Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160406 przypisów.
Dominus Teco — w oryginale: dominsteco, mieszanina łac. (Dominus) i wł. (Teco): Pan z Tobą. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum ament — Pan z wami, amen (łac.). [przypis autorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z tobą; zwyczajowe słowa powitania używane przez osoby duchowne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z wami. [przypis edytorski]
Dominus Wobiskum — fonetycznie zapisane łac. Dominus Vobiscum: Pan z wami; formuła używana podczas mszy katolickiej w obrządku łacińskim. [przypis edytorski]
Dominus Wolski (…) gratiam Magnificentiae (łac.) — „Pan Wolski spodziewa się przy tej sposobności upaść do nóg W. Pana i przebłagać W. M., a my też wszyscy razem instancją za nim wnosimy”. [przypis redakcyjny]
do mirmidońskich podobny zwierzątek (…) — Mirmidonowie, według mitologii, powstali z mrówek; [Myrmidonowie: staroż. naród pierwotnie zamieszkujący Eginę, wspomniany w Iliadzie Homera, gdzie Myrmidonowie są charakteryzowani jako nieokrzesani, bezwzględni i karni żołnierze towarzyszący Achillesowi pod Troją; ich nazwa z gr. oznacza „mrówki”; mit o pochodzeniu Myrmidonów od mrówek zapisany jest w Przemianach Owidiusza; red. WL]. [przypis redakcyjny]
domiseda, lanifica, pia (łac.) — w domu siedząca, przędąca, pobożna; cechy tradycyjnego wzoru kobiety rzymskiej. [przypis edytorski]
Domitosque (…) veteris — Horatius, Odae, II, 12, 6. [przypis tłumacza]
dom Karasia — pałac z XVIII w. między ul. Oboźną i Kopernika, na rogu Krakowskiego Przedmieścia (rozebrany w 1913 r.) [przypis redakcyjny]
D. O. M. (łac. Deo Optimo Maximo) — Bogu Najlepszemu, Największemu; napis umieszczany na nagrobkach. [przypis edytorski]
dom Łęckich — wg S. Godlewskiego prawdopodobnie opisuje tu Prus dom, przy ul. Kruczej 26, który podobnie jak prawie cała ulica uległ zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. Na odbudowanej obecnie ulicy Kruczej mieszczą się głównie gmachy urzędów i instytucji. [przypis redakcyjny]
Dom Lankastrów — w oryg. House of Lancaster. [przypis edytorski]
Dom Ludwik la Taste — benedyktyn, biskup betlejemski rodem z Bordeaux, zmarły w r. 1754, utrzymywał wbrew autorom występującym w obronie konwulsji i innych rzekomych cudów wydarzających się w owym czasie gromadnie w Paryżu, że diabły mogą sprawiać dobroczynne cudy i cudowne uleczenia, aby wodzić ludzi na pokuszenie. Cała ta kwestia była w owej epoce bardzo aktualna. [przypis tłumacza]
dom małych dzieci — przedszkole. [przypis edytorski]
Dom mego ojca daje ci przewagę — Antoniusz kupił był na licytacji dom Gnejusza Pompejusza (Plut., rozdz. 10). Rzymianie oburzali się na to, że budynek, w którym niegdyś mieszkał mąż tak czystych obyczajów, rozbrzmiewa po zmianie pana wrzawą rozpustnych uczt, pełen jest aktorów, kuglarzy i opojów (Plut. 21). Uszczypliwy dowcip Pompejusza na temat domu u Plutarcha, w rozdz. 33. [przypis tłumacza]
dom — metafora ciała jako domu była popularna w liryce staropolskiej. [przypis edytorski]
dom mój ruchomy/ Z wielbłądziej skóry — namiot. [przypis edytorski]
Dom na loterii — La maison en loterie, jednoaktowa komedia Picarda i Radeta z roku 1817. Jednym z jej bohaterów jest Riguadin, zdeformowany, garbaty urzędnik pracujący u notariusza; rolę tę odgrywał słynny Hugues Bouffé. [przypis edytorski]
domniemanemu p. Charpowi — „Spór” z M. Charpem, figurującym na karcie tytułowej pierwszego wydania Historii naturalnej duszy w charakterze jej autora, a będącym właściwie „alter ego” de la Mettriego, jest oczywiście jednym z licznych sposobów ukrycia swego autorstwa, praktykowanych przez twórcę Człowieka-maszyny. [przypis tłumacza]
domniemywać się — dziś: domyślać się czegoś a. domniemywać coś. [przypis edytorski]
Domnina z Aleppo i dwie jej córki — męczenniczki chrześcijańskie, zginęły w r. 310; uciekając przed żołnierzami, rzuciły się do rzeki i utonęły; wg Euzebusza pochodziły z Antiochii. [przypis edytorski]
domóc się (z jęz. myśliw.) — dogonić. [przypis redakcyjny]
domokrążny — chodzący po domach; zajmujący się akwizycją. [przypis edytorski]
Do Montpippeau y do Ruclu… — miejscowości opodal Paryża. [przypis tłumacza]
domosko (gw.) — domisko, domiszcze; wielki, ponury dom. [przypis edytorski]
domostwo (daw.) — dom, rodzina. [przypis redakcyjny]
domostwy — dziś popr. forma N. lm: domostwami. [przypis edytorski]
do motja (gw. środ.) — do spółki. [przypis edytorski]
domotūras — namisėda. [przypis edytorski]
do motyki podobnego toporka — σκαλίσ, więc właściwie tylko „motyka”, ale w tym wypadku idę za Clementzem (einer Hacke ähnmlichen kleinen Axt) i Henklem [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
do motyla podobny na wozie — nawiązanie do bajki Ignacego Krasickiego Furman i motyl, w której motyl poczuwa się do odpowiedzialności za ugrzęźnięcie wozu, więc kierując się litością rezygnuje z przejażdżki. [przypis edytorski]
domowem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: domowym. [przypis edytorski]
domowe statki (daw.) — sprzęty domowe. [przypis edytorski]
domowi (daw.) — domownicy. [przypis edytorski]
domowi — domownicy. [przypis edytorski]
domowinka — tak w niektórych wsiach wołyńskich zowią poetycznie trumnę. [przypis autorski]
domownicy — służba, niewolnicy. [przypis tłumacza]
Dom Pedro I (port.), pol. Piotr I (1798–1834) — cesarz Brazylii (1822–1831); jako syn króla Portugalii Jana VI i jego regent w kolonii w 1822 ogłosił niepodległość Brazylii i został jej pierwszym cesarzem. [przypis edytorski]
Dom Pedro (port.) — tu: Piotr II (1825–1891), drugi i zarazem ostatni cesarz Brazylii; w 1889 zmuszony do ustąpienia z tronu, udał się na wygnanie. [przypis edytorski]
„Dom profesorski” — Mieścił się on przy ulicy Brzozowej 12. [przypis edytorski]
Dom Pruski miał najściślejsze związki z Moskwą — do śmierci Fryderyka II w 1786 r. [przypis redakcyjny]
dompteur (fr.) — poskramiacz dzikich zwierząt (r.ż., pogromczyni: dompteuse). [przypis edytorski]
dom Rezlera (właściwie Roeslera) — dom przechodni z Krakowskiego Przedmieścia na ul. Senatorską; wybudowany w w. XVIII; znajdowała się w nim stara restauracja. (Zniszczony w czasie wojny, obecnie Krakowskie Przedmieście nr 79). [przypis redakcyjny]
dom — ród panujący np. dom austriacki: ród Habsburgów; dom francuski: Burboni. [przypis redakcyjny]
dom Roeslera — kamienica Roeslera i Hurtiga przy ulicy Krakowskie Przedmieście 79 w Warszawie, wzniesiona l. 1784–1785 na dziedzińcu stojącego przy ul. Senatorskiej pałacu Małachowskich, z którym budynek był połączony przez oficyny; projekt obiektu wykonał Szymon Bogumił Zuga; kamienica stanowiła nowoczesny trzypiętrowy dom handlowo-mieszkalny ze specjalnie zaprojektowanymi witrynami wystawowymi na parterze oraz apartamentami właścicieli (byli to kupcy z Czech i Moraw, Jan Michał Roesler, Franciszek Leopold Roesler i Gaspar Hurtig), a także mieszkaniami czynszowymi na piętrach. [przypis edytorski]
Dom Świętego Kazimierza — nazwa przytułku założonego w 1846 r. przez polskich emigrantów w Paryżu, znajdującego się przy rue du Chevaleret 119 i od początku do teraz prowadzonego przez szarytki (polskie siostry zakonne Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia); u schyłku życia mieszkał w nim i tamże zmarł Cyprian Kamil Norwid. [przypis redakcyjny]
do mszej (daw. forma D.) — dziś: do mszy. [przypis edytorski]
Dom ten ludzi i bogów przeraża… — Iliada XX 62–63. [przypis edytorski]
Dom Towarowy Braci Jabłkowskich — wielki warszawski dom towarowy, otwarty w 1914 przy ul. Brackiej 25; w 1950 odebrany rodzinie Jabłkowskich i upaństwowiony, w 1996 firmę reaktywowano i zwrócono jej budynek. [przypis edytorski]
dom — tu: ród. [przypis edytorski]
dom Tyszkiewiczów — pałac Tyszkiewiczów-Potockich w Warszawie, przy ul. Krakowskie Przedmieście 32. [przypis edytorski]
domu, który wyrósł na gruncie świata zepsutego czasów stanisławowskich — Należy zapewne zachować dystans wobec silnie wartościujących stwierdzeń Józefa Ujejskiego; doba stanisławowska przyniosła Polsce zgoła nie tylko i nie przede wszystkim zniszczenie, ale rozkwit kulturalny, który pozwolił Polakom przetrwać zabory, zachowując własną tożsamość. [przypis edytorski]
domu, należącego do twego wuja — wyżej wspomnianego Charmidesa. Ojciec Glaukona już umarł, matka wyszła za mąż powtórnie. [przypis tłumacza]
domus transitoria (łac.) — dom przechodni, nazwa pałacu Nerona. [przypis edytorski]
dom, w którym umarł Batory — Stary Zamek w Grodnie; siedziba książąt i królów, miejsce sejmów walnych I Rzeczypospolitej; zniszczony w 1708 podczas działań wojennych; prowizorycznie odbudowany, służył jako trybunał skarbowy; po upadku powstania styczniowego zamieniony na więzienie dla powstańców, później przebudowany na ros. koszary. [przypis edytorski]
dom, w którym utrzymują dość nędznie około trzystu osób — przytułek dla trzystu niewidomych, tzw. Quinze-Vingts. [przypis tłumacza]
dom w Paquts — pensjonat pani Pattey w Veytoux pod Genewą, w którym poeta mieszkał przed podróżą na Wschód. [przypis redakcyjny]
Domy ciosowe — z kamienia piaskowego, ciosanego w bloki. [przypis redakcyjny]
Domy dla obłąkanych są archiwum socjologicznym, gdzie najlepiej można badać wpływy otoczenia na naturę ludzką — L. Krzywicki, W otchłani, Warszawa 1909, s. 131. [przypis autorski]
Domy — dziś popr. forma N. lm: domami; Dom — tu: dynastia. [przypis edytorski]
domy — dziś popr. forma N. lm: domami; w wyd. z 1816 r.: jednodzierżami (tj. despotami). [przypis edytorski]
domyśliwam się (starop. forma) — dziś popr.: domyślam się. [przypis edytorski]
domyślnik — zwrot aluzyjny, coś, czego trzeba się domyślać, niedopowiedzenie. [przypis edytorski]
domyślnik — zwrot aluzyjny, coś, czego trzeba się domyślać. [przypis edytorski]
domy — Tak nazywały się klasztory, albo raczej zamki po różnych krajach Europy rozrzucone. [przypis autorski]
domy — tu: domy schadzek. [przypis edytorski]
Dom Życia — Beatryczą D. G. Rossettiego była jego żona, przedwcześnie zgasła Elżbieta Siddal. Podobno poeta rękopis sonetów włożył do jej trumny, lecz potem uzyskawszy, że go wydobyto, ogłosił drukiem. Peladan w pięknem i ciekawem studyum, stanowiącem wstęp do przekładu Domu Życia, uważa poezyę Rossettiego za ciąg dalszy poetyckiego neoplatonizmu, który się uwieńczył idealną miłością Petrarki (Laura), Michała Anioła (Wiktorya Colonna) i Danta. Uważa też, że wędrówce tego prądu sprzyjało inne dzieło Rossettiego ojca: Il mistero del amor platonico del medio evo (1840). [przypis autorski]
Dom Zamoyskich — przy ul. Nowy Świat 69, zbudowany przez Andrzeja Zamoyskiego w latach 1839–1846, zajęty przez władze wojskowe od r. 1863 (zniszczony w czasie ostatniej wojny, obecnie zrekonstruowany). [przypis redakcyjny]
dom, z którego wyleciał Emin Pasza po powrocie ze Stanleyem z Wadelai — po przybyciu ze Stanleyem znad jeziora Alberta do Bagamoyo Emin Pasza został przez Wissmanna powitany ucztą, podczas której spadł z balkonu i odniósł ciężkie obrażenia. [przypis edytorski]
Dońce — a. Dońcy; kozacy dońscy, których nazwa pochodzi od rzeki Don przepływającej przez ich terytorium; od XVI w. kozacy dońscy formowali oddziały jazdy uzbrojonej w szable, krótką broń palną i lance, a od XVIII w. stanowili regularne oddziały wchodzące w skład armii rosyjskiej, używane do szarż; cechą charakterystyczną ich stroju były wysokie futrzane czapy. [przypis edytorski]
Dońce — dziś popr. forma M. lm: Dońcy; Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
dońców — kozaków dońskich. [przypis edytorski]
dońcom — chodzi o kozaków zw. dońskimi (tereny ich osiedlenia w Imperium Rosyjskim leżały nad Donem na Ukrainie), którzy tworzyli doborową kawalerię wojska ros. [przypis edytorski]
Dońcy — Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego; tu: mówi do niego. [przypis edytorski]
doń — do niego. [przypis edytorski]
dońdzie, dońście (gw.) — dojdzie, dojście. Półotwarta głoska j wymawiana jest jak półotwarta ń. [przypis edytorski]
doń — dziś: do niego. [przypis edytorski]
doń — skrócone: do niego. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doń — skrócone: do niego; tu użyte błędnie zamiast: do niej. [przypis edytorski]
doń — skrót od: do niego. [przypis edytorski]
Dona Anna — córka Komandora, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
donacja — darowizna; gratyfikacja — nagroda; kaduk (z łac. ius caducum: prawo spadłe, wygasłe) — spadki beztestamentowe i bezdziedziczne, które na mocy konstytucji sejmowych r. 1562 i 1588 przechodziły w ręce króla z obowiązkiem nadania osobie stanu rycerskiego. [przypis redakcyjny]
donacja (z łac.) — darowizna. [przypis edytorski]
donacjów — [daw. forma D.lm od donacja:] darowizn. [przypis redakcyjny]
do naczalstwa (z ros.) — do dowództwa. [przypis edytorski]
Dona Elwira — porzucona kochanka Don Juana, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
do najpierwszej sfery — Planeta księżyc według pojęć astronomicznych Ptolomeusza. [przypis redakcyjny]
do naju (gw.) — do nas. [przypis edytorski]
dona nobis pacem (łac.) — obdarz nas pokojem. [przypis edytorski]
Do napisania tego artykułu… — pisałem to w ostatnich tygodniach r. 1903. [przypis autorski]
dona superrogationis — nadliczbowe dobre uczynki. [przypis tłumacza]
donatariuszów — obdarowanych. [przypis redakcyjny]
Donat — Donatus, gramatyk z IV wieku. [przypis tłumacza]
donatem — gra słów na czasowniku dawać i tytule znanej gramatyki łacińskiej [łac. dono znaczy dawać; Red.WL]. [przypis tłumacza]
Do natury istoty należy istnienie — Por. List 4 § 2. [przypis redakcyjny]
Donatus, Aelius — gramatyk łaciński z IV w.; jego podręcznik był podstawą nauki o gramatyce w średniowieczu i w czasach Odrodzenia; napisał też niezachowany komentarz do Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
Donatus — żył około połowy IV wieku po Chrystusie; słynął jako doskonały objaśniacz dzieł Wergiliusza. (H) [przypis redakcyjny]
