Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158409 przypisów.
tombakowy — zrobiony z tombaku, stopu miedzi z cynkiem przypominającego złoto. [przypis edytorski]
tombak — stop miedzi i cynku, naśladujący złoto, chętnie stosowany przez fałszerzy. [przypis edytorski]
tombak — stop miedzi i cynku. [przypis redakcyjny]
tombak — stop miedzi z cynkiem, imitujący złoto. [przypis edytorski]
tomba (wł., z łac. tumba) — grób. [przypis edytorski]
tom ci ja — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
tom duży — dziś: to jestem duży. [przypis edytorski]
tom — dziś: to sobie. [przypis edytorski]
tom dzwonił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: to dzwoniłem. [przypis edytorski]
Tomek Bityś — byłem z Kossowskim na targu świńskim na Pradze. Z Tomkiem poznał mnie on w traktierni przy targu. [przypis autorski]
tom gotowa — skrócenie: to jestem gotowa. [przypis edytorski]
Tom (gw.) — tą. Gwarowa asynchroniczna wymowa samogłoski nosowej. [przypis edytorski]
to mi będzie po sercu — sens: to będzie zgodne z tym, co czuję. [przypis edytorski]
Tomicjana — Acta Tomiciana: akta dyplomatyczne Piotra Tomickiego (1464–1535), biskupa krakowskiego i podkanclerzego, zebrane przez jego sekretarza, Stanisława Górskiego. — Skądinąd nie wiadomo o studiach Krzemińskiego nad Tomicjanami. [przypis redakcyjny]
Tomicka, Marianna — córka Konstantyna i Agnieszki z Myszkowskich, cioteczna siostra ordynata Franciszka Myszkowskiego. [przypis redakcyjny]
Tomicki, Jan — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; żołnierz 6. pułku jazdy, od 1810 dowódca szwadronu. [przypis edytorski]
To mię bawi, to cieszy, to zmysły zachwyca — Przypomnijmy, że poeta przybywa z Tulczyna, gdzie tyle oglądał piękności; ubawiony i zachwycony w Zofijówce, tym większe o niej daje nam wyobrażenie. [przypis redakcyjny]
To miękkie ramiona roztwierające się w tragicznej otchłani (…) muzyka to nicość, która się nad sobą samą lituje — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 8–9. [przypis autorski]
tomik in 16-0 — prawdopodobnie chodzi o tom w ósemce a. octavo (łac.); w typografii trzykrotnie złożony arkusz papieru, tworzący osiem kart i szesnaście stronic. [przypis edytorski]
Tomirys — wojownicza królowa Massagetów, miała według Herodota pokonać i zabić Cyrusa starszego. [przypis redakcyjny]
tomiści — zwolennicy nauki o łasce św. Tomasza z Akwinu (1227–1274). [przypis tłumacza]
tom jeszcze nie oglądał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: to jeszcze nie oglądałem. [przypis edytorski]
Tom Jones — tytułowy bohater klasycznej powieści Historia życia Toma Jonesa, czyli dzieje podrzutka (ang. The History of Tom Jones, a Foundling; wyd. 1749) Henry'ego Fieldinga (1707–1754); jest to opowieść o meandrycznej drodze Toma ku dorosłości i poślubieniu wybranki serca oraz jego walki z uprzedzeniami społecznymi (podrzucony na progu domu zamożnego pana Allworthy, był wychowywany przez niego jak syn, ale wśród służby uchodził za syna prostytutki); przy okazji przedstawiona została cała galeria postaci: rabusiów, Cyganów, żołnierzy, nieuczciwych prawników, a losy Toma wchodzą w dowcipne paralele z dziejami bohaterów mitologicznych. [przypis edytorski]
Tom Jones — tytułowy bohater oświeceniowej powieści przygodowo-obyczajowej Historia życia Toma Jonesa, czyli dzieje podrzutka (1749) angielskiego pisarza Henry'ego Fieldinga. [przypis edytorski]
Tom, Konrad — właśc. Konrad Runowiecki (1887–1957), piosenkarz, scenarzysta i reżyser filmowy. [przypis edytorski]
Tomkowicz, Stanisław (1850–1933) — historyk sztuki i dziennikarz. [przypis edytorski]
Tommaso Campanella (1568–1639) — lekarz, poeta i myśliciel wł., napisał dzieło pt. Civitas Solis (Republika Słońca [dziś: Państwo Słońca; Red. WL]), w której przedstawia utopijny świat doskonały. Jest to, mówiąc językiem dzisiejszym, społeczeństwo w rodzaju socjalistycznym, kierowane przez trzech mędrców, których imiona są: Miłość, Mądrość i Potęga, pod wodzą najwyższego: Słońca, czyli Metafizyki. [przypis autorski]
Tommy a. Tommy Atkins — tu ang. pot.: szeregowiec w armii brytyjskiej. [przypis edytorski]
tommygun (pot.) — angielski pistolet maszynowy. [przypis edytorski]
To-morrow the sun (…) to-day (ang.) — Jutro słońce zaświecić może, choć jest pochmurno dziś. [przypis edytorski]
To może dziki owoc zerwie potem wojna — znaczy: to może sam kiedyś zostaniesz żołnierzem i zginiesz na wojnie. [przypis redakcyjny]
To może Jowisz pod postacią węża? — o bogu Zeusie (rzym. Jowiszu) opowiadano, że w młodości, chcąc się ukryć przed Kronosem, przemienił się w węża; niektórzy twierdzili, że przyjąwszy postać węża, zapłodnił Reę, która urodziła Persefonę; inni, że pod postacią węża obcował z Persefoną, wskutek czego narodził się Dionizos. [przypis edytorski]
Tom Pipes — służący Peregryna Pickle, tytułowego bohatera powieści Tobiasa Smolleta. [przypis edytorski]
Tom się tak śmiała — to (toteż, więc) się tak śmiałam. [przypis edytorski]
to mu jest Hekubą — właśc. What's Hecuba to him, or he to Hecuba, that he should weep for her? (ang.): ”Cóż z nim Hekuba, on z nią ma wspólnego, żeby aż płakał nad jej losem?”; Wiliam Szekspir, Hamlet akt 2, scena 2. Hekuba a. Hekabe (mit. gr.) — żona Priama, królowa Troi. Straciła wszystkie swoje dzieci podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
tom wam napisał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: to wam napisałem. [przypis edytorski]
tom w ósemce a. octavo (łac.) — w typografii trzykrotnie złożony arkusz papieru, tworzący osiem kart i szesnaście stronic. [przypis edytorski]
tończ, małe dziwcze (gw.) — tańcz, mała dziewczyno. [przypis edytorski]
toń (daw.) — nieszczęście. [przypis edytorski]
toń równoimienna — ocean (o tym samym „imieniu”, tj. nazwie, co jego władca, Okeanos). [przypis edytorski]
Toń — Tonie, wieś na północ od Krakowa, blisko Bronowic. [przypis redakcyjny]
toń — tu przen.: zagrożenie. [przypis edytorski]
toń — tu: stan morza, pływ. [przypis edytorski]
tonąłem (…) pomysłach — Na marginesie: Chatterton pana de Vigny, s. 9. [przypis autorski]
To najlepsze — Immo „optumumst”, Schöll. [przypis tłumacza]
to narzędzie Męki jego jedynego Syna, które będąc w licznych miejscach — Ponieważ chodzi tu o jeden cierń. [przypis tłumacza]
to nasz syn, to Siewros, ten znak na lewem ramieniu! wszak sameś mu ten znak wypalił — było zwyczajem w owym czasie dzieciom robić znaki na ciele, ażeby wśród ciągłych zapasów z wrogami mogły być poznane przez rodziców wykupujących ich z niewoli. Znaki takie robiono najczęściej pierworodnym lub ukochanym synom. [przypis autorski]
ton — dziś popr.: tuńczyk, duża ryba występująca w tropikalnej części Atlantyku, osiągająca długość do 4 m. [przypis edytorski]
tonga a. tanga — lekka bidka, dwukolna dryndulka [tj. bryczka; red. WL] używana w Indiach. [przypis tłumacza]
tonga — ziele narkotyczne, wywołujące ekstazę. [przypis autorski]
ton główny (muz.) — pierwszy stopień gamy. [przypis edytorski]
Tong-wojen (…) między Hip Singsami a On Leongsami — walka rywalizujących ze sobą chińskich organizacji, powstałych jako związki zawodowe w obronie przeciw atnychińskim uprzedzeniom w Ameryce i przekształconych z czasem w gangi (Tong): Hip Sing Tong przeciw Four Brothers i On Leong Tong, prowadzonych na początku XX w. o kontrolę nad dzielnicami chińskimi (Chinatowns) wielkich miast USA: Chicago, Nowego Jorku, Seattle i San Francisco. [przypis edytorski]
tonią — dziś popr. forma B.lp: toń. [przypis redakcyjny]
Tonia — Antonina Kolberg, żona Brzozowskiego. [przypis edytorski]
toniach — w tym miejscu w tłumaczeniu Franciszka Mirandoli mówi się o „beztoniach” nocy; w słowie tym ujawniła się młodopolska maniera językowa, a ponieważ przy tym określenie to niewiele ma sensu, zostało zmienione na „tonie” nocy. [przypis edytorski]
To nie cudzy, a Stefka brat — dziś popr.: To nie cudzy, ale Stefka brat. [przypis edytorski]
To nie jest kazanie arcybiskupa Grenady — odniesienie do opowieści z książki Przypadki Idziego Blasa (1715–1735) Alaina René Lesage'a, w której główny bohater, młody łazik, zostaje sekretarzem mającego ambicje literackie arcybiskupa Grenady i ma za zadanie ostrzec go, jeśli uzna, że jego homilie i pisma straciły na sile kaznodziejskiej, gdyż sam arcybiskup obawia się, że może nie być obiektywny w ocenie. [przypis edytorski]
To nie jest wcale pospolitą chwałą, gdy książąt „laudem” zyskać się udało — Horacy I, Epistolae, 17, 35. [przypis tłumacza]
to nie ma też żadnego zestawienia — „Comparatio” przekłada tutaj Lantzenberg: „résultante” = wypadkowa, zgodnie ze swym pojmowaniem Tw. 5 Cz. IV. Zob. uw. na str. 177. [przypis redakcyjny]
To nie pani de M. należy Ci się obawiać, ale… — słowa te były w ustach pana de Guibert mimowolną aluzją do jego planów małżeńskich. [przypis tłumacza]
To nie w Montaigne'u, ale w sobie znajduję wszystko, co tam widzę — Ta myśl zapożyczona jest z Montaigne'a (Próby I, 25; III, 2). [przypis tłumacza]
To niezłomne przestrzeganie zasady ze ścisłym pomijaniem sprzecznych wyjątków…. — „Teoria oparta na właściwościach jednego przedmiotu nie może osiągnąć rozwoju, który by pozwolił jej ogarnąć wszystkie wchodzące w jej skład przedmioty; kto zaś porządkuje zjawiska wedle ich przyczyn, ten przestaje je oceniać wedle ich wyników. Jakoż dowodzi prawodawstwo wszystkich narodów, iż prawa przestają być sprawiedliwością, kiedy staną się nauką i systemem. Błędy, w jakie ślepa uległość względem zasad klasyfikacji wtrąciła prawo zwyczajowe, nietrudno jest dostrzec, kiedy się zważy, jak często władze ustawodawcze musiały spieszyć z pomocą słuszności, która zdążyła się zatracić w swych schematach”. (Landor [Walter Savage Landor (1775–1864), pisarz angielski; red. WL]). [przypis autorski]
tonik — tu zdr. od: ton. [przypis edytorski]
tonik — tu zdr.: ton. [przypis edytorski]
tonik — tu zdr.: ton. [przypis edytorski]
tonina (hiszp.) — tu: słodkowodny waleń z gatunku Inia geoffrensis, żyjący w dorzeczach Amazonki i Orinoko. [przypis edytorski]
Tonkin — hist. nazwa płn. Wietnamu, obejmującego dorzecze Rzeki Czerwonej, używana w Europie w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]
Tonkin — kraina hist. w płn. Wietnamie, obejmująca dorzecze Rzeki Czerwonej; w okresie międzywojennym część kolonialnych Indochin Francuskich. [przypis edytorski]
ton nobel — ton szlachetny. [przypis redakcyjny]
Tono-Bungay — powieść Wellsa z 1909 roku. [przypis edytorski]
Ton romantyzmu przepojonego jednocześnie trzeźwością (…) z niespodziewanym dysonansowym uwypuklaniem brutalnych szczegółów — S. Napierski, Zapomniany polski modernista, Warszawa 1936, s. 8. [przypis autorski]
Ton specyficzny, nadawany przez twórcę treści życia ludzkiego, stanowi jego styl. (…) zlewają się w absolutną, nierozłączną jedność i indywidualność twórczą poety-artysty — S. Brzozowski, Styl Ibsena, „Przegląd Społeczny” 1906, nr 15. [przypis autorski]
ton statystyczny — wzorowany na statystach, mężach stanu. [przypis redakcyjny]
tonsura — charakterystyczne dla mnichów kółko wygolone na czubku głowy. [przypis edytorski]
tonsura — wygolone kółko na czubku głowy na znak przynależności do niektórych męskich zakonów katolickich. [przypis edytorski]
tonsura — wygolone kółko na czubku głowy na znak przynależności do niektórych męskich zakonów katolickich (tj. dominikanie, franciszkanie, karmelici), względnie wygolenie całej głowy (u kamedułów). [przypis edytorski]
tonsura — wygolony krąg na głowie. [przypis edytorski]
tonsura (z łac.: strzyżenie, postrzyżyny) — kółko wygolone na czubku głowy, daw. charakterystyczna fryzura księży; łysina. [przypis edytorski]
tonsura (z łac.: strzyżenie, postrzyżyny) — kółko wygolone na czubku głowy, daw. charakterystyczna fryzura mnichów. [przypis edytorski]
ton — tu: biała glinka, używana do malowania ścian. [przypis edytorski]
tontyna (fr. tontine) — rodzaj ubezpieczeniowej renty dożywotniej, nazwa pochodzi od nazwiska XVII-wiecznego bankiera Lorenzo de Tonti, który promował specyficzną formę ubezpieczenia na życie wypłacanego w rentach; gwarancja oparta jest na systemie towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. [przypis edytorski]
tonus — stałe napięcie mięśni, pozwalające utrzymać postawę. [przypis edytorski]
tony — dziś popr. forma N.lm: tonami. [przypis edytorski]
toodles (pot. ang.) — na razie, cześć. [przypis edytorski]
to ognisko wieszcze, którego grzał się iskrami i żarem — Z tych słów wnosić można, jakiej powagi i czci bezwarunkowej używała Eneida Wirgiliusza w średnich wiekach. [przypis redakcyjny]
Too much ego in their cosmos (ang.) — (…) too much Ego in your Cosmos (za dużo Ego w twoim Wszechświecie) to słowa Hansa Breitmanna, pochodzące z książki Rudyarda Kiplinga (1865–1936) Life's Handicap (Życiowe niepowodzenia). [przypis edytorski]
To o nowym Hieruzalem mówi, bo ono stare, gdy budować znowu za chrześcijaństwa Julian Apostata na wzgardę Chrystusowi zaczynał, ogniem i trzęsienim ziemie odpędzony jest — przed wyruszeniem na wojnę, w której zginął, Julian wydał dyspozycje odbudowy Świątyni jerozolimskiej; według niektórych ówczesnych autorów wysiłki budowniczych były ustawicznie niszczone przez cudownie zsyłane klęski. Skarga powołuje się tutaj na współczesnego Julianowi Cyryla Jerozolimskiego, greckiego biskupa Jerozolimy, doktora Kościoła i świętego, który jednak nie wspomina o takich wydarzeniach, a jedyna wzmianka o Świątyni w jego pismach, w Catechesis XV, 15, to wnioskowanie na podstawie Biblii, że Świątynia nigdy nie zostanie odbudowana. [przypis edytorski]
To pana dziwi, że ja podpisuję tym nazwiskiem: „Cave”? Pan masz w głowie tylko lochy Watykanu — słowo cave oznacza po francusku piwnicę, podziemie. [przypis edytorski]
toparchia Akrobetta — należała wtedy już do Judei (patrz ustęp 5). [przypis tłumacza]
toparchia — okręg; Gofna: może Jozuego 18, 24 Ofni (Boettger)? Dzisiejsza wieś Dżifna między Jerozolimą a Nabulus. [przypis tłumacza]
topaz — minerał, kamień ozdobny, przezroczysty, niebieskawy lub żółtawy. [przypis edytorski]
topaz — półprzejrzysty minerał o błękitnej a. żółtawej barwie. [przypis edytorski]
topaz — półprzejrzysty minerał o żółtawej barwie. [przypis edytorski]
to pewna (daw.) — dziś: to pewne. [przypis edytorski]
to pewna — daw. forma, w domyśle: „to [rzecz] pewna”; dziś: to pewne. [przypis edytorski]
to pewna — daw. forma; znaczenie: pewne jest, że. [przypis edytorski]
To pewna, iż gdyby ją znał, nie ustanowiłby tej zasady (…) — Wszystkie te myśli zaczerpnięte są w dalszym ustępie Montaigne'a. [przypis tłumacza]
topicum (med., z gr.) — ogólne określenie leku stosowanego miejscowo. [przypis edytorski]
topielę — dziś popr. forma B.: topiel. [przypis edytorski]
Topielec Ksenia — wprowadzona tu osoba topielicy Kseni jest także myśl pojęta w duchu miejscowych wierzeń i uprzedzeń. Nic się w Ukrainie ważnego nie stanie, czego by nie przepowiedziało nadzwyczajne zjawisko: coś dziwnego, coś tajemniczego. Bunt ukraiński, który tu nazywają koliszczyzną, i szczególniej rzeź humańska (o której, nawiasem wspomnimy, są współczesne i przez świadków pisane poemata i opisy, zapewnie nędzne pod względem sztuki, lecz ważne jako najwierniejszy obraz tej krwawej dramy) miała także być zwiastowaną przez nadprzyrodzone widzenia: między innymi przez dziwną obłąkaną kobietę czy opętaną, która z hukami i niezrozumiałą mową przebiegała sioła Ukrainy. Nie mam ja tu myśli tłumaczyć albo usprawiedliwiać pojęcia autora; zwracam tylko uwagę na miejscowy koloryt obrazu. [przypis autorski]
