdy ujrzeli, że gwiazda się zatrzymała, poczuli radość ogromną — parafraza Mt 2:9–10. [przypis edytorski]
A gdy zmieszana temi słowy spytała się, iakim by sposobem zaradzić temu można? proponowałem iey — dziś popr. pytajnik rozdzielający zdania składowe tego wypowiedzenia powinien zostać zastąpiony przecinkiem; tu: zachowano przykład daw. interpunkcji. [przypis edytorski]
A gdy zostanie jeden, ja tym jednym będę — ostatni wers wiersza Wiktora Hugo Ultima verba, napisanego, kiedy autor po zamachu stanu Napoleona III i utworzeniu Drugiego Cesarstwa udał się na wygnanie. [przypis edytorski]
A gdzie jeść się będzie? — zanim powie komplement, chce naprzód wiedzieć, co za to dostanie. [przypis tłumacza]
A gdzie się ochyniemy, ani sami wzwiemy — i gdzie zginiemy (dosł. utoniemy), nawet się sami nie spostrzeżemy. [przypis edytorski]
Agenci nowej instytucji, której bolszewicy nadają dumne miano… — F. Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1935, s. 37. [przypis autorski]
