Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4803 przypisów.

gród — zamieszkałe miejsce otoczone umocnieniami obronnymi: murami, wałem, rowem lub ostrokołem. [przypis edytorski]

gródza — przegroda. [przypis redakcyjny]

gróg — napój alkoholowy. [przypis edytorski]

Grójecka — główna ulica warszawskiej dzielnicy Ochota. [przypis edytorski]

grót — dziś forma D.lm: grot. [przypis edytorski]

grobarz — dziś: grabarz. [przypis edytorski]

groblą (daw. forma) — dziś B.lp r.ż.: groblę. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub chroni przyległe tereny przed wylewami rzeki. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub reguluje bieg rzeki. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny przecinający jezioro bądź bagno, usypany w celach komunikacyjnych. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny usypany w celu regulacji biegu rzeki a. oddzielenia stawu. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny wzdłuż brzegu zbiornika wodnego służący utrzymaniu wody wewnątrz tego zbiornika. [przypis edytorski]

grobnica — dziś: grób a. grobowiec. [przypis edytorski]

grobowca Jana — Ἰωάννου μνημεῖον (liczba pojedyncza, p. V, VI, 2). [przypis tłumacza]

grobowcami Heroda — i tu jest liczba mnoga: μνημεία, Herodis monumenta; Grabmal des Herodes (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Herod został jednak pochowany w Herodejonie. [przypis tłumacza]

grobowiec Ferdynanda i Izabeli — kaplica królewska przy katedrze w Grenadzie, wybudowana w latach 1506–1517 jako mauzoleum mieszczące marmurowy sarkofag Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej oraz groby innych członków rodziny królewskiej. [przypis edytorski]

grobowiec Giulietty — grobowiec Julii, bohaterki tragedii Szekspira Romeo i Julia, której akcja rozgrywa się w Weronie. [przypis edytorski]

Grobowiec Sukiennika — τοῦ Γναφέως μνῆμα, rzecz nieznana. [przypis tłumacza]

grobowisk króla Aleksandra — (znów liczba mnoga, πρὸ τῶν Ἀλεξάνδρου… μαχόμενοι), Aleksandra Janeusza, p. I, IV, 1, uwaga. [przypis tłumacza]

grobu Agamemnona, a raczej skarbca Atreusza, zabytku najstarszego budownictwa greckiego, uważanego mylnie za grobowiec mitycznego bohatera — tzw. skarbiec Atreusza, jak nazwał go grecki geograf Pauzaniasz (II w. n.e.), to monumentalny grobowiec (tolos) sklepiony pozorną kopułą, zbudowany w epoce mykeńskiej, ok. 1250 roku p.n.e., w pobliżu Myken. Znany z Iliady Agamemnon, naczelny wódz wyprawy pod Troję, był królem Myken, stąd inna nazwa nadana tej budowli. [przypis edytorski]

groby — dziś popr. forma N. lm: grobami. [przypis edytorski]

grocernia (z ang.) — sklep z różnorodnymi artykułami. [przypis edytorski]

grocernik — sklepikarz; z ang. grocery: sklep spożywczy. [przypis edytorski]

Grochów — bitwa o Olszynkę Grochowską, stoczona w trakcie Powstania Listopadowego, 25 lutego 1831 roku, w której wojska polskie udaremniły rosyjski atak na Warszawę. [przypis edytorski]

Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]

Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]

grochowianka — w dawnej Polsce wieniec grochowy był oznaką rekuzy, tj. nieprzyjęcia oświadczyn. [przypis redakcyjny]

grochowiny (daw.) — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

grochowiny — łodygi wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

grochowiny — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

Grochowski, Stanisław (1542–1612) — poeta, tłumacz, sekretarz królewski. [przypis edytorski]

grocie króla, rzeczonej Łokietka — grocie zwanej (grotą) króla Łokietka. [przypis edytorski]

Grocjusz, Hugo Grotius, właśc. Huig de Groot (1583–1645) — holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zajmujący się kwestiami teorii państwa i prawa; kierując się ideą społeczności międzynarodowej rządzonej nie siłą lub wojną, ale przyjętymi zasadami prawnymi, przedstawił pierwszy kompletny system prawa międzynarodowego. [przypis edytorski]

grodeckich — okazja grodecka, tj. bitwa z Kozakami pod dowództwem Chmielnickiego 29 września 1655 r. [przypis redakcyjny]

grodetor a. grodetur (z fr. gros de Tours) — ciężka tkanina jedwabna. [przypis redakcyjny]

grodeturowy (daw.) — wykonany z ciężkiej odmiany jedwabiu. [przypis edytorski]

grodetur (z fr. gros de Tours) — tkanina wełniana gruba. [przypis redakcyjny]

Grodno — miasto nad Niemnem; odbywała się tam wówczas narada senatu. [przypis redakcyjny]

Grodno — miasto obwodowe w dzisiejszej Białorusi, polożone w pobliżu granicy z Polską. [przypis edytorski]

Grodno — obecnie miasto na Białorusi, niedaleko granicy z Polską; przed II wojną światową Grodno znajdowało się w Polsce, chodzi tutaj zatem o jego obronę przed Armią Czerwoną, która wtargnęły do miasta 20 września 1939 roku. [przypis edytorski]

grodny — tu: miejski, prowadzący do miasta. [przypis edytorski]

grodóm — dziś popr. forma C. lm: grodom. [przypis edytorski]

grodoburca — ten, który burzy miasta. [przypis edytorski]

grody — dziś popr. forma N.lm: grodami. [przypis edytorski]

grodyszcza naskalne — warowne zamki (grody) ufundowane na skałach. [przypis edytorski]

grodyszcze — gród, zamek (w oryginale niem. Burg: miasto, gród). [przypis edytorski]

Grodzisk — miasteczko i stacja kolejowa 29 km na zachód od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]

Gröditz — miasto w płd.-wsch. Niemczech, w kraju związkowym Saksonia. [przypis edytorski]

Gröll, Michał — głośny księgarz i nakładca warszawski w drugiej połowie XVIII wieku. [przypis redakcyjny]

groff z Turna — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]

groff z Turnu — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy na bazie rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy: rum wymieszany z gorącą, osłodzoną wodą. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy z rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą, często doprawiany cukrem, sokiem z cytrusów, cynamonem. [przypis edytorski]

grok — dziś popr.: grog, napój alkoholowy sporządzany z rumu (lub innego mocnego alkoholu) rozcieńczonego wodą i doprawionego sokiem z cytrusów, cynamonem i cukrem. [przypis edytorski]

gromada bękartów narodu — νόθα τοῦ ἔθνους φθάρματα. [przypis tłumacza]

gromada — tu: historyczna jednostka podziału administracyjnego w Polsce. [przypis edytorski]

gromadę płaczącą w jamie drugiego tłumoka — Oddział drugi kręgu ósmego, w którym karani są pochlebcy; tu poeta, jako sam brzydzący się pochlebstwem, wtrąca pochlebców w kloakę pełną mierzwy, w której przeciw sobie się wściekają, ażeby widzieli, do czego doprowadziła słodycz pochlebnej ich mowy. [przypis redakcyjny]

Gromadny obywatel — gromada obywateli. [przypis edytorski]

Gromadził się pod nim na sejmowe sesje Naród — Sejm ostatecznie ogłosił się jako konfederacki 24 kwietnia 1773 r. [przypis redakcyjny]

gromem — tu: błyskawicznie. [przypis edytorski]

gromić — ostro napominać. [przypis edytorski]

gromili rosnącą rozwiązłość obyczajów. Określono to w wyroku sądowym jako ciężką, a zręcznie zamaskowaną zbrodnię… — Przytacza to prof. Mikołaj Arsienjew w dodatku do Glaubensverfolgung in Russland Trubeckiego. [przypis autorski]

gromkieli (daw.) — konstrukcja z -li jako przysłówkiem sposobu, inaczej: „gromkie jedynie”. [przypis edytorski]

gromki — głośny, donośny. [przypis edytorski]

gromnica — duża świeca zapalana podczas ważnych uroczystości religijnych, w tym pogrzebowych. [przypis edytorski]

gromnica — duża woskowa świeca, używana w niektórych wyznaniach chrześcijańskich w trakcie najważniejszych wydarzeń religijno-społecznych w życiu wiernego. [przypis edytorski]

Gromnice — obchodzone 2 lutego katolickie święto Matki Boskiej Gromnicznej, podczas którego wierni przynoszą do kościoła świece do pobłogosławienia, zwane gromnicami. [przypis edytorski]

gromnicznik — kaszubski: luty. [przypis autorski]

Grom — ORP Grom, niszczyciel wybudowany na zamówienie Marynarki Wojennej RP w latach 1935–1937, zatopiony 4 maja 1940 roku pod Narwikiem. [przypis edytorski]

Gromosiły — Zeus, władca pioruna. [przypis edytorski]

gromy (starop. forma) — gromami (strąceni). [przypis edytorski]

Groń — wzniesienie położone między Cioskami a Łopuszną. [przypis edytorski]

gronik — szczyt, wzgórze. [przypis edytorski]

Gronków — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]

gronorosty a. sargasy, Sargassum (biol.) — rodzaj glonów z gromady brunatnic posiadających pęcherze pławne umożliwiające im unoszenie się w wodzie; porastają głównie podwodne skały u wybrzeży ciepłych mórz, szczególnie na półkuli południowej. [przypis edytorski]

gronostaje — futro ze skórek gronostajowych, symbol władzy. [przypis edytorski]

Gronowski, Tadeusz (1894–1990) — polski grafik i architekt wnętrz, jeden z pionierów nowoczesnego polskiego plakatu. [przypis edytorski]

grontów — gruntu, ziemi uprawnej. [przypis edytorski]

groom (ang.) — chłopiec pracujący w stajni, który opiekuje się końmi. [przypis edytorski]

groom (ang.) — chłopiec stajenny; posłaniec. [przypis edytorski]