Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Wesprzyj!

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5183 przypisów.

Dnieprostroj (ros.) — Dnieprzańska Elektrownia Wodna, hydroelektrownia na rzece Dniepr, zbudowana w latach 1927–1932. [przypis edytorski]

dnieprowcy — tu: Kozacy znad Dniepru. [przypis edytorski]

Dniepr — rzeka w Rosji, Białorusi i Ukrainie lub miasto w środkowo-wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Dniepr, okupowane przez Niemców w latach 1941–1943. [przypis edytorski]

dni galowe — święta państwowe, obchodzone w Rosji w rocznicę urodzin lub wstąpienia na tron cesarza. [przypis edytorski]

dni i nocy (daw. forma) — dziś: dnie i noce. [przypis edytorski]

dni krakowskie w r. 1923 — mowa o krwawo stłumionych przez policję strajkach robotniczych. [przypis edytorski]

Dni Krzyżowe — w chrześcijańskim kalendarzu liturgicznym: wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących, obchodzone przez trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, wypadającą tradycyjnie w czwartek 40 dni po Zmartwychwstaniu, czyli święcie Wielkanocy, zapoczątkowane w połowie V w. przez św. Mamerta, biskupa Vienne. Ponieważ Wielkanoc jest świętem ruchomym, obchodzonym w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca i może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia; Dni Krzyżowe mogą wypaść, zależnie od roku, w ostatnie dni kwietnia lub później, aż do początków czerwca. [przypis edytorski]

dni ubiegłe odżywia — wskrzesza przeszłość. [przypis edytorski]

dnowi (daw. forma) — dziś: (ku) dnu. [przypis edytorski]

dójka — dojarka, pracownica od dojenia krów. [przypis edytorski]

dójrzały — dziś popr. pisownia: dojrzały. [przypis edytorski]

dójrzeć — dziś popr. pisownia: dojrzeć. [przypis edytorski]

dólski — pochodzący z dolin. [przypis edytorski]

dóm — dziś: dom. [przypis edytorski]

Dóniży — gwarowa wymowa imienia Dionizy. [przypis edytorski]

do 506 w. — tj. do słów: „Albo ryje otchłanie, albo w obłok tryska”. [przypis edytorski]

do aktów — dziś popr. forma dla zbioru dokumentów: do akt. [przypis edytorski]

do Arcybiskupa Canterbury (…) aby zwołał do Londynu — w rzeczywistości od V–VI w. Canterbury i Londyn znajdowały się na ziemiach zajętych przez Sasów. [przypis edytorski]

doba (daw.) — chwila, moment. [przypis edytorski]

doba (daw.) — tu: czas, pora. [przypis edytorski]

Dobczinskij w komedii Gogola — w polskim tłumaczeniu: Dobczyński, obywatel prowincjonalnego miasta powiatowego w komedii Gogola Rewizor (1836). [przypis edytorski]

dobić się (czegoś) — pokonując trudności dotrzeć do jakiegoś celu, osiągnąć coś. [przypis edytorski]

dobić się (pot.) — dotrzeć do czegoś po wielu staraniach i trudnościach. [przypis edytorski]

dobiegał do końca — dziś popr.: dobiegał końca. [przypis edytorski]

dobierali żon dla synów — dziś popr. z B.: dobierali żony (…). [przypis edytorski]

dobieżeć (starop. forma) — dojść, dotrzeć do czego. [przypis edytorski]

dobijewa (daw., gw.) — dobijemy. [przypis edytorski]

dobijewa (daw., gw.) — dobijemy; zachowana w gwarze daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]

doborowy — wyselekcjonowany, wysokiej jakości. [przypis edytorski]

dobosz — członek orkiestry, grający na bębnie. [przypis edytorski]

Dobra Bogini — łac. Bona Dea, czczona w świątyni na Awentynie; w jej kulcie mogły uczestniczyć wyłącznie kobiety. [przypis edytorski]

dobra bogini — rzym. bogini-matka związana z płodnością nosiła miano Dobrej Bogini (Bona Dea). [przypis edytorski]

Dobraczyński, Jan (1910–1994) — pisarz, publicysta, redaktor katolickiego czasopisma „Dziś i jutro”. [przypis edytorski]

do braku (starop.) — tu: do śmieci, do odpadów; por. starop. brakować: wybierać, przebierać. [przypis edytorski]

Dobra mama — w wydaniu źródłowym pod tytułem podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]

Dobranoc, mój książę — słowa, którymi żegna umierającego Hamleta, księcia duńskiego, jego przyjaciel Horacy w Hamlecie Shakespeare'a. [przypis edytorski]

dobra strona mocy (właśc. jasna strona mocy) — nawiązanie do Gwiezdnych wojen (ang. Star Wars), amerykańskiego filmu George'a Lucasa, którego akcja rozgrywa się „dawno temu w odległej galaktyce”. [przypis edytorski]

Dobra Wieść — dosłowne znaczenie greckiego słowa euangelion, od którego pochodzi polskie słowo „ewangelia”. [przypis edytorski]

dobra zakonu miłosny — miłujący dobro zakonu. [przypis edytorski]

Dobra zastawne — dobra oddane wierzycielowi w użytkowanie jako zastaw długu. [przypis edytorski]

dobrém — dziś: dobrym; daw. forma fleksyjna dla przymiotników (także zaimków) rodzaju żeńskiego i nijakiego. [przypis edytorski]

dobre (białorus.) — dobrze. [przypis edytorski]

dobrego nabycia (daw.) — uczciwie zdobyty. [przypis edytorski]

dobrem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrym. [przypis edytorski]

dobremi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrymi. [przypis edytorski]

dobroczynność — tu: towarzystwo dobroczynności, instytucja zajmująca się niesieniem pomocy osobom jej potrzebującym. Instytucje takie najczęściej dbają o zapewnianie swoim podopiecznym mieszkania, wyżywienia, ubrania, środków higieny i innych rzeczy niezbędnych do życia. [przypis edytorski]

dobrodziejstwy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]

dobrodziejstwy — daw. forma N.lm; dziś: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]

dobrodziejstwy — dziś popr. forma N.lm: dobrodziejstwami. [przypis edytorski]

dobrodzika (daw.) — dobrodziejka. [przypis edytorski]

dobrodzika (daw.) — dobrodziejka, tytuł grzecznościowy w stosunku do kobiet. [przypis edytorski]

dobrodzika — dobrodziejka. [przypis edytorski]

Dobrolubow, Nikołaj Aleksandrowicz (1836–1861) — rosyjski filozof, publicysta, krytyk literacki. [przypis edytorski]

Dobrolubow, Nikołaj Aleksandrowicz (1836–1861) — rosyjski publicysta, krytyk literacki i poeta; przedstawiciel rewolucyjnych demokratów. [przypis edytorski]

dobrotliwie — w oryg. niem. vergnügt: zadowolony, wesoły, szczęśliwy. [przypis edytorski]

Dobrudża — kraina między M. Czarnym a Dunajem. [przypis edytorski]

dobrudzcy ordyńcy — dobrudzcy Tatarzy, orda tatarska z zachodu, z terenów dzisiejszej Mołdawii i płd. Ukrainy. [przypis edytorski]

dobrudzcy Tatarzy — orda tatarska z zachodu, terenów dzisiejszej Mołdawii i płd. Ukrainy. [przypis edytorski]

dobrych uczynków, na złe obróconych — tzn. dobrych uczynków, które przyniosły zły skutek; w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, zmieniając ten wers na: „Dobrych uczynków źle adresowanych”. [przypis edytorski]

dobry deń (z ukr. добрий день) — dzień dobry. [przypis edytorski]

dobrzećby (daw.) — dziś pisownia: dobrzeć by; znaczenie: dobrze by to było. [przypis edytorski]

dobrzeć poradzę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; inaczej: dobrze ci poradzę; znaczenie: doprawdy dobrze poradzę. [przypis edytorski]

dobrzeli, niedobrzeli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: dobrze to czy niedobrze. [przypis edytorski]

dobrzem uczynił, żem temu zapobiegł — dziś: dobrze uczyniłem, że temu zapobiegłem. [przypis edytorski]

dobrze namalowana rzepa więcej warta niż źle namalowana tęsknota za nieskończonością — aforyzm przypisywany Stanisławowi Witkiewiczowi (1851–1915), malarzowi i teoretykowi sztuki. [przypis edytorski]

dobrze nie idą za włosy — dobrze, że nie szarpią się za włosy. [przypis edytorski]

Dobrze, nie przysięga… — Szekspir, Romeo i Julia, akt II, scena 2. [przypis edytorski]

dobrze nie wylazą (starop.) — omal nie wylezą. [przypis edytorski]

dobrzeście uczynili (daw. składnia) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś: dobrze uczyniliście. [przypis edytorski]

dobrzeście zrobili — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dobrze zrobiliście. [przypis edytorski]

dobrześ mówił — inaczej: dobrze mówiłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

dobrześmy to rozważyli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: dobrze to rozważyliśmy. [przypis edytorski]

dobrześ wiadomy (starop. konstrukcja) — inaczej: dobrze jesteś wiadomy; dobrze wiesz. [przypis edytorski]

dobrześ (…) zrobiła — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: dobrze zrobiłaś. [przypis edytorski]

dobrze się nie wściekła (starop.) — o mało się nie wściekła. [przypis edytorski]

dobrze się nie wściekł (starop. konstrukcja)— o mało się nie wściekł. [przypis edytorski]

dobrze (starop.) — tu: znacznie. [przypis edytorski]

dobrze — tu: zupełnie, całkiem. [przypis edytorski]

dobrze znajomy wieży — dobrze obeznany z wieżą; dobrze znający wieżę. [przypis edytorski]