Przypisy

Tahiti — wulkaniczna wyspa w południowej części Oceanu Spokojnego, w archipelagu Wysp Towarzystwa; największa wśród wysp Polinezji Francuskiej. [przypis edytorski]

Tahmasp I (1524–1576) — szach Persji (od 1524), najdłużej panujący z dynastii Safawidów. [przypis edytorski]

taić czego (starop. forma) — dziś: taić (zatajać) co (tj. z B. zamiast D.). [przypis edytorski]

taić — ukrywać. [przypis edytorski]

taić — ukrywać, zatajać. [przypis edytorski]

tai-fun (z chińskiego) — tajfun, cyklon tropikalny. [przypis edytorski]

tailleur a. costume tailleur (fr.) — kostium damski, ubranie składające się z żakietu i spódnicy. [przypis edytorski]

Taine, Hipolit (1828–1893) — francuski psycholog, filozof, historyk sztuki i krytyk literacki. Stworzył teorię, wedle której na kształt charakteru człowieka wpływają trzy elementy: jego pochodzenie, środowisko, w którym się kształtował, i moment historyczny, w którym żył. Jego przemyślenia były szczególnie ważne dla dziewiętnastowiecznych pisarzy, zwłaszcza z kręgu naturalistów, wywarły znaczny wpływ na kształt ich dzieł. [przypis edytorski]

Taine, Hipolit (1828–1893) — francuski psycholog, filozof, historyk sztuki i krytyk literacki. Stworzył teorię, wedle której na kształt charakteru człowieka wpływają trzy elementy: jego pochodzenie, środowisko, w którym się kształtował i moment historyczny, w którym żył. Jego przemyślenia były szczególnie ważne dla dziewiętnastowiecznych pisarzy, zwłaszcza z kręgu naturalistów, wywarły znaczny wpływ na kształt ich dzieł. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte (1828–1893) — francuski filozof, historyk, krytyk i teoretyk kultury; jeden z głównych przedstawicieli pozytywizmu. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte (1828–1893) — francuski filozof, psycholog, historyk sztuki i literatury oraz krytyk literacki. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte (1828–1893) — francuski filozof, psycholog, historyk sztuki i literatury oraz krytyk literacki. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte Adolphe (1828–1893) — francuski filozof, historyk, krytyk i teoretyk kultury; członek Akademii Francuskiej; jeden z głównych przedstawicieli pozytywizmu. Twierdził, że w podejściu do analizy dzieła sztuki należy uwzględnić trzy aspekty: rasę, środowisko i moment historyczny. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte Adolphe (1828–1893) — francuski filozof, historyk, krytyk i teoretyk kultury; jeden z głównych przedstawicieli pozytywizmu. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte Adolphe (1828–1893) — francuski psycholog, filozof, historyk sztuki i krytyk literacki. Stworzył teorię, wedle której na kształt charakteru człowieka wpływają trzy elementy: jego pochodzenie, środowisko, w którym się kształtował, i moment historyczny, w którym żył. [przypis edytorski]

Taine, Hippolyte Adolphe (1828–1893) — fr. filozof, historyk, krytyk i teoretyk kultury; członek Akademii Francuskiej; jeden z głównych przedstawicieli pozytywizmu. [przypis edytorski]

Taine — „Powinienem, jest to moim obowiązkiem, napisać książkę w obronie Taine'a”. W cyklu monografii, którego projekt wyłonił się w kilka tygodni później u Brzozowskiego, jak o tym będzie jeszcze niżej w przypisach mowa, zamierzał autor jeden tomik poświęcić Taine'owi. „Jeden z tematów do moich tomików — pisał w liście z 26 I 1911 — byłby Taine i jego ostatni krytycy. W zasadzie całą siłą pro Taine'a”. [red. WL]. [przypis edytorski]

Tais a. Thais — kurtyzana z czasów Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]

Taisez ous, tas des salauds (fr.) — spokój, bando łajdaków! [przypis edytorski]

Tais — kurtyzana z czasów Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]

tajać — topnieć. [przypis edytorski]

taj coże (gw.) — to i cóż, no i co. [przypis edytorski]

taj dom stawity (z ukr.) — i dom stawiać. [przypis edytorski]

tajeć (starop.) — tu w sensie przenośnym: uwalniać skrywane uczucia. [przypis edytorski]

tajemnica, z którą (…) się nie zwierzał — dziś: tajemnica, z której się nie zwierzał. [przypis edytorski]

tajemnicę, której (…) nie powinni byli wiedzieć — dziś: tajemnicę, której nie powinni znać; powinni byli: forma daw. czasu zaprzeszłego, dziś: powinni (przedtem, wcześniej). [przypis edytorski]

Tajemnice grobowca — powieść sensacyjna autorstwa Xaviera de Montépin (1823–1901). [przypis edytorski]

tajemnice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: tajemnicy. [przypis edytorski]

tajemnicy, którą miał w zapasie dopiero od paru godzin (s. 323. w 3. i n.) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment: „(…) wynurzały się w jego umyśle z toni nieświadomości także pewne szczegóły, których dotąd prawie nie tykał, i stanęły w kącie jego świadomości jako ostatnia rezerwa (…)” (rozdział XVII). [przypis edytorski]

Tajemnicze słowa (…) — w źródle w tym miejscu umieszczono napis alfabetem arabskim. [przypis edytorski]

tajga — las z przewagą drzew iglastych, tworzący formację roślinną w północnej części Eurazji, w szczególności na Syberii. [przypis edytorski]

Tajget — najwyższe pasmo górskie na Półwyspie Peloponeskim. [przypis edytorski]

Tajget — pasmo górskie na płd. Peloponezu, oddzielające Mesenię od Lakonii. [przypis edytorski]

Tajget — pasmo górskie w południowej części Peloponezu, oddzielające Mesenię od Lakonii. [przypis edytorski]

Tajget — zalesione góry na Peloponezie, miejsce akcji mitów o Artemidzie, dziewiczej bogini księżyca i łowów. [przypis edytorski]

taj (gw.) — i; no i. [przypis edytorski]

taj kazały, szczo na paniw (ukr.) — i mówili, że na panów. [przypis edytorski]

tajń (poet.) — tajemnica. [przypis edytorski]

tajń — tajemnica; miejsce tajemne. [przypis edytorski]

tajne komplety a. tajne nauczanie — nielegalne zajęcia i wykłady, organizowane poza szkołą lub uczelnią w okresie okupacji w czasie II wojny światowej. [przypis edytorski]

tajnia (daw.; dziś poet.) — tajemnica. [przypis edytorski]

tajnia (daw.) — tajemnica, kryjówka. [przypis edytorski]

tajnia (daw.) — tajemnica. [przypis edytorski]

tajnia — dziś: tajemnica. [przypis edytorski]

tajnia — miejsce tajemne. [przypis edytorski]

tajnia — tajemnica; miejsce tajemne. [przypis edytorski]

tajnia — tajemnica. [przypis edytorski]

tajnica — tajemnica. [przypis edytorski]

tajnie — dziś: tajniki. [przypis edytorski]

tajnie — tajemnice. [przypis edytorski]

tajnoż ci — konstrukcja z partykułą -że-, skróconą do -ż; znaczenie: czy jest ci tajne. [przypis edytorski]

tajnymi szlaki dążyli — dziś: dążyli tajnymi szlakami (drogami). [przypis edytorski]

tajny spisek z naszym królem Karolem, aliści król Fryderyk (…) zamysły ich udaremnił — mowa o walce o władzę nad Sycylią, która wywiązała się między Fryderykiem II a Karolem II w latach 1295–1301; Karol pragnął zająć Sycylię, jednak mieszkańcy wyspy, sprzeciwiając się temu, koronowali swym królem Fryderyka, który zwyciężył i wypędził stronników Karola z wyspy. [przypis edytorski]

Tajo (hiszp.) — Tag, rzeka w Hiszpanii i Portugalii, najdłuższa na Płw. Iberyjskim; w jej zakolu leży miasto Toledo. [przypis edytorski]

Taj słuchajte, gdy z was panów budut' trupy, budut' hłazy (z ukr.) — więc posłuchajcie, gdy z was panów będą trupy, będą głazy. [przypis edytorski]

Taj szczob (…) czarny (z ukr.) — A żeby diabły przeklęły twój dom czarny. [przypis edytorski]

Tajtelbaum, Wacław — pisarz, poeta i satyryk, z zawodu adwokat, używający pseudonimu mecenas Wacuś. Przez pewien czas współtworzył ze Szlenglem program satyryczny „Żywi dziennik”. [przypis edytorski]

taj — toć; przecież. [przypis edytorski]

taką — dziś popr.: taka. [przypis edytorski]

taką jest moja prośba — dziś popr. forma: taka jest moja prośba. [przypis edytorski]

taką — popr.: takiej (nauczyłem się (…) i takiej). [przypis edytorski]

taką rzeczą (daw.) — w ten sposób, w tej sytuacji. [przypis edytorski]

Taka biała kosulka — płótno bielone było droższe i przyjemniejsze w dotyku od zwykłego, szarego. [przypis edytorski]

takać — konstrukcja z partykułą „ci”, skróconą do -ć, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]

takam niespokojna — skrócone od: taka jestem niespokojna. [przypis edytorski]

takam —skrót od: taka jestem. [przypis edytorski]

takaś — taka jesteś. [przypis edytorski]

Ta kazu, kiń (białorus.) — no mówię, rzuć. [przypis edytorski]

takbych (…) rad ukazał (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tak chętnie ukazałbym. [przypis edytorski]

Tak było i dotąd tak jest: bo matka nie wie, czy w boleści wyda na świat syna czy też córkę — badania ultrasonograficzne, pozwalające ustalić płeć dziecka przed jego urodzeniem, zaczęto stosować w II połowie XX w. [przypis edytorski]

tak by rada (…) zobaczyć — byłaby szczęśliwa, zadowolona, gdyby zobaczyła. [przypis edytorski]

Tak chmurne niebo nie wyjaśnia się bez burzy — Szekspir, Życie i śmierć króla Jana, akt IV, scena 2. [przypis edytorski]

tak chodźcie — tu „tak” w znaczeniu: więc, zatem, wtedy. [przypis edytorski]

tak chwalebnemu i tak rozumnemu — w wyd. z 1816 r. te słowa usunięto. [przypis edytorski]

tak ciągnie się wszechrzecz — w tym miejscu w źródle pojawią się trzy diagramy, których z przyczyn technicznych nie można umieścić w naszej publikacji. [przypis edytorski]

tak ci Abraham, ojciec ludu Bożego, dla wyzwolenia brata wojnę przeciwko nieprzyjaciołom podniósł — 1 Mojż 14, 14-15. [przypis edytorski]

Tak ci Dawida przytomność Boża a jego dobrodziejstw rozmyślanie ku skakaniu pobudziło — 2 Sam 6,14. [przypis edytorski]

Tak cienka jest ta nić, och, taka cienka! — Francesco Petrarca, Sonety do Laury, incipit sonetu 37. [przypis edytorski]

tak ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]

tak ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]

takci — tak z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]

Tak co ja nie robiąc (dial.) — więc co ja robię; więc co ja mam robić. [przypis edytorski]

tak co — tu: tak że. [przypis edytorski]

tak dalej iść nie może — dziś raczej: tak dalej być nie może. [przypis edytorski]

tak dobrze — równie dobrze. [przypis edytorski]

Take a chance! (ang.) — Skorzystaj z szansy! [przypis edytorski]

Take care! Take care! (ang.) — Uważajcie na siebie! Uważajcie na siebie! [przypis edytorski]

takek (gw.) — tak żem. [przypis edytorski]

takem beł zhardział (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika w formie daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: tak zhardziałem wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]

takem go rozmiękczyła — inaczej: tak go rozmiękczyłam. [przypis edytorski]

takem leżał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: tak leżałem. [przypis edytorski]

takem mą głowę położyć gotowy — dam sobie głowę uciąć; ręczę głową. [przypis edytorski]

takem (…) myślał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tak myślałem. [przypis edytorski]

takem myślił (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tak myślałem. [przypis edytorski]

takem niewiele miał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: tak niewiele miałem. [przypis edytorski]

takem pomyślał (daw.) — tak pomyślałem. [przypis edytorski]

takem (…) przepoił —- konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tak przepoiłem. [przypis edytorski]

takem (…) przywykł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: tak przywykłem. [przypis edytorski]

takem się (…) napatrzył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tak się napatrzyłem. [przypis edytorski]

takem się oddalił — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: tak się oddaliłem. [przypis edytorski]