Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156649 przypisów.
by wolał, żeby zupełnie nie — [Krasiński] wymawia się od dedykowania mu Stefana Czarnieckiego Kajetana Koźmiana, którego druk właśnie rozpoczęto. [przypis edytorski]
By wróg jakiś nam nie ściągnął łupów z tej narady (inimicus ne quis nostri spolia capiat consili) — znów wyrażenie zaczerpnięte z życia wojskowego; oznacza po prostu obawę o podsłuchanie. [przypis tłumacza]
bywszaja (ros.) — była, dawna. [przypis edytorski]
bywszy (daw. forma) — dziś: będąc. [przypis edytorski]
bywszy (daw. forma) — dziś imiesłów przysł. współcz.: będąc. [przypis edytorski]
bywszy — daw. imiesłów przysł. od: być. [przypis edytorski]
bywszy (starop. forma) — dziś imiesłów przysł.: będąc. [przypis edytorski]
By wszystkie twory, życia napoić uśmiechem — por. parting smile zachodzącego słońca w Panu wysp W. Scotta (V, 6). [przypis redakcyjny]
By wzięła tę chusteczkę — Molier zawsze działa na widza środkami najbardziej teatralnymi: odmalował już swego Tartufa w kilku pierwszych słowach, teraz dorzuca do nich gest. Zarazem z nieporównaną sztuką umie zawsze wywoływać wrażenie komiczne wtedy, kiedy wstręt i oburzenie mogłyby zaszkodzić wesołości komedii. [przypis tłumacza]
By zacną bursę biedne żaczki… — właśnie ci dwaj kanonicy rozdzielali miejsca w bursie, którymi ich Villon ironicznie obdarza. [przypis tłumacza]
by ze spiżu — jak ze spiżu. [przypis edytorski]
bździna (daw.) — gazy, pierdnięcie. [przypis edytorski]
bzdęga (daw., pot.) — wódka. [przypis redakcyjny]
bzduczeć — narzucać się. [przypis autorski]
bzdura (daw.) — o dziecku: trzpiotek, głuptasek. [przypis edytorski]
bzdurstwo (daw.) — bzdura, głupstwo, drobiazg. [przypis edytorski]
bzdury o pomniejszaniu wielkości i o „życiu ułatwionym” — chodzi o zarzuty w stosunku do Boy'a jako autora zbioru felietonów o twórcach literatury polskiej (m.in. o Mickiewiczu, Żmichowskiej, Fredrze) zebranych w tomach: Brązownicy (1930) i Obrachunki Fredrowskie (1934) oraz artykułów o tematyce obyczajowej zebranych w tomach: Dziewice konsystorskie (1929) i Piekło kobiet (1930); atakowali Boy'a m. in. Jan Emil Skiwski w artykule Życie ułatwione („Wiadomości Literackie” nr 47/1931), Karol Irzykowski w książce Beniaminek (1932) i in.; „pomniejszanie wielkości” oznaczać miało „szarganie świętości narodowych” i sprowadzanie uznanych, sławnych postaci do ich indywidualnego, ludzkiego wymiaru (zwracanie uwagi na ich małostki), zaś „życie ułatwione” było określeniem odnoszącym się głównie do poglądów obyczajowych Boy'a, który wraz z Ireną Krzywicką prowadził walkę piórem o wprowadzenie sensownego prawa dotyczącego rozwodów i aborcji oraz propagował edukację na rzecz świadomego macierzyństwa. [przypis edytorski]
bzdycy (gw.) — bzyczy. [przypis edytorski]
bzdyś — określenie pogardliwe. [przypis redakcyjny]
bzdyś — pogardliwe określenie. [przypis redakcyjny]
Bzicki nie żył już 23 czerwca 1567. [przypis redakcyjny]
ça arrive souvent, que (fr.) — zdarza się często, że. [przypis edytorski]
Ça dépasse toute idée (fr.) — to przechodzi wszelkie wyobrażenie. [przypis redakcyjny]
ça (fr.) — to. [przypis redakcyjny]
Ça ira (fr.) — Powiedzie się; tytuł i refren popularnej pieśni z czasów Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Ça ira (fr.) — tu: powiedzie się; tytuł i początkowe słowa popularnej pieśni rewolucyjnej powstałej w 1790 r., która do czasu Marsylianki pełniła funkcję nieoficjalnego hymnu republiki. Słowa te, jak się przyjmuje, zostały zainspirowane przez Benjamina Franklina, który zapytany o wojnę o niepodległość Stanów Zjednoczonych podobno odpowiadał łamaną francuszczyzną „Ça ira, ça ira” („Będzie dobrze, będzie dobrze”). [przypis edytorski]
ça ira, ira, ira (fr.) — jakoś to będzie. [przypis edytorski]
ça mine la sante (fr.) — to podkopuje zdrowie. [przypis edytorski]
ça ne m'amuse plus (fr.) — to mnie już nie bawi. [przypis edytorski]
Ça ne tire pas à consequence (fr.) — to nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji. [przypis edytorski]
ça ne va pas (fr.) — to nie jest w porządku; to nie uchodzi. [przypis edytorski]
Ça n'ira pas plus haut (fr.) — To nie pójdzie wyżej. [przypis edytorski]
Ça! Par exemple! (fr.) — To! Na przykład! [przypis edytorski]
Ça ressemble un peu mal! (fr.) — To niepodobna! [przypis edytorski]
Ça sent la m…e et les lilas… (fr.) — pachnie g…m i bzem. [przypis edytorski]
ça va sans dire (fr.) — bez dwóch zdań; ewidentnie; oczywiście. [przypis edytorski]
ćchać (daw.) — uderzać, niszczyć, psuć; dźgać. [przypis edytorski]
ćcić (starop. forma) — dziś popr.: czcić. [przypis edytorski]
Česká Skalice (niem. Böhmisch Skalitz) — miasto w Czechach, nad rzeką Upą. [przypis edytorski]
ćkórz (gwar.) — tchórz. [przypis redakcyjny]
ćma (daw.) — ciemność. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — ciemność. [przypis redakcyjny]
ćma* (daw.) — ciemności. [przypis redakcyjny]
ćma (daw., gw.) — ciemność. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — mnóstwo. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — mrowie, tłum. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — ogromna ilość, tłum. [przypis redakcyjny]
ćma (daw.) — tłum. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — tu: chmara, mnóstwo. [przypis edytorski]
ćma (daw.) — tu: mnóstwo, tłum. [przypis edytorski]
ćmaje (gw.) — udaje, kłamie, ćmi. [przypis autorski]
ćma — tu: ciemność. [przypis edytorski]
ćma (tu daw.) — ogromna ilość, tłum. [przypis edytorski]
ćma (tu daw.) — wielka ilość, tłum. [przypis edytorski]
ćma — tu: duża liczba, tłum. [przypis edytorski]
ćma — tu: tłum. [przypis edytorski]
ćmić się — o oczach: zaćmiewać się, tracić zdolność wyraźnego widzenia. [przypis edytorski]
ćmić się — tu: ciemnieć. [przypis edytorski]
ćmić się — tu: zaćmiewać się, niknąć w ciemności. [przypis edytorski]
ćmić — tu: oszukiwać, żartować. [przypis edytorski]
ćmić — tu: zaćmiewać, przyćmiewać. [przypis edytorski]
ćmić — zaćmiewać, zasłaniać. [przypis edytorski]
ćmieć — dziś popr. forma: ćmić; tj. ledwo dostrzegalnie świecić. [przypis edytorski]
ćpać (daw. pot.) — żarłocznie jeść. [przypis edytorski]
ćpał — tu: jadł łapczywie. [przypis edytorski]
Črtьogъ wywodzi Berneker za Miklosichem, który owo pierwotne słuszne zdanie odmienił, z turecko-persk. čartak (cztery balkony dosłownie). Ależ tureckie čardak przejęli wschodni Słowianie istotnie jako čerdak i čardak; natomiast tureckie čar-tak jest może tylko zmyśleniem słownikarskim, jak Korsz przepuszcza. Naturalnie i jemu wydaje się črьtogъ pożyczką, z jakiegoś „alańskiego” Kartaka — co powstało z fińskiego karta-, co znowu z aryjskiego gordo-, garda-, sfińszczono (!). Dodam, że obok g, ż pojawia się acz rzadko dublet zg, odmianka czysto fonetyczna, np. drebezg (drobiazg) od dreb (drebnyj, drobny) jak młodzież od młod-; meluzga drobiazg. Inne przykłady — łaczuga, bieługa, chapuga piczuga, pijanczuga; bułyga, zabułdyga; biedniaga, portniaga, koriaga (nie ma stopnia kor-n!): kovriga i szemliga (żemła) itd. [przypis autorski]
ćwiczeńszy (starop. forma) — dziś popr.: bardziej wyćwiczony. [przypis edytorski]
Ćwiczenia gimnastyczne, ustanowione przez Greków — Gimnastyka dzieliła się na dwie części: taniec i walkę. Widziało się na Krecie strojne tańce Kuretów, w Lakonii tańce Kastora i Polluksa; w Atenach zbrojne tańce Pallady, bardzo sposobne dla tych, którzy jeszcze nie są w wieku, aby iść na wojnę. Zapasy są obrazem wojny, powiada Platon (Prawa, VIII). Chwali starożytnych, iż ustanowili tylko dwa tańce: pokojowy i pyrryjski. Patrzcie, jak ten ostatni taniec nadaje się do sztuki wojennej (Platon, ibid.). [przypis autorski]
ćwiczenia, tak snadno zdolne uczynić człowieka twardym i dzikim — Arystoteles powiada, iż dzieci lacedemońskie, które zaczynały te ćwiczenia od najmłodszego wieku, nabierały w nich zbyt wielkiego okrucieństwa, Polityka VII, 4. [przypis autorski]
ćwiczenie — tu: chłosta; por. oćwiczyć kogo. [przypis edytorski]
ćwiczonoż nas (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ćwiczono nas, czyż ćwiczono nas. [przypis edytorski]
ćwiczony (daw.) — bity, chłostany. [przypis edytorski]
ćwiczyć (daw.) — napominać. [przypis edytorski]
ćwiczyć — tu: bić. [przypis edytorski]
ćwiczyć — tu daw.: bić, wymierzać karę chłosty. [przypis edytorski]
ćwiczył w dialektyce — dialektyka znaczy po grecku: rozmowa, sztuka rozmawiania; tutaj, w filozoficznym rozumieniu, wyraz ten oznacza dochodzenie do określenia pojęć przy pomocy rozmowy z kimś, kiedy kolejno rozważa się rozmaite zdania i oddziela prawdę od fałszu. Więc „ćwiczył w dialektyce” znaczy tyle, co u nas: ćwiczył w logice i metodologii (metodzie badania naukowego). [przypis tłumacza]
ćwiczyzna — ćwiczenia. [przypis redakcyjny]
ćwiczyzna (daw.) — ćwiczenie, służba. [przypis redakcyjny]
ćwieczek — gwóźdź, mały ćwiek. [przypis edytorski]
ćwieczek — mały gwóźdź, gwoździk. [przypis edytorski]
ćwieczkarnia — fabryka produkująca gwoździe. [przypis edytorski]
ćwiek — duży gwóźdź. [przypis edytorski]
ćwiek — gwóźdź. [przypis edytorski]
ćwierć (daw.) — tu: zapewne chodzi o używane dawniej drewniane naczynie. [przypis edytorski]
ćwierć kopy — 15; kopa — 60. [przypis edytorski]
ćwierć — płacy rocznej. [przypis redakcyjny]
ćwierć południka — autor południkiem (méridien) nazywa zamkniętą, zbliżoną do okręgu linię na powierzchni Ziemi, przechodzącą przez bieguny i obiegającą ją wokół. Obecnie południkiem nazywa się połowę takiej linii, od bieguna do bieguna. Stąd też wg obecnej terminologii metr jest równy w przybliżeniu jednej dziesięciomilionowej części połowy południka. [przypis edytorski]
ćwierć — trzy miesiące. [przypis edytorski]
ćwierć — wypłacany kwartalnie żołd. [przypis edytorski]
Ćwierciakiewiczowa — autorka 365 obiadów, zażywała w owym czasie w całej Polsce na wpół humorystycznej popularności. [przypis redakcyjny]
Ćwierciakiewiczowa — autorka niezwykle popularnej w okresie międzywojennym książki kucharskiej. [przypis edytorski]
Ćwierciakiewiczowa — autorka popularnych w XIX i na pocz. XX w. książek kucharskich. [przypis edytorski]
Ćwierczakiewicz, Józef (1822–1869) — działacz polityczny, dziennikarz; przedstawiciel Komitetu Centralnego Narodowego; komisarz Rządu Narodowego w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Ćwierczakiewiczowa, Lucyna, właśc. Lucyna von Bachman — primo voto Staszewska, secundo voto Ćwierczakiewicz; niezwykle popularna postać XIX-wiecznej Warszawy, cieszyła się sympatią m.in. Bolesława Prusa, autorka poczytnych książek podejmujących tematykę prowadzenia gospodarstwa domowego oraz kuchni (m.in. wielokrotnie wznawiane 365 obiadów za pięć złotych, Warszawa 1860); współpracowała z czasopismami „Bluszcz” (gdzie w l. 1865–1894 prowadziła dział mody i gospodarstwa domowego) oraz „Kurier Warszawski”; od 1870 r. prowadziła przy ul. Królewskiej 3 w Warszawie salon, w którym podejmowała gości przyrządzanymi przez siebie daniami. [przypis edytorski]
ćwiertować — dziś popr.: ćwiartować. [przypis edytorski]
ćwiertowane — dziś: ćwiartowane. [przypis edytorski]
ćwiertują — dziś popr.: ćwiartują. [przypis edytorski]
ćwik (daw.) — człowiek ćwiczony, doświadczony, szczwany; wyjadacz. [przypis edytorski]
ćwik (daw.) — doświadczony, przebiegły człowiek. [przypis edytorski]
ćwik (daw.) — ktoś doświadczony, przebiegły, chytry. [przypis edytorski]
