Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3287 przypisów.

Halel (Hałeł) — grupa psalmów odmawiana w święta ważniejsze. [przypis tłumacza]

halerz — daw. drobna moneta czeska; przen. grosz. [przypis edytorski]

halerz — drobna jednostka monetarna Austro-Węgier, stanowiąca 1/100 korony; wprowadzona przez reformę walutową w 1892. [przypis edytorski]

halerz — jednostka monetarna obowiązująca na Austro-Węgrzech. [przypis edytorski]

halerz — moneta w Austro-Węgrach. [przypis edytorski]

halerz — w austriackiej części monarchii 1/100 korony. [przypis edytorski]

Hale — tu: Hale Mirowskie; zbudowane w l. 1899–1902 dwie bliźniaczo podobne, ustawione jedna za drugą hale handlowe w Warszawie, w dzielnicy Mirów (hala zachodnia na pl. Mirowskim 1 oraz hala wschodnia na pl. Żelaznej Bramy 1; były własnością miasta, które wynajmowało w nich stoiska kupcom i detalicznym przedsiębiorcom; do 1944 r. (kiedy zostały zniszczone w powstaniu warszawskim), stanowiły największy obiekt targowy w stolicy; po wojnie odbudowane. [przypis edytorski]

Hale — tu: hale targowe w Paryżu; od nich również pochodzi nazwa dzielnicy miasta. [przypis edytorski]

Hale — tu: hale targowe w Paryżu; stąd również nazwa dzielnicy miasta. [przypis edytorski]

Hali Abbas — perski lekarz w X w. [przypis tłumacza]

Hali — Arabski filozof i matematyk. [przypis tłumacza]

Haliartos — miasto w Beocji; w wojnie beocko-korynckiej w r. 395 Ateńczycy na wniosek Trazybula pospieszyli z odsieczą temu miastu, oblężonemu przez spartańskiego pogromcę Aten w wojnie peloponeskiej, generała Lizandra, który jednak poległ w walce z wojskiem Teban pod murami. [przypis tłumacza]

Halifax — stolica prowincji Nowa Szkocja w Kanadzie. [przypis edytorski]

Halina Dunin-Karwicka ps. „Janina”, „Lutowa” — (1917–1999) harcerka, służyła w Kedywie w słynnej kompanii „Agat” — „Pegaz”, uczestniczka akcji na Kutscherę 1 lutego 1944, w powstaniu łączniczka w batalionie „Parasol”, po wojnie pracowała jako lekarka. [przypis edytorski]

Halina Gall, z domu Kacicka (1890–1974) — aktorka. [przypis edytorski]

Halina, Kajetan — widocznie postacie z powieści pisanej przez Wandę, której wątek zmieniała snać dalej Narcyza. [przypis redakcyjny]

Halina Kłosińska ps. „Halina”, „Prypeć” (1919–1944) — łączniczka II Batalionu Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) „Narew”, w powstaniu w Zgrupowaniu „Krybar”, ranna 18/19 września, zmarła 25 września w Otwocku. [przypis edytorski]

Halina, właśc. Halina Rubinek (1924–1943) — członkini żydowskiego ruchu oporu, łączniczka Dolka; zginęła 23 marca 1943 r. [przypis edytorski]

Halitherium (paleont.) — rodzaj wczesnego brzegowca (syreny), żyjącego ok. 38 mln lat temu. [przypis edytorski]

halizna — powierzchnia leśna, która po wycięciu drzew nie została ponownie zalesiona. [przypis edytorski]

halizna — tu: pustkowie, ziemia jałowa. [przypis edytorski]

halkion (z gr.) — odszczepieniec, rozłamowiec. [przypis edytorski]

Hallam, Henry (1778–1859), autor wydanej w 1818 książki o średniowieczu. [przypis edytorski]

Hall (ang.) — tu: dwór, posiadłość. [przypis edytorski]

Hallé, Charles (1819–1895) — niemiecki pianista i dyrygent; w 1848 przeniósł się do Anglii. [przypis edytorski]

Halle a. Saale — miasto powiatowe w środkowych Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt. [przypis edytorski]

Haller, Albrecht (1708–1777) — lekarz, fizjolog, botanik, pisarz i poeta szwajcarski; konserwatysta; profesor uniwersytetu w Getyndze (założyciel katedry anatomii oraz ogrodu botanicznego tamże), pełnił też różne funkcje publiczne w rodzinnym Bernie. Był autorem kilku powieści oraz popularnego w epoce poematu dydaktycznego Die Alpen, przede wszystkim zaś wielotomowego dzieła Elementa physiologiae corporis humani (1757–1766) dotyczącego anatomii i fizjologii; wprowadził wykorzystywane później terminy z tego zakresu, m.in. drażliwość (irritabilitas; w odniesieniu do reakcji mięśniowych), czułość (sensibilitas; w odniesieniu do nerwów), a także nadpobudliwość i nadwrażliwość; pojęcia te zostały na trwałe przyjęte w medycynie. [przypis edytorski]

Haller, Albrecht von (1708–1777) — szwajcarski lekarz, fizjolog, botanik i poeta. [przypis edytorski]

Haller, Albrecht von (1708–1777) — znakomity przyrodnik, anatom i fizjolog niemiecki rodem ze Szwajcarii, był także niepospolitym na swój czas poetą filozoficznym, zajmującym się pod wpływem poetów i moralistów angielskich oraz Leibniza, najwyższymi zagadnieniami człowieka. Wspomniany przez Kanta wspaniały wiersz o Wieczności, obudził także głębokie wzruszenie w młodocianej duszy Kazimierza Brodzińskiego. [przypis redakcyjny]

Hallerczycy — związek wojskowy utworzony pod dowództwem generała Józefa Hallera w 1918 roku. [przypis edytorski]

Haller, Józef (1873–1960) — generał wojska polskiego, legionista, pod koniec I wojny światowej dowódca tzw. błękitnej armii, zorganizowanej we Francji. [przypis edytorski]

Haller, Józef (1873–1960) — polski generał i polityk; od 1914 komendant Legionu Wschodniego, od 1916 dowódca II Brygady Legionów Polskich; od 1918 dowódca naczelny Armii Polskiej we Francji, tzw. błękitnej armii; dowódca Frontu Północnego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; członek rządu RP na emigracji (1940–1943). [przypis edytorski]

Halle (Saale) — miasto w środkowych Niemczech, ob. część aglomeracji Lipsk-Halle; tu zamiast nazwy uczelni w tym mieście. [przypis edytorski]

Halli — być może chodzi o niemieckie miasto Halle. [przypis edytorski]

Hallier, François (1595–1659) — profesor Sorbony, później biskup Cavaillon i też jezuita. [przypis tłumacza]

Hallmann, Bernard — właściciel szopu stolarskiego przy ulicy Gęsiej 30; (szop to określenie przedsiębiorstwa w getcie produkującego na potrzeby niemieckie). [przypis edytorski]

hallo boss (ang.) — cześć, szefie. [przypis edytorski]

Hallo, boy (ang.) — Cześć, chłopcze. [przypis edytorski]

Hallo, guys, you belong to the army? Sure, we stay in Camp Clayton (ang.) — „Cześć, chłopaki, należycie do armii?”; „Pewnie, stacjonujemy w Camp Clayton”. [przypis edytorski]

hallo, hallo, cherchez Alba dans Larousse, très important (fr.) — halo, halo, poszukaj Alby w Laroussie, bardzo ważne [mowa o encyklopedii francuskiego wydawnictwa Éditions Larousse]. [przypis edytorski]

Hallo, old Jack! (ang.) — witaj, stary Jacku! [przypis edytorski]

Halloween — popularne anglosaskie święto ludowe, obchodzone wieczorem 31 października; dzieci przebierają się podczas niego za duchy, demony i czarownice i chodzą od domu do domu, prosząc o dorosłych słodycze; od 1920 w Stanach Zjednoczonych odbywają się parady z okazji Halloween. [przypis edytorski]

hallu Niepodległości i sąsiedniego Kongresowego — Independence Hall oraz Congres Hall w Filadelfii. [przypis edytorski]

halma — gra planszowa wymyślona w 1883/1884 r. przez Amerykanina George'a Howarda Monksa. Rozgrywana jest na kwadratowej szachownicy złożonej z 256 pól (16x16). W grze mogą uczestniczyć 2 lub 4 osoby. Zadaniem jest przeprowadzenie wszystkich pionków (znajdujących się na początku partii w przydzielonym danemu zawodnikowi rogu) do przeciwległego narożnika. Rozpoczynającego grę wyznacza się przez losowanie. [przypis edytorski]

halny orkan — gwałtowny, niszczący wicher, wiejący okresami z gór w doliny. [przypis redakcyjny]

Halo, halo! Chief Salamander speaking. (…) Stop your broadcasting! Halo, Chief Salamander speaking (ang.) — Halo, halo! Mówi Chief Salamander. Halo, mówi Chief Salamander! Wstrzymajcie wszelkie nadawanie, ludzie! Wstrzymajcie wasze nadawanie! Halo, mówi Chief Salamander! [przypis tłumacza]

„Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju, nadajemy audycję z ptasiego kraju…” — fragment wiersza dla dzieci Ptasie Radio autorstwa Juliana Tuwima. Wiersz po raz pierwszy ukazał się w 1936 r. w Wiadomościach Literackich, najważniejszym czasopiśmie literackim tamtej epoki. W tym samym numerze opublikowano inny słynny wiersz Tuwima, pt. Lokomotywa. [przypis edytorski]

Halonessos — wysepka grecka na południe od Lemnos; w 343 p.n.e. odebrana przez Filipa piratom, wcześniej była własnością Aten. [przypis edytorski]

Halonessos — wysepka na południe od Lemnos. [przypis tłumacza]

Halosydna (gr.) — córa morza, przydomek Amfitryty, żony Posejdona. [przypis edytorski]

Halo — tu: zdrobnienie od imienia Halina (forma w W.). [przypis edytorski]

Halpern, Ignacy Izydor Myślicki (1874–1935) — polski filozof, historyk i popularyzator filozofii. [przypis edytorski]

Hals, Frans (ok. 1582–1666) — holenderski malarz, przedstawiciel baroku; tworzył głównie portrety indywidualne i grupowe; autor m.in. obrazu Regentki domu staruszek w Haarlemie, przedstawiającego grupę ubranych na czarno staruszek. [przypis edytorski]

halski pietyzm (niem. Hallischer Pietismus) — forma pietyzmu luterańskiego, nurtu religijnego kładącego nacisk na intensywną modlitwę, studiowanie Biblii, udział w pobożnych zgromadzeniach religijnych i rygorystyczną moralność, rozwinięta w XVII w. przez teologa Augusta Hermanna Francke i jego współpracowników w pruskim mieście Halle. [przypis edytorski]

halsować (żegl.) — o jednostce żaglowej: płynąć zakosami, wykonując wielokrotne zwroty. [przypis edytorski]

halstuk, właśc. halsztuk — krawat wiązany wysoko pod brodą. [przypis edytorski]

Halszka — Elżbieta Gonzaga, żona Gwidobalda I, księcia Urbinu. [przypis redakcyjny]

hals — z niem. Hals; oznacza szyję, kark. [przypis edytorski]

halsztuch a. halsztuk (niem. Halstuch) — element męskiego stroju, popularny w XVIII i XIX w., rodzaj apaszki a. szeroki krawat. [przypis edytorski]

halsztuk — chustka na szyję, wiązana wysoko pod brodą przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (daw.) — chustka na szyję, noszona przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (daw.) — krawat a. kokarda z apaszki pod szyją. [przypis edytorski]

halsztuki — krawaty czarne, zakrywające szyję, obowiązkowe w szkołach rosyjskich. [przypis autorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chusta) — rodzaj chusty ozdobnie wiązanej na szyi, element eleganckiego ubioru męskiego w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chustka) — chustka na szyję, noszona przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — szeroki krawat. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — trójkątna chusta wiązana przy szyi przez mężczyzn w XVIII i XIX wieku, później zastąpiona przez krawat. [przypis edytorski]

Halt da! (niem.) — Zatrzymaj się tam! [przypis edytorski]

Halt, eine wunderschöne Bildfläche. Nochmals (niem.) — Stop, co za cudownie piękny widok. Jeszcze raz. [przypis edytorski]

Halt, halt, du Warschauer! (niem.) — Stój, stój, ty warszawiaku! [przypis edytorski]

Halt! Halt! Halt alle bis auf den letzten (niem.) — Stać! Stać! Stać wszyscy do ostatniego. [przypis edytorski]

Halt! Halt! Zurück (niem.) — Stać! Stać! Z powrotem. [przypis edytorski]

Halt (niem.) — stać (tryb rozk. czas.) [przypis edytorski]

halt (niem.) — stój. [przypis edytorski]

Halt (niem.) — stój. [przypis edytorski]

halt (niem.) — stop; stój. [przypis edytorski]

halt, Ratte (niem.) — stój, szczurze. [przypis edytorski]

Halt, stehen bleiben Hier is doch Judenbahn (niem.) — Stój! Zatrzymać się! Tutaj jest przecież tramwaj dla Żydów. [przypis edytorski]

haltylier (z fr. artilleur) — artylerzysta. [przypis edytorski]

halucynacja — omam, spostrzeżenie zmysłowe powstające bez podniety zewnętrznej, nie mające żadnego uzasadnienia w świecie zewnętrznym. [przypis autorski]

halucynacja — przywidzenie. [przypis edytorski]

halucynacja — wizja, zwid, omam wzrokowy. [przypis redakcyjny]

Halunke (niem.) — łajdak, łotr. [przypis edytorski]

Hamaariw arowim — „sprowadzający wieczory” (modlitwa). [przypis tłumacza]

hamadriada (mit. gr.) — boginka drzew, nimfa, driada. [przypis edytorski]

hamadriady — nimfy drzewne. [przypis tłumacza]

Haman (bibl.) — pierwszy minister Persji za panowania króla Achaszwerosza. Nienawidził on Żydów do tego stopnia, że skłonił króla, by ten wydał rozkaz ich zgładzenia. Tymczasem Achaszwerosz pokochał i poślubił żydowską dziewczynę Esterę, która postępując wedle wskazówek swego wuja i opiekuna Mordechaja, wpłynęła na cofnięcie okrutnego zarządzenia, ocalając w ten sposób swój lud. Haman i jego synowie zostali powieszeni, a jego miejsce zajął wuj królowej, Mordechaj. Na pamiątkę tego wydarzenia Żydzi obchodzą radosne święto Purim (hebr.) — dosłownie: losy. [przypis edytorski]